My escape from North Korea | Hyeonseo Lee | TED

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Irakli Kvaratskhelia Reviewer: George Tsaava

პატარა რომ ვიყავი,

When I was little, I thought my country was the best on the planet.

ვფიქრობდი რომ ჩემი ქვეყანა იყო საუკეთესო პლანეტაზე,

And I grew up singing a song called "Nothing To Envy."

და გავიზარდე სიმღერით "არაფერი გვაქვს შესაშური."

მე ვიყავი ძალიან ამაყი.

And I was very proud.

In school, we spent a lot of time studying the history of Kim Il-Sung,

სკოლაში ჩვენ დიდ დროს ვუთმობდით

გვესწავლა კიმ II-სუნგის ისტორია,

but we never learned much about the outside world,

მაგრამ არასდროს გვისწავლია მეტი დანარჩენ მსოფლიოზე,

გარდა იმისა, რომ ამერიკა, სამხრეთ კორეა, იაპონია არიან მტრები.

except that America, South Korea, Japan are the enemies.

თუმცა მე ხშირად ვოცნებობდი გარე მსოფლიოზე,

Although I often wondered about the outside world,

მე ვფიქრობდი, რომ მთელი ცხოვრება უნდა გამეტარებინა ჩრდილოეთ კორეაში,

I thought I would spend my entire life in North Korea,

until everything suddenly changed.

სანამ უეცრად ყველაფერი არ შეიცვალა.

When I was seven years old, I saw my first public execution.

7 წლის ასაკში, მე პირველად ვნახე სახალხო სიკვდილით დასჯა,

But I thought my life in North Korea was normal.

მაგრამ ვფიქრობდი, რომ ჩემი ცხოვრება ჩრდილოეთ კორეაში იყო ნირმალური.

ჩემი ოჯახი არ იყო ღარიბი,

My family was not poor,

and myself, I had never experienced hunger.

და მე არასდროს განმიცდია შიმშილი.

But one day, in 1995, my mom brought home a letter

მაგრამ 1995 წლის ერთ დღეს, დედამ სახლში მოიტანა

from a coworker's sister.

წერილი მისი თანამშრომლის დისგან.

It read, "When you read this,

ის იკითხებოდა, "როცა თქვენ ამას წაიკითხავთ, ჩვენი ოჯახის ხუთივე წევრი

our five family members will not exist in this world,

იქნება გარდაცვლილი, იმიტომ რომ

ჩვენ არ გვიჭამია უკვე ორი კვირაა.

because we haven't eaten for the past three weeks.

We are lying on the floor together,

ჩვენ ვწევართ ერთად იატაკზე,

and our bodies are so weak, we are waiting to die."

და ჩვენი სხეულები ისე არის დაუძლურებული, განწირულები ვართ სიკვდილისათვის."

I was so shocked.

მე ვიყავი შოკირებული.

This was the first time I heard that people in my country were suffering.

ეს იყო პირველი შემთხვევა, როცა გავიგე,

რომ ჩემს ქვეყანაში ადამიანები იტანჯებოდნენ.

მალევე, როცა მე მივდიოდი რკინიგზის სადგურთან,

Soon after, when I was walking past a train station,

I saw something terrible that to this day I can't erase from my memory.

დავინახე რაღაც საშინელება,

რომელიც არ შემიძლია ამოვშალო მეხსიერებიდან.

A lifeless woman was lying on the ground,

უსიცოცხლო ქალი ეგდო მიწაზე,

while an emaciated child in her arms

მისუსტებული ბავშვი მის ხელებში

just stared helplessly at his mother's face.

უმწეოდ მიშტერებოდა დედას სახეზე.

But nobody helped them,

მაგრამ არავინ ეხმარებოდა მათ, რადგან ყველანი

because they were so focused on taking care of themselves and their families.

ფოკუსირებული იყვნენ ეზრუნათ საკუთარ თავზე და ოჯახებზე.

დიდი შიმშილობა დაატყდა თავს ჩრდილოეთ კორეას 1990-იანი წლების შუაში.

A huge famine hit North Korea in the mid-1990s.

Ultimately, more than a million North Koreans died during the famine,

ჯამში, მილიონ ჩრდილოეთ კორეელზე მეტი გარდაიცვალა

შიმშილობის პერიოდში და ბევრი გადარჩა

and many only survived by eating grass, bugs and tree bark.

მხოლოდ ბალახის, ხოჭოების და ხის ქერქის ჭამით.

Power outages also became more and more frequent,

ელექტროენერგიის გათიშვაც უფრო და უფრო ხშირი გახდა,

so everything around me was completely dark at night,

ჩემს ირგვლივ ყველაფერი იყო სრულიად ბნელი,

except for the sea of lights in China,

გარდა სინათლისა რომელსაც ვხედავდი ჩინეთში,

just across the river from my home.

ჩემი სახლიდან მდინარის მოპირდაპირე მხარეს.

I always wondered why they had lights, but we didn't.

მე ყოველთვის მაინტერესებდა, რატომ ქონდათ სინათლე მათ და არ გვქონდა ჩვენ.

ეს არის სურათი სატელიტიდან, სადაც ჩანს

This is a satellite picture showing North Korea at night,

compared to neighbors.

ჩრდილოეთ კორეა მის მეზობლებთან შედარებით.

This is the Amnok River,

ეს არის მდინარე ამროკი,

which serves as a part of the border between North Korea and China.

რომელიც არის საზღვრის ნაწილი

ჩრდილოეთ კორეასა და ჩინეთს შორის.

As you can see, the river can be very narrow at certain points,

როგორც ხედავთ, მდინარე ვიწროა გარკვეულ ადგილებში,

რაც მისი მალულად გადაკვეთის საშუალებას აძლევს ჩრდილოეთ კორეელებს.

allowing North Koreans to secretly cross.

But many die.

მაგრამ ბევრი იღუპება.

Sometimes, I saw dead bodies floating down the river.

ზოგჯერ, მე ვხედავ მკვდარ სხეულებს, მოტივტივეს მდინარეზე.

I can't reveal many details about how I left North Korea,

მე არ შემიძლია გავაცხადო ბევრი დეტალი, თუ როგორ დავტოვე ჩრდილოეთ კორეა,

but I only can say that during the ugly years of the famine,

მე მხოლოდ ის შემიძლია ვთქვა, რომ შიმშილობის საშინელ წლებში

I was sent to China to live with distant relatives.

გამგზავნეს ჩინეთში შორეულ ნათესავებთან საცხოვრებლად.

But I only thought that I would be separated from my family

ვფიქრობდი, რომ ვიქნებოდი

ჩემი ოჯახისგან განცალკევებული მხოლოდ მოკლე დროით.

for a short time.

I could have never imagined

მე ვერასდროს წარმოვიდგენდი,

that it would take 14 years to live together.

თუ ეს გასტანდა 14 წელიწადს.

ჩინეთში რთული იყო ცხოვრება ახალგაზრდა გოგოსთვის ოჯახის გარეშე.

In China, it was hard living as a young girl without my family.

I had no idea what life was going to be like

მე არ ვიცი ცხოვრება, რომელიც

მსგავსი იქნება ჩრდილოეთ კორეელი ლტოლვილის ცხოვრებისა,

as a North Korean refugee.

But I soon learned it's not only extremely difficult,

მე მალე ვისწავლე, რომ ეს მხოლოდ ძალზე ძნელი კი არ იყო,

it's also very dangerous,

აგრეთვე იყო ძალიან საშიშიც,

since North Korean refugees are considered in China as illegal migrants.

რადგან ჩრდილოეთ კორეელი ლტოლვილები

ჩინეთში ითვლებიან, როგორც არალეგალი ემიგრანტები.

So I was living in constant fear that my identity could be revealed,

ასე რომ, მე ვცხოვრობდი მუდმივ შიშში,

რომ შეიძლებოდა ჩემი ვინაობა გამოაშკარავებულიყო

and I would be repatriated to a horrible fate,

და რეპატრირებული ვყოფილიყავი საშინელ ბედში,

back in North Korea.

უკან ჩრდილოეთ კორეაში.

One day, my worst nightmare came true,

ერთ დღეს, ჩემი უსაშინლესი კოშმარი გადაიქცა სინამდვილედ,

when I was caught by the Chinese police,

როდესაც მე დამიჭირა ჩინეთის პოლიციამ

and brought to the police station for interrogation.

და წამიყვანა პოლიციის განყოფილებაში დასაკითხად.

Someone had accused me of being North Korean,

ვიღაცამ დამადანაშაულა ჩრდილოეთ კორეელობაში,

so they tested my Chinese language abilities,

მათ შეამოწმეს ჩემი ჩინური ენის ცოდნა

and asked me tons of questions.

და დამისვეს უამრავი კითხვა.

I was so scared.

მე ისეთი შეშინებული ვიყავი,

I thought my heart was going to explode.

მეგონა რომ ჩემი გული აფეთქდებოდა.

If anything seemed unnatural, I could be imprisoned and repatriated.

თუ რამე არაბუნებრივად მოეჩვენებოდათ,

მე ვიქნებოდი დაპატიმრებული და რეპატრირებული.

I thought my life was over.

მეგონა რომ ჩემი სიცოცხლე დასრულებულდა,

But I managed to control all the emotions inside me,

მაგრამ მე მოვახერხე ჩემი ემოციების გაკონტროლება

and answer the questions.

და ვუპასუხე კითხვებს.

ჩემი დაკითვის დასრულების შემდეგ,

After they finished questioning me,

one official said to another,

ერთმა სამართალდამცავმა უთხრა მეორეს,

"This was a false report. She's not North Korean."

„ეს შეტყობინება იყო ტყუილი.

ის არ არის ჩრდილოეთ კორეელი.”

And they let me go. It was a miracle.

და მათ დამრთეს წასვლის ნება. ეს იყო სასწაული.

Some North Koreans in China seek asylum in foreign embassies.

ზოგიერთი ჩრდილოეთ კორეელი ჩინეთში

ეძებს თავშესაფარს უცხოეთის საელჩოებში,

But many can be caught by the Chinese police,

მაგრამ ბევრი მათგანი შეიძლება ჩინეთის პოლიციამ

and repatriated.

დაიჭიროს და დაარეპორტოს.

These girls were so lucky.

ეს გოგოები იყვნენ იღბლიანები. მიუხედავად

Even though they were caught,

იმისა რომ ისინი იყვნენ დაჭერილები,

they were eventually released, after heavy international pressure.

ისინი საბოლოოდ გათავისუფლდნენ

ძლიერი საერთაშორისო ზეწოლის შედეგად.

ეს ჩრდილოეთ კორეელები არ აღმოჩნდნენ ისეთი იღბლიანები.

These North Koreans were not so lucky.

Every year, countless North Koreans are caught in China

ყოველ წელს, უამრავ ჩრდილოეთ კორეელს იჭერენ ჩინეთში

and repatriated to North Korea,

და არეპორტებენ ჩრდილოეთ კორეაში,

where they can be tortured, imprisoned, or publicly executed.

სადაც ისინი შეიძლება იყვნენ ნაწამები,

დაპატიმრებული ან საჯაროდ დახვრეტილი.

Even though I was really fortunate to get out,

მიუხედავად იმისა, რომ მე ნამდვილად გამიმართლა გამოღწევაში,

many other North Koreans have not been so lucky.

ბევრ ჩრდილოეთ კორეელს ასე არ გაუმართლა.

It's tragic that North Koreans have to hide their identities

ტრაგედიაა, რომ ჩრდილოეთ კორეელებს უწევთ დამალონ თავიანთი ვინაობა

and struggle so hard just to survive.

და იბრძოლონ მხოლოდ გადარჩენისათვის.

Even after learning a new language and getting a job,

ახალი ენის სწავლით და სამსახურის მიღების შემდეგაც,

their whole world can be turned upside down in an instant.

მათი ცხოვრება შეიძლება მყისიერად შეიცვალოს.

That's why, after 10 years of hiding my identity,

სწორედ ამიტომ, ჩემი ვინაობის 10 წლიანი მალვის შემდეგ,

მე გადავწყვიტე გამერისკა წასვლა სამხრეთ კორეაში

I decided to risk going to South Korea.

And I started a new life yet again.

და დავიწყე ახალი ცხოვრება კიდევ ერთხელ.

Settling down in South Korea

დამკვიდრება სამხრეთ კორეაში იყო ბევრად უფრო რთული,

was a lot more challenging than I had expected.

ვიდრე მე მოველოდი.

English was so important in South Korea,

ინგლისური ისეთი მნიშვნელოვანი იყო სამხრეთ კორეაში,

so I had to start learning my third language.

რომ მე უნდა დამეწყო მესამე ენის შესწავლა.

Also, I realized there was a wide gap between North and South.

ასევე, მე გავაცნობიერე რომ იყო დიდი უფსკრული

ჩრდილოეთსა და სამხრეთს შორის.

We are all Korean, but inside,

ჩვენ ყველა ვართ კორეელები, მაგრამ შინაგანად,

we have become very different, due to 67 years of division.

ჩვენ გავხდით ძალიან განსხვავებულები

67 წლიანი გაყოფის შემდეგ.

მე გავიარე იდენტობის კრიზისი.

I even went through an identity crisis.

Am I South Korean or North Korean?

სამხრეთ კორეელი ვარ თუ ჩრდილოეთ კორეელი?

Where am I from? Who am I?

საიდან ვარ მე? ვინ ვარ მე?

Suddenly, there was no country I could proudly call my own.

მოულიდნელად, არ არსებობდა ქვეყანა,

რომელსაც მე ამაყად დავარქმევდი ჩემსას.

Even though adjusting to life in South Korea was not easy,

მიუხედავად იმისა, რომ მორგება ცხოვრებაზე სამხრეთ კორეაში არ იყო ადვილი,

I made a plan -- I started studying for the university entrance exam.

მე შევიმუშავე გეგმა.

დავიწყე მზადება უნივერსიტეტის მისაღები გამოცდისათვის.

Just as I was starting to get used to my new life,

როგორც კი მე დავიწყე ჩემს ახალ ცხოვრებასთან შეგუება,

I received a shocking phone call.

მე მივიღე შოკისმომგვრელი ზარი.

The North Korean authorities intercepted some money

ჩრდილოეთ კორეის ხელისუფლებამ

ჩამოჭრა ფული, რომელიც მე გავუგზავნე ჩემს ოჯახს,

that I sent to my family,

და როგორც სასჯელი, ჩემი ოჯახი

and, as a punishment, my family was going to be forcibly removed

გადასახლებული იქნებოდა

იზოლირებულ ადგილას ქალაქგარეთ.

to a desolate location in the countryside.

They had to get out quickly.

ისინი უნდა გასულიყვნენ სწრაფად,

So I started planning how to help them escape.

ამიტომ მე დავიწყე დაგეგმვა, როგორ დავხმარებოდი მათ გაქცევაში.

North Koreans have to travel incredible distances

ჩრდილოეთ კორეელებს უწევთ გაიარონ წარმოუდგენელი მანძილი

on the path to freedom.

თავისუფლებისაკენ მიმავალ გზაზე.

It's almost impossible to cross the border

თითქმის შეუძლებელია გადაკვეთო საზღვარი

between North Korea and South Korea.

ჩრდილოეთ კორეასა და სამხრეთ კორეას შორის,

So, ironically, I took a flight back to China

ასე რომ, მე მომიწია გადავფრენილიყავი უკან ჩინეთში

and headed toward the North Korean border.

და გავემართე ჩრდილოეთ კორეის საზღვრისაკენ.

რადგან ჩემი ოჯახი არ საუბრობდა ჩინურად,

Since my family couldn't speak Chinese,

I had to guide them somehow through more than 2,000 miles

მე მომიწია მათი გაძღოლა,

2000 მილის მანძილზე ჩინეთში

in China, and then into Southeast Asia.

და შემდეგ სამხრეთ აზიაში.

ავტობუსით მგზავრობამ გასტანა ერთი კვირა,

The journey by bus took one week,

and we were almost caught several times.

ჩვენ რამდენიმეჯერ ლამის დაგვიჭირეს.

One time, our bus was stopped and boarded by a Chinese police officer.

ერთხელ, ჩვენი ავტობუსი გააჩერეს

და ამოვიდა ჩინელი პოლიციის ოფიცერი. მან გამოართვა

He took everyone's I.D. cards,

ყველას პირადობის დამადასტურებელი მოწმობები

and he started asking them questions.

და დაიწყო შეკითხვების დასმა.

Since my family couldn't understand Chinese,

რადგან ჩემს ოჯახს არ ესმოდა ჩინური,

ვფიქრობდი მათ დააპატიმრებდნენ.

I thought my family was going to be arrested.

როგორც კი ჩინელი ოფიცერი მოუახლოვდა ჩემს ოჯახს,

As the Chinese officer approached my family,

I impulsively stood up, and I told him

მე იმპულსურად წამოვდექი და ვუთხარი მას,

that these are deaf and dumb people that I was chaperoning.

რომ ისინი იყვნენ ყრუ-მუნჯები

რომლებსაც მე ვმეთვალყურეობდი.

He looked at me suspiciously,

მან შემომხედა საეჭვოდ,

but luckily, he believed me.

მაგრამ საბედნიეროდ დამიჯერა მე.

We made it all the way to the border of Laos.

ჩვენ ვიქცეოდით ასე მთელი გზა ლაოსის საზღვრამდე,

But I had to spend almost all my money

მაგრამ მე თითქმის მთელი ჩემი ფული

დავხარჯე საზღვრის დაცვის მოქრთამისათვის ლაოსში.

to bribe the border guards in Laos.

მაგრამ როგორც კი ჩვენ გავცდით საზღვარს,

But even after we got past the border,

my family was arrested and jailed for illegal border crossing.

ჩემი ოჯახი დაკავებული და დაპატიმრებული იქნა

საზღვრის უკანონო გადაკვეთისათვის.

After I paid the fine and bribe,

მას შემდეგ რაც მე გადავიხადე ჯარიმა და ქრთამი,

my family was released in one month.

ჩემი ოჯახი გაათავისუფლეს ერთ თვეში,

But soon after, my family was arrested and jailed again,

მაგრამ მალევე, ისინი ისევ დააკავეს და დააპატიმრეს

in the capital of Laos.

ლაოსის დედაქალაქში.

This was one of the lowest points in my life.

ეს იყო ერთერთი ყველაზე რთული წერტილი ჩემს ცხოვრებაში.

I did everything to get my family to freedom,

მე გავაკეთე ყველაფერი ჩემი ოჯახის თავისუფლებისათვის,

and we came so close,

და ჩვენ ვიყავით ძალიან ახლოს,

but my family was thrown in jail,

მაგრამ ჩემი ოჯახი გადაყვანილ იქნა საპატიმროში

just a short distance from the South Korean embassy.

სამხრეთ კორეის საელჩოსთან.

I went back and forth between the immigration office

მე დავდიოდი წინ და უკან საემიგრაციოსა

and the police station,

და პოლიციის ოფისს შორის,

desperately trying to get my family out.

სასოწარკვეთილი ვცდილობდი ჩემი ოჯახის გათავისუფლებას,

but I didn't have enough money to pay a bribe or fine anymore.

მაგრამ არ მქონდა საკმარისი

ფული რომ კიდევ გადამეხადა ქრთამი და ჯარიმა.

I lost all hope.

მე დავკარგე ყველა იმედი.

იმ მომენტში, მე მომესმა კაცის ხმა, რომელიც მეკითხებოდა,

At that moment, I heard one man's voice ask me,

"What's wrong?"

„რა ხდება”?

I was so surprised that a total stranger cared enough to ask.

მე ვიყავი გაოცებული,

რომ სრულიად უცხო მეკითხებოდა.

In my broken English, and with a dictionary,

ჩემი დამტვრეული ინგლისურით და ლექსიკონის დახმარებით,

I explained the situation, and without hesitating,

მე ავუხსენი სიტუაცია,

ყოყმანის გარეშე კაცი მივიდა ბანკომატთან

the man went to the ATM,

and he paid the rest of the money for my family,

და გადაიხადა დარჩენილი ფული ჩემი ოჯახის

and two other North Koreans to get out of jail.

და კიდევ ორი ჩრდილოეთ კორეელის ციხიდან გასათავისუფლებლად.

I thanked him with all my heart, and I asked him,

მე მადლობა გადავუხადე მას მთელი გულით და ვკითხე,

"Why are you helping me?"

„რატომ მეხმარებით მე?”

"I'm not helping you," he said.

„მე თქვენ არ გეხმარებით” თქვა მან

"I'm helping the North Korean people."

„მე ვეხმარები ჩრდილოეთ კორეელ ხალხს.”

I realized that this was a symbolic moment in my life.

მე გავაცნობიერე რომ ეს იყო სიმბოლური მომენტი ჩემს ცხოვრებაში.

The kind stranger symbolized new hope for me and the North Korean people,

კეთილმა უცნობმა შექმნა ახალი იმედი ჩემთვის

და ჩრდილოეთ კორეელი ხალხისათვის, როცა ჩვენ ასე ძალიან გვჭირდებოდა ის,

when we needed it most.

And he showed me that the kindness of strangers

მან დამანახა მე რომ უცხოების სიკეთე

and the support of the international community

და საერთაშორისო საზოგადოების მხარდაჭერა

არის ნამდვილად იმედის სხივი, რომელიც ჩვენ, ჩრდილოეთ კორეელ ხალხს გვჭირდება.

are truly the rays of hope we North Korean people need.

Eventually, after our long journey,

საბოლოოდ, გრძელი მგზავრობის შემდეგ,

my family and I were reunited in South Korea.

მე და ჩემი ოჯახი გავერთიანდით სამხრეთ კორეაში,

But getting to freedom is only half the battle.

მაგრამ თავისუფლების მოპოვება არის ბრძოლის მხოლოდ ნახევარი.

Many North Koreans are separated from their families,

ბევრი ჩრდილოეთ კორეელი გამიჯნული არის თავიანთ ოჯახს,

and when they arrive in a new country,

და როცა ისინი ჩამოდიან ახალ ქვეყანაში,

they start with little or no money.

ისინი იწყებენ ცოტა ფულით ან საერთოდ უფულოდ.

So we can benefit from the international community

ასე რომ, ჩვენ შეგვიძლია ვისარგებლოთ საერთაშორისო საზოგადოების

for education, English language training, job training, and more.

დახმარებით განათლებისათვის, ინგლისური ენის სწავლისათვის,

სამუშაო ტრენინგისათვის და სხვა.

ჩვენ შეგვიძლია ვიყოთ ხიდი

We can also act as a bridge

between the people inside North Korea and the outside world.

ხალხისათვის ჩრდილოეთ კორეასა

და დანარჩენ მსოფლიოს შორის,

Because many of us stay in contact with family members still inside,

იმიტომ რომ ბევრი ჩვენთაგანი

ინარჩუნებს კონტაქტს ოჯახებთან და ჩვენ შეგვიძლია

and we send information and money

გავაგზავნოთ ინფორმაცია და ფული,

that is helping to change North Korea from inside.

რომელიც დაეხმარება ჩრდილოეთ კორეას შეიცვალოს შიგნიდან.

I've been so lucky, received so much help and inspiration in my life,

ისეთი იღბლიანი ვიყავი, იმდენი დახმარება

და შთაგონება მიმიღია ცხოვრებაში,

so I want to help give aspiring North Koreans

მინდა დავეხმარო

a chance to prosper with international support.

და მივცე მისწრაფება ჩრდილოეთ კორეელებს,

მიაღწიონ წარმატებას საერთაშორისო მხარდარდაჭერით. დარწმუნებული ვარ

I'm confident that you will see more and more North Koreans

რომ თქვენ ნახავთ უფრო მეტ და მეტ ჩრდილოეთ კორეელს

succeeding all over the world,

including the TED stage.

წარმატებულს მთელს მსოფლიოში,

მათ შორის ტედის სცენაზეც.

Thank you.

(Applause)

მადლობა.

(აპლოდისმენტები)