My escape from North Korea | Hyeonseo Lee | TED

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Jeyhun Babashov Reviewer: Vaqif Xansultanov

When I was little, I thought my country was the best on the planet.

Mən balaca olanda

ölkəmin ən yaxşı yer olduğunu

düşünmüşdüm.

And I grew up singing a song called "Nothing To Envy."

Və "Həsəd aparılası bir şey yoxdu"

adlı mahnını oxuyaraq böyüdüm.

And I was very proud.

Fəxr edirdim.

In school, we spent a lot of time studying the history of Kim Il-Sung,

Məktdəbdə, Kim İl Sen'in tarixini

öyrənərək çox vaxt xərclədik,

but we never learned much about the outside world,

amma xarici dünya haqqında

heç bir zaman çox bir şey öyrənmədik.

Amerika, Cənubi Koreya,

except that America, South Korea, Japan are the enemies.

Yaponiyanın düşmən olması xaric.

Xarici dünya ilə tez-tez maraqlanmağıma baxmayaraq,

Although I often wondered about the outside world,

bütün həyatımı Şimali Koreyada

I thought I would spend my entire life in North Korea,

keçirəcəyimi düşünmüşdüm,

until everything suddenly changed.

hər şey qəfildən dəyişənə qədər.

When I was seven years old, I saw my first public execution.

İlk ictimai qətl hadisəsini görəndə

7 yaşındaydım,

But I thought my life in North Korea was normal.

amma Şimali Koreyadakı həyatımın

normal olduğunu düşünmüşdüm.

Ailəm kasıb deyildi,

My family was not poor,

and myself, I had never experienced hunger.

və mən heç vaxt qıtlıq çəkməmişdim.

But one day, in 1995, my mom brought home a letter

Amma bir gün, 1995-ci ildə, anam evə iş yoldaşının

from a coworker's sister.

bacısından aldığı məktubu gətirdi.

It read, "When you read this,

Belə deyirdi,

"Bunu oxuyanda ailəmizin

5 nəfər üzvünün heç biri

our five family members will not exist in this world,

bu dünyada olmayacaq,

çünki, son 2 həftədir ki,

because we haven't eaten for the past three weeks.

heç bir şey yeməmişik.

We are lying on the floor together,

Biz yerdə birlikdə uzanmışıq,

and our bodies are so weak, we are waiting to die."

və bədənlərimiz o qədər zəifdi ki,

ölməyə hazırıq."

I was so shocked.

Mən çox sarsılmışdım.

This was the first time I heard that people in my country were suffering.

Ölkəmdəki insanların əzab çəkdiyini

ilk dəfə idi ki, eşidirdim

Bir müddət sonra

Soon after, when I was walking past a train station,

qatar stansiyasından keçəndə

I saw something terrible that to this day I can't erase from my memory.

indi də yaddaşımdan silə bilmədiyim

dəhşətli bir şey gördüm.

A lifeless woman was lying on the ground,

Cansız bir qadın qollarında

sadəcə aciz şəkildə anasının üzünə baxan,

while an emaciated child in her arms

bir dəri, bir sümük qalmış uşağıyla

just stared helplessly at his mother's face.

yerdə uzanmışdı.

But nobody helped them,

Amma heç kim onlara kömək etmirdi,

because they were so focused on taking care of themselves and their families.

çünki hər kəs özlərinin və ailələrinin

qeydinə qalmağı düşünürdü.

1990-cı illərin ortasında

A huge famine hit North Korea in the mid-1990s.

böyük bir aclıq Şimali Koreyaya zərbə vurdu.

Ultimately, more than a million North Koreans died during the famine,

Nəticədə 1 milyondan çox Şimali Koreyalı

acından öldü və bir çoxu da

and many only survived by eating grass, bugs and tree bark.

ancaq ot, həşərat və ağac qabığı

yeməklə həyatda qaldı.

Power outages also became more and more frequent,

Elektriklərin kəsilməsi də daha

tez-tez hiss olunmağa başlamışdı,

so everything around me was completely dark at night,

buna görə də gecələr

ətrafımdakı hər şey

tamamilə qaranlıq olurdu,

except for the sea of lights in China,

evimin qarşısındakı çayın

qarşı sahilində olan

just across the river from my home.

Çinin işıqlar dənizindən başqa.

I always wondered why they had lights, but we didn't.

Hər zaman niyə onların işığı var,

bizdə isə yoxdu deyə düşünərdim.

Bu Şimali Koreyanı qonşuları ilə müqayisəsini göstərən

This is a satellite picture showing North Korea at night,

compared to neighbors.

gecə vaxtı peykdən çəkilmiş şəkildir

This is the Amnok River,

Bu, Şimali Koreya ilə Çin arasındakı

which serves as a part of the border between North Korea and China.

sərhədin bir hissəsi olan

Amrok çayıdır.

As you can see, the river can be very narrow at certain points,

Gördüyünüz kimi çay

müəyyən nöqtələrdə çox dar ola bilir,

Şimali Koreyalıların gizlicə

allowing North Koreans to secretly cross.

qarşıya keçməsinə imkan verir.

But many die.

Amma çoxu ölür.

Sometimes, I saw dead bodies floating down the river.

Bəzən ölü bədənləri çayın üzərində üzərkən görürdüm.

I can't reveal many details about how I left North Korea,

Şimali Koreyanı necə tərk etməyimə dair

bir çox detalı açıqlaya bilmirəm,

but I only can say that during the ugly years of the famine,

ancaq onu deyə bilərəm ki,

bu dəhşətli qıtlıq günlərində

I was sent to China to live with distant relatives.

uzaq qohumlarımla Çində yaşamağa göndərildim.

But I only thought that I would be separated from my family

Yalnız qısa bir dövr üçün

ailəmdəm uzaq qalacağımı düşünmüşdüm.

for a short time.

I could have never imagined

Heç vaxt təsəvvür etməzdim ki,

that it would take 14 years to live together.

qovuşmağımız 14 il sonra baş verəcək.

Çində ailəsiz bir gənc qız kimi

In China, it was hard living as a young girl without my family.

yaşamaq çox çətin idi.

I had no idea what life was going to be like

Şimali Koreyalı bir qaçqın kimi

yaşamağın necə olacağı barədə heç bir fikrim yox idi,

as a North Korean refugee.

But I soon learned it's not only extremely difficult,

amma tezliklə bunun təkcə çətin yox,

it's also very dangerous,

eyni zamanda təhlükəli olduğunu öyrəndim,

since North Korean refugees are considered in China as illegal migrants.

çünki, Şimali Koreyalı qaçqınlar

Çində qanunsuz miqrant hesab edilir.

So I was living in constant fear that my identity could be revealed,

Buna görə də kimliyim ortaya çıxa bilər deyə

daimi qorxu içində yaşayırdım,

and I would be repatriated to a horrible fate,

və yenidən Şimali Koreyadakı

back in North Korea.

dəhşətli taleyimə geri göndərilə bilərdim.

One day, my worst nightmare came true,

Çin polisi tərəfindən tutulduğum gün

when I was caught by the Chinese police,

qorxulu yuxum gerçəyə çevrildi

and brought to the police station for interrogation.

və mən sorğu-sual üçün

polis bölməsinə gətirildim.

Someone had accused me of being North Korean,

Birisi məni Şimali Koreyalı

olmaqda günahlandırmışdı,

so they tested my Chinese language abilities,

buna görə də Çin dilindəki bilgimi yoxladılar

and asked me tons of questions.

və mənə çoxlu suallar verdilər.

I was so scared.

Çox qorxmuşdum,

I thought my heart was going to explode.

ürəyimin partlayacağını düşünürdüm.

If anything seemed unnatural, I could be imprisoned and repatriated.

Hər hansı bir şey haqda şübhə yaransaydı,

həbs oluna və ölkəmə geri göndərilə bilərdim.

I thought my life was over.

Həyatımın bitdiyini düşünürdüm,

But I managed to control all the emotions inside me,

amma bütün emosiyalarımı daxilimdə saxlamağı

and answer the questions.

və suallara cavab verməyi bacardım.

Dindirmə bitdikdən sonra

After they finished questioning me,

one official said to another,

bir polis işçisi o birinə

"This was a false report. She's not North Korean."

"Yanlış məlumat idi.

O Şimali Koreyalı deyil" dedi.

And they let me go. It was a miracle.

Və onlar mənə getməyə icazə verdilər.

Bu möcüzə idi.

Some North Koreans in China seek asylum in foreign embassies.

Çindəki bəzi Şimali Koreyalılar

xarici səfirliklərdə

özlərinə sığınacaq axtarırlar,

But many can be caught by the Chinese police,

amma çoxu Çin polisi tərəfindən tutula

and repatriated.

və öz ölkələrinə geri göndərilə bilədilər.

These girls were so lucky.

Bu qızlar çox şanslı idilər.

Even though they were caught,

Tutulmaqlarına baxmayaraq,

they were eventually released, after heavy international pressure.

beynəlxalq ictimaiyyətin ağır təzyiqləri nəticəsində

nəhayət azad olundular.

Bu Şimali Koreyalılar isə o qədər də şanslı deyildilər.

These North Koreans were not so lucky.

Every year, countless North Koreans are caught in China

Hər il saysız-hesabsız Şimali Koreyalı Çində tutulur

and repatriated to North Korea,

və Şimali Koreyaya geri göndərilir,

where they can be tortured, imprisoned, or publicly executed.

orda da işgəncələr görür, həbs olunur

və ya ictimai qətl qurbanı olurlar.

Even though I was really fortunate to get out,

Baxmayaraq ki, qaça bildiyimçün mən çox şanslı idim,

many other North Koreans have not been so lucky.

bir çox Şimali Koreyalı bu qədər şanslı olmamışdı.

It's tragic that North Koreans have to hide their identities

Şimali Koreyalıların

öz kimliklərini gizlətmə məcburiyyətləri

və sadəcə həyatda qalmaq üçün

and struggle so hard just to survive.

bu qədər mübarizə aparmaqları faciəli bir şeydir.

Even after learning a new language and getting a job,

Yeni bir dil öyrənib, iş əldə etdikdən sonra da

their whole world can be turned upside down in an instant.

bütün həyatları bir andaca alt-üst edilə bilərdi.

That's why, after 10 years of hiding my identity,

Bununçün də 10 il kimliyimi gizlətdikdən sonra

Cənubi Koreyaya getmək riskini gözə aldım

I decided to risk going to South Korea.

And I started a new life yet again.

və təzədən yeni bir həyata başladım.

Settling down in South Korea

Cənubi Koreyada məskunlaşmaq, yerləşmək

was a lot more challenging than I had expected.

gözlədiyimdən çox daha çətin idi.

English was so important in South Korea,

İngilis dili Cənubi Koreyada çox vacib idi,

so I had to start learning my third language.

buna görə də 3-cü dilimi öyrənməyə başlamalıydım.

Also, I realized there was a wide gap between North and South.

Bundan əlavə Şimali və Cənubi Koreya arasında

böyük bir fərq olduğunu anladım.

We are all Korean, but inside,

Hamımız Koreyalı idik,

we have become very different, due to 67 years of division.

amma 67 illik parçalanmadan, bölünmədən sonra

daxilən çox fərqli olmuşduq.

Hətta kimlik böhranı yaşadım.

I even went through an identity crisis.

Am I South Korean or North Korean?

Cənubi Koreyalıyam yoxsa Şimali Koreyalı?

Where am I from? Who am I?

Mən haralıyam? Kiməm?

Suddenly, there was no country I could proudly call my own.

Birdən-birə mənim deyə biləcəyim

bir ölkə yox idi.

Even though adjusting to life in South Korea was not easy,

Cənubi Koreyadakı həyata öyrəşmək ağır olsa da

I made a plan -- I started studying for the university entrance exam.

plan qurdum.

Universitetin qəbul imtahanlarına

hazırlaşmağa başladım.

Just as I was starting to get used to my new life,

Yeni həyatıma təzəcə alışmağa başlayırdım ki,

I received a shocking phone call.

telefon həyəcanlı şəkildə zəngi çaldı.

The North Korean authorities intercepted some money

Şimali Koreya rəsmiləri

ailəmə göndərdiyim pulu ələ keçirmişdilər,

that I sent to my family,

və cəza kimi də ailəmi

and, as a punishment, my family was going to be forcibly removed

məcburi şəkildə şəhər kənarındakı

quraq əraziyə sürgün edəcəkdilər.

to a desolate location in the countryside.

They had to get out quickly.

Ordan tezliklə çıxmalı idilər,

So I started planning how to help them escape.

beləliklə onları necə xilas etmək barədə planlara başladım.

North Koreans have to travel incredible distances

Şimali Koreyalılar azadlıq yolunda

böyük məsafələr qət etməliydilər.

on the path to freedom.

It's almost impossible to cross the border

Şimali Koreya ilə Cənubi Koreya

arasındakı sərhədi keçmək

between North Korea and South Korea.

demək olar ki imkansızdı.

So, ironically, I took a flight back to China

Qəribə də olsa, bununçün, təyyarə ilə Çinə,

and headed toward the North Korean border.

ordan da Şimali Koreya sərhədinə doğru yola düşdüm.

Ailəm Çin dilində danışa bilmədiyi üçün

Since my family couldn't speak Chinese,

I had to guide them somehow through more than 2,000 miles

onlara mən bələdçilik etməli oldumş

2000 mildən çox Çində,

in China, and then into Southeast Asia.

sonra isə Cənub Şərqi Asiyaya doğru.

Avtobusla səyahət bir həftə çəkdi,

The journey by bus took one week,

and we were almost caught several times.

və bir neçə dəfə demək olar ki, tutulurduq.

One time, our bus was stopped and boarded by a Chinese police officer.

Bir dəfə Çinli bir polis işçisi

avtobusu saxladı və mindi.

He took everyone's I.D. cards,

Hər kəsin şəxsiyyət vəsiqəsini aldı

and he started asking them questions.

və onlara suallar verməyə başladı.

Since my family couldn't understand Chinese,

Ailəm Çin dilində başa düşmədiyi üçün

onların həbs olunacağını düşünürdüm.

I thought my family was going to be arrested.

Çinli polis ailəmə yaxınlaşan kimi

As the Chinese officer approached my family,

I impulsively stood up, and I told him

düşünmədən ayağa qalxdım və

that these are deaf and dumb people that I was chaperoning.

bunlar kar və lal insanlardı dedim,

buna görə onları mən müşayiət edirəm.

He looked at me suspiciously,

Şübhəli şəkildə mənə baxdı,

but luckily, he believed me.

amma xoşbəxtlikdən mənə inandı.

We made it all the way to the border of Laos.

Laosla sərhədə qədər

bunu bütün yol boyu etdik,

But I had to spend almost all my money

lakin, təqribən bütün pulumu

Laosdakı sərhəd gözətçilərinə

to bribe the border guards in Laos.

rüşvət verməyə xərclədim.

Bütün bunlara baxmayaraq,

But even after we got past the border,

sərhədi keçdikdən sonra belə

my family was arrested and jailed for illegal border crossing.

qanunsuz keçdiyimizə görə

ailəm tutuldu və həbs edildi.

After I paid the fine and bribe,

Cəriməni və rüşvəti ödədikdən 1 ay sonra

my family was released in one month.

ailəm sərbəst buraxıldı,

But soon after, my family was arrested and jailed again,

amma qısa müddət sonra Laosun paytaxtında

in the capital of Laos.

ailəm yenidən tutuldu və həbs olundu.

This was one of the lowest points in my life.

Bu həyatımdakı ən pis hadisələrdən biri idi.

I did everything to get my family to freedom,

Ailəmi azadlığa çıxarmaq üçün hər şeyi etdim,

and we came so close,

çox yaxınlaşmışdıq,

but my family was thrown in jail,

amma ailəm Cənubi Koreya səfirliyindən

just a short distance from the South Korean embassy.

qısa məsafədəki həbsə atılmışdı.

I went back and forth between the immigration office

Ailəmin sərbəst buraxılması üçün

and the police station,

miqrasiya idarəsi və polis bölməsi arasında

desperately trying to get my family out.

ümidsizcə gedib-gəlirdim,

amma cəriməni və ya rüşvəti ödəmək üçün

but I didn't have enough money to pay a bribe or fine anymore.

lazımi qədər pulum artıq yox idi.

I lost all hope.

Bütün ümidlərimi itirmişdim.

Elə bu anda hansısa kişinin mənə səsləndiyini eşitdim,

At that moment, I heard one man's voice ask me,

"What's wrong?"

"Problem nədir?"

I was so surprised that a total stranger cared enough to ask.

Heç tanımadığım birinin

mənimlə maraqlanmağına çox təəccübləndim.

In my broken English, and with a dictionary,

Zəif İngilis dilim və lüğətin köməyilə

I explained the situation, and without hesitating,

vəziyyəti izah etdim,

və kişi tərəddüd etmədən bankomata doğru getdi.

the man went to the ATM,

and he paid the rest of the money for my family,

Ailəmin və daha 2 Şimali Koreyalının

and two other North Koreans to get out of jail.

həbsdən qurtulması üçün qalan pulu ödədi.

I thanked him with all my heart, and I asked him,

Bütün qəlbimlə ona təşəkkür etdim və soruşdum,

"Why are you helping me?"

"Niyə mənə kömək edirsiz?"

"I'm not helping you," he said.

"Mən sənə kömək etmirəm" dedi.

"I'm helping the North Korean people."

"Şimali Koreyalı insanlara yardım edirəm."

I realized that this was a symbolic moment in my life.

Həmin vaxtın həyatımın simvolik

anı olduğunu başa düşdüm.

The kind stranger symbolized new hope for me and the North Korean people,

Bu yad mehriban adam mənim və Şimali Koreyalıların

ən çox ehtiyacı olduğu andakı ümidi təmsil etmişdi.

when we needed it most.

And he showed me that the kindness of strangers

O, mənə yadların mərhəmətinin

and the support of the international community

və beynəlxalq ictimaiyyətin dəstəyinin həqiqətən də

are truly the rays of hope we North Korean people need.

bizim - Şimali Koreyalıların ehtiyacı duyduğu

ümid işığı olduğunu göstərmişdi

Eventually, after our long journey,

Sonunda uzun bir səfərdən sonra

my family and I were reunited in South Korea.

mən və ailəm Cənubi Koreyada

yenidən bir araya gəldik,

But getting to freedom is only half the battle.

amma azad olmaq bu döyüşün yalnız yarısıdır.

Many North Koreans are separated from their families,

Bir çox Şimali Koreyalı ailəsindən uzaqlaşdırılır,

and when they arrive in a new country,

və yeni ölkəyə gəlib çatdıqda

they start with little or no money.

həyatlarına çox az pulla və ya pulsuz başlayırlar.

So we can benefit from the international community

Buna görə də təhsil, İngilis dili tədrisi, peşə təlimi

for education, English language training, job training, and more.

və dahası üçün

beynəlxalq ictimaiyyətdən yardım ala bilərik.

Həmçinin Şimali Koreyadakı

We can also act as a bridge

between the people inside North Korea and the outside world.

və xarici dünyadakı insanlar arasında

körpü rolunu da oynaya bilərik,

Because many of us stay in contact with family members still inside,

çünki çoxumuz hələ də orda olan

ailə üzvlərimizlə əlaqə saxlayır.

and we send information and money

Şimali Koreyanı daxildən dəyişə bilmək üçün

that is helping to change North Korea from inside.

məlumat və pul göndəririk.

I've been so lucky, received so much help and inspiration in my life,

Həyatımda bu qədər kömək

və ilham aldığım üçün çox şanslı olmuşam.

so I want to help give aspiring North Koreans

Bunun üçün də beynəlxalq dəstəyin köməyilə

a chance to prosper with international support.

uğura can atan Şimali Koreyalılara

buna çatmaq üçün şans verməklə

kömək etmək istəyirəm.

I'm confident that you will see more and more North Koreans

Əminəm ki, TED səhnəsi də daxil olmaqla

bütün dünyada daha da çox Şimali Koreyalıların

succeeding all over the world,

including the TED stage.

məqsədlərinə çatmaqlarını görəcəksiz.

Thank you.

Təşəkkürlər.

(Applause)

(Alqışlar)