My escape from North Korea | Hyeonseo Lee | TED

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Tomasz Pluta Korekta: Capa Girl

Kiedy byłam mała,

When I was little, I thought my country was the best on the planet.

myślałam, że mój kraj jest najlepszy na świecie.

And I grew up singing a song called "Nothing To Envy."

Dorastałam śpiewając piosenkę ''Nothing to Envy''.

I byłam z tego bardzo dumna.

And I was very proud.

In school, we spent a lot of time studying the history of Kim Il-Sung,

W szkole mnóstwo czasu zajmowała nam

nauka historii życia Kim Ir Sena,

but we never learned much about the outside world,

Ale nigdy nie uczono nas dużo o historii innych krajów.

Oprócz tego, że Ameryka, Korea Południowa i Japonia są naszymi wrogami.

except that America, South Korea, Japan are the enemies.

Mimo, że zawsze ciekawił mnie świat zewnętrzny,

Although I often wondered about the outside world,

myślałam, że całe życie przeżyję w Korei Północnej,

I thought I would spend my entire life in North Korea,

until everything suddenly changed.

aż wszystko nagle się zmieniło.

When I was seven years old, I saw my first public execution.

Kiedy miałam 7 lat, widziałam pierwszą publiczną egzekucję,

But I thought my life in North Korea was normal.

ale nadal uważałam życie w Korei Północnej za normalne.

Moja rodzina nie była biedna,

My family was not poor,

and myself, I had never experienced hunger.

nigdy nie doświadczyłam głodu.

But one day, in 1995, my mom brought home a letter

Ale pewnego dnia, w 1995, moja mama przyniosła do domu list

from a coworker's sister.

od siostry znajomej z pracy.

It read, "When you read this,

Napisano w nim: ''Gdy to czytasz, pięciu członków twojej rodziny

our five family members will not exist in this world,

najprawdopodobniej już nie żyje,

Ponieważ od dwóch tygodni nic nie jedliśmy.

because we haven't eaten for the past three weeks.

We are lying on the floor together,

Leżymy na podłodze

and our bodies are so weak, we are waiting to die."

i jesteśmy tak słabi, że jesteśmy gotowi umrzeć'.

I was so shocked.

Byłam strasznie zszokowana.

This was the first time I heard that people in my country were suffering.

Po raz pierwszy usłyszałam,

że ludzie w moim kraju cierpieli.

Niedługo później, przechodząc obok stacji kolejowej,

Soon after, when I was walking past a train station,

I saw something terrible that to this day I can't erase from my memory.

zobaczyłam coś tak strasznego,

że na zawsze pozostanie to w mojej pamięci.

A lifeless woman was lying on the ground,

Martwa kobieta leżała na ziemi,

while an emaciated child in her arms

a jej wychudzone dziecko, które trzymała w objęciach,

just stared helplessly at his mother's face.

bezradnie wpatrywało się w twarz swojej matki.

But nobody helped them,

Ale nikt im nie pomógł, każdy był zajęty troską o siebie

because they were so focused on taking care of themselves and their families.

i własną rodzinę.

A huge famine hit North Korea in the mid-1990s.

W połowie lat 90-tych w Koreę Północną uderzyła ogromna fala głodu.

Ultimately, more than a million North Koreans died during the famine,

W tym czasie zmarło ponad milion Północnoreańczyków,

a wielu przeżyło tylko dzięki jedzeniu

and many only survived by eating grass, bugs and tree bark.

trawy, robaków i kory.

Power outages also became more and more frequent,

Przerwy w dostawach energii stawały się coraz częstsze,

so everything around me was completely dark at night,

i w nocy wszystko spowijała ciemność.

except for the sea of lights in China,

Można było dostrzec jedynie światła docierające z Chin,

just across the river from my home.

zaraz zza drugiej strony rzeki koło mojego domu.

I always wondered why they had lights, but we didn't.

Zawsze zastanawiało mnie dlaczego oni mieli światło, a my nie.

To satelitarne zdjęcie Korei Północnej nocą

This is a satellite picture showing North Korea at night,

compared to neighbors.

w porównaniu do sąsiadów.

This is the Amnok River,

To rzeka Yalu Jiang,

which serves as a part of the border between North Korea and China.

stanowiąca cześć granicy

między Koreą Północną i Chinami.

As you can see, the river can be very narrow at certain points,

Jak widać, na pewnych odcinkach rzeka jest bardzo wąska,

co pozwala potajemnie przekraczać granicę.

allowing North Koreans to secretly cross.

But many die.

Jednak wielu umiera próbując.

Sometimes, I saw dead bodies floating down the river.

Widywałam martwe ciała dryfujące w dół rzeki.

I can't reveal many details about how I left North Korea,

Nie mogę wiele ujawnić jak udało mi się uciec z Korei Północnej,

but I only can say that during the ugly years of the famine,

mogę jedynie powiedzieć, że podczas okrutnych lat głodu

I was sent to China to live with distant relatives.

wysłano mnie do Chin do dalekich krewnych.

But I only thought that I would be separated from my family

Wydawało mi się,

że zostanę odłączona od mojej rodziny na krótko.

for a short time.

I could have never imagined

Nawet sobie nie wyobrażałam,

that it would take 14 years to live together.

że to może potrwać aż 14 lat.

Ciężko było młodej dziewczynie żyć w Chinach bez rodziny.

In China, it was hard living as a young girl without my family.

I had no idea what life was going to be like

Nie miałam pojęcia jak będzie wyglądać życie

as a North Korean refugee.

północnokoreańskiej uchodźczyni,

But I soon learned it's not only extremely difficult,

ale szybko się przekonałam, że to nie tylko bardzo trudne,

it's also very dangerous,

ale również bardzo niebezpieczne,

since North Korean refugees are considered in China as illegal migrants.

ponieważ uważa się ich w Chinach

za nielegalnych imigrantów.

So I was living in constant fear that my identity could be revealed,

Dlatego żyłam w ciągłym strachu,

że moja tożsamość wyjdzie na jaw

and I would be repatriated to a horrible fate,

i że zostanę deportowana

back in North Korea.

do Korei Północnej.

One day, my worst nightmare came true,

Pewnego dnia, spełnił się mój koszmar,

when I was caught by the Chinese police,

zostałam zatrzymana przez chińską policję

and brought to the police station for interrogation.

i zabrana na komisariat na przesłuchanie.

Someone had accused me of being North Korean,

Ktoś posądził mnie o bycie obywatelką Korei Północnej.

so they tested my Chinese language abilities,

Przetestowano mój chiński

and asked me tons of questions.

i zadano mnóstwo pytań.

I was so scared.

Tak bardzo się bałam,

I thought my heart was going to explode.

że myślałam, że moje serce eksploduje.

If anything seemed unnatural, I could be imprisoned and repatriated.

Gdyby cokolwiek wydało się nienaturalne, zostałabym osadzona w więzieniu

i deportowana.

I thought my life was over.

Myślałam, że już po mnie,

But I managed to control all the emotions inside me,

ale udało mi się powstrzymać emocje

and answer the questions.

i odpowiedzieć na pytania.

Kiedy skończono mnie przesłuchiwać,

After they finished questioning me,

one official said to another,

jeden z urzędników powiedział do drugiego:

"This was a false report. She's not North Korean."

''To był fałszywy donos.

Nie jest obywatelką Korei Północnej''.

And they let me go. It was a miracle.

Pozwolono mi odejść. To był cud.

Some North Koreans in China seek asylum in foreign embassies.

Wielu obywateli Korei Północnej szuka w Chinach azylu

w zagranicznych ambasadach,

But many can be caught by the Chinese police,

ale wielu zostaje złapanych przez chińską policję

and repatriated.

i deportowanych.

These girls were so lucky.

Te dziewczyny miały dużo szczęścia.

Even though they were caught,

Pomimo tego, że zostały złapane,

they were eventually released, after heavy international pressure.

dzięki międzynarodowym naciskom,

w końcu je uwolniono.

Jednak ci Północnokoreańczycy nie mieli tyle szczęścia.

These North Koreans were not so lucky.

Every year, countless North Koreans are caught in China

Każdego roku niezliczona ilość uchodźców zostaje w Chinach złapana

and repatriated to North Korea,

i deportowana do Korei Północnej,

where they can be tortured, imprisoned, or publicly executed.

gdzie są torturowani, więzieni

lub publicznie zabijani.

Even though I was really fortunate to get out,

Mimo że miałam dużo szczęścia i pozwolono mi odejść,

many other North Koreans have not been so lucky.

wielu uchodźców nie ma tyle szczęścia.

It's tragic that North Koreans have to hide their identities

To straszne, że obywatele Korei Północnej muszą ukrywać swoją tożsamość

and struggle so hard just to survive.

i tak bardzo walczyć o przetrwanie.

Even after learning a new language and getting a job,

Nawet kiedy już opanują nowy język i znajdą pracę,

their whole world can be turned upside down in an instant.

ich życie może się nagle wywrócić do góry nogami.

That's why, after 10 years of hiding my identity,

Właśnie dlatego, po 10 latach ukrywania tożsamości,

zdecydowałam się zaryzykować i pojechać do Korei Południowej.

I decided to risk going to South Korea.

And I started a new life yet again.

Zaczęłam nowe życie.

Settling down in South Korea

Osiedlenie się w Korei Południowej było trudniejsze,

was a lot more challenging than I had expected.

niż się spodziewałam.

English was so important in South Korea,

Znajomość języka angielskiego jest tam bardzo ważna,

so I had to start learning my third language.

więc musiałam zacząć uczyć się trzeciego języka.

Also, I realized there was a wide gap between North and South.

Zdałam sobie również sprawę jak ogromna była różnica

między Północą a Południem.

We are all Korean, but inside,

Wszyscy jesteśmy Koreańczykami,

we have become very different, due to 67 years of division.

ale ze względu na 67 lat podziału,

staliśmy się bardzo różni.

Przeszłam nawet przez kryzys tożsamości.

I even went through an identity crisis.

Am I South Korean or North Korean?

Czy jestem z Korei Południowej czy Północnej?

Where am I from? Who am I?

Skąd pochodzę? Kim jestem?

Suddenly, there was no country I could proudly call my own.

Nagle okazało się, że nie ma kraju,

który dumnie mogłabym nazywać swoim.

Even though adjusting to life in South Korea was not easy,

Mimo że przystosowanie się do życia w Korei Południowej nie było łatwe,

I made a plan -- I started studying for the university entrance exam.

rozplanowałam to.

Zaczęłam się przygotowywać do egzaminów na uniwersytet.

Just as I was starting to get used to my new life,

Kiedy już zaczęłam się przyzwyczajać do mojego nowego życia,

I received a shocking phone call.

otrzymałam wstrząsający telefon.

The North Korean authorities intercepted some money

Władze Korei Północnej

wstrzymały pieniądze, które wysłałam do mojej rodziny.

that I sent to my family,

Za karę moja rodzina

and, as a punishment, my family was going to be forcibly removed

miała zostać wysiedlona

do wyludnionego miejsca na wsi.

to a desolate location in the countryside.

They had to get out quickly.

Musieli szybko uciekać,

So I started planning how to help them escape.

więc zaczęłam planować jak im w tym pomóc.

North Koreans have to travel incredible distances

Obywatele Korei Północnej muszą pokonać długą drogę,

on the path to freedom.

by zaznać wolności.

It's almost impossible to cross the border

Przekroczenie granicy miedzy Północą a Południem

between North Korea and South Korea.

jest prawie niemożliwe,

So, ironically, I took a flight back to China

więc poleciałam z powrotem do Chin

and headed toward the North Korean border.

i skierowałam się w stronę południowo-koreańskiej granicy.

Ponieważ moja rodzina nie mówiła po chińsku,

Since my family couldn't speak Chinese,

I had to guide them somehow through more than 2,000 miles

musiałam im przewodniczyć.

Cudem, udało się nam pokonać ponad 2.000 mil, przez Chiny,

in China, and then into Southeast Asia.

a potem przez Azja Południowo-Wschodnią.

Podróż autobusem trwała tydzień,

The journey by bus took one week,

and we were almost caught several times.

kilkukrotnie prawie nas złapano.

One time, our bus was stopped and boarded by a Chinese police officer.

Pewnego razu autobus został zatrzymany,

oficer chińskiej policji wszedł do środka,

He took everyone's I.D. cards,

zabrał wszystkim dowody osobiste

and he started asking them questions.

i zaczął zadawać pytania.

Since my family couldn't understand Chinese,

Ponieważ moja rodzina nie znała chińskiego,

myślałam, że zostanie zatrzymana.

I thought my family was going to be arrested.

Kiedy oficer podszedł do mojej rodziny,

As the Chinese officer approached my family,

I impulsively stood up, and I told him

Impulsywnie wstałam i powiedziałam mu,

that these are deaf and dumb people that I was chaperoning.

że to głuchoniemi,

znajdujący się pod moją opieką.

He looked at me suspiciously,

Spojrzał na mnie podejrzliwie,

but luckily, he believed me.

ale uwierzył.

We made it all the way to the border of Laos.

Udało nam się dotrzeć do granicy z Laosem,

But I had to spend almost all my money

ale musiałam wydawać prawie wszystkie moje pieniądze,

to bribe the border guards in Laos.

żeby przekupić strażników granicznych z Laosu.

Po przekroczeniu granicy,

But even after we got past the border,

my family was arrested and jailed for illegal border crossing.

moja rodzina i tak została aresztowana i uwięziona

za nielegalne przekroczenie granicy.

After I paid the fine and bribe,

Po zapłaceniu grzywny i łapówki,

my family was released in one month.

po miesiącu moja rodzina była wolna,

But soon after, my family was arrested and jailed again,

ale niedługo później, w stolicy Laosu,

in the capital of Laos.

ponownie ją aresztowano i uwięziono.

This was one of the lowest points in my life.

To był jeden z najtrudniejszych momentów w moim życiu.

I did everything to get my family to freedom,

Robiłam to wszystko, by dać mojej rodzinie wolność

and we came so close,

i byliśmy już tak blisko,

but my family was thrown in jail,

kiedy ponownie ich zatrzymano,

just a short distance from the South Korean embassy.

dosłownie kawałek od ambasady Korei Południowej.

I went back and forth between the immigration office

Krążyłam pomiędzy urzędem imigracyjnym

and the police station,

a komisariatem policji,

desperately trying to get my family out.

desperacko próbując uwolnić ich uwolnić

but I didn't have enough money to pay a bribe or fine anymore.

jednak brakowało mi już pieniędzy,

żeby zapłacić łapówkę czy grzywnę.

I lost all hope.

Straciłam całą nadzieję.

W pewnym momencie usłyszałam męski głos:

At that moment, I heard one man's voice ask me,

"What's wrong?"

''Coś jest nie w porządku?''

I was so surprised that a total stranger cared enough to ask.

Byłam zaskoczona,

że obcą osobę mogło to w ogóle obchodzić.

In my broken English, and with a dictionary,

Łamanym angielskim i ze słownikiem w dłoni

I explained the situation, and without hesitating,

wyjaśniłam całą sytuację, a ten mężczyzna,

the man went to the ATM,

bez zastanowienia, poszedł wypłacić pieniądze

and he paid the rest of the money for my family,

i zapłacił resztę pieniędzy za moją rodzinę

and two other North Koreans to get out of jail.

i jeszcze dwóch innych Północnokoreańczyków.

I thanked him with all my heart, and I asked him,

Serdecznie mu podziękowałam i spytałam:

"Why are you helping me?"

''Dlaczego mi pomagasz?''

"I'm not helping you," he said.

''Nie pomagam tobie' odpowiedział,

"I'm helping the North Korean people."

''Pomagam obywatelom Korei Północnej''.

I realized that this was a symbolic moment in my life.

Uświadomiło mi to, że to symboliczny moment w moim życiu.

The kind stranger symbolized new hope for me and the North Korean people,

Ten nieznajomy stał się symbolem nowej nadziei, dla mnie

i dla wszystkich Północnokoreańczyków, kiedy tego najbardziej potrzebowaliśmy.

when we needed it most.

And he showed me that the kindness of strangers

Pokazał mi również dobroć, jaką może okazać nieznajomy,

and the support of the international community

i wsparcie społeczności międzynarodowej,

które, dla Północnokoreańczyków, jest jak promyk nadziei.

are truly the rays of hope we North Korean people need.

Eventually, after our long journey,

W końcu, po długiej podróży,

my family and I were reunited in South Korea.

ponownie połączyłam się z rodziną w Południowej Korei.

But getting to freedom is only half the battle.

Jednak odzyskanie wolności, to dopiero połowa sukcesu.

Many North Koreans are separated from their families,

Wielu Północnokoreańczyków zostaje rozdzielona ze swoimi rodzinami,

and when they arrive in a new country,

i kiedy przyjeżdżają do nowego kraju,

they start with little or no money.

często brakuje im środków.

So we can benefit from the international community

Międzynarodowa społeczność pomaga nam

for education, English language training, job training, and more.

w edukacji, uczeniu się języka angielskiego,

organizując szkolenia zawodowe i inne.

Możemy też działać jako most

We can also act as a bridge

between the people inside North Korea and the outside world.

pomiędzy ludźmi w Korei Północnej

a resztą świata zewnętrznego,

Because many of us stay in contact with family members still inside,

bo wiele z nas utrzymuje kontakt

z członkami rodziny pozostałymi w kraju.

and we send information and money

Wysyłamy informacje i pieniądze,

that is helping to change North Korea from inside.

które pomagają zmienić Koreę Północną od środka.

I've been so lucky, received so much help and inspiration in my life,

Miałam ogromne szczęście, otrzymałam w życiu

tyle pomocy i inspiracji.

so I want to help give aspiring North Koreans

Dlatego chcę dać ambitnym Północnokoreańczykom

a chance to prosper with international support.

dzięki międzynarodowemu wsparciu

szansę na rozwój.

I'm confident that you will see more and more North Koreans

Jestem pewna, że coraz więcej Północnokoreańczyków

będzie odnosić sukcesy na całym świecie,

succeeding all over the world,

including the TED stage.

również na scenie TED.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)