The transformative power of classical music | Benjamin Zander | TED

Μετάφραση: Vasilis Akoinoglou Επιμέλεια: Dimitra Papageorgiou

Probably a lot of you know the story of the two salesmen

Πιθανώς πολλοί από εσάς γνωρίζετε την ιστορία των δύο πωλητών

who went down to Africa in the 1900s.

που πήγαν στην Αφρική κατά το 1900.

They were sent down to find if there was any opportunity

Τους έστειλαν εκεί κάτω για να ερευνήσουν αν υπήρχε καμία ευκαιρία

να πουλήσουν παπούτσια.

for selling shoes,

and they wrote telegrams back to Manchester.

Στείλανε λοιπόν τηλεγραφήματα πίσω στο Μάντσεστερ.

And one of them wrote,

Και ο ένας απ' αυτούς έγραφε: "Κατάσταση απελπιστική. Στοπ.

"Situation hopeless. Stop. They don't wear shoes."

Δεν φοράνε παπούτσια."

And the other one wrote,

Και ο άλλος έγραφε: "Λαμπρή ευκαιρία.

"Glorious opportunity. They don't have any shoes yet."

Δεν έχουν καν παπούτσια ακόμα."

(Laughter)

(Γέλια)

Now, there's a similar situation in the classical music world,

Λοιπόν, είμαστε σε μία παρόμοια κατάσταση στον κόσμο της κλασσικής μουσικής

because there are some people who think that classical music is dying.

λόγω του ότι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που πιστεύουν

πως η κλασσική μουσική πεθαίνει.

And there are some of us who think you ain't seen nothing yet.

Και υπάρχουν κάποιοι από εμάς που πιστεύουν πως δεν είδατε τίποτε ακόμη.

And rather than go into statistics and trends,

Και αντί να μπω σε στατιστικές και τάσεις

and tell you about all the orchestras that are closing,

και να σας μιλήσω για όλες τις ορχήστρες οι οποίες κλείνουν,

and the record companies that are folding,

και τις δισκογραφικές εταιρείες που χρεωκοπούν,

I thought we should do an experiment tonight.

πιστεύω πως πρέπει να κάνουμε ένα πείραμα απόψε -- ένα πείραμα.

Actually, it's not really an experiment, because I know the outcome.

Για την ακρίβεια, δεν είναι ακριβώς πείραμα γιατί γνωρίζω την έκβαση του.

(Laughter)

But it's like an experiment.

Αλλά μοιάζει με πείραμα. Τώρα, πριν --

Now, before we start --

(Γέλια)

(Laughter)

Before we start, I need to do two things.

-- πριν ξεκινήσουμε, πρέπει να κάνω δυο πράγματα.

One is I want to remind you of what a seven-year-old child

Το πρώτο είναι, να σας θυμίσω πώς ένα επτάχρονο παιδί

sounds like when he plays the piano.

ακούγεται όταν παίζει στο πιάνο.

Maybe you have this child at home.

Πιθανώς έχετε αυτό το παιδί στο σπίτι.

He sounds something like this.

Ακούγεται κάπως έτσι.

(Music)

(Πιάνο)

(Music ends)

I see some of you recognize this child.

Βλέπω πως κάποιοι από εσάς αναγνωρίζετε αυτό το παιδί.

Τώρα, αν εξασκηθεί για ένα χρόνο και κάνει μαθήματα, είναι πλέον οκτώ

Now, if he practices for a year and takes lessons, he's now eight

and he sounds like this.

(Music)

και ακούγεται κάπως έτσι.

(Πιάνο)

(Music ends)

He practices for another year and takes lessons -- he's nine.

Έπειτα, εξασκείται για ακόμη ένα χρόνο και κάνει επιπλέον μαθήματα. Είναι στα εννιά τώρα.

(Music)

(Πιάνο)

(Music ends)

Then he practices for another year and takes lessons -- now he's 10.

Και εξασκείται περισσότερο και συνεχίζει τα μαθήματα. Είναι στα δέκα του.

(Πιάνο)

(Music)

(Music ends)

At that point, they usually give up.

Σε αυτό το σημείο συνήθως τα παρατάνε.

(Laughter)

(Γέλια)

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Now, if you'd waited for one more year, you would have heard this.

Τώρα, αν περιμένατε, αν περιμένατε για ακόμη ένα χρόνο,

θα ακούγατε κάτι σαν αυτό:

(Music)

(Πιάνο)

(Music ends)

Now, what happened was not maybe what you thought,

Τώρα, αυτό που συνέβη δεν ήταν μάλλον αυτό που περιμένατε,

which is, he suddenly became passionate, engaged,

δηλαδή, ότι ξαφνικά παθιάστηκε, δεσμεύτηκε,

involved, got a new teacher, he hit puberty, or whatever it is.

ασχολήθηκε, πήγε σε νέο δάσκαλο, μπήκε στην εφηβεία, ή οτιδήποτε τέτοιο.

Αυτό που πραγματικά συνέβη είναι ότι οι παρορμήσεις μειώθηκαν.

What actually happened was the impulses were reduced.

You see, the first time, he was playing with an impulse on every note.

Βλέπετε, την πρώτη φορά έπαιζε

με ορμή σε κάθε νότα.

(Music)

(Πιάνο)

And the second, with an impulse every other note.

Και τη δεύτερη με ορμή σε κάθε δεύτερη νότα.

(Music)

(Πιάνο)

You can see it by looking at my head.

Μπορείτε να το δείτε κοιτάζοντας το κεφάλι μου.

(Laughter)

(Γέλια)

The nine-year-old put an impulse on every four notes.

Το εννιάχρονο, το εννιάχρονο

έβαζε ορμή σε κάθε τέσσερις νότες.

(Πιάνο)

(Music)

The 10-year-old, on every eight notes.

Και το δεκάχρονο σε κάθε οκτώ νότες.

(Πιάνο)

(Music)

And the 11-year-old, one impulse on the whole phrase.

Και το 11χρονο, έναν αυθορμητισμό σε όλη τη φράση.

(Πιάνο)

(Music)

I don't know how we got into this position.

Ξέρω -- Δεν ξέρω πώς ήρθαμε σε αυτήν τη θέση.

(Laughter)

(Γέλια)

I didn't say, "I'm going to move my shoulder over, move my body."

Δεν σκέφτηκα πώς θα κινήσω τον ώμο μου, πώς θα κινήσω το σώμα μου.

Όχι, η μουσική με έσπρωξε,

No, the music pushed me over,

which is why I call it one-buttock playing.

και γι' αυτό το αποκαλώ παίξιμο στον ένα γλουτό.

(Music)

(Πιάνο)

It can be the other buttock.

Μπορεί να είναι και ο άλλος γλουτός.

(Πιάνο)

(Music)

You know, a gentleman was once watching a presentation I was doing,

Ξέρετε, κάποτε ένας κύριος παρακολουθούσε μία παρουσίαση που έκανα

όταν δούλευα με έναν νεαρό πιανίστα.

when I was working with a young pianist.

Ήταν πρόεδρος κάποιας εταιρείας στο Οχάιο.

He was the president of a corporation in Ohio.

Και εγώ εργαζόμουν με αυτόν το νεαρό πιανίστα

I was working with this young pianist, and said,

"The trouble with you is you're a two-buttock player.

και εγώ του είπα, "Το πρόβλημά με 'σένα είναι ότι είσαι μουσικός των δύο γλουτών.

Θα έπρεπε να είσαι μουσικός του ενός γλουτού."

You should be a one-buttock player."

I moved his body while he was playing.

Και μετακίνησα το σώμα του κάπως έτσι ενώ έπαιζε.

And suddenly, the music took off. It took flight.

Και ξαφνικά η μουσική απογειώθηκε. Πέταξε.

The audience gasped when they heard the difference.

Ακούστηκε ένα ξεφύσημα από το κοινό μόλις άκουσαν τη διαφορά.

Then I got a letter from this gentleman.

Και αργότερα έλαβα ένα γράμμα από αυτόν τον κύριο.

He said, "I was so moved.

Έλεγε, "Συγκινήθηκα τόσο πολύ.

Γύρισα πίσω και μεταμόρφωσα ολόκληρη την εταιρία μου

I went back and I transformed my entire company

into a one-buttock company."

σε εταιρία του ενός γλουτού."

(Laughter)

(Γέλια)

Now, the other thing I wanted to do is to tell you about you.

Τώρα το δεύτερο πράγμα για το οποίο θα ήθελα να μιλήσω, είστε εσείς.

Εδώ μέσα είναι 1,600 άνθρωποι, πιστεύω.

There are 1,600 people, I believe.

My estimation is that probably 45 of you

Η εκτίμηση μου είναι πως πιθανώς 45 από εσάς

are absolutely passionate about classical music.

είστε απολύτως παθιασμένοι με την κλασσική μουσική.

You adore classical music. Your FM is always on that classical dial.

Λατρεύετε την κλασσική μουσική. Τα FM σας είναι πάντα στο σταθμό με την κλασσική.

You have CDs in your car, and you go to the symphony,

Έχετε CD στο αυτοκίνητό σας και πηγαίνετε στη συμφωνική.

your children are playing instruments.

Και τα παιδιά σας παίζουν μουσικά όργανα.

Δεν μπορείτε να φανταστείτε τη ζωή σας χωρίς κλασσική μουσική.

You can't imagine your life without classical music.

That's the first group, quite small.

Αυτή είναι η πρώτη ομάδα· μια κάπως μικρή ομάδα.

Then there's another bigger group.

Έπειτα, υπάρχει άλλη μία ομάδα, μια μεγαλύτερη.

The people who don't mind classical music.

Εκεί ανήκουν αυτοί που η κλασσική μουσική δεν τους ενοχλεί.

(Laughter)

(Γέλια)

You know, you've come home from a long day,

Ξέρετε, έχετε επιστρέψει στο σπίτι από μία κουραστική μέρα

and you take a glass of wine, and you put your feet up.

και βάζετε ένα ποτήρι κρασί, σηκώνετε και τα πόδια σας ψηλά.

A little Vivaldi in the background doesn't do any harm.

Ε και λίγος Βιβάλντι να παίζει από πίσω δεν βλάπτει.

(Γέλια)

That's the second group.

Αυτή είναι η δεύτερη ομάδα.

Now comes the third group:

Τώρα ερχόμαστε στην τρίτη ομάδα.

people who never listen to classical music.

Εκεί ανήκουν αυτοί οι οποίοι δεν έχουν ακούσει ποτέ τους κλασσική μουσική.

Απλά δεν είναι μέρος της ζωής τους.

It's just simply not part of your life.

You might hear it like second-hand smoke at the airport ...

Μπορεί να την ακούτε σαν παθητικοί καπνιστές στο αεροδρόμιο, αλλά --

(Γέλια)

(Laughter)

-- and maybe a little bit of a march from "Aida"

-- και ίσως ένα μικρό κομματάκι του μαρς της Αΐντα

όταν μπαίνετε στην αίθουσα. Αλλιώς δεν την ακούτε ποτέ.

when you come into the hall.

But otherwise, you never hear it.

That's probably the largest group.

Αυτή ίσως είναι η μεγαλύτερη από τις ομάδες.

Και ύστερα, υπάρχει μία πολύ μικρή ομάδα.

And then there's a very small group.

These are the people who think they're tone-deaf.

Αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν πως δεν έχουν μουσικό αυτί.

Εκπληκτικός αριθμός ανθρώπων, πιστεύουν πως δεν έχουν μουσικό αυτί.

Amazing number of people think they're tone-deaf.

Actually, I hear a lot, "My husband is tone-deaf."

Στην πραγματικότητα, ακούω συχνά, "Ο σύζυγός μου είναι μουσικά κουφός."

(Laughter)

(Γέλια)

Actually, you cannot be tone-deaf.

Όμως πραγματικά, δεν γίνεται να μην έχετε μουσικό αυτί. Κανείς δεν είναι μουσικά κουφός.

Nobody is tone-deaf.

Αν δεν είχατε μουσικό αυτί, δεν θα μπορούσατε να αλλάζετε τις ταχύτητες

If you were tone-deaf, you couldn't change the gears

on your car, in a stick shift car.

στο αυτοκίνητό σας, σε αυτά με το λεβιέ.

You couldn't tell the difference between

Δεν θα μπορούσατε να διακρίνετε τη διαφορά ανάμεσα

somebody from Texas and somebody from Rome.

σε κάποιον από το Τέξας και κάποιον από τη Ρώμη.

Και το τηλέφωνο. Το τηλέφωνο. Όταν σας καλέσει η μητέρα σας

And the telephone. The telephone.

If your mother calls

on the miserable telephone, she calls and says, "Hello,"

στο ταπεινό τηλέφωνο, σας καλεί και σας λέει "Γεια,"

you not only know who it is, you know what mood she's in.

όχι μόνο ξέρετε ποιος είναι, αλλά ξέρετε και τη διάθεσή του εκείνη τη στιγμή.

You have a fantastic ear. Everybody has a fantastic ear.

Έχετε ένα φανταστικό αυτί. Ο καθένας έχει φανταστικό αυτί.

So nobody is tone-deaf.

Έτσι λοιπόν, κανείς δεν είναι μουσικά κουφός.

But I tell you what.

Αλλά θα σας πω κάτι. Δεν λειτουργεί για μένα αυτό το πράγμα,

It doesn't work for me to go on with this thing,

with such a wide gulf between those who understand,

με ένα τόσο μεγάλο χάσμα μεταξύ αυτών που καταλαβαίνουν,

love and are passionate about classical music,

που αγαπούν και είναι παθιασμένοι με την κλασσική μουσική,

και αυτών που δεν έχουν απολύτως καμία σχέση μαζί της.

and those who have no relationship to it at all.

The tone-deaf people, they're no longer here.

Οι μουσικά κουφοί άνθρωποι, δεν είναι πλέον εδώ.

Όμως ακόμη και ανάμεσα σε αυτές τις τρεις κατηγορίες, είναι επίσης μεγάλο το χάσμα.

But even between those three categories,

it's too wide a gulf.

So I'm not going to go on until every single person in this room,

Έτσι λοιπόν, δεν θα συνεχίσω έως ότου κάθε άτομο σε αυτήν την αίθουσα,

εκεί κάτω και στο Άσπεν και όλοι όσοι παρακολουθούν,

downstairs and in Aspen, and everybody else looking,

will come to love and understand classical music.

να φτάσουν σε σημείο να αγαπήσουν και να καταλάβουν την κλασσική μουσική.

Έτσι, να τι πρόκειται να κάνουμε.

So that's what we're going to do.

Now, you notice that there is not the slightest doubt in my mind

Τώρα, παρατηρείτε πως δεν υπάρχει το παραμικρό ίχνος αμφιβολίας στο μυαλό μου

that this is going to work, if you look at my face, right?

ότι όλο αυτό θα δουλέψει αν κοιτάξετε το πρόσωπό μου, σωστά;

It's one of the characteristics of a leader that he not doubt

Είναι ένα από τα χαρακτηριστικά ενός ηγέτη το να μην αμφιβάλλει

for one moment the capacity of the people he's leading

ούτε για μία στιγμή για τη δυνατότητα των ανθρώπων που καθοδηγεί

to realize whatever he's dreaming.

να συνειδητοποιήσουν όσα ονειρεύεται.

Φανταστείτε αν ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ είχε πει, "Έχω ένα όραμα.

Imagine if Martin Luther King had said, "I have a dream.

Of course, I'm not sure they'll be up to it."

Φυσικά, δεν είμαι σίγουρος πως θα αντεπεξέλθουν στις προσδοκίες μου."

(Γέλια)

(Laughter)

All right. So I'm going to take a piece of Chopin.

Εντάξει. Λοιπόν, θα ξεκινήσω με ένα κομμάτι του Σοπέν.

This is a beautiful prelude by Chopin.

Είναι ένα πανέμορφο πρελούδιο του Σοπέν. Κάποιοι από εσάς θα το ξέρετε.

Some of you will know it.

(Music)

(Μουσική)

Ξέρετε τι νομίζω ότι πιθανώς συνέβη σε αυτήν την αίθουσα;

Do you know what I think probably happened here?

When I started, you thought, "How beautiful that sounds."

Όταν ξεκίνησα, εσείς σκεφτήκατε, "Πόσο όμορφο ακούγεται."

(Μουσική)

(Music)

"I don't think we should go to the same place

"Πιστεύω πως δεν πρέπει να πάμε στο ίδιο μέρος

για τις καλοκαιρινές μας διακοπές του χρόνου."

for our summer holidays next year."

(Γέλια)

(Laughter)

It's funny, isn't it?

Είναι αστείο, έτσι δεν είναι; Είναι αστείο το πώς αυτές οι σκέψεις

It's funny how those thoughts kind of waft into your head.

κατά κάποιον τρόπο αναδύονται μέσα στο κεφάλι σας.

Και φυσικά --

And of course --

(Χειροκρότημα)

(Applause)

Of course, if the piece is long and you've had a long day,

-- και φυσικά, αν το κομμάτι είναι μεγάλο και είχατε μία δύσκολη ημέρα

you might actually drift off.

τότε πραγματικά μπορεί να αποκοιμηθείτε.

Then your companion will dig you in the ribs

Τότε ο σύντροφός σας θα σας σκουντήξει στα πλευρά

and say, "Wake up! It's culture!" And then you feel even worse.

και θα σας πει, "Ξύπνα! Είναι κουλτούρα!" Και τότε θα νιώσετε ακόμα πιο άσχημα.

(Laughter)

Όμως, σας έχει περάσει ποτέ από το μυαλό ότι ο λόγος που αισθάνεστε νύστα

But has it ever occurred to you that the reason you feel sleepy

in classical music is not because of you, but because of us?

με την κλασσική μουσική, δεν οφείλετε σε εσάς, αλλά οφείλεται σε εμάς;

Did anybody think while I was playing,

Σκέφτηκε κανείς ενώ εγώ έπαιζα:

"Why is he using so many impulses?"

"Γιατί χρησιμοποιεί τόσες ορμές;"

If I'd done this with my head you certainly would have thought it.

Αν έκανα, αυτό, με το κεφάλι μου τότε σίγουρα θα το είχατε σκεφτεί.

(Music)

(Μουσική)

(Music ends)

Και για την υπόλοιπη ζωή σας, κάθε φορά που θα ακούτε κλασσική μουσική

And for the rest of your life, every time you hear classical music,

θα είστε σε θέση να γνωρίζετε αν ακούτε αυτές τις ορμές.

you'll always be able to know if you hear those impulses.

Ας δούμε λοιπόν τι γίνεται στ' αλήθεια εδώ.

So let's see what's really going on here.

Έχουμε μια Σι. Αυτή είναι μια Σι. Η επόμενη νότα είναι μια Ντο.

We have a B. This is a B.

The next note is a C.

And the job of the C is to make the B sad.

Και η δουλειά αυτής της Ντο είναι να κάνει τη Σι θλιμμένη. Και το κάνει, έτσι δεν είναι;

And it does, doesn't it?

(Γέλια)

(Laughter)

Composers know that.

Οι συνθέτες το γνωρίζουν αυτό. Αν θέλουν θλιμμένη μουσική

If they want sad music, they just play those two notes.

τότε απλά παίζουν αυτές τις δύο νότες.

(Μουσική)

(Music)

But basically, it's just a B, with four sads.

Αλλά βασικά είναι μόνο μια Σι, με τέσσερις θλιμμένες.

(Laughter)

(Γέλια)

Now, it goes down to A.

Τώρα, κατεβαίνει στη Λα. Τώρα στη Σολ και έπειτα στη Φα.

Now to G.

And then to F.

So we have B, A, G, F.

Έτσι έχουμε Σι, Λα, Σολ, Φα. Και αν έχουμε Σι, Λα, Σολ, Φα,

And if we have B, A, G, F,

what do we expect next?

ποια περιμένουμε να ακολουθεί; Ω, αυτό μάλλον ήτανε στην τύχη.

(Music)

That might have been a fluke.

Let's try it again.

Ας προσπαθήσουμε ξανά. Ωωω, η χορωδία του TED.

(Music)

Oh, the TED choir.

(Laughter)

(Γέλια)

Και προσέξατε πως κανείς δεν είναι μουσικά κουφός, σωστά; Κανείς δεν είναι.

And you notice nobody is tone-deaf, right?

Nobody is.

Ξέρετε, κάθε χωριό στο Μπανγκλαντές

You know, every village in Bangladesh

και κάθε οικισμός στην Κίνα. Όλοι το ξέρουν:

and every hamlet in China -- everybody knows:

da, da, da, da -- da.

ντα, ντα, ντα, ντα -- ντα. Όλοι ξέρουν ποιος περιμένει αυτήν τη Μι.

Everybody knows, who's expecting that E.

Τώρα, ο Σοπέν δεν ήθελε να φτάσει στη Μι εκεί,

Chopin didn't want to reach the E there,

because what will have happened?

γιατί, τι θα είχε συμβεί τότε; Θα τελείωνε, σαν τον Άμλετ.

It will be over, like Hamlet. Do you remember?

Θυμάστε τον Άμλετ; Πράξη 1, Σκηνή 3:

Act One, scene three,

he finds out his uncle killed his father.

Μαθαίνει πως ο θείος του σκότωσε τον πατέρα του.

Θα θυμάστε πως πηγαίνει συνεχώς στο θείο του

He keeps on going up to his uncle and almost killing him.

και σχεδόν τον σκοτώνει. Και μετά κάνει πίσω

και πηγαίνει ξανά σε αυτόν και πάλι σχεδόν τον σκοτώνει.

And then he backs away, he goes up to him again, almost kills him.

Και οι κριτικοί, που όλοι τους κάθονται εκεί πίσω στην τελευταία σειρά,

The critics sitting in the back row there,

πρέπει να έχουν μία άποψη, έτσι λένε, "Ο Άμλετ χρονοτριβεί."

they have to have an opinion, so they say, "Hamlet is a procrastinator."

(Γέλια)

Ή λένε, "Ο Άμλετ έχει Οιδιπόδειο σύμπλεγμα."

Or they say, "Hamlet has an Oedipus complex."

No, otherwise the play would be over, stupid.

Όχι, αλλιώς το έργο θα είχε τελειώσει, ανόητοι.

(Laughter)

Γι' αυτό ο Σαίξπηρ βάζει όλα αυτά τα πράγματα στον Άμλετ.

That's why Shakespeare puts all that stuff in Hamlet --

Ophelia going mad, the play within the play,

Ξέρετε, την Οφηλία που τρελαίνεται, το έργο μέσα στο έργο,

and Yorick's skull, and the gravediggers.

το κρανίο του Γιόρικ και τους νεκροθάφτες.

That's in order to delay --

Όλα αυτά αποσκοπούν στην καθυστέρηση -- ώσπου στην 5η πράξη μπορεί πλέον να τον σκοτώσει.

until Act Five, he can kill him.

Είναι το ίδιο με τον Σοπέν. Είναι έτοιμος να φτάσει στη Μι,

It's the same with the Chopin.

He's just about to reach the E,

and he says, "Oops, better go back up and do it again."

και λέει, "Ουπς, καλύτερα να πάω πίσω και να το κάνω ξανά."

Οπότε το κάνει ξανά.

So he does it again.

Now, he gets excited.

(Music)

Τώρα αρχίζει να διεγείρεται -- αυτό είναι διέγερση,

That's excitement, don't worry about it.

μην ανησυχείτε γι' αυτό.

Now, he gets to F-sharp, and finally he goes down to E,

Τώρα πηγαίνει σε Φα δίεση και τελικά κατεβαίνει στη Μι,

αλλά η συγχορδία είναι λάθος. Και αυτό γιατί η συγχορδία που ψάχνει

but it's the wrong chord --

because the chord he's looking for is this one,

είναι αυτή εδώ, και αντ' αυτού κάνει ...

and instead he does ...

αυτό λοιπόν, το ονομάζουμε "απατηλή λύση" γιατί μας εξαπατά.

Now, we call that a deceptive cadence,

because it deceives us.

I tell my students, "If you have a deceptive cadence,

Πάντα λέω στους μαθητές μου, "Αν έχετε μία καταληκτική διακύμανση

σιγουρευτείτε πως σηκώνετε τα φρύδια σας για να το καταλάβουν όλοι."

raise your eyebrows, and everybody will know."

(Γέλια)

(Laughter)

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Right.

Έτσι. Λοιπόν φτάνει στη Μι, αλλά είναι λάθος η συγχορδία.

He gets to E, but it's the wrong chord.

Τώρα, δοκιμάζει τη Μι ξανά. Αυτή η συγχορδία δεν ταιριάζει.

Now, he tries E again.

That chord doesn't work.

Δοκιμάζει τη Μι ξανά λοιπόν. Η συγχορδία δεν ταιριάζει.

Now, he tries the E again. That chord doesn't work.

Now, he tries E again, and that doesn't work.

Και δοκιμάζει τη Μι ξανά και πάλι δεν ταιριάζει.

And then finally ...

Και τότε επιτέλους ....

Ήταν ένας κύριος στην πρώτη σειρά που έκανε, "Μμμ."

There was a gentleman in the front row who went, "Mmm."

(Laughter)

It's the same gesture he makes when he comes home

Είναι η ίδια έκφραση που κάνει όταν επιστρέφει στο σπίτι

μετά από μία μεγάλη ημέρα, σβήνει τη μηχανή στο αυτοκίνητο και λέει:

after a long day, turns off the key in his car and says,

"Aah, I'm home."

"Ααα, είμαι σπίτι." Γιατί όλοι ξέρουμε που είναι το σπίτι μας.

Because we all know where home is.

So this is a piece which goes from away to home.

Έτσι, αυτό είναι ένα κομμάτι που πηγαίνει από μακρυά στο σπίτι.

I'm going to play it all the way through and you're going to follow.

Και θα το παίξω ολόκληρο τώρα

και εσείς θα ακολουθήσετε. Σι, Ντο, Σι, Ντο, Σι, Ντο, Σι --

B, C, B, C, B, C, B --

down to A, down to G, down to F.

κάτω στη Λα, κάτω στη Σολ, κάτω στη Φα.

Almost goes to E, but otherwise the play would be over.

Σχεδόν φτάνει στη Μι, όμως έτσι το έργο θα τελείωνε.

He goes back up to B, he gets very excited.

Πηγαίνει πίσω στη Σι. Αρχίζει να διεγείρεται. Πηγαίνει σε Φα δίεση. Πηγαίνει σε Μι.

Goes to F-sharp. Goes to E.

Είναι λάθος η συγχορδία. Είναι λάθος η συγχορδία. Είναι λάθος η συγχορδία.

It's the wrong chord. It's the wrong chord.

And finally goes to E, and it's home.

Και τελικά καταλήγει σε Μι, και είναι πλέον στο σπίτι.

And what you're going to see is one-buttock playing.

Και αυτό που πρόκειται να δείτε είναι παίξιμο του ενός γλουτού.

(Γέλια)

(Laughter)

Because for me, to join the B to the E,

Γιατί για 'μένα, για να ενώσω τη Σι με τη Μι,

I have to stop thinking about every single note along the way,

πρέπει να σταματήσω να σκέφτομαι την κάθε νότα που μεσολαβεί

και να αρχίσω να σκέφτομαι την μακριά, μακριά γραμμή από τη Σι στη Μι.

and start thinking about the long, long line from B to E.

You know, we were just in South Africa, and you can't go to South Africa

Ξέρετε, ήσασταν μόλις στη Νότιο Αφρική και δεν μπορείτε να πάτε πάλι εκεί

χωρίς να σκεφτείτε τον Μαντέλα στη φυλακή για 27 χρόνια.

without thinking of Mandela in jail for 27 years.

What was he thinking about? Lunch?

Τι να σκεφτόταν άραγε; Το φαγητό;

No, he was thinking about the vision for South Africa

Όχι, σκεφτόταν το όραμά του για τη Νότιο Αφρική

and for human beings.

και την ανθρωπότητα. Αυτό τον κράτησε -

This is about vision. This is about the long line.

έχει να κάνει με το όραμα, με την μακριά γραμμή.

Like the bird who flies over the field

Σαν το πουλί που πετάει πάνω από το λιβάδι

and doesn't care about the fences underneath, all right?

και δεν νοιάζεται για τους φράχτες από κάτω, σωστά;

So now, you're going to follow the line all the way from B to E.

Έτσι τώρα θα ακολουθήσετε τη γραμμή μέχρι το τέλος, από τη Σι στη Μι.

And I've one last request before I play this piece all the way through.

Και θέλω να ζητήσω κάτι τελευταίο πριν παίξω ολόκληρο το κομμάτι.

Would you think of somebody who you adore,

Μπορείτε να σκεφτείτε κάποιον που λατρεύετε, κάποιον που δεν είναι πλέον εδώ;

who's no longer there?

Την αγαπημένη σας γιαγιά, έναν εραστή,

A beloved grandmother, a lover --

somebody in your life who you love with all your heart,

κάποιον στη ζωή σας που τον αγαπάτε με όλη σας την καρδιά,

αλλά αυτός ο άνθρωπος δεν είναι πια μαζί σας.

but that person is no longer with you.

Bring that person into your mind,

Φέρτε αυτόν τον άνθρωπο στο μυαλό σας, και την ίδια στιγμή

and at the same time,

ακολουθήστε τη γραμμή μέχρι τέλους, από τη Σι στη Μι,

follow the line all the way from B to E,

and you'll hear everything that Chopin had to say.

και θα ακούσετε όλα όσα θέλει να πει ο Σοπέν.

(Μουσική)

(Music)

(Music ends)

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Τώρα, μπορεί να αναρωτιέστε

Now, you may be wondering --

(Applause)

μπορεί να αναρωτιέστε γιατί χειροκροτώ.

(Applause ends)

You may be wondering why I'm clapping.

Well, I did this at a school in Boston

Λοιπόν, το έκανα αυτό σε ένα σχολείο στη Βοστόνη

with about 70 seventh graders, 12-year-olds.

με περίπου 70 μαθητές γυμνασίου -- 12χρονους.

I did exactly what I did with you,

Και έκανα ακριβώς ότι έκανα και με εσάς, και τους είπα

and I explained the whole thing.

και τους εξήγησα, και όλα αυτά.

Και στο τέλος ξετρελάθηκαν, χειροκροτούσαν. Χειροκροτούσαν.

At the end, they went crazy, clapping.

I was clapping. They were clapping.

Χειροκροτούσα εγώ. Χειροκροτούσαν και αυτοί.

Finally, I said, "Why am I clapping?"

Στο τέλος, είπα, "Γιατί χειροκροτώ;"

And one of them said, "Because we were listening."

Και ένα από τα παιδιά είπε, "Γιατί ακούγαμε."

(Γέλια)

(Laughter)

Think of it. 1,600 people, busy people,

Σκεφτείτε το. 1,600 άνθρωποι, πολυάσχολοι άνθρωποι,

ασχολούμενοι με κάθε είδους διαφορετικά πράγματα.

involved in all sorts of different things,

listening, understanding and being moved

Ακούνε, καταλαβαίνουν και συγκινούνται από ένα κομμάτι του Σοπέν.

by a piece by Chopin.

Now, that is something.

Αυτό λοιπόν είναι κάτι.

Am I sure that every single person followed that,

Τώρα, είμαι σίγουρος πως όλοι το ακολουθήσατε,

understood it, was moved by it?

το καταλάβατε και συγκινηθήκατε; Φυσικά δεν μπορώ να είμαι βέβαιος.

Of course, I can't be sure.

But I'll tell you what happened to me in Ireland

Όμως θα σας πω τι συνέβη σε μένα.

Ήμουν στην Ιρλανδία την περίοδο των ταραχών πριν από 10 χρόνια,

during the Troubles, 10 years ago,

and I was working with some Catholic and Protestant kids

και εργαζόμουν με μερικά Καθολικά και Προτεσταντικά παιδιά

on conflict resolution.

στην επίλυση της διαμάχης. Και έκανα το πείραμά μου με αυτά.

And I did this with them --

a risky thing to do, because they were street kids.

Πράγμα ριψοκίνδυνο μιας και ήταν παιδιά του δρόμου.

Και ένα από αυτά ήρθε σε μένα το επόμενο πρωί και μου είπε:

And one of them came to me the next morning

and he said,

"You know, I've never listened to classical music in my life,

"Ξέρετε, δεν είχα ακούσει ποτέ στη ζωή μου κλασσική μουσική,

but when you played that shopping piece ..."

όμως όταν παίξατε αυτό το κομμάτι του Σόπινγκ...."

(Γέλια)

(Laughter)

He said, "My brother was shot last year and I didn't cry for him.

Είπε: "Ο αδερφός μου σκοτώθηκε πέρυσι και δεν έκλαψα γι' αυτόν.

But last night, when you played that piece,

Όμως εχθές το βράδυ όταν παίξατε αυτό το κομμάτι,

he was the one I was thinking about.

αυτός ήτανε που είχα στο μυαλό μου.

And I felt the tears streaming down my face.

Και ένιωσα τα δάκρυα να τρέχουνε στο πρόσωπό μου.

And it felt really good to cry for my brother."

Και ξέρετε, ένιωσα στ' αλήθεια πολύ καλά που έκλαψα για τον αδερφό μου."

So I made up my mind at that moment

Έτσι, εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησα

πως η κλασσική μουσική είναι για τους πάντες. Τους πάντες.

that classical music is for everybody.

Everybody.

Now, how would you walk --

Πώς θα περπατούσες λοιπόν -- γιατί ξέρετε,

my profession, the music profession doesn't see it that way.

το επάγγελμά μου, το μουσικό επάγγελμα δεν βλέπει τα πράγματα έτσι.

They say three percent of the population likes classical music.

Λένε πως στο 3 τοις εκατό του πληθυσμού αρέσει η κλασσική μουσική.

Έστω και στο 4 τοις εκατό να μπορούσαμε να το ανεβάσουμε, τα προβλήματά μας θα τελείωναν.

If only we could move it to four percent, our problems would be over.

(Laughter)

How would you walk? How would you talk? How would you be?

Και λέω, "Πως θα περπατούσες; Πως θα μιλούσες; Πως θα ήσουν

αν πιστεύεις πως στο 3 τοις εκατό αρέσει η κλασσική μουσική;

If you thought, "Three percent of the population likes classical music,

if only we could move it to four percent."

Αν μόνο μπορούσαμε να το πάμε στο 4 τοις εκατό. Πως θα περπατούσες;

How would you walk or talk? How would you be?

Πώς θα μιλούσες; Πώς θα ήσουν

If you thought, "Everybody loves classical music --

αν πίστευες πως όλοι αγαπούν την κλασσική μουσική --

απλά δεν το ξέρουν ακόμη."

they just haven't found out about it yet."

(Γέλια)

See, these are totally different worlds.

Βλέπετε, είναι τελείως διαφορετικοί κόσμοι.

Now, I had an amazing experience.

Λοιπόν, είχα μια φανταστική εμπειρία. Ήμουν 45 χρονών,

I was 45 years old,

διήυθυνα ορχήστρες για 20 χρόνια, και έξαφνα συνειδητοποίησα κάτι.

I'd been conducting for 20 years,

and I suddenly had a realization.

The conductor of an orchestra doesn't make a sound.

Ότι ο μαέστρος μίας ορχήστρας δεν παράγει τον παραμικρό ήχο.

My picture appears on the front of the CD --

Η φωτογραφία μου φιγουράρει στο εξώφυλλο του CD --

(Γέλια)

(Laughter)

But the conductor doesn't make a sound.

-- αλλά ο μαέστρος δεν βγάζει τον παραμικρό ήχο.

He depends, for his power,

Στηρίζει τη δύναμή του, στην ικανότητά του να κάνει άλλους ανθρώπους ισχυρούς.

on his ability to make other people powerful.

Και αυτό άλλαξε τα πάντα για μένα. Ήταν τελείως καθοριστικό για τη ζωή μου.

And that changed everything for me.

It was totally life-changing.

People in my orchestra said,

Άνθρωποι της ορχήστρας μου ερχόντουσαν και μου λέγανε:

"Ben, what happened?" That's what happened.

"Μπεν, τι συνέβη;" Να τι συνέβη.

Κατάλαβα πως η δουλειά μου ήταν να αφυπνίσω τις δυνατότητες των άλλων.

I realized my job was to awaken possibility in other people.

Και φυσικά, ήθελα να ξέρω κατά πόσο το κατάφερα αυτό.

And of course, I wanted to know whether I was doing that.

Και ξέρετε πως το ανακαλύπτεις; Κοιτάς στα μάτια τους.

How do you find out?

You look at their eyes.

Αν τα μάτια τους λάμπουν, τότε ξέρεις πως το κατάφερες.

If their eyes are shining, you know you're doing it.

You could light up a village with this guy's eyes.

Μπορείς να φωτίσεις ένα ολόκληρο χωριό με τα μάτια αυτού του τύπου.

(Γέλια)

(Laughter)

Right. So if the eyes are shining, you know you're doing it.

Έτσι. Αν τα μάτια λάμπουν, τότε ξέρεις πως το πετυχαίνεις.

Εάν τα μάτια δεν λάμπουν, κάνεις μία ερώτηση.

If the eyes are not shining, you get to ask a question.

Και αυτή η ερώτηση είναι:

And this is the question:

Ποιός είμαι εγώ που τα μάτια του μουσικού μου δε λάμπουν;

who am I being

that my players' eyes are not shining?

We can do that with our children, too.

Μπορούμε να το κάνουμε και με τα παιδιά μας επίσης.

Who am I being,

Ποιός είμαι εγώ που τα μάτια των παιδιών μου δε λάμπουν;

that my children's eyes are not shining?

That's a totally different world.

Είναι ένας τελείως διαφορετικός κόσμος.

Now, we're all about to end this magical, on-the-mountain week,

Τώρα, που όλοι ετοιμαζόμαστε για το τέλος αυτής της μαγικής εβδομάδας στο βουνό,

we're going back into the world.

και θα επιστρέψουμε πίσω στον κόσμο.

And I say, it's appropriate for us to ask the question,

Και λέω, πρέπει να ρωτήσουμε τους εαυτούς μας αυτήν την ερώτηση:

who are we being as we go back out into the world?

Ποιοί είμαστε καθώς επιστρέφουμε πίσω στον κόσμο;

And you know, I have a definition of success.

Ξέρετε, έχω έναν ορισμό για την επιτυχία.

For me, it's very simple.

Για μένα είναι πολύ απλό. Δεν έχει να κάνει με τον πλούτο, τη δόξα και τη δύναμη.

It's not about wealth and fame and power.

Έχει να κάνει με το πόσα λαμπερά μάτια έχω τριγύρω μου.

It's about how many shining eyes I have around me.

So now, I have one last thought,

Έτσι έχω μια τελευταία σκέψη, η οποία είναι

which is that it really makes a difference what we say --

πως στ' αλήθεια αυτά που λέμε κάνουν τη διαφορά.

Τα λόγια τα οποία βγαίνουν από το στόμα μας.

the words that come out of our mouth.

Το έμαθα αυτό από μία γυναίκα που επέζησε του Άουσβιτς,

I learned this from a woman who survived Auschwitz,

one of the rare survivors.

μία από τους σπάνιους επιζήσαντες.

She went to Auschwitz when she was 15 years old.

Πήγε στο Άουσβιτς όταν ήταν 15 χρονών,

And ...

και ο αδερφός της ήταν οκτώ, και οι γονείς τους είχαν χαθεί.

And her brother was eight,

and the parents were lost.

And she told me this, she said,

Και μου είπε το εξής:

"We were in the train going to Auschwitz,

"Ήμασταν στο τραίνο για το Άουσβιτς και κοίταξα χαμηλά

and I looked down and saw my brother's shoes were missing.

και είδα πως λείπανε τα παπούτσια του αδερφού μου.

I said, 'Why are you so stupid, can't you keep your things together

Του είπα: "Γιατί είσαι τόσο χαζός, δεν μπορείς να κρατάς τα πράγματά σου

for goodness' sake?'"

για όνομα του Θεού;" -- με τον τρόπο που μιλάει μια μεγάλη αδερφή

The way an elder sister might speak to a younger brother.

στον νεότερο αδερφό της.

Δυστυχώς, ήταν το τελευταίο πράγμα που του είπε ποτέ

Unfortunately, it was the last thing she ever said to him,

γιατί δεν τον ξαναείδε ποτέ της. Δεν επέζησε.

because she never saw him again.

He did not survive.

And so when she came out of Auschwitz, she made a vow.

Και έτσι όταν επέστρεψε από το Άουσβιτς, έκανε έναν όρκο.

She told me this.

Και μου είπε το εξής. Είπε: "Βγήκα από το Άουσβιτς στη ζωή

She said, "I walked out of Auschwitz into life

και έδωσα έναν όρκο. Και ο όρκος ήταν, πως δεν θα ξανάλεγα τίποτα

and I made a vow.

And the vow was,

"I will never say anything that couldn't stand as the last thing I ever say."

το οποίο δεν θα μπορούσε να σταθεί, σαν το τελευταίο πράγμα που θα μπορούσα να πω."

Τώρα, μπορούμε να το κάνουμε αυτό; Όχι. Και θα κάνουμε τους εαυτούς μας άδικους

Now, can we do that? No.

And we'll make ourselves wrong and others wrong.

και τους άλλους άδικους. Όμως είναι πιθανή προοπτική. Σας ευχαριστώ.

But it is a possibility to live into.

Thank you.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Shining eyes.

Λαμπερά μάτια, λαμπερά μάτια.

(Applause)

Shining eyes.

(Applause)

Thank you, thank you.

Σας ευχαριστώ, σας ευχαριστώ.

(Μουσική)