Sugata Mitra: Build a School in the Cloud

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Alena Zhaliazniak Reviewer: Hanna Baradzina

What is going to be the future of learning?

Якая будучыня ў адукацыі?

I do have a plan,

У мяне насамрэч ёсць план,

but in order for me to tell you what that plan is,

але каб распавесці пра яго,

I need to tell you a little story,

мне трэба распачаць з гісторыі,

which kind of sets the stage.

каб акрэсліць маю ідэю.

I tried to look at

Я паспрабаваў зразумець,

where did the kind of learning we do in schools,

адкуль з'явіўся той стыль навучання,

where did it come from?

які мы зараз бачым у школах?

And you can look far back into the past,

Можна, вядома, зірнуць далёка ў мінулае,

but if you look at present-day schooling the way it is,

але калі ўявіць сабе выключна сённяшнія школы,

it's quite easy to figure out where it came from.

вельмі лёгка даведацца, з чаго ўсё пачалося.

It came from about 300 years ago,

А пачалося ўсё 300 год таму,

and it came from the last

праз апошнюю

and the biggest of the empires on this planet. ["The British Empire"]

і найвялікшую імперыю нашае планеты. [Брытанская імперыя]

Imagine trying to run the show,

Толькі ўявіце сабе патрэбнасць кіраваць гэткай імпрэзай,

trying to run the entire planet,

кіраваць па сутнасці ўсёй планетай,

without computers, without telephones,

не карыстаючыся ні кампутарамі, ні тэлефонамі,

with data handwritten on pieces of paper,

калі дадзеныя былі толькі пісанымі на паперы,

and traveling by ships.

і распаўсюджанымі на суднах.

But the Victorians actually did it.

Але сістэма часоў каралевы Вікторыі ўмудрылася.

What they did was amazing.

Тое, што яны адолелі, -- неверагодна.

They created a global computer

Яны стварылі глабальны кампутар,

made up of people.

зроблены з людзей.

It's still with us today.

І ён з намі да гэтае пары.

It's called the bureaucratic administrative machine.

Ён завецца бюракратычна-адміністратыўная машына.

In order to have that machine running,

Каб машына працавала,

you need lots and lots of people.

ёй патрэбна вельмі шмат людзей.

They made another machine to produce those people:

Яны прыдумалі машыну, каб вырабляць такіх людзей --

the school.

школу.

The schools would produce the people

Школы былі, каб ствараць людзей,

who would then become parts of the

якія пасля іх сканчэння рабіліся часткай

bureaucratic administrative machine.

бюракратычна-адміністратыўнай машыны.

They must be identical to each other.

Яны ўсе мусілі быць падобнымі адно да аднога,

They must know three things:

яны ўсе павінны былі ведаць 3 прадметы:

They must have good handwriting, because the data is handwritten;

чыстапісанне, таму што дадзеныя былі рукапісанымі,

they must be able to read;

чытанне,

and they must be able to do multiplication,

і яны мусілі ўмець памнажаць,

division, addition and subtraction in their head.

падзяляць, дадаваць і адымаць у галаве.

They must be so identical that you could pick one up from New Zealand

Яны павінны былі быць настолькі ідэнтычнымі, каб можна было падабраць аднаго з Новай Зеландыі,

and ship them to Canada

і скінуць яго ў Канаду,

and he would be instantly functional.

і там ім можна б было адразу карыстацца.

The Victorians were great engineers.

Эпоха Вікторыі была эпохай вялікіх інжынераў.

They engineered a system that was so robust

Яны стварылі настолькі крамяную сістэму,

that it's still with us today,

што яна праіснавала да нашых дзён,

continuously producing identical people

штогод штампуючы ідэнтычных людзей

for a machine that no longer exists.

для машыны, што больш не існуе.

The empire is gone,

Імперыя не існуе,

so what are we doing with that design

і што нам зараз рабіць з гэткай структурай,

that produces these identical people,

якая вырабляе ідэнтычных людзей?

and what are we going to do next

Што трэба прыдумаць на будучыню,

if we ever are going to do anything else with it?

калі мы ўвогуле збіраемся нешта з гэтым рабіць?

["Schools as we know them are obsolete"]

[Вядомая нам сістэма школ удаўнена.]

So that's a pretty strong comment there.

Моцна сказана.

I said schools as we know them now, they're obsolete.

Я назваў школы, што існуюць зараз, удаўненымі.

I'm not saying they're broken.

Я не назваў іх няздольнымі.

It's quite fashionable to say that the education system's broken.

Зараз у модзе называць сістэму адукацыі няздольнай.

It's not broken. It's wonderfully constructed.

Яна не няздольная. Яна добра пабудавана.

It's just that we don't need it anymore. It's outdated.

Яна нам папросту больш не патрэбная. Яна старамодная.

What are the kind of jobs that we have today?

Якога тыпу праца існуе зараз?

Well, the clerks are the computers.

Нашыя офісныя службоўцы зараз -- кампутары.

They're there in thousands in every office.

Іх тысячы ў кожнай фірме.

And you have people who guide those computers

У нас ёсць людзі, якія накіроўваюць кампутары

to do their clerical jobs.

рабіць офісныя працы.

Those people don't need to be able to write beautifully by hand.

Гэтым людзям зусім не патрэбна прыгожае чыстапісанне.

They don't need to be able to multiply numbers in their heads.

Ім няма патрэбы памнажаць лічбы ў галаве.

They do need to be able to read.

Ім не патрэбна мажлівасць чытаць.

In fact, they need to be able to read discerningly.

Ім больш патрэбна ўмець чытаць выбарна.

Well, that's today, but we don't even know

І гэта сёння, мы нават не ведаем,

what the jobs of the future are going to look like.

як будуць выглядаць працы ў будучыні.

We know that people will work from wherever they want,

Мы ведаем, што будзе магчымасць працаваць скуль люба,

whenever they want, in whatever way they want.

у які люба час, у якой люба манеры.

How is present-day schooling going to prepare them

Як сённяшнія школы рыхтуюць людзей

for that world?

да гэткага свету?

Well, I bumped into this whole thing completely by accident.

На гэткі роздум я трапіў выпадкова.

I used to teach people how to write computer programs

Колісь, 14 год таму, я настаўляў напісанне кампутарных праграм

in New Delhi, 14 years ago.

у Нью Дэлі.

And right next to where I used to work, there was a slum.

Якраз пораз з месцам мае працы была гарадская трушчоба.

And I used to think, how on Earth are those kids

Я меркаваў сабе, як гэтыя дзеці

ever going to learn to write computer programs?

кольвесь навучацца пісаць кампутарныя праграмы?

Or should they not?

Ці можа не трэба яно ім?

At the same time, we also had lots of parents,

У той самы час шмат хто з бацькоў нашых вучняў,

rich people, who had computers,

багатыя людзі, з кампутарамі,

and who used to tell me, "You know, my son,

казалі мне: "Ведаеце, мой сын,

I think he's gifted,

"ён такі таленавіты,

because he does wonderful things with computers.

"таму што ён робіць несамавітыя рэчы на кампутары."

And my daughter -- oh, surely she is extra-intelligent."

"Мая дачка -- яна напэўна звыш'інтэлігентная."

And so on. So I suddenly figured that,

І гэтак далей. І раптам я ўцяміў,

how come all the rich people are having

чаму гэта толькі ў багатых людзей

these extraordinarily gifted children?

гэткія выключна таленавітыя дзеці?

(Laughter)

(Смех)

What did the poor do wrong?

Што бедныя людзі робяць няслушна?

I made a hole in the boundary wall

Я прабіў дзірку ў плоце

of the slum next to my office,

паміж трушчобай і маім офісам

and stuck a computer inside it just to see what would happen

і дапасаваў туды кампутар, каб паглядзець, што здарыцца,

if I gave a computer to children who never would have one,

калі даць кампутар дзецям, у якіх ніколі не будзе мажлівасці яго мець,

didn't know any English, didn't know what the Internet was.

якія не ведаюць ангельскай, і ніколі не бачылі інтэрнэту?

The children came running in.

Дзеці падбеглі.

It was three feet off the ground, and they said, "What is this?"

Кампутар быў падвешаны на метр над зямлёй. Яны запыталіся: "Што гэта?"

And I said, "Yeah, it's, I don't know."

Я ў адказ: "Гэта... Не ведаю."

(Laughter)

(Смех)

They said, "Why have you put it there?"

Яны: " Нашто Вы яго сюды паставілі?"

I said, "Just like that."

Я: "Папросту."

And they said, "Can we touch it?"I said, "If you wish to."

Яны запыталіся: "Можна дакрануцца?" Я адказаў: "Калі хочаце."

And I went away.

І пайшоў сабе.

About eight hours later,

Праз восем гадзін

we found them browsing and teaching each other how to browse.

мы ўбачылі, як яны шнарылі ў інтэрнэце і вучылі гэтаму адно аднаго.

So I said, "Well that's impossible, because --

Я і сказаў сабе: "Гэта немажліва, таму што...

How is it possible? They don't know anything."

"Як гэта мажліва? Яны ж нічога не ведаюць."

My colleagues said, "No, it's a simple solution.

Мой калега кажа: " Усё проста.

One of your students must have been passing by,

"Адзін з тваіх студэнтаў напэўна праходзіў міма

showed them how to use the mouse."

"і паказаў ім, як карыстацца мышкай."

So I said, "Yeah, that's possible."

Я адказаў: "Так, мажліва."

So I repeated the experiment. I went 300 miles out of Delhi

Я паспрабаваў ізноў. На гэты раз я выехаў па-за межы Дэлі на амаль 500 км,

into a really remote village

у адлеглую вёсачку,

where the chances of a passing software development engineer

дзе шанцаў сустрэць праходзячага міма праграміста

was very little. (Laughter)

няшмат." (Смех)

I repeated the experiment there.

Там я зрабіў новую спробу.

There was no place to stay, so I stuck my computer in,

У вёсачцы не было гатэляў, таму я паставіў кампутарную станцыю

I went away, came back after a couple of months,

і паехаў дадому. Я вярнуўся праз некалькі месяцаў

found kids playing games on it.

і ўбачыў дзяцеў, гуляючых у кампутарныя гульні.

When they saw me, they said,

Убачыўшы мяне, яны сказалі:

"We want a faster processor and a better mouse."

"Нам патрэбны хутчэйшы працэсар і лепшая мышка."

(Laughter)

(Смех)

So I said, "How on Earth do you know all this?"

Я запытаўся: "Скуль вы можаце гэтае ведаць?"

And they said something very interesting to me.

Іх адповед быў вельмі для мяне цікавым.

In an irritated voice, they said,

Раззлаваным голасам яны сказалі:

"You've given us a machine that works only in English,

"Вы нам далі машыну, што працуе толькі па-англійску.

so we had to teach ourselves English in order to use it." (Laughter)

"Таму мы вымушаны былі вывучыць англійскую, каб на ёй працаваць." (Смех)

That's the first time, as a teacher,

Упершыню за ўсе гады настаўніцтва

that I had heard the word "teach ourselves" said so casually.

я пачуў, як нехта сказаў "вывучылі" з такой лёгкасцю.

Here's a short glimpse from those years.

Вось кароткі кліп з тых гадоў.

That's the first day at the Hole in the Wall.

Гэта -- першы дзень "Дзіркі ў сцяне".

On your right is an eight-year-old.

Справа -- васьмігодак.

To his left is his student. She's six.

Злева -- яго вучаніца. Ёй шэсць.

And he's teaching her how to browse.

Ён настаўляе, як карыстацца інтэрнэтам.

Then onto other parts of the country,

У іншых частках краіны

I repeated this over and over again,

я рабіў тое самае ізноў і ізноў,

getting exactly the same results that we were.

з аднолькавымі вынікамі.

["Hole in the wall film - 1999"]

(кіно "Дзірка ў сцяне", 1999)

An eight-year-old telling his elder sister what to do.

Васьмігодак расказвае старэйшай сястры, што трэба рабіць.

And finally a girl explaining in Marathi what it is,

Дзяўчынка тлумачыць на мове маратхі,

and said, "There's a processor inside."

выкарыстоўваючы ангельскае "ў сярэдзіне тут працэсар".

So I started publishing.

Я пачаў свае даследванні друкаваць.

I published everywhere. I wrote down and measured everything,

Мяне надрукавалі паўсюль. Я ўсё напісаў і вымерыў,

and I said, in nine months, a group of children

і пацвердзіў, што за 9 месяцаў

left alone with a computer in any language

любая група дзяцей сама, на любой мове,

will reach the same standard as an office secretary in the West.

навучыцца карыстацца кампутарам нягорш за сакратарку недзе ў бюро на захадзе.

I'd seen it happen over and over and over again.

Я гэта бачыў ізноў і ізноў і ізноў.

But I was curious to know, what else would they do

Мяне зацікавіла, чаго яшчэ яны могуць дасягнуць,

if they could do this much?

калі яны адольваюць гэта.

I started experimenting with other subjects,

Я пачаў спрабаваць з іншымі прадметамі,

among them, for example, pronunciation.

адным з якіх стала вымаўленне.

There's one community of children in southern India

Ёсць група дзяцей у паўднёвай частцы Індыі,

whose English pronunciation is really bad,

чыё англійскае вымаўленне вельмі дрэннае,

and they needed good pronunciation because that would improve their jobs.

а яно павінна быць добрым, каб мець шанец на лепшую працу.

I gave them a speech-to-text engine in a computer,

Я даў ім праграму па перакладу вымаўленага ў напісанае

and I said, "Keep talking into it until it types what you say."

і сказаў:"Размаўляйце да тае пары, пакуль кампутар не пачне пісаць тое, што вы кажаце."

(Laughter)

(Смех)

They did that, and watch a little bit of this.

Гэтак яны і зрабілі. Гляньце сюды.

Computer: Nice to meet you.Child: Nice to meet you.

Кампутар: Прыемна пазнаёміцца. Дзіцё: Прыемна пазнаёміцца.

Sugata Mitra: The reason I ended with the face

Сугата Мітра: Прычына чаму я спыніўся на гэтым твары

of this young lady over there is because I suspect many of you know her.

маладое дзяўчыны таму, што я лічу шмат хто з вас яе ведае.

She has now joined a call center in Hyderabad

Яна працуе тэлефаністкай у Хайдэрабадзе,

and may have tortured you about your credit card bills

і мажліва ўжо пэсціла вас пра няўплочаныя рахункі крэдытных картак,

in a very clear English accent.

робячы гэта з чыстым ангельскім вымаўленнем.

So then people said, well, how far will it go?

Тут людзі пачалі казаць, ці ёсць гэтаму абмежаванні.

Where does it stop?

Дзе канец?

I decided I would destroy my own argument

Я вырашыў знесці свой жа аргумент,

by creating an absurd proposition.

стварыўшы абсурдную прапанову.

I made a hypothesis, a ridiculous hypothesis.

Я зрабіў вар'яцкую гіпотэзу.

Tamil is a south Indian language, and I said,

Таміл -- паўднёва-індыйская мова,

can Tamil-speaking children in a south Indian village

і гіпотэза -- ці могуць дзеткі гэтае мовы недзе ў вёсцы

learn the biotechnology of DNA replication in English

вывучыць біятэхналогію множання ДНК на ангельскай

from a streetside computer?

з вулічнага кампутара?

And I said, I'll measure them. They'll get a zero.

Я лічыў, што напачатку яны будуць нулі.

I'll spend a couple of months, I'll leave it for a couple of months,

Я пажыву некалькі месяцаў там, ад'еду на некалькі,

I'll go back, they'll get another zero.

вярнуся і зноў на тэстах будуць нулі.

I'll go back to the lab and say, we need teachers.

Я вярнуся ў лабараторыю з вынікам, што настаўнікі ўсё ж патрэбны.

I found a village. It was called Kallikuppam in southern India.

Я знайшоў вёску пад назвай Калікуппам у паўднёвай Індыі.

I put in Hole in the Wall computers there,

Там я ўсталяваў кампутар тыпу дзірка-ў-плоце,

downloaded all kinds of stuff from the Internet about DNA replication,

спампаваў туды ўсялякасцяў з інтэрнэту пра множанне ДНК,

most of which I didn't understand.

большасць якіх я сам не разумеў.

The children came rushing, said, "What's all this?"

Дзеткі падбеглі з пытаннем "што гэта?".

So I said, "It's very topical, very important. But it's all in English."

Я растлумачыў: "Гэта па пэўнай тэме, вельмі важнай. На англійскай."

So they said, "How can we understand such big English words

Яны: "Як ж нам зразумець гэткія вялікія словы на ангельскай,

and diagrams and chemistry?"

"і да таго ж дыяграмы і хімію?"

So by now, I had developed a new pedagogical method,

Да гэтае пары я распрацаваў пэўны педагагічны метад,

so I applied that. I said, "I haven't the foggiest idea."

таму я адказаў: "Сам не сяку."

(Laughter)

(Смех)

"And anyway, I am going away."

"Ды і зрэшты я ад'язджаю."

(Laughter)

(Смех)

So I left them for a couple of months.

Я пакінуў іх на некалькі месяцаў.

They'd got a zero. I gave them a test.

Спачатку даў ім тэст. Яны атрымалі нулі.

I came back after two months

Праз два месяцы

and the children trooped in and said, "We've understood nothing."

я звярнуўся, яны да мяне: "Мы нічога не зразумелі."

So I said, "Well, what did I expect?"

Я: "Вы чакалі іншага?"

So I said, "Okay, but how long did it take you

"Добра, як доўга вы спрабавалі,

before you decided that you can't understand anything?"

"пакуль вырашылі, што нічога не разумееце?"

So they said, "We haven't given up.

Яны: "Мы не здаліся.

We look at it every single day."

"Мы спрабуем кожны дзень."

So I said, "What? You don't understand these screens

Я: "Як гэта? Вы не разумееце, што на экране,

and you keep staring at it for two months? What for?"

"але глядзіце на яго два месяцы? Нашто?"

So a little girl who you see just now,

Дзяўчынка, якую вы ото ўбачыце,

she raised her hand, and she says to me in broken Tamil and English,

падняла руку і запыталася на таміла-ангельскай трасянцы:

she said, "Well, apart from the fact that

"Акрамя того,

improper replication of the DNA molecule causes disease,

"што няслушнае множанне вязкі ДНК вядзе да хваробаў,

we haven't understood anything else."

"мы нічога больш не зразумелі."

(Laughter) (Applause)

(Смех) (Воплескі)

So I tested them.

Я даў ім кантрольную.

I got an educational impossibility, zero to 30 percent

Вынік з катэгорыі педагагічных немажлівасцяў. З нуля да 30 адсоткаў

in two months in the tropical heat

за два месяцы ў трапічнай спякоце

with a computer under the tree in a language they didn't know

на кампутары пад дрэвам на невядомай мове

doing something that's a decade ahead of their time.

па прадмеце для іх зусім футурыстычным.

Absurd. But I had to follow the Victorian norm.

Абсурд. Але мне трэ было адпавядаць віктарыянскай норме.

Thirty percent is a fail.

Трыццаць адсоткаў -- гэта правал.

How do I get them to pass? I have to get them 20 more marks.

Як дацягнуць іх да "залічана". Трэба яшчэ 20.

I couldn't find a teacher. What I did find was a friend that they had,

Настаўніка я не знайшоў. Але знайшоў іхнюю сяброўку,

a 22-year-old girl who was an accountant

22-гадовую дзяўчыну-бухгалтарку,

and she played with them all the time.

якая з імі ўвесь час бавілася.

So I asked this girl, "Can you help them?"

Я запытаўся: "Дапаможаш ім?"

So she says, "Absolutely not.

Яна: "У аніякім разе.

I didn't have science in school. I have no idea

"У школе я хімію не мела. Ушчэнт не разумею,

what they're doing under that tree all day long. I can't help you."

"што яны робяць пад дрэвам цэлы дзень. Не магу дапамагчы."

I said, "I'll tell you what. Use the method of the grandmother."

Я ёй: "Давай гэтак. Скарыстайся методай бабулі."

So she says, "What's that?"

Яна: "Як гэта?"

I said, "Stand behind them.

Я: "Стой за імі.

Whenever they do anything, you just say,

"Калі яны штось робяць, папросту кажы:

'Well, wow, I mean, how did you do that?

"Аеечкі, як вы гэта вырабілі?

What's the next page? Gosh, when I was your age, I could have never done that.'

"Што на наступнай старонцы? У вашым узросце я гэткага не магла б адолець."

You know what grannies do."

"Ведаеш, як робяць бабулі."

So she did that for two more months.

Яна гэтак рабіла наступныя два месяцы.

The scores jumped to 50 percent.

Адзнакі падняліся да 50 адсоткаў.

Kallikuppam had caught up

Калікуппам дацягнуўся

with my control school in New Delhi,

да мае кантрольнае школы ў Нью Дэлі --

a rich private school with a trained biotechnology teacher.

багатай прыватнай школы з прафесіянальным настаўнікам біяхіміі.

When I saw that graph I knew there is a way to level the playing field.

Убачыўшы гэты графік я зразумеў, што параўняць шанцы ўсё ж магчыма.

Here's Kallikuppam.

Гэта Калікупаам.

(Children speaking) Neurons ... communication.

(Дзеткі размаўляюць) Нейроны...зношанні.

I got the camera angle wrong. That one is just amateur stuff,

Нажаль, вугал камеры няслушны, я ж відэограф-аматар,

but what she was saying, as you could make out,

але яна казала, як вы маглі зразумець,

was about neurons, with her hands were like that,

пра нейроны, паказвала іх рукамі,

and she was saying neurons communicate.

і тлумачыла пра іх зношанні.

At 12.

Ёй 12.

So what are jobs going to be like?

Якой будзе настаўніцкая праца будучыні?

Well, we know what they're like today.

Мы ведаем, якая яна зараз.

What's learning going to be like? We know what it's like today,

Якім будзе працэс навучання? Мы ведаем сённяшні.

children pouring over with their mobile phones on the one hand

Дзеткі з носам у мабілах з аднаго боку

and then reluctantly going to school to pick up their books with their other hand.

неахвотна ідуць у школу, каб там узяць кніжку з другога боку.

What will it be tomorrow?

Што будзе заўтра?

Could it be that we don't need to go to school at all?

Ці можа здарыцца, што школы будуць зусім непатрэбнымі?

Could it be that, at the point in time when you need to know something,

Можа будзе, што ў той момант, калі інфармацыя патрэбна,

you can find out in two minutes?

яе можна знайсці за дзьве хвіліны?

Could it be -- a devastating question,

Ці можа будучыня будзе ці ўжо ёсць,

a question that was framed for me by Nicholas Negroponte --

і гэта сціскае сэрца,

could it be that we are heading towards or maybe in

калі веды непатрэбныя?

a future where knowing is obsolete?

Гэта пытанне было пастаўлена і абмеркавана для мяне Нікаласам Неграпонта.

But that's terrible. We are homo sapiens.

Але ж гэта жудасна. Мы ж homo sapiens.

Knowing, that's what distinguishes us from the apes.

Веды адрозніваюць нас ад малпаў.

But look at it this way.

Але ж па-іншаму гледзячы.

It took nature 100 million years

Прыродзе заняло 100 мільёнаў год,

to make the ape stand up

каб малпа выпрасталася

and become Homo sapiens.

і зрабілася homo sapiens.

It took us only 10,000 to make knowing obsolete.

Нам заняло толькі 10 тысяч год, каб веды сталі непатрэбнымі.

What an achievement that is.

Якое дасягненне!

But we have to integrate that into our own future.

Але нам трэба дапасаваць яго да нашае будучыні.

Encouragement seems to be the key.

Падбазёрванне насамрэч дапамагае.

If you look at Kuppam,

Возьмем Куппам.

if you look at all of the experiments that I did,

Тут, як і ва ўсіх маіх эксперыментах

it was simply saying, "Wow," saluting learning.

я папросту здзіўляўся, святкуючы працэс вывучэння.

There is evidence from neuroscience.

Таму ёсць доказ з нейралогіі.

The reptilian part of our brain, which sits in the center of our brain,

Рэптыльная частка нашых глуздаў, якая знаходзіцца ў сярэдзіне,

when it's threatened, it shuts down everything else,

падчас стрэсавай сітуацыі, дзе мы баямося,

it shuts down the prefrontal cortex, the parts which learn,

адключае працу ўсіх астатніх частак глуздаў,

it shuts all of that down.

уключна з перадфрантальнай шкарупай, праз якую мы вучымся.

Punishment and examinations are seen as threats.

Пакаранні і кантрольныя -- сітуацыя павышанага страху.

We take our children, we make them shut their brains down,

Гэтак мы збіраем нашых дзетак, выключаем іхнія галовы

and then we say, "Perform."

і кажам ім: "Пакажы нам свае найлепшае."

Why did they create a system like that?

Чаму гэткая сістэма была створана?

Because it was needed.

Яна гэткая была патрэбна.

There was an age in the Age of Empires

Былі часы ў Эпоху імперыяў,

when you needed those people who can survive under threat.

калі патрэбны былі людзі, што маглі выжыць у пагражальнай сітуацыі.

When you're standing in a trench all alone,

Калі ты сам-насам у акопе,

if you could have survived, you're okay, you've passed.

і ты змог выжыць -- ты малайчына, здаў іспыт.

If you didn't, you failed.

Калі не -- пракаціў.

But the Age of Empires is gone.

Але ж Эпоха імперый скончана.

What happens to creativity in our age?

Што робіцца ў нашыя часы з творчым падыходам?

We need to shift that balance back

Нам трэба перавесці баланс назад

from threat to pleasure.

з пагражальнага да прыемнага.

I came back to England looking for British grandmothers.

Я вярнуўся ў Брытанію ў пошуках брытанскіх бабуляў.

I put out notices in papers saying,

Я напісаў нататку ў газеты,

што калі Вы -- брытанская бабуля, і ў вас ёсць хуткасны інтэрнэт і кампутарная камера,

if you are a British grandmother, if you have broadband and a web camera,

can you give me one hour of your time per week for free?

ці не ахвяруеце Вы мне гадзіну свайго часу кожны тыдзень бясплатна?

I got 200 in the first two weeks.

Я атрымаў 200 адказаў за першыя два тыдні.

I know more British grandmothers than anyone in the universe. (Laughter)

Я ведаю больш брытанскіх бабуляў за каго-кольвек у свеце. (Смех)

They're called the Granny Cloud.

Мы іх завем Бабулькаў Клаўд.

The Granny Cloud sits on the Internet.

Бабулькаў Клаўд сядзіць у інтэрнэце.

If there's a child in trouble, we beam a Gran.

Калі дзіцяці патрэбна дапамога, мы выпраменьваем да яго бабулю.

She goes on over Skype and she sorts things out.

Яна далучаецца праз Скайп і разбіраецца.

I've seen them do it from a village called Diggles

Я бачыў, як гэта робіцца з вёскі пад назвай Дыглз,

in northwestern England,

што ў паўночна-заходняй Англіі,

deep inside a village in Tamil Nadu, India,

ў вёску далёка ў Індыі, ў Таміл Наду,

6,000 miles away.

за 10 000 кіламетраў.

She does it with only one age-old gesture.

Яна гэта робіць з дапамогай старога як свет жэста.

"Shhh."

"Шшшшшшш"

Okay?

Добра?

Watch this.

Гляньце сюды.

Grandmother: You can't catch me. You say it.

Бабуля: Вам мяне не дагнаць. Паўтарыце.

You can't catch me.

Вам мяне не дагнаць.

Children: You can't catch me.

Дзеткі: Вам мяне не дагнаць.

Grandmother: I'm the Gingerbread Man.Children: I'm the Gingerbread Man.

Бабуля: Я -- Калабок. Дзеткі: Я -- Калабок.

Grandmother: Well done! Very good.

Бабуля: Малайцы. Добра зроблена.

SM: So what's happening here?

СМ: Што мы тут бачым?

I think what we need to look at is

Мне выдаецца,

we need to look at learning

што трэба ўспрымаць навучэнне

as the product of educational self-organization.

як вынік адукацыйнай самаарганізацыі.

If you allow the educational process to self-organize,

Калі дазволіць адукацыйнаму працэсу самаарганізавацца,

then learning emerges.

атрымаецца сапраўднае навучэнне.

It's not about making learning happen.

Тут не будзе вымушанага навучэння.

It's about letting it happen.

Тут будзе падтрыманае навучэнне.

The teacher sets the process in motion

Настаўнік арганізуе працэс,

and then she stands back in awe

а пасля адыходзіць на крок

and watches as learning happens.

і назірае з заміраннем, як ідзе Навучэнне.

I think that's what all this is pointing at.

Я лічу, што ўсё гэта вядзе да таго.

But how will we know? How will we come to know?

Але адкуль мы ведаем? Скуль даведаемся?

Well, I intend to build

Я збіраюся

скласці Самаарганізаваныя Асяродкі Навучання (САНі).

these Self-Organized Learning Environments.

They are basically broadband, collaboration

Яны ўяўляюць сабой сумесь хуткаснага інтэрнэту,

and encouragement put together.

калабарацыі і падбадзёрвання.

I've tried this in many, many schools.

Aпрабавана ў шматлікіх школах.

It's been tried all over the world, and teachers

Апрабавана ў розных краінах. Настаўнікі папросту

sort of stand back and say, "It just happens by itself?"

назіраюць ззаду і здзіўляюцца: "Яно само робіцца?"

And I said, "Yeah, it happens by itself.""How did you know that?"

А я ім: "Так, само." Яны: "Вы скуль ведалі?"

I said, "You won't believe the children who told me

Я ім: "Вы не дасьце веры ні дзеткам, што мне гэта паведалі,

and where they're from."

"ні таму, скуль яны."

Here's a SOLE in action.

Вось як выглядаюць САНі (англ. SOLE) на практыцы.

(Children talking)

(Размаўляюць дзеткі)

This one is in England.

Гэта ў Англіі.

He maintains law and order,

Ён падтрымлівае парадак,

because remember, there's no teacher around.

таму што, як вы памятаеце, настаўніка побач няма.

Girl: The total number of electrons is not equal to the total number of protons -- SM: Australia

Дзяўчынка: Сума электронаў няроўная да сумы пратонаў. СМ: У Аўстраліі.

Girl: -- giving it a net positive or negative electrical charge.

Дзяўчынка:...і адсюль дадатны ці адмоўны электрычны зарад.

The net charge on an ion is equal to the number of protons

Канчатковы зарад іону -- гэта колькасць у ім пратонаў

in the ion minus the number of electrons.

аднятых ад колькасці электронаў.

SM: A decade ahead of her time.

СМ: На год дзесяць апярэджвае аднагодак.

So SOLEs, I think we need a curriculum of big questions.

У працэсе САНі патрэбен план навучэння з глыбокімі пытаннямі.

You already heard about that. You know what that means.

Вы ўжо пра гэтае чулі. Ведаеце, што гэта значыць.

There was a time when Stone Age men and women

Былі колісь часы, калі жыхары каменнага веку

used to sit and look up at the sky and say,

сядзелі сабе і назіралі за небам, пытаючыся:

"What are those twinkling lights?"

"Што там за зіхацеючыя агеньчыкі?"

They built the first curriculum, but we've lost sight of those wondrous questions.

Яны склалі першы план навучэння, але з тае пары мы недзе згубілі мэту адказу на глыбокія пытанні.

We've brought it down to the tangent of an angle.

Мы іх замянілі тангенсам вугла нахілення.

But that's not sexy enough.

Але ж гэткае пытанне не сэксапільнае.

The way you would put it to a nine-year-old is to say,

Для 9-гадовага гэтае пытанне лепш задаць такім чынам:

"If a meteorite was coming to hit the Earth,

"Калі б да Зямлі ляцеў мэтэарыт,

how would you figure out if it was going to or not?"

як можна даведацца, ці дасца ён аб планету ці не?"

And if he says, "Well, what? how?"

І калі ён вам кіне: "Дык і як?",

you say, "There's a magic word. It's called the tangent of an angle,"

вы: "З дапамогай магічнага слова тангенс вугла",

and leave him alone. He'll figure it out.

і пакіньце яго сам-насам. Ён разбярэцца.

So here are a couple of images from SOLEs.

Вось некалькі здамкаў САНей.

I've tried incredible, incredible questions --

Я эксперыментаваў з несамавітымі пытаннямі,

"When did the world begin? How will it end?" —

накшталт "Калі свет пачаўся і калі скончыцца?",

to nine-year-olds.

да 9-годак.

This one is about what happens to the air we breathe.

Гэта пра пытанне што робіцца з паветрам, якім мы дыхаем.

This is done by children without the help of any teacher.

Гэта зроблена дзецьмі без аніякай дапамогі з боку настаўніка.

The teacher only raises the question,

Настаўнік толькі задае пытанне,

and then stands back and admires the answer.

пасля стае збоку і захапляецца адказам.

So what's my wish?

Што мне карціць?

My wish is

Я жадаю,

that we design the future of learning.

каб мы стварылі будучыню навучэння.

We don't want to be spare parts

Мы ж не хочам стаць

for a great human computer, do we?

дадаткамі да вялікага чалавечага кампутара?

So we need to design a future for learning.

Таму нам трэба стварыць будучыню навучанню.

And I've got to -- hang on,

Тут мне трэба

I've got to get this wording exactly right,

знайсці дакладныя словы,

because, you know, it's very important.

бо гэта важна.

My wish is to help design a future of learning

Я жадаю ўдзельнічаць у стварэнні будучыні навучання

by supporting children all over the world

праз падтрымку дзяцей па ўсім свеце

to tap into their wonder and their ability to work together.

у іхнім натхненні цудамі ведаў і ў іхняй здольнасці працаваць разам.

Help me build this school.

Дапамажыце мне пабудаваць гэту школу.

It will be called the School in the Cloud.

Яна будзе звацца школай у клаўдзе.

It will be a school where children go on these intellectual adventures

У гэтую школу дзеткі будуць прыходзіць дзеля інтэлектуальнай прыгоды,

driven by the big questions which their mediators put in.

на якую іх будуць натхняць памочнікі.

The way I want to do this

Я гэта хачу зрабіць праз

is to build a facility where I can study this.

будоўлю ўстановы, дзе працэс можна будзе бліжэй разгледзець.

It's a facility which is practically unmanned.

У гэтай установе амаль не будзе людзей.

There's only one granny

Толькі бабуля

who manages health and safety.

на дапамогу з пытаннямі здароўя і бяспекі.

The rest of it's from the cloud.

Да ўсяго астатняга доступ з клаўда.

The lights are turned on and off by the cloud,

Святло ўключаецца і выключаецца праз клаўд,

etc., etc., everything's done from the cloud.

і г.д., усё праз клаўд.

But I want you for another purpose.

Але вы мне патрэбны для іншага.

You can do Self-Organized Learning Environments

Вы можаце рабіць самаарганізаваныя асяродкі навучання

at home, in the school, outside of school, in clubs.

дома, у школе, па-за школай, у клубах.

It's very easy to do. There's a great document

Іх лёгка стварыць. Пачытайце паперу,

produced by TED which tells you how to do it.

створаную наконт гэтага TEDам.

If you would please, please do it

Калі зробіце, калі вельмі ласка,

across all five continents

з усіх 5-х кантынентаў

and send me the data,

дашліце мне дадзеныя,

then I'll put it all together, move it into the School of Clouds,

я іх апрацую, дадам да школы ў клаўдзе,

and create the future of learning.

і ствару будучыню навучэння.

That's my wish.

Мне гэта карціць.

And just one last thing.

І яшчэ дадам.

I'll take you to the top of the Himalayas.

Колісь я быў на вяршыні Гімалаяў.

At 12,000 feet, where the air is thin,

Больш за 3,5 кіламетры ўгору, паветра тонкае,

I once built two Hole in the Wall computers,

і тут я стварыў 2 кампутарныя дзіркі-ў-плоце,

and the children flocked there.

і дзеткі падбеглі да іх.

And there was this little girl who was following me around.

За мной неадлучна цёўгалася дзяўчынка.

And I said to her, "You know, I want to give a computer to everybody, every child.

Я яе спытаў: "Ведаеш, я б хацеў падараваць кампутар усім, кожнаму дзіцяці.

I don't know, what should I do?"

"Ты ведаеш, як мне гэтае асіліць?"

And I was trying to take a picture of her quietly.

У той самы час я ўпотайку спрабаваў зрабіць ейны здымак.

She suddenly raised her hand like this, and said to me,

Раптам яна падняла сваю ручку, гэтак во, і кажа:

"Get on with it."

"Дык і давай."

(Laughter) (Applause)

(Смех) (Воплескі)

I think it was good advice.

Добрая, думаю, рада.

I'll follow her advice. I'll stop talking.

Буду яе прытрымлівацца. Пара скончыць гаворку.

Thank you. Thank you very much.

Дзякуй. Вялікі дзякуй.

(Applause)

(Воплескі)

Thank you. Thank you. (Applause)

Дзякуй. Дзякуй. (Воплескі)

Thank you very much. Wow. (Applause)

Вялікі дзякуй. Аеечкі. (Воплескі)