Want to be happy? Be grateful | David Steindl-Rast

Translator: Hanna Kačałka Reviewer: Hanna Baradzina

There is something you know about me,

Ёсць нешта, што вы ведаеце пра мяне,

something very personal,

нешта дужа асабістае,

і ёсць нешта, што мне вядома пра кожнага з вас,

and there is something I know about every one of you

and that's very central to your concerns.

і гэта нешта вельмі каштоўнае для вас.

There is something that we know

Ёсць нешта, што мы ведаем пра ўсіх,

about everyone we meet anywhere in the world, on the street,

каго б мы ні сустракалі дзекольвек у свеце, на вуліцы,

што ёсць іхняй галоўнай кіруючай сілай, чым бы яны ні займаліся

that is the very mainspring of whatever they do

and whatever they put up with.

і з чым бы ні мелі справу.

І гэта тое, што кожны з нас прагне быць шчаслівым.

And that is that all of us want to be happy.

In this, we are all together.

Гэта нас яднае.

How we imagine our happiness, that differs from one another,

Уяўленні пра шчасце адрозніваюцца адно ад аднаго,

but it's already a lot that we have all in common,

але мы ўсе маем шмат супольнага –

that we want to be happy.

мы ўсе хочам быць шчаслівымі.

Now my topic is gratefulness.

Цяпер я буду казаць пра ўдзячнасць.

What is the connection between happiness and gratefulness?

Якая сувязь паміж шчасцем і ўдзячнасцю?

Many people would say, well, that's very easy.

Многія б сказалі, што ўсё вельмі проста.

When you are happy, you are grateful.

Калі ты шчаслівы, тады ты ўдзячны.

But think again.

Аднак падумайце яшчэ раз.

Is it really the happy people that are grateful?

Ці сапраўды шчаслівыя людзі ўдзячныя?

We all know quite a number of people

Мы ўсе ведаем безліч людзей,

who have everything that it would take to be happy,

якія маюць усё, што патрэбна для шчасця,

and they are not happy,

але яны нешчаслівыя,

because they want something else or they want more of the same.

таму што хочуць чагосьці іншага альбо яшчэ больш, чым маюць.

And we all know people who have lots of misfortune,

І нам усім вядомыя людзі, у якіх шмат ліха,

бедаў, якія мы самі не хацелі б мець,

misfortune that we ourselves would not want to have,

and they are deeply happy.

але яны неверагодна шчаслівыя.

They radiate happiness. You are surprised.

Яны прамянеюць шчасцем. Вы здзіўленыя.

Why? Because they are grateful.

Чаму? Бо яны ўдзячныя.

So it is not happiness that makes us grateful.

Так што гэта не шчасце робіць нас удзячнымі.

It's gratefulness that makes us happy.

Гэта ўдзячнасць робіць нас шчаслівымі.

If you think it's happiness that makes you grateful,

Калі вы думаеце, што шчасце робіць вас удзячнымі,

think again.

падумайце яшчэ раз.

It's gratefulness that makes you happy.

Гэта ўдзячнасць робіць вас шчаслівымі.

Now, we can ask,

Адсюль пытанне:

what do we really mean by gratefulness?

што сапраўды мы маем на ўвазе пад удзячнасцю?

And how does it work?

І як гэта працуе?

I appeal to your own experience.

Я звяртаюся да вашага асабістага досведу.

We all know from experience how it goes.

Мы ўсе ведаем з досведу, як гэта бывае.

We experience something that's valuable to us.

Мы перажываем нешта каштоўнае для нас.

Something is given to us that's valuable to us.

Нам даецца нешта каштоўнае.

And it's really given.

І яно сапраўды даецца.

These two things have to come together.

Гэтыя дзве рэчы павінны быць разам.

It has to be something valuable, and it's a real gift.

Яно павінна быць нечым каштоўным, і гэта сапраўдны дар.

You haven't bought it. You haven't earned it.

Вы яго не набылі. Вы яго не зарабілі.

You haven't traded it in. You haven't worked for it.

Вы яго не абмянялі. Вы не працавалі за яго.

It's just given to you.

Гэта проста вам дадзена.

And when these two things come together,

І калі гэтыя дзве рэчы ідуць разам:

something that's really valuable to me and I realize it's freely given,

нешта сапраўды каштоўнае для мяне, і я ўсведамляю, што яно мне проста дадзена —

then gratefulness spontaneously rises in my heart,

тады ўдзячнасць спантанна падымаецца ў маім сэрцы,

happiness spontaneously rises in my heart.

шчасце спантанна падымаецца ў маім сэрцы.

That's how gratefulness happens.

Менавіта так адбываецца ўдзячнасць.

Now the key to all this

Ключом да ўсяго гэтага з’яўляецца тое,

is that we cannot only experience this once in a while.

што мы не можам перажываць яе толькі час ад часу.

We cannot only have grateful experiences.

Мы не можам мець толькі ўдзячны досвед.

We can be people who live gratefully.

Мы можам быць людзьмі, якія жывуць з удзячнасцю.

Grateful living, that is the thing.

Удзячнае жыццё – у гэтым справа.

And how can we live gratefully?

Як нам жыць з удзячнасцю?

By experiencing, by becoming aware

Адчуваючы, усведамляючы,

that every moment is a given moment, as we say.

што кожны момант – гэта, як мы кажам, падараваны момант.

It's a gift. You haven't earned it.

Гэта дар. Вы не зарабілі яго.

You haven't brought it about in any way.

Вы ніякім чынам не спрычыніліся да яго.

You have no way of assuring

Вы не можаце гарантаваць,

that there will be another moment given to you,

што вам будзе дадзены яшчэ ядзін момант,

and yet, that's the most valuable thing that can ever be given to us,

і ўсё ж, гэта найкайштоўнейшая рэч, якая нам толькі можа быць дадзеная,

this moment, with all the opportunity that it contains.

гэты момант, з усімі магчымасцямі, якія ён змяшчае.

If we didn't have this present moment,

Калі б мы не мелі гэтага дадзенага моманту,

we wouldn't have any opportunity to do anything

мы не мелі б магчымасці нешта рабіць

or experience anything,

ці перажываць,

and this moment is a gift.

і гэты момант – гэта дар.

It's a given moment, as we say.

Як мы кажам, гэта падараваны момант.

Now, we say the gift within this gift is really the opportunity.

Мы кажам, што падарунак у гэтым дары – гэта насамрэч магчымасць.

What you are really grateful for is the opportunity,

Тое, за што вы сапраўды ўдзячныя – гэта магчымасць,

not the thing that is given to you,

а не рэч, якая вам дадзеная,

because if that thing were somewhere else

бо калі б гэтая рэч была недзе ў іншым месцы,

and you didn't have the opportunity to enjoy it,

і вы б не мелі магчымасці атрымаць ад яе асалоду,

to do something with it,

што-небудзь зрабіць з ёю,

you wouldn't be grateful for it.

вы б не былі ўдзячнымі за яе.

Opportunity is the gift within every gift,

Магчымасць – гэта падарунак у кожным дары,

and we have this saying, opportunity knocks only once.

а мы ведаем такое выслоўе, што шанец выпадае толькі раз у жыцці.

Well, think again.

Так, падумаем яшчэ.

Every moment is a new gift, over and over again,

Кожны момант – гэта новы дар, зноў і зноў,

and if you miss the opportunity of this moment,

і калі вы страціце нагоду гэтага моманту,

another moment is given to us, and another moment.

вам будзе дадзены яшчэ адзін, і яшчэ.

We can avail ourselves of this opportunity,

Мы можам скарыстацца гэтай магчымасцю

or we can miss it,

альбо згубіць яе,

and if we avail ourselves of the opportunity,

і калі мы выкарыстаем магчымасць,

it is the key to happiness.

то атрымаем ключ ад шчасця.

Behold the master key to our happiness

Вось галоўны ключ ад нашага шчасця,

in our own hands.

у нашых руках.

Moment by moment, we can be grateful for this gift.

Момант за момантам, мы можам быць удзячнымі за гэты падарунак.

Does that mean

Ці гэта значыць,

that we can be grateful for everything?

што мы можам быць удзячнымі за ўсё?

Certainly not.

Вядома, не.

We cannot be grateful for violence, for war,

Мы не можам быць удзячнымі за гвалт, за вайну,

за прыгнёт, за эксплуатацыю.

for oppression, for exploitation.

On the personal level, we cannot be grateful

На асабістым узроўні мы не можам быць удзячнымі

for the loss of a friend, for unfaithfulness,

за страту сябра, за нявернасць,

за цяжкую страту.

for bereavement.

But I didn't say we can be grateful for everything.

Аднак я не сказаў, што мы можам быць удзячнымі за ўсё.

I said we can be grateful in every given moment

Я казаў, што мы можам быць удзячнымі ў кожны дадзены момант

for the opportunity,

за магчымасць,

and even when we are confronted with something that is terribly difficult,

і нават калі мы сутыкнемся з нечым жахліва цяжкім,

мы можам годна трымацца

we can rise to this occasion

and respond to the opportunity that is given to us.

і адрэагаваць на магчымасць, якая нам дадзена.

It isn't as bad as it might seem.

Усё не так кепска, як можа здавацца.

Actually, when you look at it and experience it,

Фактычна, калі вы паглядзіце на гэта і перажывяце,

you find that most of the time,

то зразумееце, што ў большасці выпадкаў тое,

what is given to us is the opportunity to enjoy,

што нам дадзена – гэта прыемная нагода,

and we only miss it because we are rushing through life

і мы яе губляем толькі таму, што імчым па жыцці

and we are not stopping to see the opportunity.

ды не спыняемся, каб убачыць гэтую магчымасць.

But once in a while,

Але час ад часу

something very difficult is given to us,

нам даецца нешта надзвычайна цяжкае,

and when this difficult thing occurs to us,

і калі гэтыя цяжкія рэчы здараюцца з намі,

it's a challenge to rise to that opportunity,

гэта выклік, каб выкарыстаць гэтую магчымасць,

and we can rise to it by learning something

навучыцца нечаму,

што часам можа быць балючым.

which is sometimes painful.

Learning patience, for instance.

Напрыклад, навучыцца цярплівасці.

We have been told that the road to peace

Нам сказалі, што шлях да супакою –

is not a sprint, but is more like a marathon.

гэта не спрынт, гэта нешта накшталт марафону.

That takes patience. That's difficult.

Ён патрабуе цярплівасці. А гэта складана.

It may be to stand up for your opinion, to stand up for your conviction.

Гэта можа быць нагодаю адстаяць вашыя погляды, адстаяць вашыя перакананні.

That's an opportunity that is given to us.

Гэта дадзеная нам магчымасць.

To learn, to suffer, to stand up,

Навучацца, цярпець, падымацца –

all these opportunities are given to us,

усе гэтыя магчымасці нам дадзеныя,

but they are opportunities,

але гэта магчымасці,

and those who avail themselves of those opportunities

і тыя, хто карыстаецца гэтымі магчымасцямі –

are the ones that we admire.

гэта людзі, якімі мы захапляемся.

They make something out of life.

Яны бяруць нешта ад жыцця.

And those who fail get another opportunity.

А тыя, хто спазнае няўдачы, атрымліваюць яшчэ адну магчымасць.

We always get another opportunity.

Мы заўсёды атрымліваем другую магчымасць.

That's the wonderful richness of life.

У гэтым палягае дзівоснае багацце жыцця.

So how can we find a method that will harness this?

Дык як нам знайсці спосаб, каб выкарыстаць гэта?

How can each one of us find a method for living gratefully,

Як кожны з нас можа знайсці спосаб жыць з удзячнасцю,

not just once in a while being grateful,

не толькі час ад часу быць удзячным,

but moment by moment to be grateful.

але быць удзячным момант за момантам.

How can we do it? It's a very simple method.

Як нам гэта зрабіць? Гэта вельмі просты метад.

It's so simple that it's actually what we were told as children

Ён настолькі просты, што гэта ў прынцыпе тое, што нам казалі ў дзяцінстве,

when we learned to cross the street.

калі мы вучыліся пераходзіць вуліцу.

Stop.

Спыніцца.

Look.

Паглядзець.

Go.

Ісці.

That's all.

Гэта ўсё.

But how often do we stop?

Але як часта мы спыняемся?

We rush through life. We don't stop.

Мы імчым па жыцці. Мы не спыняемся.

We miss the opportunity because we don't stop.

Мы губляем магчымасць, бо не спыняемся.

We have to stop.

Нам трэба спыніцца.

We have to get quiet.

Нам варта суцішыцца.

And we have to build stop signs into our lives.

І нам трэба ставіць стоп-сігналы ў нашым жыцці.

When I was in Africa some years ago and then came back,

Калі я быў у Афрыцы некалькі год таму і пасля вярнуўся,

I noticed water.

то я стаў заўважаць ваду.

In Africa where I was, I didn't have drinkable water.

У Афрыцы, там, дзе я быў, у мяне не было пітной вады.

Every time I turned on the faucet, I was overwhelmed.

Кожны раз, калі я адкрываў кран, я быў уражаны.

Every time I clicked on the light, I was so grateful.

Кожны раз, калі я ўключаў святло, я быў удзячны.

It made me so happy.

Гэта рабіла мяне такім шчаслівым.

But after a while, this wears off.

Але праз некаторы час гэтае пачуццё мінае.

So I put little stickers on the light switch

Таму я прымацаваў маленькія налепкі на ўключальнік святла

and on the water faucet,

і на вадаправодны кран

and every time I turned it on, water.

і кожны раз, калі я яго адкрываю – о, вада.

So leave it up to your own imagination.

Таму пакладзіцеся на ўласнае ўяўленне.

You can find whatever works best for you,

Вы можаце знайсці тое, што будзе найлепей для вас працаваць,

but you need stop signs in your life.

аднак вам неабходныя стоп-сігналы ў вашым жыцці.

And when you stop,

І калі вы спыніцеся,

then the next thing is to look.

тады наступны крок – паглядзець.

You look. You open your eyes.

Вы глядзіце. Вы расплюшчваеце вочы.

You open your ears. You open your nose.

Вы прыслухоўваецеся. Вы ўдыхаеце паветра.

You open all your senses

Вы адкрываеце ўсе вашыя пачуцці

for this wonderful richness that is given to us.

на гэтае дзівоснае багацце, якое нам дадзена.

There is no end to it, and that is what life is all about,

Яму няма канца, і ў гэтым палягае сэнс жыцця –

каб атрымліваць асалоду, радавацца таму, што нам дадзена.

to enjoy, to enjoy what is given to us.

And then we can also open our hearts,

А тады мы можам таксама адкрыць нашыя сэрцы,

our hearts for the opportunities,

адкрыць для магчымасцяў,

for the opportunities also to help others,

для магчымасцяў таксама дапамагаць іншым,

to make others happy,

рабіць іншых шчаслівымі,

because nothing makes us more happy than when all of us are happy.

бо нішто не робіць нас болей шчаслівымі за тое, калі мы ўсе шчаслівыя.

And when we open our hearts to the opportunities,

І калі мы адкрываем свае сэрцы на магчымасці,

the opportunities invite us to do something,

то магчымасці заахвочваюць нас нешта рабіць,

and that is the third.

і гэта трэцяе.

Stop, look, and then go, and really do something.

Спыніся, паглядзі, а тады ідзі і сапраўды штосьці рабі.

І што мы можам зрабіць –

And what we can do

is whatever life offers to you in that present moment.

дык гэта ўсё, што прапануе нам жыццё ў гэты дадзены момант.

Mostly it's the opportunity to enjoy,

Збольшага, гэта магчымасць атрымліваць асалоду,

but sometimes it's something more difficult.

але часам гэта нешта больш складанае.

But whatever it is, if we take this opportunity,

Што б гэта ні было, калі мы выкарыстаем гэтую магчымасць,

we go with it, we are creative, those are the creative people.

пойдзем за ёю, мы будзем творчымі людзьмі – такімі і ёсць творчыя людзі.

And that little stop, look, go,

І гэтае “спыніся, паглядзі, ідзі” -

is such a potent seed

гэта такое магутнае насенне,

that it can revolutionize our world.

якое можа кардынальна змяніць наш свет.

Because we are at the present moment

Бо ў цяперашні момант мы знаходзімся

in the middle of a change of consciousness,

на паўдарозе да змены свядомасці,

and you will be surprised if you --

і вы здзівіцеся, калі вы –

I am always surprised when I hear how many times

я заўсёды здзіўляюся, калі чую, колькі разоў

this word "gratefulness" and "gratitude" comes up.

ужываюцца гэтыя словы “ўдзячнасць” і “падзяка”.

Everywhere you find it,

Вы знаходзіце іх паўсюль:

a grateful airline, a restaurant gratefulness,

удзячныя авіялініі, удзячнасць у рэстаране,

a café gratefulness, a wine that is gratefulness.

падзяка ад кавярні, віно на знак падзякі.

Yes, I have even come across a toilet paper

Так, я нават натрапіў на туалетную паперу,

whose brand is called "Thank You."

марка якой называецца “Дзякуй”.

(Laughter)

(Смех)

There is a wave of gratefulness

Існуе хваля ўдзячнасці,

because people are becoming aware how important this is

бо людзі пачынаюць усведамляць, як гэта важна

and how this can change our world.

і як гэта можа змяніць наш свет.

It can change our world in immensely important ways,

Гэта можа змяніць наш свет надзвычайным чынам,

because if you're grateful, you're not fearful,

бо калі ты ўдзячны – табе не страшна,

and if you're not fearful, you're not violent.

а без страху няма гвалту.

If you're grateful, you act out of a sense of enough

Калі ты ўдзячны, то дзейнічаеш з пачуцця самадастатковасці,

and not of a sense of scarcity,

а не з пачуцця непаўнавартаснасці,

and you are willing to share.

If you are grateful,

і ты гатовы дзяліцца.

Калі ты ўдзячны,

you are enjoying the differences between people,

то цешышся з таго, што людзі розныя,

and you are respectful to everybody,

і ты зычлівы да ўсіх,

and that changes this power pyramid under which we live.

і гэта змяняе гэтую піраміду ўлады, у якой мы жывем.

And it doesn't make for equality, but it makes for equal respect,

І гэта не прыводзіць да аднолькавасці, але да аднолькавай павагі,

and that is the important thing.

і гэта важная рэч.

The future of the world will be a network,

У будучым свет стане сеткаю,

not a pyramid turned upside down.

не пірамідаю ці перавернутаю пірамідаю.

The revolution of which I am speaking is a nonviolent revolution,

Рэвалюцыя, пра якую я кажу, – гэта рэвалюцыя без гвалту,

і яна настолькі рэвалюцыйная, што нават рэвалюцыянізуе

and it's so revolutionary that it even revolutionizes

the very concept of a revolution,

саму канцэпцыю рэвалюцыі,

because the normal revolution

бо тыповая рэвалюцыя

is one where the power pyramid is turned upside down

вядзе да перавароту піраміды ўлады,

and those who were on the bottom are now on the top

і тыя, хто былі знізу, цяпер зверху

and are doing exactly the same thing that the ones before.

і робяць тое самае, што іх папярэднікі.

What we need is a networking of smaller groups,

Мы патрабуем узаемадзеяння невялікіх груп,

smaller and smaller groups who know one another,

з кожным разам усё меншых, дзе ведаюць адзін аднаго,

who interact with one another, and that is a grateful world.

узаемадзейнічаюць паміж сабою. І такім ёсць свет удзячнасці.

A grateful world is a world of joyful people.

Удзячны свет – гэта свет радасных людзей.

Grateful people are joyful people,

Удзячныя людзі – гэта радасныя людзі,

and joyful people --

а радасныя людзі –

the more and more joyful people there are,

чым больш людзі радасныя,

тым больш шчаслівым будзе наш свет.

the more and more we'll have a joyful world.

We have a network for grateful living, and it has mushroomed.

У нас ёсць сетка для жыцця з удзячнасцю, і яна разраслася.

We couldn't understand why it mushroomed.

Мы не маглі зразумець, чаму яна разраслася.

We have an opportunity for people to light a candle

Мы даем магчымасць людзям запаліць свечку,

when they are grateful for something.

калі яны за што-небудзь удзячныя.

And there have been 15 million candles lit in one decade.

15 мільёнаў свечак былі запаленыя за адно дзесяцігоддзе.

People are becoming aware that a grateful world is a happy world,

Людзі пачынаюць усведамляць, што ўдзячны свет – гэта шчаслівы свет,

and we all have the opportunity by the simple stop, look, go,

і мы ўсе маем магчымасць з дапамогаю простых “спыніцца, паглядзець, ісці”

to transform the world, to make it a happy place.

змяніць свет, каб зрабіць яго шчаслівейшым месцам.

And that is what I hope for us,

І гэтага я для нас жадаю,

and if this has contributed a little to making you want to do the same,

і калі я хоць трохі паспрыяў таму, каб вы захацелі таго ж, –

stop, look, go.

спыніцеся, паглядзіце, ідзіце.

Thank you.

Дзякуй

(Applause)

(Апладысменты)