Want to be happy? Be grateful | David Steindl-Rast

Tłumaczenie: Dorota Konowrocka Korekta: Rysia Wand

There is something you know about me,

Jest coś,

co o mnie wiecie, coś bardzo osobistego.

something very personal,

Ja też wiem coś o was,

and there is something I know about every one of you

o każdym z was,

and that's very central to your concerns.

co jest w samym centrum waszych zainteresowań.

There is something that we know

Jest coś, co wiemy

about everyone we meet anywhere in the world, on the street,

o każdej spotkanej osobie,

choćby na ulicy,

that is the very mainspring of whatever they do

co jest motorem ludzkich działań

co jest motorem ludzkich działań

and whatever they put up with.

i określa, co możemy znieść.

And that is that all of us want to be happy.

Chodzi o to, że wszyscy

chcemy być szczęśliwi.

In this, we are all together.

To nas łączy.

How we imagine our happiness, that differs from one another,

Wyobrażenia o szczęściu

różnią się od siebie,

but it's already a lot that we have all in common,

ale to już wiele znaczy, że łączy nas

that we want to be happy.

dążenie do szczęścia.

Now my topic is gratefulness.

Będę mówił o wdzięczności.

What is the connection between happiness and gratefulness?

Co łączy szczęście i wdzięczność?

Co łączy szczęście i wdzięczność?

Many people would say, well, that's very easy.

Wielu powiedziałoby, że to łatwe.

When you are happy, you are grateful.

Gdy jesteś szczęśliwy, jesteś wdzięczny.

But think again.

Przemyślcie to.

Is it really the happy people that are grateful?

Czy szczęśliwi naprawdę są wdzięczni?

Wszyscy znamy ludzi,

We all know quite a number of people

who have everything that it would take to be happy,

którym nic nie brakuje do szczęścia,

and they are not happy,

a jednak nie są szczęśliwi,

because they want something else or they want more of the same.

bo chcą czegoś innego

albo chcą więcej.

And we all know people who have lots of misfortune,

Wszyscy znamy ludzi,

którym szczęście nie sprzyja,

misfortune that we ourselves would not want to have,

na których miejscu nie chcielibyśmy się znaleźć,

and they are deeply happy.

a jednak są szczęśliwi.

They radiate happiness. You are surprised.

Emanują szczęściem. Jesteście zaskoczeni.

Why? Because they are grateful.

Dlaczego? Bo są wdzięczni.

So it is not happiness that makes us grateful.

To nie szczęście czyni nas wdzięcznymi.

It's gratefulness that makes us happy.

To wdzięczność czyni nas szczęśliwymi.

If you think it's happiness that makes you grateful,

Jeśli myślicie, że szczęście wywołuje wdzięczność,

think again.

przemyślcie to.

It's gratefulness that makes you happy.

To wdzięczność nas uszczęśliwia.

Now, we can ask,

Można zapytać,

what do we really mean by gratefulness?

co rozumiemy pod pojęciem wdzięczności?

And how does it work?

Jak ona działa?

I appeal to your own experience.

Przywołajcie własne doświadczenie.

We all know from experience how it goes.

Wiemy z doświadczenia, jak to jest.

We experience something that's valuable to us.

Doświadczamy czegoś,

co jest dla nas cenne.

Something is given to us that's valuable to us.

Zostało nam dane coś cennego.

And it's really given.

Naprawdę dane.

These two things have to come together.

Te dwie rzeczy muszą się łączyć.

It has to be something valuable, and it's a real gift.

To musi być coś cennego

i prawdziwy dar.

You haven't bought it. You haven't earned it.

Nie kupiłeś tego. Nie zarobiłeś na to.

You haven't traded it in. You haven't worked for it.

Nie zdobyłeś drogą wymiany. Nie zapracowałeś na to.

It's just given to you.

Po prostu zostało ci dane.

And when these two things come together,

Kiedy te dwa warunki są spełnione,

something that's really valuable to me and I realize it's freely given,

mam coś wartościowego

i otrzymałem to za nic,

then gratefulness spontaneously rises in my heart,

wtedy wdzięczność spontanicznie

rośnie w moim sercu,

happiness spontaneously rises in my heart.

szczęście przepełnia mi serce.

That's how gratefulness happens.

Tak rodzi się wdzięczność.

Now the key to all this

Kluczem jest to,

is that we cannot only experience this once in a while.

że nie można tego doświadczać raz na jakiś czas.

We cannot only have grateful experiences.

Nie możemy tylko czasami czuć wdzięczności.

We can be people who live gratefully.

Możemy żyć z wdzięcznością.

Grateful living, that is the thing.

Życie przepełnione wdzięcznością, to jest coś.

And how can we live gratefully?

Jak można tak żyć?

By experiencing, by becoming aware

Uświadamiając sobie,

that every moment is a given moment, as we say.

że każda chwila została nam dana.

It's a gift. You haven't earned it.

To dar. Nie zapracowałeś na nią.

You haven't brought it about in any way.

Nie stworzyłeś jej w żaden sposób.

You have no way of assuring

Nie możesz zyskać pewności,

that there will be another moment given to you,

że będzie ci dana kolejna,

and yet, that's the most valuable thing that can ever be given to us,

a jednak to najwartościowsza rzecz,

która nam może zostać dana.

this moment, with all the opportunity that it contains.

Ta chwila i wszystkie związane z nią możliwości.

If we didn't have this present moment,

Gdybyśmy nie mieli chwili obecnej,

we wouldn't have any opportunity to do anything

nie moglibyśmy nic dokonać,

or experience anything,

ani niczego doświadczyć.

and this moment is a gift.

Ta chwila jest darem.

It's a given moment, as we say.

Mówimy: "W danym momencie".

Now, we say the gift within this gift is really the opportunity.

To, co otrzymujemy w darze,

to sposobność.

What you are really grateful for is the opportunity,

Naprawdę wdzięczny jesteś za sposobność,

not the thing that is given to you,

a nie coś, co zostało ci dane,

because if that thing were somewhere else

bo gdyby ta rzecz była gdzieś indziej

and you didn't have the opportunity to enjoy it,

i nie miałbyś sposobności się nią cieszyć,

to do something with it,

zrobić z nią czegoś,

you wouldn't be grateful for it.

nie byłbyś za nią wdzięczny.

Opportunity is the gift within every gift,

Sposobność to dar w darze.

and we have this saying, opportunity knocks only once.

Mamy takie powiedzenie:

"Okazja zdarza się raz".

Well, think again.

Przemyślcie to.

Every moment is a new gift, over and over again,

Każda chwila to nowy dar.

and if you miss the opportunity of this moment,

Jeśli tracisz okazję w tym momencie,

another moment is given to us, and another moment.

zyskasz kolejną, a potem jeszcze jedną.

We can avail ourselves of this opportunity,

Możemy z niej skorzystać

or we can miss it,

albo ją przegapić.

and if we avail ourselves of the opportunity,

Jeśli z niej skorzystamy,

it is the key to happiness.

znajdziemy klucz do szczęścia.

Behold the master key to our happiness

Ujrzyjcie klucz do szczęścia

in our own hands.

we własnych dłoniach.

Moment by moment, we can be grateful for this gift.

W każdym momencie

możemy być wdzięczni za ten dar.

Does that mean

Czy to oznacza,

that we can be grateful for everything?

że możemy być wdzięczni za wszystko?

Certainly not.

Z pewnością nie.

We cannot be grateful for violence, for war,

Trudno czuć wdzięczność za przemoc, wojny,

for oppression, for exploitation.

ucisk, wyzysk.

On the personal level, we cannot be grateful

Nie czujemy wdzięczności

for the loss of a friend, for unfaithfulness,

z powodu straty przyjaciela, niewierności,

for bereavement.

żałoby.

But I didn't say we can be grateful for everything.

Ale nie mówię, że można być wdzięcznym za wszystko,

I said we can be grateful in every given moment

tylko że można czuć wdzięczność w danej chwili

za sposobność.

for the opportunity,

and even when we are confronted with something that is terribly difficult,

Nawet, gdy życie stawia nas

przed czymś potwornie trudnym,

we can rise to this occasion

możemy stanąć na wysokości zadania

and respond to the opportunity that is given to us.

i zareagować na nadarzającą się okazję.

It isn't as bad as it might seem.

Nie jest tak źle, jak mogłoby się wydawać.

Actually, when you look at it and experience it,

Kiedy się temu przyjrzycie, doświadczycie tego,

you find that most of the time,

zrozumiecie, że najczęściej otrzymujemy

what is given to us is the opportunity to enjoy,

okazję do radości.

Przegapiamy ją,

and we only miss it because we are rushing through life

bo pędzimy przez życie

and we are not stopping to see the opportunity.

i nie przystajemy, by ją dostrzec.

But once in a while,

Co jakiś czas

something very difficult is given to us,

otrzymujemy dar czegoś bardzo trudnego.

and when this difficult thing occurs to us,

Kiedy ta trudność się pojawia,

it's a challenge to rise to that opportunity,

niełatwo ją wykorzystać,

and we can rise to it by learning something

czyli czegoś się z niej nauczyć,

co jest czasem bolesne.

which is sometimes painful.

Learning patience, for instance.

Nauka cierpliwości, na przykład.

We have been told that the road to peace

Usłyszeliśmy, że droga do pokoju

is not a sprint, but is more like a marathon.

to nie sprint,

lecz raczej maraton.

That takes patience. That's difficult.

To wymaga cierpliwości. Jest trudne.

It may be to stand up for your opinion, to stand up for your conviction.

Może wymagać obrony własnych przekonań.

Może wymagać obrony własnych przekonań.

That's an opportunity that is given to us.

Oto dana nam szansa.

To learn, to suffer, to stand up,

Uczyć się, cierpieć, bronić.

all these opportunities are given to us,

Wszystkie te szanse zostały nam dane,

but they are opportunities,

ale są jedynie sposobnościami.

and those who avail themselves of those opportunities

Ci, którzy z nich korzystają,

Ci, którzy z nich korzystają,

are the ones that we admire.

są obiektem naszego podziwu.

They make something out of life.

Wypełniają życie treścią.

And those who fail get another opportunity.

Ci, którzy nie wykorzystają okazji, dostaną następną.

Zawsze dostajemy kolejną szansę.

We always get another opportunity.

That's the wonderful richness of life.

Oto cudowne bogactwo życia.

So how can we find a method that will harness this?

Jak znaleźć metodę,

by je wykorzystać?

How can each one of us find a method for living gratefully,

Jak każdy z nas może znaleźć sposób,

by żyć z wdzięcznością,

not just once in a while being grateful,

nie czuć jej tylko raz na jakiś czas,

but moment by moment to be grateful.

ale być wdzięcznym w każdej chwili.

How can we do it? It's a very simple method.

Jak możemy to zrobić?

To bardzo prosty sposób.

It's so simple that it's actually what we were told as children

Jest tak prosty, jak znane od dziecka

zasady przechodzenia przez jezdnię.

when we learned to cross the street.

Stop.

Zatrzymaj się. Popatrz. Idź.

Look.

Go.

That's all.

To wszystko.

Jak często się zatrzymywać?

But how often do we stop?

We rush through life. We don't stop.

Pędzimy przez życie. Nie zatrzymujemy się.

We miss the opportunity because we don't stop.

Przegapiamy okazje, bo się nie zatrzymujemy.

We have to stop.

Musimy się zatrzymać. Wyciszyć.

We have to get quiet.

And we have to build stop signs into our lives.

Musimy wbudować znaki stop

w nasze życie.

When I was in Africa some years ago and then came back,

Kilka lat temu byłem w Afryce.

Po powrocie

I noticed water.

zacząłem dostrzegać wodę.

In Africa where I was, I didn't have drinkable water.

W Afryce nie miałem wody pitnej.

Every time I turned on the faucet, I was overwhelmed.

Odkręcałem kurek i za każdym razem

byłem oszołomiony.

Every time I clicked on the light, I was so grateful.

Zapalałem światło i za każdym razem

ogarniała mnie wdzięczność i szczęście.

It made me so happy.

But after a while, this wears off.

Po jakimś czasie przestałem to dostrzegać,

So I put little stickers on the light switch

więc umieściłem małe naklejki na włączniku

and on the water faucet,

i na kranie.

and every time I turned it on, water.

Odkręcałem i - woda.

So leave it up to your own imagination.

Pozostawiam to waszej wyobraźni.

You can find whatever works best for you,

Znajdźcie coś, co się u was sprawdza.

but you need stop signs in your life.

Potrzebujecie znaków stop w życiu.

And when you stop,

Kiedy się zatrzymacie,

then the next thing is to look.

rozejrzyjcie się.

You look. You open your eyes.

Patrzycie. Otwieracie oczy.

You open your ears. You open your nose.

Otwieracie uszy. Nos.

You open all your senses

Uruchamiacie wszystkie zmysły,

for this wonderful richness that is given to us.

by chłonąć cudowne, podarowane bogactwo.

To nie ma końca

There is no end to it, and that is what life is all about,

i na tym właśnie polega życie,

to enjoy, to enjoy what is given to us.

by cieszyć się tym, co zostało nam dane.

And then we can also open our hearts,

Możemy wówczas otworzyć serca

our hearts for the opportunities,

i dostrzec możliwości,

for the opportunities also to help others,

również szanse pomocy innym,

to make others happy,

uszczęśliwienia innych, bo nic nie uszczęśliwia nas bardziej,

because nothing makes us more happy than when all of us are happy.

niż szczęście nas wszystkich.

And when we open our hearts to the opportunities,

Kiedy otworzymy serca na nowe sposobności,

the opportunities invite us to do something,

one zaproszą nas do działania

and that is the third.

i to jest trzecia część.

Stop, look, and then go, and really do something.

Zatrzymaj się, popatrz i zrób coś realnego.

And what we can do

Możemy zrobić to,

is whatever life offers to you in that present moment.

co życie nam umożliwia w obecnej chwili.

Mostly it's the opportunity to enjoy,

Możemy się cieszyć,

but sometimes it's something more difficult.

ale czasem to coś trudniejszego.

But whatever it is, if we take this opportunity,

Jeśli tylko skorzystamy z okazji,

we go with it, we are creative, those are the creative people.

podążymy twórczo za nią,

staniemy się twórczy.

And that little stop, look, go,

Ta krótka pauza, spojrzenie i działanie

is such a potent seed

to potężne ziarno,

that it can revolutionize our world.

które może zrewolucjonizować świat.

Because we are at the present moment

W obecnej chwili

in the middle of a change of consciousness,

doświadczamy zmiany świadomości.

and you will be surprised if you --

Będziecie zaskoczeni.

Sam jestem zaskoczony, słysząc

I am always surprised when I hear how many times

this word "gratefulness" and "gratitude" comes up.

jak często pojawia się słowo "wdzięczność".

Everywhere you find it,

Jest wszędzie.

a grateful airline, a restaurant gratefulness,

Wdzięczne są linie lotnicze, restauracje,

a café gratefulness, a wine that is gratefulness.

kawiarnie, wino.

Yes, I have even come across a toilet paper

Trafiłem nawet na papier toaletowy

whose brand is called "Thank You."

marki "Dziękuję". (Śmiech)

(Laughter)

There is a wave of gratefulness

Widzimy falę wdzięczności,

because people are becoming aware how important this is

bo ludzie zaczynają rozumieć jej znaczenie

and how this can change our world.

i jak może zmienić świat.

It can change our world in immensely important ways,

To może zmienić nasz świat

w istotny sposób.

because if you're grateful, you're not fearful,

Gdy jesteś wdzięczny, nie boisz się,

and if you're not fearful, you're not violent.

a bez strachu nie ma też przemocy.

If you're grateful, you act out of a sense of enough

Wdzięczność daje poczucie nasycenia,

and not of a sense of scarcity,

a nie niedosytu.

and you are willing to share.

Chcesz się dzielić.

If you are grateful,

Gdy jesteś wdzięczny, znajdujesz radość

you are enjoying the differences between people,

w różnicach dzielących ludzi

i traktujesz ich z szacunkiem.

and you are respectful to everybody,

and that changes this power pyramid under which we live.

To zmienia piramidę siły,

w cieniu której żyjemy.

Nie powoduje to równości,

And it doesn't make for equality, but it makes for equal respect,

lecz równy szacunek dla każdego.

and that is the important thing.

To bardzo ważne.

The future of the world will be a network,

Przyszłością świata jest sieć,

not a pyramid turned upside down.

nie piramida czy odwrócona piramida.

The revolution of which I am speaking is a nonviolent revolution,

Rewolucja, o której mówię,

jest bezkrwawa.

Jest tak rewolucyjna,

and it's so revolutionary that it even revolutionizes

że stawia na głowie

the very concept of a revolution,

samo pojęcie rewolucji,

because the normal revolution

ponieważ normalny przewrót

is one where the power pyramid is turned upside down

powoduje odwrócenie piramidy.

and those who were on the bottom are now on the top

Ci z dołu trafiają na górę

and are doing exactly the same thing that the ones before.

i robią dokładnie to samo,

co poprzednicy.

What we need is a networking of smaller groups,

Potrzebujemy współpracy małych grup,

smaller and smaller groups who know one another,

coraz mniejszych, gdzie wszyscy się znają,

współdziałają ze sobą.

who interact with one another, and that is a grateful world.

Oto świat wdzięczności.

A grateful world is a world of joyful people.

Wdzięczny świat pełen radosnych ludzi.

Grateful people are joyful people,

Ludzie wdzięczni są radośni,

and joyful people --

a radośni ludzie,

the more and more joyful people there are,

im jest ich więcej,

the more and more we'll have a joyful world.

tym radośniejszy świat tworzą.

We have a network for grateful living, and it has mushroomed.

Sieć ludzi chcących żyć z wdzięcznością

szybko rośnie.

We couldn't understand why it mushroomed.

Nie rozumieliśmy, dlaczego tak rośnie.

We have an opportunity for people to light a candle

Dajemy im szansę zapalenia świeczki,

when they are grateful for something.

gdy są za coś wdzięczni.

And there have been 15 million candles lit in one decade.

Zapalono 15 milionów świeczek

w ciągu dziesięciu lat.

People are becoming aware that a grateful world is a happy world,

Ludzie zyskują świadomość,

że wdzięczny świat jest światem szczęśliwym

and we all have the opportunity by the simple stop, look, go,

i wszyscy mamy szansę,

zatrzymując się, rozglądając, działając,

to transform the world, to make it a happy place.

by go zmienić.

uczynić szczęśliwszym.

And that is what I hope for us,

Mam nadzieję, że tak się stanie

and if this has contributed a little to making you want to do the same,

i że ta prelekcja przyczyni się do tego,

że zechcecie tak żyć.

stop, look, go.

Zatrzymajcie się, popatrzcie, działajcie.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)