Questions No One Knows the Answers to

Demandoj kies respondojn neniu konas

(Music)

...

On a typical day at school,

Dum tipa lerneja tago, ni pasigas

endless hours are spent

senfinajn horojn lernante

learning the answers to questions.

respondojn al demandoj.

But right now, we'll do the opposite.

Nun, faru ni la malon.

We're going to focus on questions where you can't learn the answers,

Ni interesiĝu pri demandoj, kies respondoj estas

because they're unknown.

nelerneblaj, ĉar nekonataj.

I used to puzzle about a lot of things as a boy.

Multaj demandoj perpleksigis min knabaĝe.

For example, what would it feel like

Ekzemple, kiel mi sentus min

to be a dog?

se mi estus hundo?

Do fish feel pain? How about insects?

Ĉu sentas doloron fiŝoj? Kaj insektoj?

Was the Big Bang just an accident?

Ĉu estis la Granda Krako nur hazarda?

And is there a God?

Ĉu ekzistas Dio?

And if so, how are we so sure that it's a He and not a She?

Kaj se jes, kiel certi, ke Li ne estas Ŝi?

Why do so may innocent people and animals suffer terrible things?

Kial tiom da sortbatoj trafas senkulpajn homojn kaj bestojn?

Is there really a plan for my life?

Ĉu mia vivo ja obeas ian planon?

Is the future yet to be written,

Ĉu la estonteco estas skribota,

or is it already written

aŭ jam skribita

and we just can't see it? But then, do I have free will?

sen ke ni povas legi ĝin? Sed tiam, kio pri libervolo?

Who am I, anyway? Am I just a biological machine?

Kaj kiu diable estas mi? Nur biologia aŭtomato?

But then, why am I conscious?

Nu tiam, pro kio konscio?

What is consciousness? Will robots become conscious one day?

Kio estas konscio? Ĉu robotoj iam havos ĝin?

I mean, I kind of assumed

Nu, mi pli-malpli supozis,

that some day I would be told the answers to all these questions.

ke iam, oni donos al mi la respondojn al ĉio tio ĉi.

I mean, someone must know, right?

Sendube, iu jam ilin trafis, ĉu ne?

Huh. Guess what? No one knows.

Be... Verdire, ne.

Most of those questions puzzle me more now than ever.

La plejparto de tiuj demandoj perpleksigas min eĉ pli hodiaŭ.

But diving into them is exciting

Sed ataki ilin estas entuziasmige

because it takes you to the edge of knowledge,

ĉar ili pelas vin ĝis la limoj de scio,

and you never know what you'll find there.

kaj kiel diri kion oni malkovros tie?

So, two questions to kick off this series,

Do, jen du demandoj senrespondaj por lanĉi tiun ĉi prelegaron,

questions that no one on Earth knows the answer to ...

demandoj, kies respondojn neniu surtera konas.

Text: How many universes are there?

Kiom da universoj ekzistas?

Why can't we see evidence of alien life?

Kial pruvoj pri ekstertera vivo ne videblas?