The art of asking | Amanda Palmer

Amanda Palmer: Sormanın Sanatı

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Çeviri: Şirin Tuğbay Gözden geçirme: banu yobas

(Breathes in)

(Nefes alır, nefes verir)

(Breathes out)

Hayatımı her zaman müzik ile kazanmadım.

So, I didn't always make my living from music.

Saygın bir (liberal arts) üniversitesiden mezun olduktan

For about the five years after graduating

beş yıl kadar sonra

from an upstanding liberal arts university,

this was my day job.

bu benim işimdi.

(Laughter)

I was a self-employed living statue called the Eight-Foot Bride,

3- Metrelik Gelin adıyla tanınan serbest çalışan bir canlı heykeldim.

and I love telling people I did this for a job,

ve insanlara işimin bu olduğunu söylemeyi seviyorum,

because everybody always wants to know,

çünkü insanlar hep merak etmiştir

who are these freaks in real life.

kimdir bu hilkat garibeleri gerçek hayatta?

(Laughter)

Hello.

Merhaba.

I painted myself white one day, stood on a box,

Bir gün kendimi beyaza boyadım, bir kutunun üzerine çıktım,

put a hat or a can at my feet,

ayağımın yanına bir şapka veya kutu koydum

and when someone came by and dropped in money,

ve biri yanıma gelip kutuya para attığında

onlara bir çiçek uzattım ve çarpıcı bir göz teması kurdum.

I handed them a flower --

and some intense eye contact.

Ve çiçeği almadıklarında

And if they didn't take the flower,

I threw in a gesture of sadness and longing --

Hüzün ve özlem dolu bir jest yaptım

benden uzaklaşırlarken.

as they walked away.

(Kahkahalar)

(Laughter)

So I had the most profound encounters with people,

Böylece insanlarla derin karşılaşmalarım oldu,

especially lonely people

en çok da haftalardır kimseyle konuşmamış

who looked like they hadn't talked to anyone in weeks,

gibi görünen yalnız insanlarla

and we would get this beautiful moment of prolonged eye contact

ve birlikte şehrin bir sokağında yakaladığımız

uzayan göz teması ile güzel bir an paylaşırdık,

being allowed in a city street,

and we would sort of fall in love a little bit.

ve biraz da aşık olurduk

And my eyes would say --

Ve benim gözlerim derdi ki, "Teşekkür ederim. Seni görüyorum."

"Thank you.

I see you."

And their eyes would say --

Onların gözleri derdi ki

"Beni hiç kimse görmüyor. Teşekkür ederim."

"Nobody ever sees me.

Thank you."

Bazen de tartaklanırdım.

I would get harassed sometimes.

People would yell at me from their cars.

Sokaktan geçen arabalardan bağıran insanlar olurdu

"Get a job!"

"Git bir iş bul!"

(Laughing) And I'd be, like,

Ben de derdim ki "Bu benim işim."

"This is my job."

But it hurt, because it made me fear

Bu beni incitirdi çünkü beni korkuturdu

that I was somehow doing something un-joblike

bir şekilde iş gibi olmayan, adil olmayan

ve utanılacak birşey yapıyor olabileceğim için.

and unfair, shameful.

I had no idea how perfect a real education I was getting

Bu kutunun üzerinde müzik sektörü için nasıl gerçek

for the music business on this box.

ve mükemmel bir eğitim aldığımın farkında değildim.

And for the economists out there,

Ve aranızdaki ekonomi uzmanları için:

you may be interested to know I actually made a pretty predictable income,

belki bilmek istersiniz: aslında öngörülebilir

which was shocking to me, given I had no regular customers,

bir kazanç sağlıyordum ki benim için şok ediciydi

sürekli müşterilerim olmadığı düşünüldüğünde,

but pretty much 60 bucks on a Tuesday, 90 bucks on a Friday.

ama salı günleri hemen hemen 60 dolar, cumaları da 90 dolar kazanıyordum.

It was consistent.

Istikrarlıydı.

And meanwhile, I was touring locally and playing in nightclubs

Ve bu sırada turdaydım ve grubum

the Dresden Dolls ile gece klüplerinde çalıyordum.

with my band, the Dresden Dolls.

piyanodaki benim, bu da dâhi davulcumuz.

This was me on piano, a genius drummer.

I wrote the songs, and eventually

Parçaları ben yazdım ve sonunda

we started making enough money that I could quit being a statue,

canlı heykel olmayı bırakmaya yetecek kadar para kazanmaya başladık

and as we started touring,

ve tura çıkmaya başladığımızda

insanlara olan bu direk bağlantımı

I really didn't want to lose this sense

kaybetmek istemedim çünkü bunu çok seviyordum.

of direct connection with people, because I loved it.

So after all of our shows, we would sign autographs

Böylece her konserimizden sonra imza verirdik,

hayranlarımızla buluşur onlarla muhabbet ederdik

and hug fans and hang out and talk to people,

and we made an art out of asking people to help us and join us,

ve insanlardan bize katılmalarını ve yardım etmelerini

istemeyi bir sanata dönüştürdük ve yerel müzisyenleri ve

and I would track down local musicians and artists

sanatçıları bulurdum ve onlar konser salonunun girişine kurulurdu

and they would set up outside of our shows,

and they would pass the hat,

ve yardım toplamak için şapkayı dolaştırırlardı

and then they would come in and join us onstage,

ve daha sonra içeri gelir ve sahnede bize katılırlardı

böylece sürekli değişen tuhaf sirk misafirlerimiz olurdu.

so we had this rotating smorgasbord of weird, random circus guests.

And then Twitter came along,

Ve Twitter ortaya çıktı

and made things even more magic,

ve herşeye daha fazla sihir kattı çünkü artık

because I could ask instantly for anything anywhere.

anında her yerde her şeyi isteyebilirdim.

So I would need a piano to practice on,

Yani, çalışacak bir piyanoya ihtiyacım olurdu

and an hour later I would be at a fan's house.

ve bir saat sonra bir hayranımın evindeydim. Bu Londra'da.

This is in London.

Insanlar bize sahne arkasına evde yaptıkları yemekleri

People would bring home-cooked food to us

all over the world backstage and feed us and eat with us.

getirirlerdi ve bizi besleyip bizimle yerlerdi. Bu Seattle'da.

This is in Seattle.

Müzelerde veya dükkanlarda veya kamu alanlarında

Fans who worked in museums and stores

and any kind of public space would wave their hands

çalışan hayranlarımız hemen el sallarlardı

son dakikada spontane ve bedava bir konser vermek istediğimde.

if I would decide to do a last-minute, spontaneous, free gig.

This is a library in Auckland.

Bu Auckland'da bir kütüphane.

On Saturday I tweeted for this crate and hat,

Cumartesi bu kutu ve şapka için bir tweet attım,

because I did not want to schlep them from the East Coast,

çünkü onları Batı kıyısından yanımda getirmek istemiyordum

ve Newport Beach'ten Chris ile birlikte belirdiler.

and they showed up care of this dude, Chris, from Newport Beach,

Chris hepinize merhaba diyor.

who says hello.

I once tweeted, "Where in Melbourne can I buy a neti pot?"

Bir keresinde "Melbourne'da nerede burun çaydanlığı alabilirim?"

And a nurse from a hospital drove one

diye tweet attım ve bir hastanede çalışan bir hemşire

right at that moment to the cafe I was in,

o anda oturduğum cafeye bir tane getirdi.

and I bought her a smoothie

ve ona bir smoothie aldım ve o cafede

and we sat there talking about nursing and death.

oturup hemşirelik ve ölüm hakkında konuştuk.

And I love this kind of random closeness,

Ve bu tür rastgele yakınlığı seviyorum, ve şanslı bir durum

which is lucky, because I do a lot of couchsurfing.

çünkü sık sık couchsurfing yapıyorum.

Herkesin kendi odasına sahip olduğu ama wireless'in olmadığı

In mansions where everyone in my crew gets their own room

but there's no wireless,

malikanelerde ve herkesin tuvaletsiz bir odada

and in punk squats,

yerde yattığı ama wireless'in olduğu

everyone on the floor in one room with no toilets

but with wireless, clearly making it the better option.

yasadışı punk evlerinde - ki kesinlikle daha iyi bir seçenek.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Ekibim bir keresinde aracımızı Miami'nin

My crew once pulled our van up to a really poor Miami neighborhood

gerçekten yoksul bir mahallesine çekti ve

and we found out that our couchsurfing host for the night

öğrendik ki o akşamki ev sahibimiz

hala ailesiyle yaşayan 18 yaşında bir kızdı

was an 18-year-old girl, still living at home,

and her family were all undocumented immigrants from Honduras.

ve ailesi Honduras'tan gelen yasadışı göçmenlerdi.

And that night, her whole family

Ve o gece, tüm ailesi kanepelerde uyudular ve

ev sahibimiz annesiyle birlikte uyudu

took the couches and she slept together with her mom

so that we could take their beds.

biz yatakta yatabilelim diye.

Ve o gece yatarken düşünüyordum,

And I lay there thinking,

bu insanlar bu kadar az şeye sahip.

these people have so little.

Is this fair?

Bu adil mi?

And in the morning,

Sabah annesi bize nasıl tortilla yapacağımızı

her mom taught us how to try to make tortillas

öğretti ve bana bir İncil vermek istedi

and wanted to give me a Bible,

and she took me aside and she said to me in her broken English,

sonra beni yanına aldı ve bozuk İngilizcesiyle bana dedi ki

"Your music has helped my daughter so much.

"Müziğin kızıma çok yardımcı oldu.

Thank you for staying here. We're all so grateful."

Burada kaldığınız için teşekkür ederim. Çok minnettarız."

And I thought, this is fair.

Ve düşündüm ki, evet adil.

Bu, bu.

This is this.

A couple of months later, I was in Manhattan,

Birkaç ay sonra Manhattan'daydım,

and I tweeted for a crash pad, and at midnight,

ve kalacak bir yer için tweet attım ve gece yarısında

I'm on the Lower East Side,

Lower East Side'da bir zil çalıyordum,

and it occurs to me I've never actually done this alone.

ve aklıma geldi, daha önce bunu hiç yalnız yapmamıştım.

I've always been with my band or my crew.

Hep grubumla veya ekibimle yapmıştım.

Bu aptal insanların yaptığı bir şey mi? (Kahkahalar)

Is this what stupid people do?

(Laughter)

Is this how stupid people die?

Aptal insanlar böyle mi ölüyor?

And before I can change my mind, the door busts open.

Ve fikrimi değiştirmeden önce kapı açıldı.

Kadın bir sanatçıydı, adam da Reuters için bir finans blogu yazarı

She's an artist.

He's a financial blogger for Reuters,

and they're pouring me a glass of red wine

ve bana bir kadeh kırmızı şarap koyuyorlar

and offering me a bath,

ve küvette banyo yapmamı öneriyorlar

and I have had thousands of nights like that and like that.

ve böyle binlerce gecem oldu.

Sık sık couchsurf yapıyorum. Aynı zamanda sık sık izleyici sörfü de yapıyırum.

So I couchsurf a lot. I also crowdsurf a lot.

Bu ikisinin

I maintain couchsurfing and crowdsurfing

are basically the same thing.

aynı şey olduğunu düşünüyorum.

You're falling into the audience

İzleyiciye doğru düşüyorsunuz

and you're trusting each other.

ve birbirinize güveniyorsunuz.

I once asked an opening band of mine

Bir kere benden önce çıkacak olan gruba çıkıp

if they wanted to go out into the crowd and pass the hat

izleyicilere yardım etmelerini sorup sormayacaklarını sordum

to get some extra money, something that I did a lot.

- ekstra para kazanmaları için - benim de sık yaptığım bir şey.

Ve her zamanki gibi grup heyecanlıydı ama

And as usual, the band was psyched,

grupta bir kişi vardı

but there was this one guy in the band

ve bana oraya çıkamayacağını söylüyordu

who told me he just couldn't bring himself to go out there.

It felt too much like begging to stand there with the hat.

dilenmeye çok fazla benzediğini söylüyordu.

Ve bu korkuyu tanıdım, "Bu adil mi?" ve "Bir iş bul!" korkusu.

And I recognized his fear

of "Is this fair?"

and "Get a job."

Aynı zamanda grubum gittikçe büyüyordu.

And meanwhile, my band is becoming bigger and bigger.

We sign with a major label.

Büyük bir plak şirketiyle anlaştık.

And our music is a cross between punk and cabaret.

Müziğimiz punk ile kabaret karması bir tarz.

It's not for everybody.

Herkes için değil.

Well, maybe it's for you.

Senin için, belki.

(Laughter)

İmzaladık ve bir sonraki albümümüzün çıkışına doğru bir heyecan var

We sign, and there's all this hype leading up to our next record.

And it comes out and it sells about 25,000 copies

ve albümümüz çıktığında ilk birkaç haftada 25,000 kopya sattı

in the first few weeks,

and the label considers this a failure.

ve plak şirketi bunu bir fiyasko olarak görüyor.

I was like, "25,000, isn't that a lot?"

Ben düşündüm ki, "25,000, bu çok değil mi?"

They said, "No, the sales are going down.

Onlar dedi ki "Hayır, satışlar azalıyor, bu bir fiyasko."

It's a failure."

And they walk off.

Ve gittiler.

Right at this same time, I'm signing and hugging after a gig,

Tam bu sıralarda, bir konser sonrası imza atarken

bir adam geldi ve

and a guy comes up to me

and hands me a $10 bill,

elime 10 dolar verdi

and he says,

ve dedi ki

"I'm sorry, I burned your CD from a friend."

"Özür dilerim, CD'ni arkadaşımdan çektim."

(Laughter)

(Kahkahalar)

"Ama blogunu okuyorum ve plak şirketinden nefret ettiğini biliyorum.

"But I read your blog, I know you hate your label.

I just want you to have this money."

Sadece sana bu parayı vermek istedim."

And this starts happening all the time.

Ve bu sürekli olmaya başladı.

I become the hat after my own gigs,

Ben konserlerden sonra dolaştırdığım yardım şapkası oldum,

but I have to physically stand there and take the help from people,

ama artık fiziksel olarak orada durup insanlardan yardım alıyordum

and unlike the guy in the opening band,

ve açılış gurubundaki o adamın tersine

I've actually had a lot of practice standing there.

benim çok deneyimim olmuştu

Teşekkür ederim.

Thank you.

And this is the moment I decide

Ve bu anda karar verdim

I'm just going to give away my music for free

Müziğimi mümkün olduğu her zaman

online whenever possible,

internette bedavaya sunacağım.

so it's like Metallica over here, Napster, bad;

Yani Metallica burada, Napster, kötü;

Amanda Palmer over here,

Amanda Palmer burada, ve torrentlemeyi, indirmeyi

and I'm going to encourage torrenting, downloading, sharing,

paylaşmayı destekleyeceğim ama yardım isteyeceğim

but I'm going to ask for help,

because I saw it work on the street.

çünkü sokakta bunun işlediğini gördüm.

So I fought my way off my label, and for my next project

Böylece plak şirketimden yolumu savaşarak ayırdım ve

with my new band, the Grand Theft Orchestra,

yeni grubum Grand Theft Orchestra ile olan yeni projemde

I turned to crowdfunding.

kitle fonlamasına (crowdfunding) döndüm.

And I fell into those thousands of connections that I'd made,

ve kendimi yapmış olduğum binlerce bağlantıya bıraktım

and I asked my crowd to catch me.

ve kitlemden beni yakalamasını istedim.

Amaç 100,000 dolara ulaşmaktı.

And the goal was 100,000 dollars.

My fans backed me at nearly 1.2 million,

Hayranlarım neredeyse 1,2 milyon dolarla destekledi beni

which was the biggest music crowdfunding project to date.

ve bu şu ana kadarki en büyük kitle fonlamalı müzik projesi.

(Applause)

(Alkışlar)

And you can see how many people it is.

Ve kaç kişi olduğunu görebiliyorsunuz.

Yaklaşık 25,000 kişi.

It's about 25,000 people.

And the media asked,

Ve medya hemen sordu "Amanda, müzik sektörü

"Amanda, the music business is tanking and you encourage piracy.

düşüşte ve sen yasadışı paylaşımı destekliyorsun

How did you make all these people pay for music?"

Bu kadar insana nasıl müzik için para ödettin?"

And the real answer is, I didn't make them.

Ve gerçek cevap, ben onlara ödetmedim, ben onlardan istedim.

I asked them.

And through the very act of asking people,

Ve bu yardım rica etme eylemi sayesinde

onlarla bir bağlantı kurdum ve

I'd connected with them,

and when you connect with them, people want to help you.

insanlarla bağlantı kurduğunuzda, insanlar size yardım etmek istiyorlar.

It's kind of counterintuitive for a lot of artists.

Bir çok sanatçı için bu sezgilerine aykırı.

Onlar bir şey istemek istemiyorlar.

They don't want to ask for things.

But it's not easy.

Ama bu kolay değil, istemek, sormak kolay değil.

It's not easy to ask.

And a lot of artists have a problem with this.

Ve bir çok sanatçınun bununla bir problemi var.

Asking makes you vulnerable.

İstemek sizi kırılgan yapar.

And I got a lot of criticism online,

Ve Kickstarter kampanyam duyulduğunda internetten

after my Kickstarter went big,

çok fazla eleştiri aldım bu kitle fonlama

for continuing my crazy crowdsourcing practices,

alışkanlığımı devam ettirdiğim için

özellikle de başka müzisyenlerden

specifically for asking musicians

who are fans if they wanted to join us on stage

bilet ve sevgi ve birkaç bira karşılığında

for a few songs in exchange for love and tickets and beer,

bize birkaç parça için sahnede katılmalarını istediğimde

ve bu oynanmış imaj bir websitesinde

and this was a doctored image that went up of me on a website.

ortaya çıktı.

And this hurt in a really familiar way.

Ve bu çok tanıdık bir şekilde beni incitti.

And people saying,

Insanlar "Bu tür yardım istemeye

"You're not allowed anymore to ask for that kind of help,"

iznin yok artık." diyen insanlar bana

really reminded me of the people in their cars yelling, "Get a job."

sokakta arabayla geçip "Git bir iş bul" diyen insanları hatırlattı.

Çünkü onlar bizimle kaldırımda değildi,

Because they weren't with us on the sidewalk,

ve onlar bizim aramızdaki - benim ve kitlem arasındaki -

and they couldn't see the exchange

that was happening between me and my crowd,

değiş tokuşu göremiyorlardı - bu değiş tokuş

an exchange that was very fair to us but alien to them.

bizim için çok adil, onlar içinse yabancıydı.

So this is slightly not safe for work.

Bu iş için pek de güvenli değil:

Bu Berlin'deki Kickstarter destekleyici partimde çekildi.

This is my Kickstarter backer party in Berlin.

At the end of the night, I stripped and let everyone draw on me.

Gecenin sonunda soyundum ve vücuduma çizmelerine izin verdim.

Now let me tell you, if you want to experience

Şunu söylemeliyim, böyle derin bir

the visceral feeling of trusting strangers --

yabancılara güvenme deneyimi yaşamak istiyorsanız

(Laughter)

bunu tavsiye ederim,

I recommend this,

especially if those strangers are drunk German people.

özellikle de bu yabancılar sarhoş Almanlar ise.

(Laughter)

Bu ninja ustası seviyesinde bir bağlantıydı

This was a ninja master-level fan connection,

çünkü burada söylediğim aslında şuydu:

because what I was really saying here was,

I trust you this much.

Size bu kadar güveniyorum.

Should I?

Güvenmeli miyim? Gösterin bana.

Show me.

For most of human history,

Insanlık tarihinin çoğunda, müzisyenler,

musicians, artists, they've been part of the community.

sanatçılar, topluluğun bir parçası oldular,

Connectors and openers, not untouchable stars.

dokunulamayan yıldızlar olarak değil, bağlayıcılar ve açıcılar olarak.

Celebrity is about a lot of people loving you from a distance,

Şöhret bir sürü insanın sizi uzaktan sevmesidir,

but the Internet

ama serbestçe paylaşabildiğimiz

and the content that we're freely able to share on it

internet ve içerik

are taking us back.

bizi geri çağırıyor.

It's about a few people loving you up close

Bu artık birkaç insanın sizi yakından sevmesi ve

and about those people being enough.

bu insanların yeterli olmasıyla ilgili.

So a lot of people are confused by the idea

Bir sürü insanın aklı belirli bir

of no hard sticker price.

etiket fiyatı olmaması fikrinden dolayı karıştı.

They see it as an unpredictable risk, but the things I've done,

Insanlar bunu öngörülemeyen bir risk olarak görüyor, ama

the Kickstarter, the street, the doorbell,

yaptıklarım: Kickstarter, sokak, kapı zili,

I don't see these things as risk.

ben bunları risk olarak görmüyorum.

I see them as trust.

Ben bunları güven olarak görüyorum.

Now, the online tools

Bu değiş tokuşu sokak kadar kolay ve içgüdüsel yapan

to make the exchange as easy and as instinctive as the street,

internet araçları

ortaya çıkıyor.

they're getting there.

But the perfect tools aren't going to help us

Ama mükemmel araçlar eğer

if we can't face each other

birbirimizle yüzleşemezsek ve korkmadan verip alamazsak

and give and receive fearlessly,

bize yardım edemez

but, more important --

ve daha önemlisi

to ask without shame.

utanmadan soramazsak.

My music career has been spent

Müzik kariyerim internetten insanlarla

trying to encounter people on the Internet the way I could on the box.

sokakta kutunun üzerinde karşılaştığım gibi

karşılaşmaya çalışmakla geçti

So blogging and tweeting not just about my tour dates

yani blog yazmak ve tweet atmak sadece tur tarihlerim için değil

and my new video but about our work and our art

ya da yeni müzik videom için, ama işimiz ve sanatımız

and our fears and our hangovers,

ve korkularımız ve akşamdan kalmalığımız

our mistakes,

and we see each other.

ve hatalarımız için, ve biz birbirimizi görüyoruz.

Ve bence gerçekten birbirimizi görebildiğimizde,

And I think when we really see each other,

we want to help each other.

birbirimize yardım etmek istiyoruz.

Bence insanlar yanlış soruya kafalarını taktılar:

I think people have been obsessed with the wrong question,

which is, "How do we make people pay for music?"

"Insanlara nasıl müzik için para ödetiriz?"

Peki ya şöyle sormaya başlasak:

What if we started asking,

"How do we let people pay for music?"

"Insanların müzik için para ödemelerine nasıl izin veririz?"

Teşekkürler.

Thank you.

(Applause)

(Alkışlar)