The power of believing that you can improve | Carol Dweck | TED

Translator: Xhenis Gj Reviewer: Helena Bedalli

The power of yet.

Fuqia e "ende".

I heard about a high school in Chicago

Dëgjova për një shkollë të mesme në Chicago

ku studentët duhet të kalonin një numër të caktuar kursesh për t'u diplomuar,

where students had to pass a certain number of courses to graduate,

and if they didn't pass a course, they got the grade "Not Yet."

dhe në qoftë se nuk e kalonin një kurs, ata merrnin notën "Ende Jo".

And I thought that was fantastic,

Dhe mendova se kjo ishte fantastike,

because if you get a failing grade, you think, I'm nothing, I'm nowhere.

sepse në qoftë se merr nje notë jokaluese, ti mendon, jam asgjë, jam askund.

But if you get the grade "Not Yet",

Por në qoftë se merr notën "Ende Jo"

you understand that you're on a learning curve.

ti kupton se je në proces të të mësuarit.

It gives you a path into the future.

Të ofron një rrugë në të ardhmen.

"Not Yet" also gave me insight

"Ende Jo" më bëri të depërtoj për një ngjarje kritike

into a critical event early in my career,

a real turning point.

në fillim të karrierës time, një ndryshim i vërtetë.

I wanted to see

Doja të shikoja

how children coped with challenge and difficulty,

se si fëmijët i përballonin sfidat dhe vështirësite,

so I gave 10-year-olds

kështu që i dhashë 10 vjecarëve

problems that were slightly too hard for them.

problema të cilat ishin pak si shumë të vështira për ta.

Some of them reacted in a shockingly positive way.

Disa nga ata reaguan në një mënyrë shokuese pozitive

They said things like, "I love a challenge,"

Ata thanë gjëra si , " Mua më pëlqejnë shumë sfidat ",

ose , "E di, po shpresoja që kjo të ishte informuese".

or, "You know, I was hoping this would be informative."

They understood that their abilities could be developed.

Ata kuptuan se aftësitë e tyre mund të zhvilloheshin.

They had what I call a growth mindset.

Ata kishin atë që unë e quaj mentalitetin e rritjes.

But other students felt it was tragic, catastrophic.

Por studentë të tjerë menduan se ishte tragjike, katastrofike.

From their more fixed mindset perspective,

Nga perspektiva e mentalitetit te fiksuar të tyre,

their intelligence had been up for judgment,

po gjykohej intelligjenca e tyre dhe ata dështuan.

and they failed.

Instead of luxuriating in the power of yet,

Në vend që të admironin fuqinë e ende,

ata ishin të mbërthyer në ashpërsinë e të tanishmes.

they were gripped in the tyranny of now.

So what do they do next?

Pra cfarë bëjnë ata më pas?

I'll tell you what they do next.

Jua tregoj unë cfarë ata bëjnë më pas.

In one study, they told us they would probably cheat the next time

Një studim, na tregoi se ata ndoshta do të kopjonin herën tjetër

në vend që të studionin më shumë nëse nuk e kishin kaluar provimin.

instead of studying more if they failed a test.

In another study, after a failure,

Në një studim tjetër, pas një dështimi,

ata kërkonin për dikë që kishte dalë më keq se ta

they looked for someone who did worse than they did

so they could feel really good about themselves.

kështu që ata mund të ndiheshin mirë për veten e tyre.

And in study after study, they have run from difficulty.

Dhe studim pas studimi, ata kanë vrapuar nga vështirësitë.

Scientists measured the electrical activity from the brain

Shkencëtarët matën aktivitetin elektrik të trurit

ndërkohë që studentët përballnin një gabim.

as students confronted an error.

On the left, you see the fixed-mindset students.

Në të majtë, shikoni studentët me mentalitetin e fiksuar.

There's hardly any activity.

Ka shumë pak aktivitet.

They run from the error.

Ata vrapojnë nga gabimi.

Nuk angazhohen me të.

They don't engage with it.

But on the right, you have the students with the growth mindset,

Por në të djathtë, ke studentët me mentalitetin e rritjes,

the idea that abilities can be developed.

ideja se aftësitë mund të zhvillohen.

They engage deeply.

Ata angazhohen shumë.

Their brain is on fire with yet.

Truri i tyre është ne flake me enden.

They engage deeply.

Ata angazhohen shumë.

Ata e shqyrtojnë gabimin.

They process the error.

They learn from it and they correct it.

Ata mësojnë nga gabimi dhe e rregullojnë atë.

How are we raising our children?

Si po i rritim fëmijet tane?

Are we raising them for now instead of yet?

Po i rritim për tani ne vend të ende?

Are we raising kids who are obsessed with getting As?

Po rritim fëmijë që jane të fiksuar me 10-tat

Are we raising kids who don't know how to dream big dreams?

Po rritim fëmijë të cilët nuk dinë si të ëndërrojnë

Qëllimi i tyre kryesor është një 10-te tjetër apo e rezultatit të provimit tjetër

Their biggest goal is getting the next A, or the next test score?

And are they carrying this need for constant validation with them

Dhe a po e marrin me vete këtë nevojë për miratim konstant

into their future lives?

në të ardhmet e tyre?

Maybe, because employers are coming to me and saying,

Ndoshta, sepse punëdhënësit vijnë tek unë dhe më thonë,

ne tashmë kemi rritur një brez

"We have already raised a generation

of young workers who can't get through the day

të punëtorëve të rinj të cilët nuk e shtyjnë dot ditën

without an award."

pa marrë një shpërblim

So what can we do?

Pra cfarë mund të bëjmë?

How can we build that bridge to yet?

Si mund ta ndërtojmë një urë për tek ende?

Here are some things we can do.

Ja cfarë janë disa gjëra që mund të bëjmë.

First of all, we can praise wisely,

Së pari, ne mund të lavdërojmë me mencuri, jo të lavdërojmë inteligjencën apo talentin.

not praising intelligence or talent.

That has failed.

Ajo ka dështuar.

Don't do that anymore.

Mos e bëni më atë.

But praising the process that kids engage in,

Por lavdëroni procesin në të cilin fëmijët angazhohen:

their effort, their strategies, their focus, their perseverance,

përpjekjen e tyre, strategjitë e tyre, fokusin e tyre, këmbënguljen e tyre,

their improvement.

përmirësimin e tyre.

This process praise creates kids who are hardy and resilient.

Ky lavdërim i procesit

krijon femijë që janë të guximshëm dhe e marrin veten shpejt.

There are other ways to reward yet.

Ka mënyra të tjera për të shpërblyer enden.

We recently teamed up with game scientists

Kohët e fundit kemi bashkëpunuar me shkencëtarë lojrash

from the University of Washington

nga universiteti i Uashingtonit

to create a new online math game that rewarded yet.

për të krijuar një lojë të re matematike në internet që shpërblen enden.

In this game, students were rewarded for effort, strategy and progress.

Në këtë lojë, studentët u shpërblyen për përpjekjen, strategjinë dhe përparimin.

The usual math game

Loja e zakonshme e matematikës

rewards you for getting answers right, right now,

të shpërblen për gjetjen e saktë të përgjigjeve në moment,

but this game rewarded process.

por kjo lojë shpërblen përparimin.

And we got more effort,

Dhe morëm më shumë përpjekje,

më shumë strategji,

more strategies,

more engagement over longer periods of time,

më shumë angazhim në periudha më të gjata kohe,

and more perseverance when they hit really, really hard problems.

dhe më shumë këmbëngulje kur ata gjejnë problema shumë të vështira.

Just the words "yet" or "not yet," we're finding,

Ne po zbulojmë, që vetëm fjalët "ende" dhe "ende jo',

i japin fëmijëve besim të madh,

give kids greater confidence,

give them a path into the future that creates greater persistence.

i japin atyre një rrugë në të ardhmen që krijon një këmbëngulje të madhe.

And we can actually change students' mindsets.

Dhe në të vërtetë ne mund të ndryshojmë mendjet e studentëve.

In one study, we taught them

Në një studim, ne i mësuam atyre

that every time they push out of their comfort zone

se sa herë që ata dalin nga zona e tyre e rehatisë

to learn something new and difficult,

për të mësuar dicka të re dhe të vështirë,

neuronet në trurin e tyre mund të formojnë lidhje të reja e më të forta

the neurons in their brain can form new, stronger connections,

and over time, they can get smarter.

dhe me kalimin e kohës ato mund të behen më të zgjuar.

Look what happened: In this study,

Shikoni cfarë ndodhi, në këtë studim,

students who were not taught this growth mindset

studentët që nuk u ishte mësuar mentaliteti i rritjes

continued to show declining grades over this difficult school transition,

vazhdonin të tregonin nota në rënie gjatë tranzicionit të vështirë shkollor,

but those who were taught this lesson showed a sharp rebound in their grades.

por ata që e kishin mësuar këtë treguan një kthim të shpejtë te notat e tyre.

We have shown this now, this kind of improvement,

Ne e kemi treguar këtë tani, këtë lloj përmirësimi,

with thousands and thousands of kids, especially struggling students.

me mijëra e mijëra studentë, vecanërisht me studentë në vështirësi.

Le të flasim për barazinë.

So let's talk about equality.

In our country, there are groups of students

Në vendin tonë, ka grupe studentësh

who chronically underperform,

të cilët nuk japin aq sa duhet,

for example, children in inner cities,

për shembull, femijët në zonat urbane,

or children on Native American reservations.

ose femijët në rezervatet e amerikaneve indigjen.

And they've done so poorly for so long

Ata kanë dalë kaq keq për shumë kohë aq sa njerëzit mendojnë se është e pashmangshme.

that many people think it's inevitable.

But when educators create growth mindset classrooms

Por kur mësuesit krijojnë klasa të mentalitetit të rritjes të rrethuara nga ende,

steeped in yet,

equality happens.

barazia ndodh.

And here are just a few examples.

Dhe këtu jane disa shembuj.

In one year, a kindergarten class in Harlem, New York

Në një vit, nje klasë kopshti në Harlem, New York

scored in the 95th percentile

shënoi 95 përqind në testin ndërkombëtar të arritjes.

on the national achievement test.

Many of those kids could not hold a pencil

Shumë nga këta fëmije nuk mund ta mbanin dot lapsin kur arritën në shkollë.

when they arrived at school.

In one year,

Në një vit,

fourth-grade students in the South Bronx, way behind,

studentë të klasës së katërt në South Bronx, shumë mbrapa,

became the number one fourth-grade class in the state of New York

u benë klasa e parë e katërt në shtetin e New York-ut

on the state math test.

në testin e matematikës në vend.

In a year, to a year and a half,

Në një vit deri në një vit e gjysëm,

Native American students in a school on a reservation

studentët indigjene amerikanë e nje shkollë në nje rezervat

went from the bottom of their district to the top,

kaluan nga fundi i rrethit të tyre në krye,

and that district included affluent sections of Seattle.

dhe ai rreth përfshinte seksione të pasura të Seattle.

So the Native kids outdid the Microsoft kids.

Pra fëmijët indigjen mposhtën fëmijët e Microsoft.

Kjo ndodhi sepse domethënia

This happened because the meaning of effort and difficulty were transformed.

e përpjekjes dhe vështirësisë u transformua.

Before, effort and difficulty

Më përpara, përpjekja dhe vështirësia

made them feel dumb, made them feel like giving up,

i bënte të ndiheshin si budallenj, i bënte të dorëzoheshin,

but now, effort and difficulty,

por tani, përpjekja dhe vështirësia,

that's when their neurons are making new connections,

është kur neuronet e tyre bëjnë lidhje të reja,

stronger connections.

lidhje më të forta.

That's when they're getting smarter.

Ështe kur ato po bëhen më të zgjuar.

I received a letter recently from a 13-year-old boy.

Kohët e fundit mora një letër nga një djalë 13 vjecar.

Ai tha: "E dashur profesoreshë Dweck,

He said, "Dear Professor Dweck,

E vlerësoj se shkrimi juaj është i bazuar në kërkime të forta shkencore,

I appreciate that your writing is based on solid scientific research,

dhe kjo është pse une vendosa të praktikoj më shumë.

and that's why I decided to put it into practice.

Praktikova më shume detyrat e mia shkollore,

I put more effort into my schoolwork,

marrëdhëniet me familjen time,

into my relationship with my family,

dhe marrëdhëniet me fëmijet në shkollën time,

and into my relationship with kids at school,

and I experienced great improvement in all of those areas.

dhe ndjeva përmirësime të mëdha në të gjithë këto fusha.

I now realize I've wasted most of my life."

Tani e kuptoj se e kam harxhuar pjesën më të madhe të jetës sime."

Let's not waste any more lives,

Le të mos harxhojmë më shumë jetë,

sepse pasi ne ta dimë

because once we know

that abilities are capable of such growth,

se aftësitë janë të afta për një rritje të tillë,

it becomes a basic human right for children, all children,

bëhet një e drejtë themelore njerëzore për fëmijët, të gjithë fëmijët,

për të jetuar në vende që e krijojnë atë rritje,

to live in places that create that growth,

to live in places filled with "yet".

për të jetuar në vende të mbushura me ende .

Thank you.

Falemnderit.

(Applause)

(Duartrokitje)