Militant atheism | Richard Dawkins

Translator: Arben Kallamata Reviewer: Artan Shabani

Kjo muzikë kaq e bukur, muzika e hyrjes…

That splendid music, the coming-in music,

"The Elephant March" from "Aida," is the music I've chosen for my funeral.

“Marshi i Elefantit” nga Aida – muzika që kam zgjedhur të më luhet në varrim…

(Laughter)

(Të qeshura)

And you can see why. It's triumphal.

…besoj e kuptoni pse. Ka tone fitimtare.

I won't feel anything, but if I could,

Unë vetë - s’kam për të ndjerë gjë, por po të mundja,

I would feel triumphal at having lived at all,

do të ndihesha fitimtar që kisha arritur të jetoja,

and at having lived on this splendid planet,

dhe që kisha jetuar në këtë planet të shkëlqyer;

and having been given the opportunity to understand

që më ishte dhënë rasti të kuptoj

something about why I was here in the first place, before not being here.

diçka në lidhje me, e para përse kisha ardhur këtu, përpara se të mos isha .

Can you understand my quaint English accent?

A ma kuptoni aksentin e lehtë britanik?

(Laughter)

Like everybody else, I was entranced yesterday by the animal session.

Edhe unë, si gjithë të tjerët, u mahnita dje me prezantimin për kafshët.

Robert Full and Frans Lanting and others;

Robert Full, Frans Langing e të tjerë…

the beauty of the things that they showed.

bukuria e gjithçkaje që na treguan.

The only slight jarring note was when Jeffrey Katzenberg said of the mustang,

E vetmja notë e pakëndshme qe komenti i Xhefri Kacenbergut për kalin mustang,

"the most splendid creatures that God put on this earth."

“krijesa më e përsosur që ka vënë Zoti mbi tokë."

Now of course, we know that he didn't really mean that,

Tani, kuptohet, të gjithë e dijmë që ai s’e ka seriozisht,

but in this country at the moment, you can't be too careful.

megjithatë sot, në këtë vend s'mund t’i masësh fjalët mirë

(Laughter)

(të qeshura)

I'm a biologist, and the central theorem of our subject: the theory of design,

Unë jam biolog dhe teorema qendrore e fushës sonë: teoria e krijimit,

Darwin's theory of evolution by natural selection.

teoria darviniane e evolucionit sipas përzgjedhjes natyrore

In professional circles everywhere, it's of course universally accepted.

Natyrisht që pranohet nga rrethet profesionale në të gjithë botën.

In non-professional circles outside America, it's largely ignored.

Në rrethet jo-profesionale jashtë Amerikës, ajo përgjithësisht injorohet.

But in non-professional circles within America,

Ndërsa në rrethet jo-profesionale në Amerikë

it arouses so much hostility --

ngjall aq shumë armiqësi…

(Laughter)

(të qeshura)

it's fair to say that American biologists are in a state of war.

…sa mund të thuhet pa frikë se biologët amerikanë janë në gjendje lufte.

The war is so worrying at present,

Aktualisht, lufta është bërë aq shqetësuese,

with court cases coming up in one state after another,

me gjyqe që hapen sa në një shtet në tjetrin,

that I felt I had to say something about it.

saqë e ndjej të nevojshme të them diçka për të.

If you want to know what I have to say about Darwinism itself,

Nëse keni ardhur të dëgjoni ndonjë leksion për Darvinizmin

I'm afraid you're going to have to look at my books,

atëherë më vjen keq, por duhet të më lexoni librat

which you won't find in the bookstore outside.

që s’keni për t’i gjetur dot në librari këtu rrotull

(Laughter)

(të qeshura)

Contemporary court cases

Gjyqet e sotëm

often concern an allegedly new version of creationism,

merren më së shumti me të ashtuquajturin varjant të ri të kreacionizmit

called "Intelligent Design," or ID.

të quajtur Projektim (Disajn) Inteligjent ose PI.

Don't be fooled. There's nothing new about ID.

Mos u mashtroni. PI nuk sjell asgjë të re.

It's just creationism under another name,

Vazhdon thjesht kreacionizmi me një emër të ri.

rechristened -- I choose the word advisedly --

I ripagëzuar – e kam zgjedhur me vetëdije këtë fjalë -

(Laughter)

(të qeshura)

for tactical, political reasons.

… për arsye taktike, politike.

The arguments of so-called ID theorists

Argumentet e të ashtuquajturve teoricinent të PI-së

are the same old arguments that had been refuted again and again,

mbeten po ato argumente që janë hedhur poshtë vazhdimisht,

since Darwin down to the present day.

që nga koha e Darvinit e deri në ditët e sotme.

There is an effective evolution lobby

Një lob i efektshëm evolucionist

coordinating the fight on behalf of science,

po bashkërendon përpjekjet në emër të shkencës,

and I try to do all I can to help them,

dhe unë përpiqem të bëj ç’është e mundur t’i ndihmoj,

but they get quite upset when people like me dare to mention

por ata nervozohen kur njerëz si unë guxojnë të thonë

that we happen to be atheists as well as evolutionists.

se jemi jo vetëm evolucionistë, por edhe ateistë.

They see us as rocking the boat, and you can understand why.

Iu duket sikur po iu prishim terezinë, besoj se e kuptoni pse.

Creationists, lacking any coherent scientific argument for their case,

Duke mos pasur argumente bindëse për teorinë e tyre, kreacionistët

fall back on the popular phobia against atheism:

kapen pas fobisë së përgjithshme ndaj ateizmit.

Teach your children evolution in biology class,

Po t’iu mësosh evolucionin fëmijëve në klasën e biologjisë,

and they'll soon move on to drugs, grand larceny and sexual "pre-version."

do t’i kthehen menjëherë drogës, vjedhjeve dhe perversioneve seksuale.

(Laughter)

(të qeshura)

In fact, of course, educated theologians from the Pope down

Në fakt duhet thënë se teologët e shkolluar, duke nisur nga vetë Papa

are firm in their support of evolution.

janë mbështetës të palëkundur të evolucionit.

This book, "Finding Darwin's God," by Kenneth Miller,

Ky libër “Në kërkim të Zotit të Darvinit” nga Keneth Miller

is one of the most effective attacks on Intelligent Design that I know

është një nga sulmet më të efektshëm kundër Krijimit Inteligjent

që njoh unë, dhe ç’ka e bën edhe më të efektshëm

and it's all the more effective because it's written by a devout Christian.

është fakti që është shkruar nga një i krishterë i përkushtuar.

People like Kenneth Miller could be called a "godsend" to the evolution lobby,

Njerëz si Keneth Miller mund t’i quash të dërguar nga Zoti në lobin evolucionist...

(Laughter)

(të qeshura)

because they expose the lie that evolutionism is, as a matter of fact,

…sepse nxjerrin në pah gënjeshtrën se evolucionizmi, në fund të fundit,

tantamount to atheism.

është i barasvlershëm me ateizmin.

People like me, on the other hand, rock the boat.

Nga ana tjetër, njerëz si unë iu prishin terezinë.

But here, I want to say something nice about creationists.

Sidoqoftë, këtu do desha të thosha një fjalë të mirë për kreacionistët.

It's not a thing I often do, so listen carefully.

Hapni veshët mirë, se s’është gjë që e bëj gjithmonë.

(Laughter)

(të qeshura)

I think they're right about one thing.

Mendoj se ata kanë të drejtë për një gjë.

I think they're right that evolution

Më duket se kanë të drejtë kur thonë që evolucioni

is fundamentally hostile to religion.

është thelbësisht armiqësor ndaj fesë.

I've already said that many individual evolutionists, like the Pope,

E thashë më lart që, të marrë një për një, shumë evolucionistë, si Papa,

are also religious, but I think they're deluding themselves.

janë edhe fetarë, por më duket se gënjejnë veten.

I believe a true understanding of Darwinism

Jam i bindur se të kuptuarit drejt i Darvinizmit

is deeply corrosive to religious faith.

e gërryen nga rrënjët besimin fetar.

Now, it may sound as though I'm about to preach atheism,

Ndoshta mund t’iu duket sikur kam ardhur këtu për të predikuar ateizmin

and I want to reassure you that that's not what I'm going to do.

dhe dua t’iu siguroj që s’kam ndërmend aspak ta bëj një gjë të tillë

In an audience as sophisticated as this one,

Me një auditor kaq të ngritur sa ky – sa ju këtu –

that would be preaching to the choir.

do të ishte njëlloj sikur t’i predikoje korit kishtar.

No, what I want to urge upon you --

Jo, unë vetëm se do të doja t'iu nxisja...

(Laughter)

(të qeshura)

Instead, what I want to urge upon you is militant atheism.

...përkundrazi, unë vetëm sa do të doja të nxisja te ju ateizmin luftarak (Militant).

(Laughter)

(të qeshura)

(Applause)

(duartrokitje)

But that's putting it too negatively.

Megjithëse kjo sikur i jep një ngjyrim të keq.

If I was a person who were interested in preserving religious faith,

Po të doja – po të isha në anën e atyre që luftojnë për ruajtjen e besimit fetar

I would be very afraid of the positive power of evolutionary science,

do t’ia kisha pasur shumë frikën forcës pozitive të shkencës evolucioniste,

and indeed science generally, but evolution in particular,

dhe të çdo lloj shkence në përgjithësi, por evolucionit në veçanti,

to inspire and enthrall, precisely because it is atheistic.

si frymëzuese dhe nxitëse, pikërisht sepse është ateiste.

Now, the difficult problem for any theory of biological design

Vështirësia e çdo teorie të krijimit biologjik qëndon te

is to explain the massive statistical improbability of living things.

shpjegimi i improbabilitetit të madh statistikor të ekzistencës së gjallesave.

Statistical improbability in the direction of good design --

Improbabilitetit statistikor në drejtim të një ndërtimi të qëndrueshëm…

"complexity" is another word for this.

ose, nëse do të kërkonim fjalë tjetër, kompleksitetit.

The standard creationist argument --

Arsyetimi standart kreacionist – faktikisht ka vetëm një, të gjithë aty dalin -

there is only one; they're all reduced to this one --

takes off from a statistical improbability.

niset nga improbabiliteti statistikor.

Living creatures are too complex to have come about by chance;

Gjallesat janë tepër të ndërlikuara për t’u pranuar si të krijuara rastësisht;

therefore, they must have had a designer.

prandaj duhet të kenë pasur një projektues.

This argument of course, shoots itself in the foot.

Ky argument s'ka se si të mos i bjerë kokës së vet.

Që projektuesi të jetë në gjendje të projektojë diçka tepër të ndërlikuar,

Any designer capable of designing something really complex

has to be even more complex himself,

ai duhet të jetë vetë edhe më i ndërlikuar, pa llogaritur këtu

and that's before we even start on the other things he's expected to do,

gjithë ato gjëra të tjera që do t'i duhet të bëjë më pas,

like forgive sins, bless marriages, listen to prayers --

si të falë mëkatet, të bekojë martesat, të dëgjojë lutjet…

favor our side in a war --

…të mbështesë anën tonë në luftë…

(Laughter)

(të qeshura)

disapprove of our sex lives, and so on.

…të kundërshtojë jetën tonë seksuale, e kështu me rradhë.

(Laughter)

(të qeshura)

Complexity is the problem that any theory of biology has to solve,

Kompleksititeti është problem që kërkohet të zgjidhet nga teoria e biologjisë,

and you can't solve it by postulating an agent that is even more complex,

por që s’mund të zgjidhet duke futur një element edhe më kompleks,

thereby simply compounding the problem.

që do ta ndërlikonte edhe më tej problemin.

Darwinian natural selection is so stunningly elegant

Përzgjedhja naturore e Darvinit është kaq çuditërisht elegante,

because it solves the problem of explaining complexity

pikërisht sepse e zgjidh problemin duke shpjeguar kompleksitetin

in terms of nothing but simplicity.

duke u nisur nga thjeshtësia.

Essentially, it does it by providing a smooth ramp

Praktikisht, ajo jep zgjidhje duke na ofruar një rrafsh të pjerrët,

of gradual, step-by-step increment.

ngritjeje graduale, hap pas hapi.

But here, I only want to make the point

Sidoqoftë, këtu do të desha të theksoja

that the elegance of Darwinism is corrosive to religion,

që elegance e Darvinizmit është shkatërruese për fenë

precisely because it is so elegant, so parsimonious, so powerful,

pikërisht ngaqë është kaq elegante, kaq e patundur, kaq e fuqishme,

so economically powerful.

kaq e fuqishme ekonomikisht.

Ajo mbart në vetvete ekonominë muskuloze të një ure të varur.

It has the sinewy economy of a beautiful suspension bridge.

The God theory is not just a bad theory.

Teoria e Zotit jo vetëm që është teori e gabuar.

It turns out to be -- in principle --

por në parim, ajo rezulton e paaftë të kryejë misionin e vet.

incapable of doing the job required of it.

So, returning to tactics and the evolution lobby,

Pra, duke iu kthyer taktikës së lobit evolucionist,

I want to argue that rocking the boat

dua të argumentoj se më e mira që duhet bërë është të prishësh terezinë.

may be just the right thing to do.

My approach to attacking creationism is --

Këndvështrim im për sulmin kundër kreacionizmit.ndryshon nga i lobit evolucionist

unlike the evolution lobby --

my approach to attacking creationism is to attack religion as a whole.

Unë dua ta godas kreacionizmin duke sulmuar fenë në përgjithësi,

And at this point I need to acknowledge the remarkable taboo

dhe në këtë pikë do të desha të diskutoja tabunë e fortë

against speaking ill of religion,

ndaj të folurit keq për fenë,

and I'm going to do so in the words of the late Douglas Adams,

gjë që do ta bëj me fjalët e të ndjerit Daglas Adams

a dear friend who, if he never came to TED,

një miku im i dashur i cili, ndonëse s’erdhi kurrë në TED,

certainly should have been invited.

padyshim duhet të ishte ftuar të vinte.

(Richard Saul Wurman: He was.)

(Riçard Saul Urman: Ka qënë ftuar.)

Richard Dawkins: He was. Good. I thought he must have been.

Riçard Dokins: Ka qënë. Mirë. E dija që duhet të ishte ftuar.

He begins this speech, which was tape recorded in Cambridge

Ai e niste një fjalim që regjistroi në Kembrixh,

shortly before he died --

jo shumë kohë para se të vdiste,

he begins by explaining how science works through the testing of hypotheses

duke shpjeguar si vepron shkenca duke provuar hipoteza

that are framed to be vulnerable to disproof, and then he goes on.

të cilat fillimisht janë të hapura për t’u rrëzuar, dhe pastaj vazhdon.

I quote, "Religion doesn't seem to work like that.

Po citoj: “Feja nuk duket se vepron kështu.

It has certain ideas at the heart of it, which we call 'sacred' or 'holy.'

Ajo ka në bazë disa ide, të cilat i quajmë të shenjta ose hyjnore.

What it means is: here is an idea or a notion

Dhe me këtë do të thotë, ja ku keni një ide, ose nocion

that you're not allowed to say anything bad about.

për të cilin nuk jeni të lejuar të thoni asgjë të keqe.

You're just not. Why not? Because you're not."

Thjesht nuk jeni të lejuar. Pse? Sepse nuk jeni.

(Laughter)

(të qeshura)

"Why should it be that it's perfectly legitimate

Pse qënka normale të kesh të drejtë të mbështetësh republikanët apo demokratët,

to support the Republicans or Democrats,

this model of economics versus that,

këtë apo atë model ekonomik, Makintoshin apo Uindous,

Macintosh instead of Windows,

but to have an opinion about how the universe began,

ndërsa që të krijosh një ide se si ka lindur universi,

about who created the universe --

kush e krijoji universin – jo, kjo është e shenjtë, e paprekshme.

no, that's holy.

So, we're used to not challenging religious ideas,

Pra jemi mësuar të mos i sfidojmë idetë fetare

and it's very interesting how much of a furor Richard creates

dhe është interesante të shohësh ç’rrëmujë shkakton Riçard

when he does it." --

sa herë që hap sfida.” Këtu e ka fjalën për mua, jo për këtë.

He meant me, not that one.

"Everybody gets absolutely frantic about it,

“Të gjithëve iu ngrihen qimet përpjetë,

because you're not allowed to say these things.

sepse nuk je i lejuar t’i thuash gjëra të tilla, megjithëse po ta shohësh logjikisht

Yet when you look at it rationally,

there's no reason why those ideas

nuk ka asnjë arsye përse këto ide të mos jenë fushë e hapur debati

shouldn't be as open to debate as any other,

si të tjerat, përpos asaj që, në një farë mënyre, ne kemi rënë në ujdi

except that we've agreed somehow between us

that they shouldn't be."

që s’duhet të jenë.” Këtu mbaron edhe citimi nga Daglas.

And that's the end of the quote from Douglas.

In my view, not only is science corrosive to religion;

Mendoj që jo vetëm shkenca është shkatërruese për fenë,

religion is corrosive to science.

por edhe feja është shkatërruese për shkencën.

It teaches people to be satisfied with trivial,

Ajo i mëson njerëzit të ngopen me ca mos-shpjegime të mbinatyrshme vogëlsish,

supernatural non-explanations,

and blinds them to the wonderful, real explanations

e u zë sytë për të mos parë shpjegime të shkëlqyera, të vërteta, të prekshme.

that we have within our grasp.

It teaches them to accept authority, revelation and faith,

I mëson të pranojnë autoritetin, hyjninë e besimin,

instead of always insisting on evidence.

në vend që të ngulin vazhdimisht këmbë për fakte.

There's Douglas Adams, magnificent picture from his book, "Last Chance to See."

Ja fotografia madhështore e Daglad Adamsit nga libri “Rasti i fundit për të parë.”

Now, there's a typical scientific journal,

Siç e dini, Pasqyra Tremujore e Biologjisë është një botim tipik shkencor.

The Quarterly Review of Biology.

And I'm going to put together, as guest editor,

Unë, si redaktor nderi, kam marrë përsipër të përgatit

a special issue on the question, "Did an asteroid kill the dinosaurs?"

një numër special mbi pyetjen: “A ishte një asteroid ai që vrau dinosaurët?”

And the first paper is a standard scientific paper,

Studimi i parë është studim standart shkencor

presenting evidence,

që parashtron fakte, “Shtresa Iridiumi në Kufirin K-T,

"Iridium layer at the K-T boundary,

and potassium argon dated crater in Yucatan,

Një krater i datuar me Potasium-Argon në Jukatan,

indicate that an asteroid killed the dinosaurs."

Indikon se Dinosaurët i vrau një Asteroid.

Perfectly ordinary scientific paper.

Studim shkencor fare normal.

Now, the next one.

Nderkaq tjetri pas tij: “Presidentit të Shoqërisë Mbretërore

"The President of the Royal Society

has been vouchsafed a strong inner conviction

i është Frymëzuar Bindja e Thellë – të qeshura –

that an asteroid killed the dinosaurs."

“…se Dinosaurët i Vrau një Asteroid”

(Laughter)

(të qeshura)

"It has been privately revealed to Professor Huxtane

“Profesorit Hakstein i është Ndriçuar në Konfidencë Mendimi

that an asteroid killed the dinosaurs."

Se Dinosaurët i Vrau një Asteroid.

(Laughter)

(të qeshura)

"Professor Hordley was brought up

“Profesor Hordli u Lartësua

to have total and unquestioning faith" --

Në Besimin e Plotë të Padiskutueshëm

(Laughter) --

(të qeshura)

"that an asteroid killed the dinosaurs."

Se Dinosaurët i vrau një Asteroid.”

"Professor Hawkins has promulgated an official dogma

Profesor Hokinsit iu Komunikua Dogma Zyrtare

binding on all loyal Hawkinsians

E Detyryeshme për gjithë Hokinsianët

that an asteroid killed the dinosaurs."

Se Dinosaurët i vrau një Asteroid.”

(Laughter)

(të qeshura)

That's inconceivable, of course.

Natyrisht, këto janë ekzagjërime.

But suppose --

Por ja, të marrim këtë tjetrën…

[Supporters of the Asteroid Theory cannot be patriotic citizens]

(duartrokitje)

(Laughter)

(Applause)

In 1987, a reporter asked George Bush, Sr.

…në 1987 një gazetar iu drejtua Xhorxh Bushit të madh dhe e pyeti

whether he recognized the equal citizenship and patriotism

nëse i llogariste si qytetarë dhe patriotë si gjithë të tjerët edhe

of Americans who are atheists.

amerikanët që janë ateistë .

Mr. Bush's reply has become infamous.

Z. Bush dha përgjigjen famëkeqe.

"No, I don't know that atheists should be considered citizens,

“Jo, mendoj se ateistët nuk duhen konsideruar as qytetarë,

nor should they be considered patriots.

as patriotë.

This is one nation under God."

Ky është një komb nën Zot.”

Bush's bigotry was not an isolated mistake,

Mendjengushtësia e Bushit s’ishte aspak gabim i rastit,

blurted out in the heat of the moment and later retracted.

lëshuar ashtu si pa u menduar mirë, që të tërhiqej më vonë.

He stood by it in the face of repeated calls for clarification or withdrawal.

Ai iu mbajt fjalës edhe kur i kërkuan disa herë ta sqaronte ose ta tërhiqte.

He really meant it.

E kishte me gjithë mend.

More to the point, he knew it posed no threat to his election --

Ose, më saktë, e dinte që kjo nuk i sillte rrezik për zgjedhjet, përkundrazi.

quite the contrary.

Democrats as well as Republicans parade their religiousness

Demokratë e Republikanë, s’lënë rast pa tundur flamurin e fesë

if they want to get elected.

në çdo fushatë që ndodhen. Të dy partitë kapen pas një kombi nën Zot.

Both parties invoke "one nation under God."

What would Thomas Jefferson have said?

Ç’do të kishte thënë për këtë Tomas Xhefersoni?

[In every country and in every age, the priest has been hostile to liberty]

Me që ra fjala, unë s'e mbaj veten me të madh si britanik,

Incidentally, I'm not usually very proud of being British,

but you can't help making the comparison.

por s’rri dot pa e bërë krahasimin. (£ - portreti i Darvinit; $ - Besojmë te Zoti)

(Applause)

(duartrokitje)

In practice, what is an atheist?

Çfarë është praktikisht ateisti?

An atheist is just somebody who feels about Yahweh

Ateisti është një njeri që, për Jahvein,

the way any decent Christian feels about Thor or Baal or the golden calf.

ka po atë mendim që ka çdo i krishterë normal për Torin, Baalin, apo Viçin e Artë.

As has been said before, we are all atheists about most of the gods

Është thënë me kohë, kur flitet për shumicën e perëndive që njerëzimi ka besuar

that humanity has ever believed in.

historikisht, ne të gjithë jemi ateistë. Ca nga ne shkojnë thjesht një zot më tej

Some of us just go one god further.

(Laughter)

qeshura

(Applause)

(duartrokitje)

And however we define atheism, it's surely the kind of academic belief

Sido që ta definosh ateizmin, ai mbetet nga ai lloj besimi akademik

that a person is entitled to hold without being vilified

që ka të drejtë ta mbajë çdo njeri, pa u sulmuar

as an unpatriotic, unelectable non-citizen.

si jo-patriot dhe si jo-qytetar i pazgjedhshëm.

Nevertheless, it's an undeniable fact that to own up to being an atheist

Megjithatë, është fakt i pamohueshëm se po pranove hapur që je ateist,

is tantamount to introducing yourself as Mr. Hitler or Miss Beelzebub.

është njëlloj si ta prezantosh veten si Z. Hitler, ose Zj. Bilzebab.

And that all stems from the perception of atheists

Dhe gjithë kjo buron nga përfytyrimi i ateistëve

as some kind of weird, way-out minority.

si një lloj pakice e çuditshme, e rrallë.

Natalie Angier wrote a rather sad piece in the New Yorker,

Natalie Angier botonte një shkrim pak të trishtueshëm në “New Yorker”

saying how lonely she felt as an atheist.

ku përshkruante sa e vetmuar ndjehet si ateiste.

She clearly feels in a beleaguered minority.

Duket qartë që ajo e sheh veten si një pakicë e sulmuar,

But actually, how do American atheists stack up numerically?

po ku ndodhen aktualisht ateistët amerikanë nga ana numerike?

The latest survey makes surprisingly encouraging reading.

Studimet e fundit japin ca përfundime vërtet frymëzuese.

Christianity, of course, takes a massive lion's share of the population,

Natyrisht, të krishterët marin pjesën e luanit në

numrin e përgjithshëm të popullsisë, me afro 160 milion.

with nearly 160 million.

But what would you think was the second largest group,

Megjithatë, kush do të thoni ju përbën grupimin e dytë më të madh,

convincingly outnumbering Jews with 2.8 million, Muslims at 1.1 million,

duke lënë bindshëm pas 2.8 milion çifutë, 1.1 milion muslimanë,

Hindus, Buddhists and all other religions put together?

hindutë, budistët dhe gjithë fetë e tjera të marra së bashku?

The second largest group, with nearly 30 million,

Grupi i dytë nga madhësia, me afro 30 milion,

is the one described as non-religious or secular.

është ai që përshkruhet si jo-fetar ose laik.

You can't help wondering why vote-seeking politicians

S’ke se si të mos çuditesh kur sheh politikanët që kërkojnë vota

are so proverbially overawed by the power of, for example, the Jewish lobby --

ndjehen si të trembur përballë, ta zëmë, lobit çifut.

the state of Israel seems to owe its very existence to the American Jewish vote --

Vetë shteti i Izraelit duket se ia ka borxh qenien e tij

votës së çifutëve amerikanë, ndërkohë që jo-fetarët janë të detyruar

while at the same time,

consigning the non-religious to political oblivion.

të rrijnë të zhytur në harresë politike.

This secular non-religious vote, if properly mobilized,

Po të mobilizohej si duhet, vota laike jo-fetare,

is nine times as numerous as the Jewish vote.

ajo do të ishte nëntë herë më e fuqishme se vota çifute.

Why does this far more substantial minority

Pse ndodh që kjo pakicë shumë më e madhe,

not make a move to exercise its political muscle?

nuk bën asnjë përpjekje për të treguar dhëmbët e saj politikë?

Well, so much for quantity. How about quality?

Megjithatë, mjaft me sasinë. Po cilësia?

Is there any correlation, positive or negative,

A ka ndonjë lidhje, pozitive apo negative,

between intelligence and tendency to be religious?

midis inteligjencës dhe prirjes për të qënë fetar?

[Them folks misunderestimated me]

(të qeshura)

(Laughter)

The survey that I quoted, which is the ARIS survey,

Studimi që citova më lart, që është studim i ARIS,

didn't break down its data by socio-economic class or education,

nuk i zbërthen të dhënat sipas shtresave ekonomiko-shoqërore, apo arsimit,

IQ or anything else.

IQ-së apo të tjerave si këto.

But a recent article by Paul G. Bell in the Mensa magazine

Megjithatë, një shkrimi i kohëve të fundit i Pol G. Bell në revistën “Mensa”

provides some straws in the wind.

të krijon një farë ideje për këtë.

Mensa, as you know, is an international organization

“Mensa”, siç e dini, është organizatë ndërkombëtare

for people with very high IQ.

për njerëzit me IQ shumë të lartë.

And from a meta-analysis of the literature,

Dhe nga një qëmtim në shkallë të gjerë i literaturës,

Bell concludes that, I quote -- "Of 43 studies carried out since 1927

Bell përfundon se, po citoj: “Nga 43 studime të kryera nga 1927 deri sot

on the relationship between religious belief,

mbi lidhjen mes besimit fetar e inteligjencës ose nivelit arsimor

and one's intelligence or educational level,

all but four found an inverse connection.

me përjashtim të katër prej tyre, të tjerët gjenë një lidhje të zhdrejtë.

That is, the higher one's intelligence or educational level,

Që do të thotë, sa më i lartë niveli i inteligjencës apo arsimit,

the less one is likely to be religious."

aq më pak ka të ngjarë që njeriu të jetë fetar.

Well, I haven't seen the original 42 studies,

Nuk i kam lexuar 43 studimet dhe s’mund të komentoj mbi analizën e gjerë

and I can't comment on that meta-analysis,

but I would like to see more studies done along those lines.

por do të desha të shihja më shumë studime në këtë drejtim

And I know that there are -- if I could put a little plug here --

Dhe, nëse më lejohet t’i shtyj pak më tej gjërat, jam i bindur që,

edhe në këtë sallë këtu ka njerëz

there are people in this audience

easily capable of financing a massive research survey to settle the question,

që s’e kanë të vështirë të financojnë studime kërkimore të mëdha për t’i dhënë

and I put the suggestion up, for what it's worth.

përgjigje kësaj pyetjeje, dhe e shtroj propozimin, sepse ka vlerë.

But let me know show you some data

Ndërkohë, më lejoni t’iu tregoj disa të dhëna

that have been properly published and analyzed,

të botuara dhe analizuara si duhet,

on one special group -- namely, top scientists.

mbi një grup të veçantë, pikërisht mbi shkencëtarët më të shquar.

In 1998, Larson and Witham polled the cream of American scientists,

Në 1998, Larson dhe Uitham

organizuan një anketë me ajkën e shkencëtarëve amerikanë,

those who'd been honored by election to the National Academy of Sciences,

ata që ishin nderuar duke u zgjedhur në Akademinë Kombëtare të Shkencave.

and among this select group,

dhe, në këtë grup të përzgjedhur,

belief in a personal God dropped to a shattering seven percent.

besimi te Zoti vetjak bije në shifrën shkatërruese shtatë përqind.

About 20 percent are agnostic; the rest could fairly be called atheists.

Rreth 20 përqind janë agnostikë, dhe pjesa tjetër mund të quhen pa frikë ateistë.

Similar figures obtained for belief in personal immortality.

Të njëjtat shifra dilnin edhe kur matej besimi te pavdekësia e njeriut.

Among biological scientists, the figure is even lower:

Kur flitet për shkencëtarët biologë, shifrat janë edhe më të ulta,

5.5 percent, only, believe in God.

Vetëm 5.5 përqind besojnë te Zoti. Shkencëtarët fizikanë 7.5 përqind.

Physical scientists, it's 7.5 percent.

I've not seen corresponding figures for elite scholars

Nuk kam parë shifrat përkatëse për shkencëtarët elitarë

in other fields, such as history or philosophy,

në fusha të tjera, si historia apo filosofia,

but I'd be surprised if they were different.

por do të çuditesha po të dilnin ndryshe.

So, we've reached a truly remarkable situation,

Pra, kemi arritur në një gjendje vërtet të spikatur,

a grotesque mismatch between the American intelligentsia

në një mospërputhje qesharake midis inteligjencës amerikane,

and the American electorate.

dhe elektoratit amerikan.

A philosophical opinion about the nature of the universe,

Mendimi filosofik për natyrën e universit,

which is held by the vast majority of top American scientists

mbështetur nga shumica dërrmuese e shkencëtarëve më të mirë amerikanë,

and probably the majority of the intelligentsia generally,

dhe ndoshta nga shumica e inteligjencës në përgjithësi,

is so abhorrent to the American electorate

është kaq i papranueshëm për zgjedhësit amerikanë,

that no candidate for popular election dare affirm it in public.

saqë asnjë kandidat që kërkon të zgjidhet nga populli s`guxon ta pranojë publikisht.

If I'm right, this means that high office

Nëse s’gabohem, kjo do të thotë që postet e larta,

in the greatest country in the world

në vendin më madhështor të botës,

is barred to the very people best qualified to hold it --

s’mund të kapen kurrë nga shtresa me e aftë për t’i mbajtur ato, nga inteligjenca

the intelligentsia --

unless they are prepared to lie about their beliefs.

nëqoftëse kjo nuk është e gatshme të gënjejë për bindjet e veta.

To put it bluntly: American political opportunities

E thënë troç, mundësitë politike në Amerikë,

are heavily loaded against those

janë shumë të vogla për njerëzit

who are simultaneously intelligent and honest.

që janë njëkohësisht edhe inteligjentë, edhe të ndershëm.

(Laughter)

(duartrokitje)

(Applause)

I'm not a citizen of this country, so I hope it won't be thought unbecoming

Nuk jam qytetar i këtij vendi, ndaj shpresoj të mos më merrej për mendjemadhësi

if I suggest that something needs to be done.

po të shprehja mendimin se diçka duhet bërë.

(Laughter)

(të qeshura)

And I've already hinted what that something is.

Dhe se çfarë është kjo diçka e kam thënë me kohë.

From what I've seen of TED, I think this may be the ideal place to launch it.

Me aq sa e njoh unë TED, mendoj se ky është mjedisi më ideal për t’ia nisur.

Again, I fear it will cost money.

Përsëri, kam frikë se do të kushtojë shumë para.

We need a consciousness-raising,

Na duhet një fushatë ndërgjegjësuese,

coming-out campaign for American atheists.

që ateistët amerikanë të shpallen hapur.

(Laughter)

(të qeshura)

This could be similar to the campaign organized by homosexuals

Kjo ndoshta do të ngjante me fushatën e organizuar para disa vitesh

a few years ago,

nga homoseksualët

although heaven forbid that we should stoop to public outing

megjithëse, nuk duhet të biem aq poshtë sa të nxisim

of people against their will.

që njerëzit të dalin në publik kundër dëshirës së tyre.

In most cases, people who out themselves

Në shumicën e rasteve, njerëzit që do të shpallen vetë hapur

will help to destroy the myth that there is something wrong with atheists.

do të ndihmojnë për të rrëzuar mitin se ateistët kanë diçka të keqe.

On the contrary,

Përkundrazi,

they'll demonstrate that atheists are often the kinds of people

ata do provojnë që ateistët janë shpesh nga ata lloj njerëzish

who could serve as decent role models for your children,

që mund të shërbejnë si model i mirë për fëmijët.

the kinds of people an advertising agent could use to recommend a product,

Nga ata që agjentët e reklamava i përdorin për të ofruar prodhimet e tyre.

the kinds of people who are sitting in this room.

Nga ata njerëz që kanë mbushur këtë sallë.

There should be a snowball effect, a positive feedback,

Pra duhet krijuar një efekt orteku, një informacion pozitiv,

such that the more names we have, the more we get.

i tillë që, sa më shumë emra të kemi, aq më shumë të jemi në gjendje të mbledhim.

There could be non-linearities, threshold effects.

Kuptohet kurba e ngritjes nuk do jetë e njëtrajtshme, do të ketë pika ngopje.

When a critical mass has been obtained,

Me t’u arritur masa kritike,

there's an abrupt acceleration in recruitment.

do të pasohet nga një përshpejtim i papritur i rekrutimit.

And again, it will need money.

Dhe përsëri do të duhen para.

I suspect that the word "atheist" itself

Më duket se vetë fjala “ateist”

contains or remains a stumbling block

përmban ose mbetet një pengesë

far out of proportion to what it actually means,

shumë më e ekzagjeruar se kuptimi i saj i vërtetë, një pengesë për njerëz

and a stumbling block to people

who otherwise might be happy to out themselves.

që në rrethana të tjera do të kishin qënë të gatshëm të shpalleshin vetë si të tillë.

So, what other words might be used to smooth the path,

Atëherë, ç’fjalë duhet përdorur që t’i prekim telat,

oil the wheels, sugar the pill?

t’i lyejmë rrotën, t’i fërkojmë kurrizin? Darvini vetë parapëlqente fjalën agnostik –

Darwin himself preferred "agnostic" --

and not only out of loyalty to his friend Huxley,

dhe jo sepse s'donte t'i prishte qejfin mikut të tij Haksli, që e krijoi atë fjalë.

who coined the term.

Darwin said, "I have never been an atheist

Darvini thoshte: “Unë s’kam qënë kurrë ateist,

in the same sense of denying the existence of a God.

në kuptimin që të mohoj qënien e Zotit.

I think that generally an 'agnostic'

Mua më duket se fjala që do ta pfjala agnostikrshkruante pak a shumë saktë,

would be the most correct description of my state of mind."

gjendjen time mendore do të ishte pikfjala agnostikrisht fjala agnostik.”

He even became uncharacteristically tetchy with Edward Aveling.

Jo vetëm kaq, por ai u kap çuditërisht keq me Eduard Aveling.

Aveling was a militant atheist

Aveling ishte një ateist luftarak,

who failed to persuade Darwin

që nuk arriti ta bindte Darvinin

to accept the dedication of his book on atheism --

të pranonte përkushtimin që i kishte bërë në hyrje të librit të tij mbi ateizmin –

incidentally, giving rise to a fascinating myth

histori që, rastësisht, nxiti edhe krijimin e mitit fantastik,

that Karl Marx tried to dedicate "Das Kapital" to Darwin,

sipas të cilit Karl Marksi qe përpjekur t’ia përkushtonte “Kapitalin” Darvinit,

which he didn't, it was actually Edward Aveling.

gjë që s’është e vërtetë. Në të vërtetë ishte Eduard Aveling.

What happened was that Aveling's mistress was Marx's daughter,

Ngatërresa erdhi ngaqë vajza e Marksit ishte dashnore e Avelingut,

and when both Darwin and Marx were dead,

dhe pas vdekjes së të dyve, Darvinit dhe Marksit,

Marx's papers became muddled up with Aveling's papers,

shkrimet e Marksit u përzjenë me ato të Avelingut,

and a letter from Darwin saying, "My dear sir, thank you very much

dhe rastisi që një letër e Darvinit ku shkruhej: “I dashur zotëri, shumë faleminderit,

but I don't want you to dedicate your book to me,"

por nuk dua të ma përkushtoni mua librin,”

was mistakenly supposed to be addressed to Marx,

u muar gabimisht sikur i drejtohej Marksit,

and that gave rise to this whole myth, which you've probably heard.

dhe kjo krijoji një mit të tërë, të cilin ndoshta e keni dëgjuar.

It's a sort of urban myth, that Marx tried to dedicate "Kapital" to Darwin.

Një legjendë tipike,

sikur Marksi ka dashur t’ia përkushtojë “Kapitalin” Darvinit.

Anyway, it was Aveling, and when they met, Darwin challenged Aveling.

Sidoqoftë, ishte Aveling, dhe kur u takuan, Darvini e sfidoi Aveling:

"Why do you call yourselves atheists?"

“Përse e quan veten ateist?”

"'Agnostic, '" retorted Aveling, "was simply 'atheist' writ respectable,

“Agnostiku,” ia ktheu Aveling, “është thjesht ateist i respektuar,

and 'atheist' was simply 'agnostic' writ aggressive."

ndërsa ateisti është thjesht agnostik agresiv.”

Darwin complained, "But why should you be so aggressive?"

Darvin u ngrys, “E përse u dashka të jesh kaq agresiv?”

Darwin thought that atheism might be well and good for the intelligentsia,

Darvini mendonte se ateizmi do t’i shkonte më tepër për shtat inteligjencës,

but that ordinary people were not, quote, "ripe for it."

ndërsa njerëzit e zakonshëm nuk ishin ende, citoj, “pjekur për të.”

Which is, of course, our old friend, the "don't rock the boat" argument.

Që, në thelb, s’është gjë tjetër veçse ai miku ynë i vjetër, “mos na e prish terezinë.”

It's not recorded whether Aveling told Darwin to come down off his high horse.

S’ka asnjë të dhënë që Aveling t’i ketë kërkuar Darvinit të zbresë nga kali.

(Laughter)

(të qeshura)

But in any case, that was more than 100 years ago.

Sidoqoftë, kjo ka ndodhur para më shumë se 100 vjetësh.

You'd think we might have grown up since then.

Ta do mendja se ne duhet të jemi rritur që nga ajo kohë.

Now, a friend, an intelligent lapsed Jew,

Tani, një miku ynë, një çifut inteligjent jo dhe aq i besimtar,

who, incidentally, observes the Sabbath for reasons of cultural solidarity,

i cili, me që ra fjala, e mban Sabahun

thjesht për solidaritet kulturor,

describes himself as a "tooth-fairy agnostic."

e përshkruan veten si “agnostik i zanës së malit.”

Ai nuk pranon ta quajë veten ateist,

He won't call himself an atheist

because it's, in principle, impossible to prove a negative,

sepse, në parim, është e pamundur të provosh diçka negative,

but "agnostic" on its own might suggest that God's existence

ndërkohë që agnostik, në vetvete, mund të nënkuptojë që ekzistenca e Zotit

was therefore on equal terms of likelihood as his non-existence.

do të ishte rrjedhimisht po aq e mundshme sa edhe mos-ekzistenca e tij.

Pra, miku im është thjesht agnostik në lidhje me zanën e malit,

So, my friend is strictly agnostic about the tooth fairy,

but it isn't very likely, is it?

megjithëse edhe kjo s’i dihet, apo jo? Si puna e Zotit.

Like God.

Hence the phrase, "tooth-fairy agnostic."

Kështu ka dalë shprehja “agnostik i zanës së malit”,

Bertrand Russell made the same point

Megjithatë, Bertrand Rasëll provon të njëjtën gjë

using a hypothetical teapot in orbit about Mars.

duke marrë shembullin e një çajniku hipotetik në orbitën e Marsit.

You would strictly have to be agnostic

Në lidhje me pyetjen a vërtitet apo jo ndonjë çajnik në orbitën e Marsit,

about whether there is a teapot in orbit about Mars,

duhet të jemi të gjithë agnostikë,

but that doesn't mean you treat the likelihood of its existence

por kjo s’do të thotë se ne marrim mundësinë e të qënit të një çajniku afër Marsit

as on all fours with its non-existence.

po aq seriozisht sa edhe mundësinë e të mosqënit.

The list of things which we strictly have to be agnostic about

Lista e gjërave për të cilat duhet qënë agnostikë

doesn't stop at tooth fairies and teapots; it's infinite.

nuk mbaron as me zanën e malit, as me çajnikun. Është pafund.

If you want to believe one particular one of them --

Nëse ti zgjedh të besosh ekzistencën e vetëm njërit prej tyre,

unicorns or tooth fairies or teapots or Yahweh --

qoftë ky unikorni, zana e malit, çajniku, apo Jahvei,

the onus is on you to say why.

atëherë të mbetet ty të na shpjegosh përse,

The onus is not on the rest of us to say why not.

kurse ne të tjerët s’kemi për borxh të të mbushim mendjen pse jo.

We, who are atheists,

Ne, që jemi ateistë, jemi edhe a-zanaistë, dhe a-çajnikistë,

are also a-fairyists and a-teapotists.

(Laughter)

(të qeshura)

But we don't bother to say so.

megjithëse nuk e shohim të arsyeshme t’i theksojmë këto,

And this is why my friend uses "tooth-fairy agnostic"

dhe pikërisht për këtë ai miku im përdor shprehjen agnostik i zanës së malit

as a label for what most people would call atheist.

si etiketë për atë që shumica e njerëzve do ta quanin ateist.

Nonetheless, if we want to attract deep-down atheists to come out publicly,

Megjithatë, nëse duam t’iu bëjmë thirrje ateistëve të fshehur të shpallen hapur

we're going to have find something better to stick on our banner

do të duhej të gjenim diçka më të mirë se sa titulli

agnostik i zanës së malit apo i çajnikut për ta mbajtur si simbol në flamur.

than "tooth-fairy" or "teapot agnostic."

So, how about "humanist"?

Si iu duket humanist?

This has the advantage of a worldwide network of well-organized associations

Kjo fjalë ka mbështetjen e një rrjeti botëror shoqatash të mirëorganizuara,

and journals and things already in place.

botimesh, dhe gjërash të tjera tashmë të konsoliduara.

My problem with it is only its apparent anthropocentrism.

I vetmi problem që kam me këtë term është theksi te njeriu.

One of the things we've learned from Darwin

Një nga gjërat që në ka mësuar Darvini,

is that the human species is only one

është që specia njerëzore është veçse një,

among millions of cousins, some close, some distant.

ndër miliona kushërinj, të afërt, e të largët.

And there are other possibilities, like "naturalist,"

Ndërkohë që ka mundësi të tjera si natyralist.

but that also has problems of confusion,

Megjithëse edhe kjo mund të të ngatërrojë,

because Darwin would have thought naturalist --

sepse edhe Darvini do ta ketë menduar termin natyralist,

"Naturalist" means, of course, as opposed to "supernaturalist" --

në kuptimin që natyralisti është e kundërta e supernatyralistit.

and it is used sometimes --

Kuptim në të cilin edhe përdoret nganjëherë.

Darwin would have been confused by the other sense of "naturalist,"

Por Darvinin do ta kishte ngatërruar kuptimi tjetër i fjalës natyralist, që ai

which he was, of course,

vetë ishte, padyshim, por jo në kuptimin që e përdorin disa të tjerë,

and I suppose there might be others who would confuse it with "nudism".

që e ngatërrojnë me nudizmin.

(Laughter)

(të qeshura)

Such people might be those belonging to the British lynch mob,

Dhe këta mund të rastisin të jenë anëtarë të turmave linçuese britanike

which last year attacked a pediatrician in mistake for a pedophile.

që sulmuan vjet një pediatër duke e ngatërruar për pedofil,

(Laughter)

(të qeshura)

I think the best of the available alternatives for "atheist"

Mendoj se alternativa më e mire që mund të gjenim për ateist do të ishte non-teist.

is simply "non-theist."

It lacks the strong connotation that there's definitely no God,

Këtij termi i mungon nënkteksti i fortë se pa dyshim nuk ka Zot,

and it could therefore easily be embraced by teapot or tooth-fairy agnostics.

ndërkohë që mund të përqafohet lehtë nga agnostikët e çajnikut dhe zanës së malit.

It's completely compatible with the God of the physicists.

Ai është krejtësisht i pajtueshëm me Zotin e fizikanëve.

Kur njerëz si – kur ateistë

When atheists like Stephen Hawking and Albert Einstein use the word "God,"

si Stiven Hokins dhe Albert Ajnshtajn përdorin termin “Zot”,

they use it of course as a metaphorical shorthand

kuptohet që e përdorin si shkurtim metaforik

for that deep, mysterious part of physics which we don't yet understand.

për atë pjesë të thellë, misterioze, të fizikës të cilën s’arrijmë ta kuptojmë.

Non-teist e mbulon këtë dhe, ndërkohë, në dallim nga ateist,

"Non-theist" will do for all that, yet unlike "atheist,"

it doesn't have the same phobic, hysterical responses.

i shpëton reagimit armiqësor histerik.

But I think, actually, the alternative

Megjithatë, unë mendoj se rrugëzgjidhja tjetër

is to grasp the nettle of the word "atheism" itself,

do të ishte të arrije të kapje vetë thelbin e fjalës ateizëm,

precisely because it is a taboo word,

pikërisht sepse ajo është fjalë tabu,

carrying frissons of hysterical phobia.

që përmban ngarkesën e armiqësisë histerike.

Critical mass may be harder to achieve with the word "atheist"

Do të ishte e më vështirë ta arrije masën kritike me fjalën ateist

than with the word "non-theist,"

se sa me fjalën non-teist,

or some other non-confrontational word.

ose me ndonjë fjalë tjetër jo-sfiduese.

But if we did achieve it with that dread word "atheist" itself,

Por po të mundnim ta arrinim atë që donim me vetë fjalën e tmerrshme ateist,

the political impact would be even greater.

atëherë ndikimi politik do të ishte edhe më i madh.

Now, I said that if I were religious, I'd be very afraid of evolution --

E thashë më parë se po të isha fetar do t’i trembesha evolucionit. Po e shtjelloj.

I'd go further: I would fear science in general, if properly understood.

Do t’i trembesha shkencës në përgjithësi, nëse ajo do të kuptohej si duhet.

And this is because the scientific worldview

Dhe kjo sepse këndvështrimi shkencor

is so much more exciting, more poetic,

është shumë më emocionues, më poetik,

more filled with sheer wonder

më i mbushur me mrekullim të pastër se sa çdo gjë që struket

than anything in the poverty-stricken arsenals of the religious imagination.

në arsenalet e zbrazura të imagjinatës fetare.

As Carl Sagan, another recently dead hero, put it,

Sipas fjalëve të Karl Sagan, një tjetër hero që vdiq kohët e fundit,

"How is it that hardly any major religion has looked at science

“Si shpjegohet që thuajse asnjë nga fetë kryesore nuk i është kthyer

and concluded, 'This is better than we thought!

shkencës duke arritur në përfundimin: ‘Prit, se kjo qënka më e mirë nga ç’e dinim!

The universe is much bigger than our prophet said,

Universi qënka më i madh nga ç’thoshte profeti ynë,

grander, more subtle, more elegant'?

më madhështor, më i ndërlikuar, më elegant!’”? Përkundrazi, thonë: ‘Jo, jo, jo!

Instead they say, 'No, no, no!

My god is a little god, and I want him to stay that way.'

Zoti im është një perëndi e vogël, dhe dua të mbetet e tillë.’

A religion, old or new,

E re apo e vjetër, çdo fe

that stressed the magnificence of the universe

që do të theksonte madhështinë e universit

as revealed by modern science,

ashtu siç parashtrohet nga shkenca moderne,

might be able to draw forth reserves of reverence and awe

do të ishte në gjendje të tërhiqte kontigjente nderimi dhe mahnitjeje

hardly tapped by the conventional faiths."

që vështirë se preken dot nga fetë konvencionale.”

Now, this is an elite audience,

Tani, këtu është mbledhur një audiencë elitë,

and I would therefore expect about 10 percent of you to be religious.

prandaj ma do mendja që rreth 10 përqind e juaja duhet të jeni fetarë.

Many of you probably subscribe to our polite cultural belief

Shumë prej jush ndoshta ndiqni normën kulturore se feja duhet respektuar,

that we should respect religion.

But I also suspect that a fair number of those

megjithatë, dyshoj se një numër i konsiderueshëm juaji,

secretly despise religion as much as I do.

në thellësi dhe fshehtas e keni po aq zët fenë sa e kam edhe unë.

(Laughter)

(të qeshura)

If you're one of them, and of course many of you may not be,

Nëse jeni një prej tyre, dhe natyrisht, shumë prej jush mund të mos jeni,

but if you are one of them,

por nëse jeni një prej tyre, po iu kërkoj të mos vazhdoni më të jeni të sjellshëm,

I'm asking you to stop being polite,

come out, and say so.

të bëni një hap përpara dhe të shpalleni hapur e, nëse rastis të jeni edhe të pasur,

And if you happen to be rich,

të nisni të mendoni se ç’mund të bëhet për ta ndryshuar gjendjen.

give some thought to ways in which you might make a difference.

The religious lobby in this country

Në këtë vend, lobi fetar

is massively financed by foundations -- to say nothing of all the tax benefits --

financohet fuqimisht nga fondacione, për të mos folur për fitimet nga taksat,

by foundations, such as the Templeton Foundation and the Discovery Institute.

nga fondacione si Fondacioni Templeton dhe Instituti Zbulimi.

We need an anti-Templeton to step forward.

Ne kemi nevojë për daljen e një anti-Templetoni.

If my books sold as well as Stephen Hawking's books,

Nëse librat e mij do të shiteshin aq sa librat e Stiven Hokins,

instead of only as well as Richard Dawkins' books, I'd do it myself.

dhe jo sa librat e Riçard Dokins, këtë punë do ta kisha bërë vetë.

Njerëzit pyesin vazhdimisht: “Si iu ka ndikuar 11 Shtatori?”

People are always going on about, "How did September the 11th change you?"

Well, here's how it changed me.

Ja, pikërisht kjo është mënyra se si më ka ndikuar mua.

Let's all stop being so damned respectful.

Mjaft më me të qënit të sjellshëm.

Thank you very much.

Shumë faleminderit.

(Applause)

(duartrokitje)