Militant atheism | Richard Dawkins

Translator: Diem Dinh Reviewer: Nguyen Minh

That splendid music, the coming-in music,

Bản nhạc phát khi tôi bước vào rất hay.

Đó là bản “The Elephant March” từ vở Aida, bản nhạc tôi chọn cho đám tang của tôi.

"The Elephant March" from "Aida," is the music I've chosen for my funeral.

(Laughter)

(Cười)

Quý vị đều hiểu vì sao: đây là một khúc ca khải hoàn.

And you can see why. It's triumphal.

Tôi sẽ chẳng cảm thấy gì, nhưng nếu có,

I won't feel anything, but if I could,

tôi sẽ thấy rất vẻ vang vì được sống,

I would feel triumphal at having lived at all,

và được sống trên hành tinh tuyệt diệu này,

and at having lived on this splendid planet,

and having been given the opportunity to understand

và được trao cho cơ hội hiểu

something about why I was here in the first place, before not being here.

vì sao mình lại ở đây trước khi giã từ cõi đời này.

Can you understand my quaint English accent?

Quý vị có hiểu cái giọng Anh-Anh kỳ cục của tôi không?

(Laughter)

(Cười)

Like everybody else, I was entranced yesterday by the animal session.

Cũng như quý vị, hôm qua tôi đã bị các bài nói về động vật cuốn hút.

Robert Full and Frans Lanting and others;

Robert Full, Frans Lanting và các diễn giả khác;

the beauty of the things that they showed.

những điều đẹp đẽ mà họ thể hiện.

The only slight jarring note was when Jeffrey Katzenberg said of the mustang,

Điều duy nhất không ăn nhập là câu Jeffrey Katzenberg nói về ngựa mustang,

“tạo vật đẹp nhất mà Chúa tạo ra trên mặt đất.”

"the most splendid creatures that God put on this earth."

Now of course, we know that he didn't really mean that,

Tất nhiên, ta biết ông ấy không thực sự có ý đó,

but in this country at the moment, you can't be too careful.

nhưng vào thời điểm này, ở đất nước này, cẩn thận chút vẫn hơn.

(Laughter)

(Cười)

Tôi là một nhà sinh vật học, và định lý trọng tâm của ngành này là thuyết thiết kế

I'm a biologist, and the central theorem of our subject: the theory of design,

hay thuyết tiến hóa theo chọn lọc tự nhiên của Darwin.

Darwin's theory of evolution by natural selection.

In professional circles everywhere, it's of course universally accepted.

Trong giới chuyên môn ở bất kỳ đâu, tất nhiên nó đều được chấp nhận rộng rãi.

Trong giới không chuyên ngoài nước Mỹ, hầu như nó bị bỏ qua.

In non-professional circles outside America, it's largely ignored.

Nhưng trong giới không chuyên tại Mỹ,

But in non-professional circles within America,

nó khơi dậy sự thù địch nhiều đến nỗi --

it arouses so much hostility --

(Cười)

(Laughter)

it's fair to say that American biologists are in a state of war.

nói không ngoa thì các nhà sinh vật học Mỹ đang trong tình trạng chiến tranh.

Hiện nay trận chiến này rất đáng ngại,

The war is so worrying at present,

with court cases coming up in one state after another,

các phiên tòa xuất hiện ở hết bang này đến bang khác,

that I felt I had to say something about it.

đến nỗi tôi cảm thấy mình phải lên tiếng.

Nếu muốn biết tôi nghĩ gì về học thuyết Darwin,

If you want to know what I have to say about Darwinism itself,

e là quý vị sẽ phải đọc sách của tôi,

I'm afraid you're going to have to look at my books,

nhưng nếu tìm chúng ở hiệu sách bên ngoài thì không thấy đâu.

which you won't find in the bookstore outside.

(Cười)

(Laughter)

Contemporary court cases

Các phiên tòa hiện đại

thường nói về một phiên bản mới của thần tạo luận,

often concern an allegedly new version of creationism,

gọi là “thiết kế thông minh,” hay ID.

called "Intelligent Design," or ID.

Đừng để bị lừa. ID chẳng có gì mới mẻ.

Don't be fooled. There's nothing new about ID.

It's just creationism under another name,

Nó chỉ là thần tạo luận được khoác một cái tên khác,

rechristened -- I choose the word advisedly --

được rửa tội lại -- tôi chọn từ này rất thận trọng --

(Laughter)

(Cười)

vì lý do chiến lược và chính trị.

for tactical, political reasons.

Lập luận của các nhà lý luận ID tự xưng

The arguments of so-called ID theorists

là những lập luận cũ rích đã bị bác bỏ nhiều lần,

are the same old arguments that had been refuted again and again,

since Darwin down to the present day.

từ thời Darwin đến nay.

There is an effective evolution lobby

Có một nhóm vận động hành lang về tiến hóa rất hiệu quả

chuyên điều hợp cuộc chiến nhân danh khoa học,

coordinating the fight on behalf of science,

and I try to do all I can to help them,

và tôi luôn cố hết sức giúp đỡ họ,

nhưng họ sẽ rất khó chịu khi những người như tôi dám nói

but they get quite upset when people like me dare to mention

mình vừa theo thuyết vô thần vừa theo thuyết tiến hóa.

that we happen to be atheists as well as evolutionists.

They see us as rocking the boat, and you can understand why.

Họ cho rằng chúng tôi phá đám, và quý vị có thể hiểu vì sao.

Creationists, lacking any coherent scientific argument for their case,

Những người theo thần tạo luận không đưa ra được lý luận khoa học chặt chẽ nào,

fall back on the popular phobia against atheism:

mà viện đến một nỗi sợ chủ nghĩa vô thần rất phổ biến:

Teach your children evolution in biology class,

Dạy trẻ con thuyết tiến hóa trong lớp sinh học,

rồi mai này chúng sẽ sa vào nghiện ngập, trộm cắp và tình dục đồi trụy.

and they'll soon move on to drugs, grand larceny and sexual "pre-version."

(Cười)

(Laughter)

Thật ra, các nhà thần học có học thức từ Giáo hoàng trở xuống

In fact, of course, educated theologians from the Pope down

đều ủng hộ mạnh mẽ thuyết tiến hóa.

are firm in their support of evolution.

This book, "Finding Darwin's God," by Kenneth Miller,

Cuốn sách này, “Finding Darwin’s God” của Kenneth Miller,

is one of the most effective attacks on Intelligent Design that I know

là một trong những đòn đả kích thiết kế thông minh hiệu quả nhất,

and it's all the more effective because it's written by a devout Christian.

và còn hiệu quả hơn nữa vì tác giả của nó là một Kitô hữu mộ đạo.

Những người như Kenneth Miller là “món quà Chúa ban” cho nhóm vận động hành lang,

People like Kenneth Miller could be called a "godsend" to the evolution lobby,

(Laughter)

(Cười)

vì họ vạch trần lời nói dối rằng thuyết tiến hóa thực chất

because they expose the lie that evolutionism is, as a matter of fact,

tantamount to atheism.

đồng nghĩa với thuyết vô thần.

People like me, on the other hand, rock the boat.

Những người như tôi thì chỉ phá đám.

But here, I want to say something nice about creationists.

Nhưng tôi muốn nói đôi lời hay về người theo thần tạo luận.

Tôi hiếm khi làm vậy lắm, nên nghe kỹ nhé.

It's not a thing I often do, so listen carefully.

(Laughter)

(Cười)

Tôi nghĩ họ nói đúng một điểm.

I think they're right about one thing.

Họ nói đúng rằng thuyết tiến hóa

I think they're right that evolution

hoàn toàn đối nghịch cùng tôn giáo.

is fundamentally hostile to religion.

I've already said that many individual evolutionists, like the Pope,

Tôi có nói nhiều người theo thuyết tiến hóa, như Giáo hoàng,

are also religious, but I think they're deluding themselves.

cũng theo đạo, nhưng tôi nghĩ họ chỉ tự dối mình thôi.

I believe a true understanding of Darwinism

Tôi tin rằng việc thực sự hiểu rõ học thuyết Darwin

is deeply corrosive to religious faith.

có thể hủy hoại đức tin tôn giáo.

Now, it may sound as though I'm about to preach atheism,

Tôi nói như thể sắp sửa rao giảng về thuyết vô thần,

and I want to reassure you that that's not what I'm going to do.

nhưng tôi xin cam đoan mình sẽ không làm vậy.

In an audience as sophisticated as this one,

Đối với những khán giả trí thức như quý vị

thì làm vậy chẳng khác gì rao giảng cho ca đoàn.

that would be preaching to the choir.

No, what I want to urge upon you --

Không, tôi muốn khuyến khích --

(Laughter)

(Cười)

Instead, what I want to urge upon you is militant atheism.

Thay vào đó, tôi muốn khuyến khích quý vị theo thuyết vô thần quá khích.

(Cười)

(Laughter)

(Vỗ tay)

(Applause)

But that's putting it too negatively.

Nhưng gọi như vậy thì tiêu cực quá.

Nếu tôi là một người muốn duy trì đức tin tôn giáo,

If I was a person who were interested in preserving religious faith,

I would be very afraid of the positive power of evolutionary science,

tôi sẽ rất sợ sức mạnh tích cực của khoa học tiến hóa,

and indeed science generally, but evolution in particular,

khoa học nói chung, tiến hóa nói riêng,

to inspire and enthrall, precisely because it is atheistic.

sẽ truyền cảm hứng và mê hoặc con người, chính bởi vì nó vô thần.

Now, the difficult problem for any theory of biological design

Vậy, vấn đề hóc búa của mọi học thuyết thiết kế sinh học

is to explain the massive statistical improbability of living things.

chính là phải giải thích xác suất hình thành sự sống quá thấp về thống kê.

Xác suất thấp để hình thành một thiết kế tốt --

Statistical improbability in the direction of good design --

"complexity" is another word for this.

nói cách khác là “phức tạp.”

The standard creationist argument --

Luận cứ thường thấy của thần tạo luận

there is only one; they're all reduced to this one --

được quy về duy nhất một ý thế này --

bắt đầu từ một xác suất thống kê bất lợi.

takes off from a statistical improbability.

Living creatures are too complex to have come about by chance;

Các tạo vật sống quá phức tạp nên không thể xuất hiện ngẫu nhiên;

therefore, they must have had a designer.

do đó, phải có ai đó tạo ra chúng.

This argument of course, shoots itself in the foot.

Tất nhiên, luận cứ này bị gậy ông đập lưng ông.

Any designer capable of designing something really complex

Nếu một nhà thiết kế đủ khả năng tạo ra một vật phức tạp

has to be even more complex himself,

thì bản thân người đó còn phải phức tạp hơn nữa,

ấy là còn chưa kể những việc khác người đó phải làm

and that's before we even start on the other things he's expected to do,

như tha tội, ban phước hôn nhân, nghe lời cầu nguyện --

like forgive sins, bless marriages, listen to prayers --

favor our side in a war --

phù hộ phe ta trong chiến tranh --

(Cười)

(Laughter)

disapprove of our sex lives, and so on.

phản đối đời sống tình dục của ta, v.v.

(Cười)

(Laughter)

Độ phức tạp là vấn đề mọi học thuyết sinh học phải giải quyết,

Complexity is the problem that any theory of biology has to solve,

và ta không thể giải quyết nó bằng cách mặc nhận một nhân tố còn phức tạp hơn,

and you can't solve it by postulating an agent that is even more complex,

thereby simply compounding the problem.

để rồi làm vấn đề thêm nan giải.

Darwinian natural selection is so stunningly elegant

Khái niệm chọn lọc tự nhiên của Darwin quá đỗi tài tình

because it solves the problem of explaining complexity

vì nó xử lý vấn đề giải nghĩa sự phức tạp

in terms of nothing but simplicity.

một cách hoàn toàn đơn giản.

Essentially, it does it by providing a smooth ramp

Về cơ bản, nó làm vậy bằng cách tạo ra một con dốc nhẵn

of gradual, step-by-step increment.

cao dần từng bước một.

But here, I only want to make the point

Nhưng tôi chỉ muốn nhấn mạnh rằng

that the elegance of Darwinism is corrosive to religion,

sự tài tình của học thuyết Darwin có thể hủy hoại tôn giáo,

precisely because it is so elegant, so parsimonious, so powerful,

chính vì nó quá tài tình, quá giản tiện, quá hùng hồn,

quá tiết kiệm nguồn lực.

so economically powerful.

It has the sinewy economy of a beautiful suspension bridge.

Nó giúp ta tiết kiệm hệt như một chiếc cầu treo tuyệt đẹp vậy.

Thuyết thần thánh không chỉ là một lý thuyết dở.

The God theory is not just a bad theory.

It turns out to be -- in principle --

Về nguyên tắc, nó còn

incapable of doing the job required of it.

không hoàn thành nổi nhiệm vụ được đòi hỏi.

So, returning to tactics and the evolution lobby,

Vậy, trở lại với chiến lược và cuộc vận động hành lang,

I want to argue that rocking the boat

tôi muốn lập luận rằng phá đám

may be just the right thing to do.

có lẽ là việc nên làm.

My approach to attacking creationism is --

Cách đả kích thần tạo luận của tôi là --

unlike the evolution lobby --

không như vận động hành lang tiến hóa --

my approach to attacking creationism is to attack religion as a whole.

cách đả kích thần tạo luận của tôi là đả kích toàn thể tôn giáo.

And at this point I need to acknowledge the remarkable taboo

Nói đến đây, tôi phải công nhận một điều cấm kỵ đáng lưu ý

against speaking ill of religion,

là nói xấu tôn giáo,

and I'm going to do so in the words of the late Douglas Adams,

và tôi sẽ làm vậy bằng cách mượn lời Douglas Adams quá cố,

a dear friend who, if he never came to TED,

một người bạn tốt của tôi, mà nếu chưa đến TED

certainly should have been invited.

thì chắc chắn anh ấy nên được mời.

(Richard Saul Wurman: He was.)

(Richard Saul Wurman: Có mà.)

Richard Dawkins: He was. Good. I thought he must have been.

Richard Dawkins: Có mời. Tốt. Tôi cũng nghĩ là có.

He begins this speech, which was tape recorded in Cambridge

Anh mở đầu bài nói, được thâu băng tại Cambridge

shortly before he died --

không lâu trước khi mất --

anh bắt đầu phân tích cách khoa học thử nghiệm các giả thuyết

he begins by explaining how science works through the testing of hypotheses

that are framed to be vulnerable to disproof, and then he goes on.

được trình bày trên cơ sở dễ bị bác bỏ, rồi anh tiếp tục.

I quote, "Religion doesn't seem to work like that.

Tôi trích nguyên văn, “Có vẻ tôn giáo không vận hành như vậy.

Nó lấy vài ý tưởng làm trọng tâm, mà ta gọi là ‘linh thiêng,’ ‘thần thánh.’

It has certain ideas at the heart of it, which we call 'sacred' or 'holy.'

Ý nó là thế này: đây là một ý tưởng hoặc khái niệm

What it means is: here is an idea or a notion

mà ta không được phép nói xấu.

that you're not allowed to say anything bad about.

You're just not. Why not? Because you're not."

Ta không được phép. Vì sao? Thì không được thôi.”

(Cười)

(Laughter)

"Why should it be that it's perfectly legitimate

“Vì sao ta lại có lý do hoàn toàn chính đáng

to support the Republicans or Democrats,

để ủng hộ Cộng hòa hay Dân chủ,

this model of economics versus that,

mô hình kinh tế này hay nọ,

Macintosh instead of Windows,

Macintosh thay vì Windows,

but to have an opinion about how the universe began,

nhưng khi nêu ý kiến về cách vũ trụ khai sinh,

about who created the universe --

về người sáng tạo ra vũ trụ

no, that's holy.

thì không, cái đó là thiêng liêng?

So, we're used to not challenging religious ideas,

Ta thành ra quen không dám thách đố tư tưởng tôn giáo,

and it's very interesting how much of a furor Richard creates

và việc Richard gây náo động mỗi khi làm vậy

when he does it." --

thực sự rất thú vị.” --

He meant me, not that one.

Anh ấy nói tôi, không phải anh kia.

"Everybody gets absolutely frantic about it,

“Ai cũng cuống cuồng cả lên

vì ta không được phép nói những thứ đó.

because you're not allowed to say these things.

Yet when you look at it rationally,

Nhưng nếu xem xét một cách lý trí,

there's no reason why those ideas

thì chẳng có lý nào những tư tưởng ấy

shouldn't be as open to debate as any other,

không được phép thảo luận công khai như mọi ý kiến khác,

except that we've agreed somehow between us

trừ phi bằng cách nào đó, ta tự nhất trí rằng

that they shouldn't be."

ta không được phép.”

And that's the end of the quote from Douglas.

Đoạn trích lời Douglas kết thúc ở đây.

In my view, not only is science corrosive to religion;

Theo tôi, không chỉ khoa học mới hủy hoại tôn giáo,

mà tôn giáo cũng hủy hoại khoa học.

religion is corrosive to science.

It teaches people to be satisfied with trivial,

Nó dạy ta hài lòng với những lời giải thích không thỏa đáng,

supernatural non-explanations,

vô giá trị và siêu nhiên,

and blinds them to the wonderful, real explanations

che mắt ta khỏi những lời giải thích kỳ diệu thực thụ

that we have within our grasp.

nằm ngay trong tầm tay ta.

It teaches them to accept authority, revelation and faith,

Nó dạy ta chấp nhận quyền hành, sự mặc khải và đức tin

instead of always insisting on evidence.

thay vì luôn đòi hỏi bằng chứng.

There's Douglas Adams, magnificent picture from his book, "Last Chance to See."

Đó là Douglas Adams. Một bức ảnh rất đẹp từ cuốn “Last Chance to See” của anh.

Có một tờ tạp chí khoa học tiêu biểu,

Now, there's a typical scientific journal,

The Quarterly Review of Biology.

The Quarterly Review of Biology,

And I'm going to put together, as guest editor,

và với tư cách biên tập viên khách mời, tôi sẽ soạn

a special issue on the question, "Did an asteroid kill the dinosaurs?"

một số báo đặc biệt về câu hỏi, “Có phải khủng long bị một tiểu hành tinh xóa sổ?”

And the first paper is a standard scientific paper,

Bài đầu tiên là một bài khoa học thông thường,

presenting evidence,

đưa ra bằng chứng,

"Iridium layer at the K-T boundary,

“Lớp iridi tại ranh giới K-T

and potassium argon dated crater in Yucatan,

và miệng hố định tuổi bằng kali-argon tại Yucatán

indicate that an asteroid killed the dinosaurs."

cho thấy một tiểu hành tinh đã xóa sổ khủng long.”

Perfectly ordinary scientific paper.

Một bài khoa học hoàn toàn bình thường.

Giờ đến bài kế.

Now, the next one.

"The President of the Royal Society

“Chủ tịch Hội Hoàng gia Luân Đôn

has been vouchsafed a strong inner conviction

đã được ban cho niềm tin vững chắc rằng

that an asteroid killed the dinosaurs."

một tiểu hành tinh đã xóa sổ khủng long.”

(Laughter)

(Cười)

"It has been privately revealed to Professor Huxtane

“Giáo sư Huxtane được mặc khải riêng cho biết

that an asteroid killed the dinosaurs."

một tiểu hành tinh đã xóa sổ khủng long.”

(Laughter)

(Cười)

"Professor Hordley was brought up

“Giáo sư Hordley được dạy

to have total and unquestioning faith" --

phải tin tưởng hoàn toàn tuyệt đối là” --

(Cười) --

(Laughter) --

"that an asteroid killed the dinosaurs."

“một tiểu hành tinh đã xóa sổ khủng long.”

"Professor Hawkins has promulgated an official dogma

“Giáo sư Hawkins truyền bá một tín điều chính thức

buộc mọi tín đồ trung thành phải tin

binding on all loyal Hawkinsians

that an asteroid killed the dinosaurs."

một tiểu hành tinh đã xóa sổ khủng long.”

(Laughter)

(Cười)

That's inconceivable, of course.

Dĩ nhiên điều đó quá sức vô lý.

But suppose --

Nhưng giả sử --

[Supporters of the Asteroid Theory cannot be patriotic citizens]

[Người theo thuyết tiểu hành tinh không thể là công dân yêu nước]

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

In 1987, a reporter asked George Bush, Sr.

Năm 1987, một phóng viên hỏi George Bush cha

liệu ông có nhìn nhận quyền công dân và lòng yêu nước bình đẳng

whether he recognized the equal citizenship and patriotism

of Americans who are atheists.

của người Mỹ vô thần không.

Lời đáp của ông Bush bị mang tai tiếng.

Mr. Bush's reply has become infamous.

“Không, tôi không biết người vô thần có được coi là công dân

"No, I don't know that atheists should be considered citizens,

hay là người yêu nước không.

nor should they be considered patriots.

Quốc gia này nằm dưới quyền Thiên Chúa.”

This is one nation under God."

Bush's bigotry was not an isolated mistake,

Sự cố chấp của Bush không phải một sai lầm nhất thời,

blurted out in the heat of the moment and later retracted.

thốt ra giữa lúc nóng vội và về sau được rút lại.

He stood by it in the face of repeated calls for clarification or withdrawal.

Ông giữ vững lập trường dù liên tục được yêu cầu giải thích hoặc rút lại lời.

He really meant it.

Ông thực sự nghiêm túc.

More to the point, he knew it posed no threat to his election --

Quan trọng hơn, ông biết nó không hề đe dọa cuộc tranh cử --

quite the contrary.

ngược lại là đằng khác.

Democrats as well as Republicans parade their religiousness

Ứng cử viên Dân chủ lẫn Cộng hòa đều phô trương lòng sùng đạo

if they want to get elected.

nếu muốn đắc cử.

Both parties invoke "one nation under God."

Đôi bên đều viện đến “một quốc gia dưới quyền Thiên Chúa.”

What would Thomas Jefferson have said?

Thomas Jefferson sẽ nói gì?

[In every country and in every age, the priest has been hostile to liberty]

[Tại mọi quốc gia và mọi thời kỳ, vị linh mục đều đối nghịch tự do]

Incidentally, I'm not usually very proud of being British,

Nhân tiện, tôi không hay tự hào vì là người Anh lắm đâu,

nhưng quý vị cứ so sánh mà xem.

but you can't help making the comparison.

(Vỗ tay)

(Applause)

In practice, what is an atheist?

Trong thực tế, một người vô thần là gì?

Người vô thần là người nghĩ về thần Yahweh

An atheist is just somebody who feels about Yahweh

the way any decent Christian feels about Thor or Baal or the golden calf.

hệt như một người Công giáo đứng đắn nghĩ về thần Thor, Baal hay con bò vàng.

As has been said before, we are all atheists about most of the gods

Có lời nói, tất cả chúng ta đều không tin đa số các vị thần

mà nhân loại từng tin.

that humanity has ever believed in.

Some of us just go one god further.

Vài người chỉ không tin thêm một vị thần nữa mà thôi.

(Cười)

(Laughter)

(Vỗ tay)

(Applause)

Dù định nghĩa thế nào, thì chắc chắn vô thần cũng là niềm tin học thuật

And however we define atheism, it's surely the kind of academic belief

that a person is entitled to hold without being vilified

ta được quyền giữ mà không phải chịu gièm pha

là không phải công dân, không yêu nước, không đáng đắc cử.

as an unpatriotic, unelectable non-citizen.

Nevertheless, it's an undeniable fact that to own up to being an atheist

Tuy nhiên, ta không thể phủ nhận là thú thật mình vô thần

is tantamount to introducing yourself as Mr. Hitler or Miss Beelzebub.

chẳng khác gì tự giới thiệu tôi là Hitler hay quỷ Beelzebub.

And that all stems from the perception of atheists

Và tất cả bắt nguồn từ quan điểm rằng người vô thần

as some kind of weird, way-out minority.

là một nhóm thiểu số lập dị, kỳ quặc.

Natalie Angier wrote a rather sad piece in the New Yorker,

Natalie Angier viết một bài báo rất buồn trên tờ The New Yorker,

thú nhận mình cô độc ra sao vì vô thần.

saying how lonely she felt as an atheist.

She clearly feels in a beleaguered minority.

Rõ ràng cô thấy mình thuộc nhóm thiểu số bị vây hãm.

But actually, how do American atheists stack up numerically?

Nhưng thật ra tổng số người Mỹ vô thần là bao nhiêu?

Khảo sát mới nhất cho thấy số liệu đáng khích lệ đến bất ngờ.

The latest survey makes surprisingly encouraging reading.

Christianity, of course, takes a massive lion's share of the population,

Dĩ nhiên, Kitô giáo chiếm phần lớn dân số

with nearly 160 million.

với gần 160 triệu tín hữu.

But what would you think was the second largest group,

Nhưng quý vị nghĩ nhóm đông thứ hai,

convincingly outnumbering Jews with 2.8 million, Muslims at 1.1 million,

đông hơn hẳn 2,8 triệu người Do Thái, 1,1 triệu người Hồi giáo,

Hindus, Buddhists and all other religions put together?

người theo Hindu giáo, Phật giáo và mọi tôn giáo khác cộng lại là gì?

The second largest group, with nearly 30 million,

Nhóm đông thứ hai với gần 30 triệu người

is the one described as non-religious or secular.

là nhóm không tôn giáo, hay nhóm thế tục.

You can't help wondering why vote-seeking politicians

Ta không thể không tự hỏi vì sao các chính trị gia tranh cử

ngỡ ngàng trước sức mạnh của cuộc vận động hành lang Do Thái --

are so proverbially overawed by the power of, for example, the Jewish lobby --

the state of Israel seems to owe its very existence to the American Jewish vote --

Nhà nước Israel dường như tồn tại là nhờ phiếu bầu của người Mỹ gốc Do Thái --

while at the same time,

nhưng đồng thời

lại không thèm đếm xỉa đến người không tôn giáo trên chính trường.

consigning the non-religious to political oblivion.

This secular non-religious vote, if properly mobilized,

Phiếu bầu của người không tôn giáo, nếu được huy động đúng cách,

nhiều hơn phiếu của người Do Thái gấp chín lần.

is nine times as numerous as the Jewish vote.

Vì sao nhóm thiểu số đông gấp bội này

Why does this far more substantial minority

không hành động để thể hiện quyền lực chính trị của mình?

not make a move to exercise its political muscle?

Well, so much for quantity. How about quality?

Bàn về số lượng vậy đủ rồi. Còn chất lượng thì sao?

Is there any correlation, positive or negative,

Giữa trí thông minh và khuynh hướng sùng đạo

between intelligence and tendency to be religious?

có sự tương quan thuận hay nghịch nào không?

[Them folks misunderestimated me]

[Tụi nó đánh giá thấp tôi]

(Laughter)

(Cười)

The survey that I quoted, which is the ARIS survey,

Cuộc khảo sát mà tôi viện dẫn, khảo sát ARIS,

không phân loại dữ liệu theo địa vị kinh tế xã hội, học vấn,

didn't break down its data by socio-economic class or education,

IQ or anything else.

IQ hay gì khác.

But a recent article by Paul G. Bell in the Mensa magazine

Nhưng một bài báo mới của Paul G. Bell trên tạp chí Mensa

đã cho ta vài gợi ý.

provides some straws in the wind.

Như quý vị đã biết, Mensa là một tổ chức quốc tế

Mensa, as you know, is an international organization

for people with very high IQ.

gồm những người có IQ cao.

And from a meta-analysis of the literature,

Và qua phân tích tổng hợp các tài liệu,

Bell concludes that, I quote -- "Of 43 studies carried out since 1927

Bell kết luận, tôi trích nguyên văn -- “Trong số 43 nghiên cứu từ năm 1927

về mối quan hệ giữa tín ngưỡng

on the relationship between religious belief,

and one's intelligence or educational level,

và trí thông minh hoặc trình độ học vấn,

all but four found an inverse connection.

tất cả ngoại trừ bốn nghiên cứu nhận thấy một mối liên hệ nghịch đảo.

Tức là, trí thông minh hoặc trình độ học vấn của một người càng cao

That is, the higher one's intelligence or educational level,

the less one is likely to be religious."

thì càng ít khả năng người đó theo đạo.”

Tôi chưa đọc 42 nghiên cứu này

Well, I haven't seen the original 42 studies,

and I can't comment on that meta-analysis,

và không thể phê bình bài phân tích tổng hợp đó,

but I would like to see more studies done along those lines.

nhưng tôi hy vọng sẽ có thêm nhiều nghiên cứu như vậy.

And I know that there are -- if I could put a little plug here --

Tôi biết ở đây -- tôi mạn phép giới thiệu một chút --

there are people in this audience

một số khán giả ở đây

easily capable of financing a massive research survey to settle the question,

có thể dễ dàng tài trợ một cuộc khảo sát nghiên cứu lớn để giải đáp câu hỏi đó,

và dù được hay không thì tôi cũng đưa ra đề xuất này.

and I put the suggestion up, for what it's worth.

But let me know show you some data

Nhưng mời quý vị xem vài dữ liệu

that have been properly published and analyzed,

đã được công bố và phân tích đàng hoàng

on one special group -- namely, top scientists.

về một nhóm đặc biệt -- các nhà khoa học hàng đầu.

In 1998, Larson and Witham polled the cream of American scientists,

Năm 1998, Larson và Witham thăm dò ý kiến của tinh hoa giới khoa học Mỹ,

những người vinh dự được chọn vào Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ,

those who'd been honored by election to the National Academy of Sciences,

and among this select group,

và trong nhóm này,

belief in a personal God dropped to a shattering seven percent.

tỷ lệ tin có thần hữu ngã rớt xuống vẻn vẹn 7%.

Khoảng 20% theo thuyết bất khả tri; số còn lại có thể xem là vô thần.

About 20 percent are agnostic; the rest could fairly be called atheists.

Similar figures obtained for belief in personal immortality.

Tỷ lệ tin có linh hồn bất tử cũng tương tự.

Trong giới khoa học sinh học, con số này còn thấp hơn:

Among biological scientists, the figure is even lower:

chỉ 5,5% tin là có Chúa.

5.5 percent, only, believe in God.

Physical scientists, it's 7.5 percent.

Giới khoa học vật lý là 7,5%.

Tôi chưa thấy số liệu tương đương về các học giả hàng đầu

I've not seen corresponding figures for elite scholars

ở lĩnh vực khác, như lịch sử hay triết học,

in other fields, such as history or philosophy,

song tôi sẽ ngạc nhiên nếu con số này khác đi.

but I'd be surprised if they were different.

So, we've reached a truly remarkable situation,

Vậy, chúng ta gặp phải một tình thế lạ thường,

a grotesque mismatch between the American intelligentsia

một sự kết hợp bất xứng kỳ cục giữa giới trí thức Mỹ

and the American electorate.

và toàn bộ cử tri Mỹ.

A philosophical opinion about the nature of the universe,

Một quan điểm triết học về bản chất vũ trụ,

được phần lớn các nhà khoa học Mỹ hàng đầu

which is held by the vast majority of top American scientists

và có lẽ là phần lớn giới trí thức nói chung tán thành,

and probably the majority of the intelligentsia generally,

is so abhorrent to the American electorate

nhưng lại bị toàn bộ cử tri Mỹ ghê tởm đến nỗi

that no candidate for popular election dare affirm it in public.

không ứng viên giành phiếu phổ thông nào dám chấp nhận công khai.

If I'm right, this means that high office

Nếu tôi đúng thì điều này có nghĩa là

những chức vụ cao nhất tại quốc gia vĩ đại nhất thế giới

in the greatest country in the world

is barred to the very people best qualified to hold it --

bị đóng cửa với những người có đủ khả năng nhất --

the intelligentsia --

giới trí thức --

trừ khi họ sẵn sàng nói dối về tín ngưỡng của mình.

unless they are prepared to lie about their beliefs.

Nói thẳng ra là, cơ hội chính trị tại Mỹ

To put it bluntly: American political opportunities

are heavily loaded against those

cực kỳ bất bình đẳng đối với những người

vừa thông minh vừa thành thật.

who are simultaneously intelligent and honest.

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

I'm not a citizen of this country, so I hope it won't be thought unbecoming

Tôi không phải công dân nước này, nên hy vọng nếu tôi đề xuất ta hành động

thì sẽ không bị trách là quá phận.

if I suggest that something needs to be done.

(Cười)

(Laughter)

And I've already hinted what that something is.

Và tôi cũng đã gợi ý phải hành động thế nào.

Theo nhận xét của tôi về TED, tôi nghĩ đây chính là nơi lý tưởng để triển khai.

From what I've seen of TED, I think this may be the ideal place to launch it.

Again, I fear it will cost money.

Một lần nữa, tôi e nó sẽ rất tốn kém.

We need a consciousness-raising,

Ta cần một chiến dịch nâng cao nhận thức,

coming-out campaign for American atheists.

công khai vô thần cho người Mỹ vô thần.

(Cười)

(Laughter)

Nó có thể giống như chiến dịch của người đồng tính

This could be similar to the campaign organized by homosexuals

a few years ago,

cách đây vài năm,

nhưng mong rằng ta sẽ không buộc phải công khai “vạch trần”

although heaven forbid that we should stoop to public outing

of people against their will.

người khác nếu họ không muốn.

Trong phần lớn trường hợp, những người tự công khai

In most cases, people who out themselves

sẽ giúp xóa bỏ quan niệm sai lầm rằng người vô thần có vấn đề.

will help to destroy the myth that there is something wrong with atheists.

Ngược lại,

On the contrary,

they'll demonstrate that atheists are often the kinds of people

họ sẽ thể hiện người vô thần thường là những người

who could serve as decent role models for your children,

có thể nêu gương cho con cái bạn,

những người mà nhân viên quảng cáo có thể mời giới thiệu sản phẩm,

the kinds of people an advertising agent could use to recommend a product,

the kinds of people who are sitting in this room.

những người ngồi trong căn phòng này.

Điều này sẽ tạo ra hiệu ứng hòn tuyết, một phản hồi tích cực,

There should be a snowball effect, a positive feedback,

để ta càng có đông người thì sẽ càng nhiều người tham gia.

such that the more names we have, the more we get.

There could be non-linearities, threshold effects.

Nó có thể tạo ra hiệu ứng ngưỡng phi tuyến tính.

When a critical mass has been obtained,

Khi đạt được số thành viên cần thiết,

there's an abrupt acceleration in recruitment.

lượng người tham gia sẽ đột ngột gia tăng.

And again, it will need money.

Một lần nữa, nó sẽ tốn kém tiền bạc.

I suspect that the word "atheist" itself

Tôi nghĩ bản thân từ “vô thần”

chứa đựng hoặc vẫn là một trở ngại

contains or remains a stumbling block

far out of proportion to what it actually means,

bị thổi phồng so với ý nghĩa thực sự của nó,

and a stumbling block to people

và một trở ngại với những người

who otherwise might be happy to out themselves.

lẽ ra đã có thể vui vẻ công khai vô thần.

So, what other words might be used to smooth the path,

Vậy, từ nào khác có thể được dùng để san phẳng con đường,

oil the wheels, sugar the pill?

tra dầu bánh xe, bọc đường viên thuốc?

Darwin himself preferred "agnostic" --

Darwin thích cụm từ “bất khả tri” hơn --

and not only out of loyalty to his friend Huxley,

và không phải chỉ vì ủng hộ bạn ông là Huxley,

who coined the term.

người đặt ra thuật ngữ này.

Darwin said, "I have never been an atheist

Darwin nói, “Tôi chưa bao giờ là người vô thần

in the same sense of denying the existence of a God.

theo nghĩa chối bỏ sự tồn tại của Chúa.

I think that generally an 'agnostic'

Nhìn chung, tôi nghĩ ‘người theo thuyết bất khả tri’

would be the most correct description of my state of mind."

là miêu tả chính xác nhất lối suy nghĩ của tôi.”

He even became uncharacteristically tetchy with Edward Aveling.

Thậm chí ông còn khó chịu với Edward Aveling một cách khác thường.

Aveling was a militant atheist

Aveling là một người vô thần quá khích không thuyết phục được Darwin

who failed to persuade Darwin

nhận lời đề tặng cuốn sách về thuyết vô thần mà mình viết --

to accept the dedication of his book on atheism --

tình cờ việc này lại dẫn đến một câu chuyện rất hấp dẫn

incidentally, giving rise to a fascinating myth

that Karl Marx tried to dedicate "Das Kapital" to Darwin,

là Karl Marx muốn đề tặng “Das Kapital” cho Darwin,

which he didn't, it was actually Edward Aveling.

nhưng không, thực ra người đó là Edward Aveling.

What happened was that Aveling's mistress was Marx's daughter,

Chuyện là thế này: tình nhân của Aveling là con gái Marx,

nên khi Darwin và Marx qua đời

and when both Darwin and Marx were dead,

Marx's papers became muddled up with Aveling's papers,

thì giấy tờ của Marx bị lẫn lộn với giấy tờ của Aveling,

and a letter from Darwin saying, "My dear sir, thank you very much

và một lá thư do Darwin viết như sau, “Thưa anh, cảm ơn anh nhiều

but I don't want you to dedicate your book to me,"

nhưng tôi không muốn anh đề tặng sách cho tôi,”

was mistakenly supposed to be addressed to Marx,

bị hiểu lầm là dành cho Marx,

and that gave rise to this whole myth, which you've probably heard.

làm phát sinh câu chuyện không có thực ấy, mà hẳn quý vị đã nghe qua.

It's a sort of urban myth, that Marx tried to dedicate "Kapital" to Darwin.

Việc Marx đề tặng “Kapital” cho Darwin giống như một truyền thuyết đô thị vậy.

Anyway, it was Aveling, and when they met, Darwin challenged Aveling.

Chung quy lại, người đó là Aveling, và Darwin chất vấn Aveling khi họ gặp nhau.

"Why do you call yourselves atheists?"

“Sao các anh tự nhận mình vô thần?”

"'Agnostic, '" retorted Aveling, "was simply 'atheist' writ respectable,

Aveling phản bác, “‘Bất khả tri’ chỉ là cách viết trang trọng của ‘vô thần,’

and 'atheist' was simply 'agnostic' writ aggressive."

còn ‘vô thần’ chỉ là cách viết quá khích của ‘bất khả tri.’”

Darwin complained, "But why should you be so aggressive?"

Darwin phàn nàn, “Nhưng phải quá khích để làm gì?”

Darwin thought that atheism might be well and good for the intelligentsia,

Darwin nghĩ thuyết vô thần có thể được giới trí thức chấp nhận,

but that ordinary people were not, quote, "ripe for it."

nhưng người bình thường thì vẫn chưa “sẵn sàng đón nhận nó.”

Which is, of course, our old friend, the "don't rock the boat" argument.

Tất nhiên, đây chính là lý luận “đừng phá đám” lúc nãy.

Sử sách không cho biết liệu Aveling có bảo Darwin đừng nghĩ mình hơn người hay không.

It's not recorded whether Aveling told Darwin to come down off his high horse.

(Cười)

(Laughter)

But in any case, that was more than 100 years ago.

Dù gì thì cũng hơn 100 năm trôi qua rồi.

You'd think we might have grown up since then.

Chắc quý vị nghĩ ta nên trưởng thành hơn mới phải.

Now, a friend, an intelligent lapsed Jew,

Bạn tôi, một người Do Thái rất thông minh đã bỏ đạo,

who, incidentally, observes the Sabbath for reasons of cultural solidarity,

nhưng vẫn giữ ngày Sa-bát vì lý do duy trì tình đoàn kết văn hóa,

describes himself as a "tooth-fairy agnostic."

tự gọi mình là “người theo thuyết bất khả tri tiên răng.”

He won't call himself an atheist

Anh ấy không nhận mình “vô thần”

because it's, in principle, impossible to prove a negative,

vì theo nguyên tắc, ta không thể chứng minh một tuyên bố phủ định,

nhưng “bất khả tri” thì lại ngụ ý rằng khả năng Chúa tồn tại

but "agnostic" on its own might suggest that God's existence

cũng ngang bằng với khả năng Ngài không tồn tại.

was therefore on equal terms of likelihood as his non-existence.

So, my friend is strictly agnostic about the tooth fairy,

Vậy, bạn tôi nghi ngờ sự hiện hữu của tiên răng,

but it isn't very likely, is it?

nhưng tiên răng khó mà có thật, đúng không?

Like God.

Chúa cũng vậy.

Do đó mới có câu “bất khả tri tiên răng.”

Hence the phrase, "tooth-fairy agnostic."

Bertrand Russell made the same point

Bertrand Russell cũng nêu cùng ý kiến

using a hypothetical teapot in orbit about Mars.

khi giả định có một ấm trà xoay quanh sao Hỏa.

You would strictly have to be agnostic

Bạn sẽ buộc phải hoài nghi

việc có một cái ấm trà xoay quanh sao Hỏa,

about whether there is a teapot in orbit about Mars,

but that doesn't mean you treat the likelihood of its existence

nhưng như vậy không có nghĩa là bạn xem khả năng nó tồn tại

as on all fours with its non-existence.

ngang bằng với khả năng nó không tồn tại.

The list of things which we strictly have to be agnostic about

Danh sách những thứ ta buộc phải hoài nghi

doesn't stop at tooth fairies and teapots; it's infinite.

không dừng lại ở tiên răng và ấm trà, mà nó là vô hạn.

Nếu anh chỉ muốn tin một thứ --

If you want to believe one particular one of them --

unicorns or tooth fairies or teapots or Yahweh --

như kỳ lân, tiên răng, ấm trà hay thần Yahweh --

the onus is on you to say why.

thì anh có trách nhiệm phải giải thích tại sao.

Những người khác không có trách nhiệm giải thích tại sao không.

The onus is not on the rest of us to say why not.

Những người vô thần chúng ta

We, who are atheists,

are also a-fairyists and a-teapotists.

cũng là người vô tiên răng và vô ấm trà.

(Laughter)

(Cười)

But we don't bother to say so.

Nhưng ta đâu cần nói ra điều đó.

And this is why my friend uses "tooth-fairy agnostic"

Bởi vậy, bạn tôi mới dùng thuật ngữ “bất khả tri tiên răng”

as a label for what most people would call atheist.

để gọi cái mà phần lớn người khác gọi là “vô thần.”

Nonetheless, if we want to attract deep-down atheists to come out publicly,

Tuy nhiên, nếu muốn kêu gọi người vô thần trong thâm tâm công khai vô thần

we're going to have find something better to stick on our banner

thì ta phải tìm một câu hay hơn để gắn lên biểu ngữ,

than "tooth-fairy" or "teapot agnostic."

thay vì “bất khả tri tiên răng” hay “ấm trà.”

So, how about "humanist"?

“Người theo chủ nghĩa nhân văn”?

This has the advantage of a worldwide network of well-organized associations

Lợi thế của nó là đã có một mạng lưới toàn cầu các hiệp hội,

báo chí và mọi thứ quy củ đâu ra đấy rồi.

and journals and things already in place.

Tôi thấy nó không ổn ở chỗ nó cho rằng nhân loại là trung tâm.

My problem with it is only its apparent anthropocentrism.

One of the things we've learned from Darwin

Một trong những điều ta học được ở Darwin

là loài người chỉ là một

is that the human species is only one

among millions of cousins, some close, some distant.

trong số hàng triệu anh em họ hàng xa gần.

And there are other possibilities, like "naturalist,"

Có cách gọi khác như “người theo chủ nghĩa tự nhiên,”

but that also has problems of confusion,

nhưng như vậy cũng dễ gây hiểu lầm,

because Darwin would have thought naturalist --

vì Darwin sẽ tưởng chủ nghĩa tự nhiên --

"Naturalist" means, of course, as opposed to "supernaturalist" --

Tất nhiên là “tự nhiên” ở đây trái với “siêu nhiên” --

and it is used sometimes --

đôi khi nó mang nghĩa này --

Darwin would have been confused by the other sense of "naturalist,"

Darwin sẽ bị nhầm lẫn với nghĩa kia của “chủ nghĩa tự nhiên,”

which he was, of course,

và ông có nghĩ như vậy.

and I suppose there might be others who would confuse it with "nudism".

Hơn nữa, tôi đoán sẽ có người nhầm nó với “chủ nghĩa khỏa thân.”

(Laughter)

(Cười)

Những người này có thể là thành viên lực lượng dân phòng Anh,

Such people might be those belonging to the British lynch mob,

which last year attacked a pediatrician in mistake for a pedophile.

mới năm ngoái tấn công một bác sĩ khoa nhi vì lầm tưởng cô này bị ái nhi.

(Cười)

(Laughter)

I think the best of the available alternatives for "atheist"

Tôi nghĩ cách gọi sẵn có hay nhất thay cho “người vô thần”

is simply "non-theist."

là “người phi thần.”

Nó không mang hàm ý rõ ràng là chắc chắn không có Chúa,

It lacks the strong connotation that there's definitely no God,

and it could therefore easily be embraced by teapot or tooth-fairy agnostics.

do đó dễ dàng được người theo thuyết bất khả tri ấm trà hay tiên răng đón nhận.

It's completely compatible with the God of the physicists.

Nó hoàn toàn tương hợp với Chúa của các nhà vật lý.

When atheists like Stephen Hawking and Albert Einstein use the word "God,"

Khi người vô thần như Stephen Hawking và Albert Einstein dùng từ “Chúa,”

dĩ nhiên họ dùng nó như một phép ẩn dụ ngắn gọn

they use it of course as a metaphorical shorthand

for that deep, mysterious part of physics which we don't yet understand.

cho khía cạnh sâu xa, huyền bí của vật lý mà ta chưa hiểu hết được.

"Non-theist" will do for all that, yet unlike "atheist,"

“Người phi thần” thỏa mãn mọi đối tượng trên, nhưng trái với “người vô thần,”

it doesn't have the same phobic, hysterical responses.

nó không gây ra phản ứng kích động, ghê sợ nào.

But I think, actually, the alternative

Nhưng thực ra, tôi nghĩ cách hay nhất

is to grasp the nettle of the word "atheism" itself,

là đương đầu với vấn đề của bản thân từ “vô thần,”

precisely because it is a taboo word,

chính vì nó là một từ cấm kỵ

chứa đựng cảm giác sợ hãi quá mức.

carrying frissons of hysterical phobia.

Critical mass may be harder to achieve with the word "atheist"

Có thể ta sẽ khó đạt được số người tham gia cần thiết với từ “vô thần”

than with the word "non-theist,"

thay vì từ “phi thần,”

or some other non-confrontational word.

hoặc một từ không gây khó chịu khác.

But if we did achieve it with that dread word "atheist" itself,

Nhưng nếu ta đạt được số người cần thiết bằng từ “vô thần” đáng sợ ấy

the political impact would be even greater.

thì ảnh hưởng chính trị sẽ còn mạnh mẽ hơn nhiều.

Now, I said that if I were religious, I'd be very afraid of evolution --

Tôi có nói là nếu theo đạo thì tôi sẽ rất sợ thuyết tiến hóa --

I'd go further: I would fear science in general, if properly understood.

Tôi sẽ đi xa hơn: tôi sẽ sợ khoa học nói chung, nếu nó được hiểu đúng.

And this is because the scientific worldview

Đó là vì thế giới quan của khoa học

is so much more exciting, more poetic,

lý thú hơn, thi vị hơn,

more filled with sheer wonder

tràn ngập nhiều kỳ quan hơn hẳn

than anything in the poverty-stricken arsenals of the religious imagination.

mọi thứ trong trí tưởng tượng nghèo nàn của tôn giáo.

As Carl Sagan, another recently dead hero, put it,

Như Carl Sagan, một vị anh hùng mới qua đời khác, từng nói,

“Vì sao hầu như không tôn giáo lớn nào nhìn khoa học

"How is it that hardly any major religion has looked at science

and concluded, 'This is better than we thought!

và kết luận, ’Điều này quả là hay hơn ta tưởng!

The universe is much bigger than our prophet said,

Vũ trụ to lớn hơn lời tiên tri nói,

grander, more subtle, more elegant'?

hùng vĩ hơn, tinh tế hơn, tao nhã hơn nhiều’?

Instead they say, 'No, no, no!

Trái lại, họ nói, ’Không, không, không!

Thần của tôi là một vị thần nhỏ và tôi muốn ngài cứ như vậy.′

My god is a little god, and I want him to stay that way.'

A religion, old or new,

Một tôn giáo, dù cũ hay mới,

that stressed the magnificence of the universe

biết nhấn mạnh sự tráng lệ của vũ trụ

theo khám phá của khoa học hiện đại

as revealed by modern science,

sẽ có thể khơi dậy lòng tôn sùng và kính sợ

might be able to draw forth reserves of reverence and awe

hardly tapped by the conventional faiths."

mà đức tin truyền thống chưa thể chạm tới.”

Now, this is an elite audience,

Khán giả ở đây đều thuộc giới tinh hoa,

and I would therefore expect about 10 percent of you to be religious.

nên tôi đoán khoảng 10% quý vị là người có đạo.

Many of you probably subscribe to our polite cultural belief

Hẳn nhiều người trong số quý vị tán thành niềm tin văn hóa lịch sự

that we should respect religion.

là ta nên tôn trọng tôn giáo.

But I also suspect that a fair number of those

Nhưng tôi cho rằng khá nhiều người trong số ấy

cũng bí mật xem thường tôn giáo hệt như tôi.

secretly despise religion as much as I do.

(Laughter)

(Cười)

If you're one of them, and of course many of you may not be,

Nếu là một trong số ấy, và dĩ nhiên nhiều người có thể không,

but if you are one of them,

nhưng nếu phải

I'm asking you to stop being polite,

thì xin quý vị đừng lịch sự nữa,

come out, and say so.

mà hãy đứng lên và nói ra.

And if you happen to be rich,

Và nếu là người giàu có,

give some thought to ways in which you might make a difference.

hãy nghĩ xem mình có thể tạo ra sự khác biệt bằng cách nào.

The religious lobby in this country

Vận động hành lang tôn giáo ở quốc gia này

is massively financed by foundations -- to say nothing of all the tax benefits --

được các quỹ tài trợ đáng kể -- đó là chưa kể lợi ích thuế --

by foundations, such as the Templeton Foundation and the Discovery Institute.

các quỹ như Quỹ Templeton và Discovery Institute.

We need an anti-Templeton to step forward.

Ta cần một người bài Templeton tình nguyện đi đầu.

If my books sold as well as Stephen Hawking's books,

Nếu sách của tôi bán chạy như sách Stephen Hawking

thay vì chỉ bán chạy như sách Richard Dawkins, tôi sẽ tự làm luôn.

instead of only as well as Richard Dawkins' books, I'd do it myself.

People are always going on about, "How did September the 11th change you?"

Mọi người luôn hỏi câu, “Sự kiện 11 tháng 9 thay đổi bạn thế nào?”

Well, here's how it changed me.

Nó thay đổi tôi thế này đây:

Let's all stop being so damned respectful.

Chúng ta đừng tôn trọng thái quá như vậy nữa.

Thank you very much.

Cảm ơn quý vị rất nhiều.

(Vỗ tay)

(Applause)