Alzheimer’s Is Not Normal Aging — And We Can Cure It | Samuel Cohen | TED Talks

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

In the year 1901,

၁၉၀၁ ခုနှစ်မှာ

a woman called Auguste was taken to a medical asylum in Frankfurt.

Auguste ဆိုတဲ့ အမျိုးသမီး တစ်ဦးကို Frankfurt က စိတ္တဇဆေးရုံကိုခေါ်သွားတယ်။

Auguste was delusional

Auguste ဟာ ယုံမှားလွန်သူဖြစ်ကြီး

and couldn't remember even the most basic details of her life.

သူမဘဝရဲ့ အခြေခံအကျဆုံး အသေးစိပ် ကိုတောင် မမှတ်မိခဲ့ဘူး။

Her doctor was called Alois.

သူမရဲ့ ဆရာဝန်က Alois လို့ခေါ်ပါတယ်။

Alois didn't know how to help Auguste,

Alois ဟာ Auguste ကိုဘယ်လို ကူညီရမလဲ မသိခဲ့ဘူး။

but he watched over her until, sadly, she passed away in 1906.

ဒါပေမဲ့ စိတ်မကောင်းစရာက ၁၉၀၆ မှာ သူမဆုံးတဲ့အထိ စောင့်ကြည့်ခဲ့ရုံပါ။

After she died, Alois performed an autopsy

သူမဆုံးပြီးတော့ Alois အလောင်းကို ခွဲစိတ်တော့ Auguste ရဲ့

and found strange plaques and tangles in Auguste's brain --

ဦးနှောက်မှာ ထူးဆန်းတဲ့ အပြားတွေနဲ့ ရှုပ်ထွေးမှုတွေ တွေ့မိတယ်။

the likes of which he'd never seen before.

သူအရင်က တစ်ခါမှ မမြင်ဖူးတာမျိုးတွေပေါ့။

Now here's the even more striking thing.

ကဲ ဒီမှာ ပိုပြီးတောင် ထင်ရှားတဲ့ဟာပါ၊

If Auguste had instead been alive today,

အကယ်၍ Aiguste သာ ဒီနေ့ အသက်ရှိမယ်ဆိုရင်

we could offer her no more help than Alois was able to 114 years ago.

လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၁၄ နှစ်က Alois ထက်ပိုပြီး သူမကို ကူညီမပေးနိုင်ပါဘူး။

Alois was Dr. Alois Alzheimer.

Alois ဆိုတာက Dr. Alois Alzheimer ပါ။

And Auguste Deter

ပြီးတော့ Auguste Deter ဆိုတာက

was the first patient to be diagnosed with what we now call Alzheimer's disease.

အခုခေါ်ကြတဲ့ အယ်ဇိုင်းမားရောဂါ ဖြစ်တဲ့ ပထမဆုံး လူနာပါ။

Since 1901, medicine has advanced greatly.

၁၉၀၁ တည်းက ဆေးပညာဟာ အံ့မခန်း အဆင့်မြင့်မားလာပါတယ်။

We've discovered antibiotics and vaccines to protect us from infections,

ကူးစက်ရောဂါတွေကနေ ကာကွယ်ဖို့ ပဋိဇီဝ ဆေးတွေ၊ ကာကွယ်ဆေးတွေ

many treatments for cancer, antiretrovirals for HIV,

ကင်ဆာကုသမှုတွေ၊ HIV အတွက် RNA တန်ပြန်မှုတွေ တွေ့ရှိခဲ့ကြတယ်။

statins for heart disease and much more.

နှလုံးရောဂါအတွက် ဆေးတွေနဲ့ အများကြီးပါပဲ။

But we've made essentially no progress at all in treating Alzheimer's disease.

ဒါပေမဲ့ အယ်ဇိုင်းမားကို ကုသမှုမှာကျတော့ အခြေခံအားဖြင့် လုံးဝ တိုးတက်မှု မရှိဘူး။

I'm part of a team of scientists

အယ်ဇိုင်းမားကုသမှု ရှာဖွေဖို့

who has been working to find a cure for Alzheimer's for over a decade.

ဆယ်စုနှစ်ကျော် လုပ်နေတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင် အသင်းမှာ ကျွန်တော် ပါပါတယ်။

So I think about this all the time.

ဒီတော့ ဒါကို တစ်ချိန်လုံးတွေးမိတယ်။

Alzheimer's now affects 40 million people worldwide.

အယ်ဇိုင်းမားဟာ အခု ကမ္ဘာအနှံ့ လူသန်း ၄၀ ကို ထိခိုက်နေပါတယ်။

But by 2050, it will affect 150 million people --

ဒါပေမဲ့ ၂၀၅၀ မတိုင်ခင် လူသန်း ၁၅၀ ကို ထိခိုက်ပါလိမ့်မယ်။

which, by the way, will include many of you.

ဒါနဲ့ ဒီအထဲ ခင်ဗျားတို့တော်တော်များများ ပါပါလိမ့်မယ်။

If you're hoping to live to be 85 or older,

အသက် ၈၅ ဒါမှမဟုတ် ဒီထက်ပိုပြီးနေဖို့ မျှော်လင့်နေရင်

your chance of getting Alzheimer's will be almost one in two.

ခင်ဗျားတို့ရဲ့ အယ်ဇိုင်မားရနိုင်ခွင့်ဟာ နှစ်ယောက်မှာ တစ်ယောက်နီးပါးပါ။

In other words, odds are you'll spend your golden years

တနည်းပြောရင် ခင်ဗျားတို့ရဲ့ ရွှေရောင်နှစ် တွေမှာ အယ်ဇိုင်းမားဖြစ်တာ

either suffering from Alzheimer's

ဒါမှမဟုတ် အယ်ဇိုင်းမားနဲ့ မိတ်ဆွေ (သို့)

or helping to look after a friend or loved one with Alzheimer's.

ချစ်ခင်သူ တဦးကို ကူညီရင်း ကုန်ဆုံးတာ ဖြစ်လောက်ပါတယ်။

Already in the United States alone,

အမေရိကန် တစ်ခုတည်းတောင် အယ်ဇိုင်းမား

Alzheimer's care costs 200 billion dollars every year.

စောင့်ရှောက်မှု ကုန်ကျစရိတ်ဟာ ၁ နှစ် ဒေါ်လာ ဘီလီယန် ၂၀၀ ရှိနေပြီ။

One out of every five Medicare dollars get spent on Alzheimer's.

ဆေးကုသမှု ၅ဒေါ်လာမှာ ၁ ဒေါ်လာက အယ်ဇိုင်းမားအတွက် ကုန်ကျတာပါ။

It is today the most expensive disease,

ဒါဟာ ယနေ့ခေတ် စျေးအကြီးဆုံး ရောဂါပါ။

and costs are projected to increase fivefold by 2050,

ကလေးမွေးဖွားမှုမြင့်တဲ့ မျိုးဆက်က အိုမင်းလာတဲ့အတွက် ၂၀၅၀ မတိုင်မီ

as the baby boomer generation ages.

ကုန်ကျစရိတ် ငါးဆတိုးမယ်လို့ ခန့်မှန်းပါတယ်။

It may surprise you that, put simply,

ပြောရရင် အယ်ဇိုင်းမားဟာ ကျွန်တော်တို့ မျိုးဆက်ရဲ့

Alzheimer's is one of the biggest medical and social challenges of our generation.

အကြီးဆုံး ဆေးဘက်နဲ့ လူမှုရေးဆိုင်ရာ စိမ်ခေါ်မှုခုဆိုရင် အံ့ဩသွာနိူင်တယ်။

But we've done relatively little to address it.

ဒါပေမဲ့ ဒါရင်ဆိုင်ဖို့ လုပ်ထားတာက မဆိုစလောက်ပါ။

Today, of the top 10 causes of death worldwide,

ဒီနေ့ ကမ္ဘာတလွှားက ထိပ်တန်း သေတဲ့ အကြောင်းရပ်တွေမှာ

Alzheimer's is the only one we cannot prevent, cure or even slow down.

အယ်ဇိုင်းမားဟာ ကုလို့မရ၊ နှေးအောင် တောင်လုပ်မရတဲ့ တစ်ခုတည်းသော ရောဂါပါ။

We understand less about the science of Alzheimer's than other diseases

အခြားရောဂါတွေနဲ့စာရင် အယ်ဇိုင်းမားရဲ့ သိပ္ပံကို နားလည်တာ ပိုနည်းပါတယ်။

because we've invested less time and money into researching it.

အကြောင်းက သုသေသနပြုရာမှာ အချိန်နဲ့ငွေစိုက်ထုတ်တာ ပိုနည်းလို့ပါ။

The US government spends 10 times more every year

အမေရိကန်အစိုးရက အယ်ဇိုင်းမားထက် ကင်ဆာသုသေသနမှာ

on cancer research than on Alzheimer's

နှစ်စဉ် ဆယ်ဆပိုသုံးပါတယ်။

despite the fact that Alzheimer's costs us more

မယ်ဇိုင်းမားဟာ ပိုကုန်ကျစေပြီး ကင်ဆာလိုပဲ တူညီတဲ့

and causes a similar number of deaths each year as cancer.

နှစ်စဉ် သေဆုံးတဲ့အရေအတွက် ဖြစ်တာတောင်မှပဲ ဗျာ။

The lack of resources stems from a more fundamental cause:

အရင်းအမြစ်ကင်းမဲ့မှုဟာ ပိုပြီး အခြေခံကျတဲ့ အကြောင်းရင်းတစ်ခုကနေ အစပြုပါတယ်။

a lack of awareness.

အသိစိတ် ကင်းမဲ့မှုလေ။

Because here's what few people know but everyone should:

အကြောင်းက လူတိုင်းသိသင့်တာကို သိတဲ့လူက မရှိသလောက် ဖြစ်နေလို့ပါ။

Alzheimer's is a disease, and we can cure it.

အယ်ဇိုင်းမားဟာ ရောဂါတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဒါက ကုသလို့ရပါတယ်။

For most of the past 114 years,

ပြီးခဲ့တဲ့ ၁၁၄ နှစ်လုံးလုံးရဲ့ အများစုမှာ

everyone, including scientists, mistakenly confused Alzheimer's with aging.

သိပ္ပံပညာရှင်တွေအပါ လူတိုင်း အယ်ဇိုင်းမား နဲ့ အိုမင်းခြင်းကို မှားယွင်းခဲ့တယ်။

We thought that becoming senile

သူငယ်ပြန်တာဟာ ပုံမှန်ဖြစ်ပြီး

was a normal and inevitable part of getting old.

အသက်ကြီးတာရဲ့ မရှောင်သာတဲ့ အပိုင်းလို့ ထင်ခဲ့တယ်

But we only have to look at a picture

ဒါပေမဲ့ ရောဂါကြောင့်ဖြစ်တဲ့ တကယ့်

of a healthy aged brain compared to the brain of an Alzheimer's patient

ရုပ်ပိုင်းအပျက်အစီးကို သိဖို့ ကျန်းမာ၊ အသက်ကြီးတဲ့ ဦးနှောက်တစိခုရဲ့ ရုပ်ပုံကို

to see the real physical damage caused by this disease.

အယ်ဒိဇိုင်းမားဝေဒနာရှင်ရဲ့ ဦးနှောက်နဲ့ ယှဉ်ကြည့်ဖို့ပဲ လိုတာပါ။

As well as triggering severe loss of memory and mental abilities,

ဆိုးဝါးတဲ့ မှတ်ဉာဏ်နဲ့ စိတ်ပိုင်း အရည်အသွေး ဆုံးရှုံးမှု အစပျိုးခြင်းအပြင်

the damage to the brain caused by Alzheimer's

အယ်ဇိုင်းမားကြောင့်ဖြစ်တဲ့ ဦးနှောက်ပျက်စီးမှုက

significantly reduces life expectancy and is always fatal.

ဘဝသက်တမ်းကို သိသိသာသာ လျော့ကျစေပြီး အမြဲတမ်း ဒါက သေလောက်ပါတယ်။

Remember Dr. Alzheimer found strange plaques and tangles

လွန်ခဲ့တဲ့ရာစုက Dr. Alzheimer Auguste ဦးနှောက်မှာ တွေ့ခဲ့တဲ့

in Auguste's brain a century ago.

ဆန်းတဲ့ အပြားတွေနဲ့ ရှုပ်ထွေးမှုကို သတိရပါ

For almost a century, we didn't know much about these.

ရာစုနှစ်တစ်ခုလုံး နီးပါး ဒါတွေအကြောင်း အများကြီး မသိခဲ့ကြဘူး။

Today we know they're made from protein molecules.

ဒီနေ့မှာ ဒါတွေဟာ ပရိုတိန်းမော်လီကျူးက လုပ်တာလို့ သိရတယ်။

You can imagine a protein molecule

ပရိုတိန်းမော်လီကျူးကို အိုရီဂါမိ

as a piece of paper that normally folds into an elaborate piece of origami.

အနုစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် ပုံမှန်ခေါက်ထား တဲ့ စက္ကူစလို မြင်ယောင်ကြည့်နိုင်ပါတယ်။

There are spots on the paper that are sticky.

စက္ကူပေါ်မှာ စေးကပ်နေတဲ့ အစက်တွေရှိတယ်။

And when it folds correctly, these sticky bits end up on the inside.

ပုံစံတကျ ခေါက်လိုက်ရင် ဒီစေးကပ်တဲ့အပိုင်း တွေဟာ အတွင်းဘက်ရောက်သွားတယ်။

But sometimes things go wrong, and some sticky bits are on the outside.

ဒါပေမဲ့ တစ်ခါတစ်လေ မှားသွားပြီး တချို့ စေးကပ်တဲ့ အပိုင်းတွေ အပြင်ဘက်ရောက်တယ်။

This causes the protein molecules to stick to each other,

ဒါက ပရိုတန်းမော်လီကျူးတွေ တစ်ခုနဲ့တစ်ခု ကပ်သွားစေပြီး

forming clumps that eventually become large plaques and tangles.

နောက်ဆုံး အချပ်ကြီးတွေနဲ့ ရှုပ်ထွေးမှုတွေ ဖြစ်လာတဲ့ အုပ်စုတွေဖွဲ့သွားတယ်။

That's what we see in the brains of Alzheimer's patients.

ဒါက အယ်ဇိုင်းမား ဝေဒနာရှင်ရဲ့ ဦးနှောက်တွေထဲမှာ မြင်ရတာပါ။

We've spent the past 10 years at the University of Cambridge

လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀နှစ် Cambridge တက္ကသိုလ်မှာ ကုန်ဆုံးကာ

trying to understand how this malfunction works.

ဒီ ချွတ်ယွင်းလုပ်ဆောင်ပုံကို နားလည်အောင် ကြိုးစားခဲ့တယ်။

There are many steps, and identifying which step to try to block is complex --

အဆင့်တွေ အများကြီးရှိပြီး ဘယ်အဆင့်က ပိတ်ဆို့ဖို့ စမ်းတာ ရှာတာ ရှုပ်ထွေးပါတယ်။

like defusing a bomb.

ဗုံးစနက်တံ ဖြုတ်သလိုပေါ့၊

Cutting one wire might do nothing.

ဝိုင်ယာတစ်ခု ဖြတ်လိုက်တာ ဘာမှမဖြစ်လောက်ပါဘူး။

Cutting others might make the bomb explore.

အခြားဟာတွေ ဖြတ်လိုက်တာက ဗုံးပေါက်ကွဲ စေနိုင်တယ်လေ။

We have to find the right step to block,

ပိတ်ဆို့ဖို့ မှန်ကန်တဲ့အဆင့်ကို ရှာဖို့လိုပြီး

and then create a drug that does it.

ဒါကိုလုပ်တဲ့ ဆေးတစ်မျိုး တီထွင်ရပါတယ်။

Until recently, we for the most part

မကြာသေးခင်အထိ အများအားဖြင့် ဝိုင်ယာတွေကို

have been cutting wires and hoping for the best.

ဖြတ်နေပြီး အကောင်းဆုံးကို မျှော်လင့်နေပါတယ်။

But now we've got together a diverse group of people --

ဒါပေမဲ့ အခု လူမျိုးစုံပါတဲ့အဖွဲ့ စုစည်းမိပါပြီ။

medics, biologists, geneticists, chemists, physicists, engineers and mathematicians.

ဆရာဝန်၊ ဇီဝ၊ ဗီဇ၊ ဓာတု၊ ရူပဗေဒပညာရှင်တွေ၊ အင်ဂျင်နီယာနဲ့ သင်္ချာပညာရှင်တွေပေါ့။

And together, we've managed to identify a critical step in the process

စုပေါင်းပြီး လုပ်ငန်းစဉ်မှာ အရေးပါတဲ့အဆင့် ကိုရှာဖွေဖို့ စီမံပြီးပါပြီ။

and are now testing a new class of drugs which would specifically block this step

အခု အထူးသဖြင့် ဒီအဆင့်နဲ့ ရောဂါကို တားဆီးဖို့ ဆေးသစ်တစ်မျိုးကို

and stop the disease.

စမ်းသပ်နေပါတယ်။

Now let me show you some of our latest results.

ကဲဒီတော့ နောက်ဆုံးရလာဒ် တစ်ချို့ကို မျှဝေခွင့်ပြုပါ။

No one outside of our lab has seen these yet.

ကျွန်တော်တို့ စမ်းသပ်ခန်းပြင်ပက လူတွေ မမြင်ဖူးသေးပါဘူး။

Let's look at some videos of what happened when we tested these new drugs in worms.

တီကောင်တွေကို စမ်းသပ်တ​ော့ ဖြစ်ပေါ်လာတာရဲ့ ဗီဒီယိုတွေကို ကြည့်ရအောင်။

So these are healthy worms,

ဒီတော့ တစ်ချို့တီကောင်တွေဟာ ကျန်းမာပြီး

and you can see they're moving around normally.

ပုံမှန်အတိုင်း ရွေ့ရှားနေတာ တွေ့ရပါတယ်။

These worms, on the other hand,

ဒါပေမဲ့ ဒီတီကောင်တွေရဲ့ အတွင်းဘက်မှာ

have protein molecules sticking together inside them --

တစ်ခုနဲ့တစ်ခုကပ်နေတဲ့ ပရိုတိန်းမော်လီကျူးတွေ ရှိပါတယ်။

like humans with Alzheimer's.

အယ်ဇိုင်းမားဖြစ်တဲ့ လူတွေလိုပေါ့။

And you can see they're clearly sick.

သူတို့ဟာ အရှင်းကြီး မကျန်းမာတာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။

But if we give our new drugs to these worms at an early stage,

ဒါပေမဲ့ ဒီတီကောင်တွေကို အစောပိုင်းအဆင့်မှာ ဆေးသစ်တိုက်လိုက်ရင်

then we see that they're healthy, and they live a normal lifespan.

သူတို့ဟာ ကျန်းမာပြီး သာမန် ဘဝသက်တမ်းမှာ ရှင်သန်တာကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။

This is just an initial positive result, but research like this

ဒါက ပဏာမ ရလာဒ်ကောင်းပဲ ရှိပါသေးတယ်၊ ဒါပေမဲ့ ဒီလိုသုသေသနက ပြဆိုတာက

shows us that Alzheimer's is a disease that we can understand and we can cure.

အယ်ဇိုင်းမားဟာ နားလည်နိုင်တဲ့ ရောဂါ ဖြစ်ပြီး ကုသလို့ရတယ်ဆိုတာပါ။

After 114 years of waiting,

၁၁၄ နှစ်ကြာ စောင့်ဆိုင်းပြီးတဲ့နောက်

there's finally real hope for what can be achieved

နောက်ဆုံးတော့ လာမယ့် ၁၀နှစ်၊ နှစ်၂၀ အတွင်းမှာ

in the next 10 or 20 years.

ရယူနိုင်တဲ့ တကယ့်မျှော်လင့်ချက်ပါ။

But to grow that hope, to finally beat Alzheimer's, we need help.

ဒါပေမဲ့ ဒီမျှော်လင့်ချက်ရှင်သန်ဖို့၊ အဆုံး အယ်ဇိုင်းမားကိုနိုင်ဖို့ အကူလိုပါတယ်

This isn't about scientists like me --

ကျွန်တော့လို သိပ္ပံပညာရှင်တွေနဲ့ မဟုတ်ပဲ

it's about you.

အားလုံးနဲ့ ဆိုင်တာပါ။

We need you to raise awareness that Alzheimer's is a disease

အယ်ဇိုင်းမားဟာ ရောဂါတစ်ခုဆိုတာ၊ ကြိုးစားရင် တိုက်ဖျက်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့

and that if we try, we can beat it.

အသိအမြင် နိုးကြားဖို့ ခင်ဗျားတို့လိုတယ်။

In the case of other diseases,

အခြားရောဂါတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး

patients and their families have led the charge for more research

လူနာတွေနဲ့ သူတို့ရဲ့မိသားစုတွေဟာ နောက်ထပ် သုသေသနအတွက် ဦးဆောင်ပြီး

and put pressure on governments, the pharmaceutical industry,

အစိုးရတွေ၊ ဆေးဝါးလုပ်ငန်း၊ သိပ္ပံပညာရှင်တွေနဲ့

scientists and regulators.

ထိန်းသိမ်းသူတွေကို ဖိအားပေးကြပါတယ်။

That was essential for advancing treatment for HIV in the late 1980s.

၁၉၈၀ နှောင်းပိုင်းနှစ်တွေမှာ HIV အတွက် ကုသမှု အဆင့်မြင့်ခြင်းဟာ မရှိမဖြစ်ပါ။

Today, we see that same drive to beat cancer.

ဒီနေ့ ကင်ဆာကိုတိုက်ဖျက်ဖို့ဟာ တွန်းအား အတူတူပဲလို့ မြင်ပါတယ်။

But Alzheimer's patients are often unable to speak up for themselves.

အယ်ဇိုင်းမား ဝေဒနာရှင်တွေကျတော့ မကြာခဏ​ေ ကိုယ့်ဘာသမပြောနိုင်ရှာပါဘူး။

And their families, the hidden victims, caring for their loved ones night and day,

မိသားစုတွေ နောက်ကွယ်က သားကောင်တွေ ဟာ သူတို့ချစ်ရသူတွေကို နေ့ညပြုစုရတော့

are often too worn out to go out and advocate for change.

တစ်ခါတစ်လေ အပြင်ထွက် ပြောင်းလဲတာ ထောက်ခံဖို့ ပင်းပန်းနေပါတယ်။

So, it really is down to you.

ဒီတော့ ဒါက တကယ်ကို ခင်ဗျားတို့ အပေါါ် ကျလာပါတယ်။

Alzheimer's isn't, for the most part, a genetic disease.

အယ်ဇိုင်းမားဟာ အများစုအနေနဲ့ မျိုးရိုးလိုက်တဲ့ ရောဂါမဟုတ်ပါဘူး။

Everyone with a brain is at risk.

ဦးနှောက်ပါတဲ့ လူတိုင်း အန္တရာယ်ရှိပါတယ်။

Today, there are 40 million patients like Auguste,

ဒီနေ့မှာ Auguste လိုမျိုး သူတို့ကိုယ်တိုင် အတွက် လိုအပ်တဲ့

who can't create the change they need for themselves.

အပြောင်းအလဲကို မဖန်တီးနိုင်တဲ့ လူနာ သန်း ၄၀ ရှိပါတယ်။

Help speak up for them,

သူတို့အတွက် ရပ်တည်ပေးဖို့ ကူညီပါ

and help demand a cure.

ကုသမှုကို တောင်းခံပေးကြပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)