My Daughter, Malala | Ziauddin Yousafzai | TED Talks

Translator: k.melanija | к.меланија Reviewer: Julia Kalaputi

In many patriarchal societies and tribal societies,

Во многу патријахални и племенски средини,

fathers are usually known by their sons,

татковците обично се познати по своите синови,

but I'm one of the few fathers

но, јас сум еден од малкуте татковци

who is known by his daughter,

кој е познат по својата ќерка,

and I am proud of it.

и сум горд на тоа.

(Applause)

(Аплауз)

Malala started her campaign for education

Малала ја започна нејзината кампања за образование

and stood for her rights in 2007,

и се заложи за своите права во 2007,

and when her efforts were honored in 2011,

и кога нејзините напори беа наградени во 2011,

and she was given the national youth peace prize,

и ѝ беше доделена националната младинска награда за мир,

and she became a very famous,

таа стана многу позната,

very popular young girl of her country.

многу популарна девојка во својата земја.

Before that, she was my daughter,

Претходно, таа беше мојата ќерка,

but now I am her father.

но, сега јас сум нејзиниот татко.

Ladies and gentlemen,

Дами и господа,

if we glance to human history,

доколку ја погледнеме човековата историја,

the story of women

приказната на жените

is the story of injustice,

е приказна за една неправда,

inequality,

нееднаквост,

violence and exploitation.

насилство и експлоатација.

You see,

Видете,

in patriarchal societies,

во патријахалните средини,

right from the very beginning,

уште од самиот почеток,

when a girl is born,

кога ќе се роди девојче,

her birth is not celebrated.

нејзиното раѓање не се прославува.

She is not welcomed,

Таа не е добредојдена

neither by father nor by mother.

ниту од нејзиниот татко, ниту од нејзината мајка.

The neighborhood comes

Соседите доаѓаат

and commiserates with the mother,

и сочувствуваат со мајката,

and nobody congratulates the father.

и никој не му честитува на таткото.

And a mother is very uncomfortable

На мајката многу ѝ е непријатно

for having a girl child.

што родила девојче.

When she gives birth to the first girl child,

Кога првороденото дете е девојче,

first daughter, she is sad.

прва ќерка, таа е тажна.

When she gives birth to the second daughter,

Кога ќе роди уште едно девојче,

she is shocked,

таа е шокирана,

and in the expectation of a son,

и при исчекувањето на син,

when she gives birth to a third daughter,

кога ќе роди и трето девојче,

she feels guilty like a criminal.

таа се чувствува виновно како криминалец.

Not only the mother suffers,

И не само што мајката страда,

but the daughter, the newly born daughter,

туку и ќерката, новородената ќеркичка,

when she grows old,

кога ќе потпорасне,

she suffers too.

и таа страда.

At the age of five,

На 5-годишна возраст,

while she should be going to school,

кога таа треба да почне да оди во училиште,

she stays at home

останува дома,

and her brothers are admitted in a school.

а нејзините браќа се примени на училиште.

Until the age of 12, somehow,

До 12-годишна возраст,

she has a good life.

таа некако живее добар живот.

She can have fun.

Може да се забавува.

She can play with her friends in the streets,

Може да игра со нејзините другарчиња на улиците,

and she can move around in the streets

и може да се движи наоколу по улиците

like a butterfly.

како пеперутка.

But when she enters her teens,

Но, кога таа ќе навлезе во своите тинејџерски години,

when she becomes 13 years old,

кога ќе наполни 13 години,

she is forbidden to go out of her home

ѝ се забранува да излегува од својот дом

without a male escort.

без машка придружба.

She is confined under the four walls of her home.

Таа е ограничена помеѓу четирите ѕидови на својот дом.

She is no more a free individual.

Таа повеќе не е слободна личност.

She becomes the so-called honor

Таа станува таканаречената чест

of her father and of her brothers

на нејзиниот татко и нејзините браќа,

and of her family,

и на нејзиното семејство,

and if she transgresses

и доколку не се однесува соодветно на

the code of that so-called honor,

прописоците на таканаречената чест,

she could even be killed.

може дури и да биде убиена.

And it is also interesting that this so-called

Исто така, интересно е и тоа штот аканаречените

code of honor,

it does not only affect the life of a girl,

прописи на чест,

не само што влијаат врз животот на девојчето,

it also affects the life

тие исто така влијаат и врз животите

of the male members of the family.

на машките членови на семејството.

I know a family of seven sisters and one brother,

Познавам едно семејство со седум сестри и еден брат,

and that one brother,

и тој еден брат

he has migrated to the Gulf countries,

се пресели во Заливските земји,

to earn a living for his seven sisters

за да може да заработува за своите седум сестри

and parents,

и за родителите,

because he thinks that it will be humiliating

зашто тој смета дека би било понижувачко

if his seven sisters learn a skill

доколку неговите седум сестри би научиле некоја вештина

and they go out of the home

и заминат од домот

and earn some livelihood.

и заработуваат за живот.

So this brother,

Така, овој брат,

he sacrifices the joys of his life

го жртвува задоволствата во својот живот

and the happiness of his sisters

и среќата на неговите сестри

at the altar of so-called honor.

на олтарот на таканаречената чест.

And there is one more norm

Постои уште една норма

of the patriarchal societies

во патријахалните средини,

that is called obedience.

која се нарекува послушност.

A good girl is supposed to be

Една добра девојка се очекува да биде

very quiet, very humble

многу тивка, многу понизна,

and very submissive.

и многу покорна.

It is the criteria.

Тој е критериумот.

The role model good girl should be very quiet.

Примерот за тоа каква треба да биде една девојка е тивок.

She is supposed to be silent

Таа треба да е тивка,

and she is supposed to accept the decisions

и треба да ги прифаќа одлуките донесени

of her father and mother

од страна на мајка ѝ и татко ѝ

and the decisions of elders,

и одлуките на постарите,

even if she does not like them.

дури и доколку не ѝ се допаѓаат.

If she is married to a man she doesn't like

Ако е омажена за маж кој не ѝ се допаѓа,

or if she is married to an old man,

или доколку е омажена за стар човек,

she has to accept,

таа мора тоа да го прифати,

because she does not want to be dubbed

затоа што не сака луѓето да се посомневаат во

as disobedient.

нејзината послушност.

If she is married very early,

Доколку е омажена многу рано,

she has to accept.

таа мора да го прифати тоа.

Otherwise, she will be called disobedient.

Инаку, ќе биде прогласена за непослушна.

And what happens at the end?

И што се случува на крајот?

In the words of a poetess,

Според зборовите на една поетеса,

she is wedded, bedded,

таа е омажена, врзана,

and then she gives birth to more sons and daughters.

и потоа раѓа синови и ќерки.

And it is the irony of the situation

А иронијата во целата ситуација

that this mother,

е во тоа што оваа мајка,

she teaches the same lesson of obedience

ги учи на истата лекција за послушност

to her daughter

нејзините ќерки,

and the same lesson of honor to her sons.

и истата лекција за чест кон нејзините синови.

And this vicious cycle goes on, goes on.

И така овој маѓепсан круг продолжува.

Ladies and gentlemen,

Дами и господа,

this plight of millions of women

страдањето на милиони жени

could be changed

може да биде променето

if we think differently,

доколку ние размислуваме поинаку,

if women and men think differently,

доколку мажите и жените размислуваат поинаку,

if men and women in the tribal and patriarchal societies

доколку мажите и жените во племенските и патријахални средини

in the developing countries,

во земјите во развој,

if they can break a few norms

доколку тие можат да прекршат неколку норми

of family and society,

на семејството и општеството,

if they can abolish the discriminatory laws

доколку тие можат да ги поништат дискриминирачките закони

of the systems in their states,

на системите во своите земји

which go against the basic human rights

кои се косат со основните човекови права

of the women.

на жените.

Dear brothers and sisters, when Malala was born,

Драги браќа и сестри, кога Малала се роди,

and for the first time,

и за прв пат,

believe me,

верувајте ми,

I don't like newborn children, to be honest,

не сакам новороденчиња, да бидам искрен,

but when I went and I looked into her eyes,

но кога отидов и погледнав во нејзините очи,

believe me,

верувајте ми,

I got extremely honored.

се почувствував премногу почестен.

And long before she was born,

А, долго пред да се роди,

I thought about her name,

размислував за нејзиното име,

and I was fascinated with a heroic

и бев фасциниран од еден херојски,

legendary freedom fighter in Afghanistan.

легендарен борец за слобода од Авганистан.

Her name was Malalai of Maiwand,

Нејзиното име беше Малалаи од Маиванд,

and I named my daughter after her.

па ја нареков мојата ќерка по неа.

A few days after Malala was born,

Неколку дена откако Малала се роди,

my daughter was born,

мојата ќерка се роди,

my cousin came --

дојде еден мој роднина,

and it was a coincidence --

и сосема случајно,

he came to my home

тој дојде во мојот дом

and he brought a family tree,

и ми донесе семејно дрво,

a family tree of the Yousafzai family,

семејното дрво на семејството Јусафзаи,

and when I looked at the family tree,

и кога погледнав во него,

it traced back to 300 years of our ancestors.

тоа се простираше 300 години наназад кон нашите предци.

But when I looked, all were men,

Но, кога го погледнав, сите беа мажи,

and I picked my pen,

и го зедов моето пенкало,

drew a line from my name,

повлеков линија од моето име,

and wrote, "Malala."

и напишав „Малала“.

And when she grow old,

А кога таа потпорасна,

when she was four and a half years old,

кога наполни четири и пол години,

I admitted her in my school.

ја примив во моето училиште.

You will be asking, then, why should I mention about

Ќе се прашате зошто го споменувам

the admission of a girl in a school?

примањето на едно девојче во училиште?

Yes, I must mention it.

Да, морам да го споменам тоа.

It may be taken for granted in Canada,

Тоа може да се земе здраво-за-готово во Канада,

in America, in many developed countries,

во Америка, во многу развиени земји,

but in poor countries,

но во сиромашните земји,

in patriarchal societies, in tribal societies,

особено во патријахалните средини, во племенски средини,

it's a big event for the life of girl.

тоа е голем настан во животот на едно девојче.

Enrollment in a school means

Запишувањето на училиште значи

recognition of her identity and her name.

признавање на нејзиниот идентитет и нејзиното име.

Admission in a school means

Нејзиното примање во училиште значи

that she has entered the world of dreams

дека таа има навлезено во светот на сништата

and aspirations

и копнежите

where she can explore her potentials

каде може да го истражува својот потенцијал

for her future life.

за нејзиниот иден живот.

I have five sisters,

Јас имам пет сестри,

and none of them could go to school,

и ниту една од нив не можеше да оди на училиште,

and you will be astonished,

и ќе се запрепастите.

two weeks before,

Пред две недели,

when I was filling out the Canadian visa form,

кога го пополнував формуларот за канадска виза,

and I was filling out the family part of the form,

делот од формуларот за семејството,

I could not recall

не можев да се сетам

the surnames of some of my sisters.

на презимињата на некои од своите сестри.

And the reason was

А, причина за тоа беше тоа што

that I have never, never seen the names

јас никогаш ги немам видено имињата

of my sisters written on any document.

на моите сестри напишани на било каков документ.

That was the reason that

Тоа беше причината поради која

I valued my daughter.

ја вреднувам својата ќерка.

What my father could not give to my sisters

Тоа што татко ми не можеше да им го даде на моите сестри

and to his daughters,

и неговите ќерки,

I thought I must change it.

помислив дека јас морам да го променам.

I used to appreciate the intelligence

Порано ја ценев интелигенцијата

and the brilliance of my daughter.

и брилијантноста на мојата ќерка.

I encouraged her to sit with me

Ја охрабрував да седи со мене

when my friends used to come.

кога моите пијатели ме посетуваа.

I encouraged her to go with me to different meetings.

Ја охрабрував да доаѓа со мене на различни состаноци.

And all these good values,

И сите овие доблести,

I tried to inculcate in her personality.

се обидував да ги вметнав во нејзината личност.

And this was not only she, only Malala.

И ова не беше само со неа, само со Малала.

I imparted all these good values

Јас ги влеав сите овие доблести

to my school, girl students and boy students as well.

во моето училиште, кај учениците девојчиња и момчиња.

I used education for emancipation.

Го користев образованието за еманципирање.

I taught my girls,

Ги учев моите девојчиња,

I taught my girl students,

моите ученички,

to unlearn the lesson of obedience.

да се одучат од лекцијата за послушност,

I taught my boy students

Ги учев моите ученици

to unlearn the lesson of so-called pseudo-honor.

да се одучат од лекцијата наречена псевдо-чест.

Dear brothers and sisters,

Драги браќа и сестри,

we were striving for more rights for women,

ние посегнувавме кон поголеми права за жените,

and we were struggling to have more,

и се боревме да добиеме повеќе,

more and more space for the women in society.

сè повеќе и повеќе простор за жените во општеството.

But we came across a new phenomenon.

Но, наидовме на нов феномен.

It was lethal to human rights

Тој е смртоносен за човековите права,

and particularly to women's rights.

особено за правата на жените.

It was called Talibanization.

Се нарекува „талибанизација“.

It means a complete negation

Тој означува целосно негирање

of women's participation

на учеството на жените

in all political, economical and social activities.

во сите политички, економски и општествени активности.

Hundreds of schools were lost.

Стотици училишта се изгубени.

Girls were prohibited from going to school.

На девојчињата им беше забрането да одат на училиште.

Women were forced to wear veils

Жените беа принудени да носат превез

and they were stopped from going to the markets.

и беа спречени да одат на пазарите.

Musicians were silenced,

Музичарките беа замолчени,

girls were flogged

девојчињата беа камшикувани,

and singers were killed.

а пејачките убивани.

Millions were suffering,

Милиони страдаа,

but few spoke,

но само неколкумина прозбореа,

and it was the most scary thing

и тоа беше најстрашната работа,

when you have all around such people

кога наоколу имате такви луѓе

who kill and who flog,

кои убиваат и камшикуваат,

and you speak for your rights.

а вие зборувате за своите права.

It's really the most scary thing.

Тоа навистина е најстрашното нешто.

At the age of 10,

На 10-годишна возраст,

Malala stood, and she stood for the right

Малала се спротивстави, се спротивстави

of education.

за правото на образование.

She wrote a diary for the BBC blog,

Таа пишуваше дневник за блогот на BBC,

she volunteered herself

волонтираше

for the New York Times documentaries,

за документарците на New York Times,

and she spoke from every platform she could.

и зборуваше од секоја можна платформа.

And her voice was the most powerful voice.

И нејзиниот глас беше најмоќен.

It spread like a crescendo all around the world.

Се прошири како крешендо насекаде низ светот.

And that was the reason the Taliban

Тоа беше причината што Талибанците

could not tolerate her campaign,

не можеа да ја толерираат нејзината кампања,

and on October 9 2012,

и на 9-ти октомври, 2012

she was shot in the head at point blank range.

таа беше застрелана во главата од празна точка на нишанење.

It was a doomsday for my family and for me.

Тоа беше судниот ден за моето семејство и за мене.

The world turned into a big black hole.

Светот се претвори во голема црна дупка.

While my daughter was

Додека мојата ќерка беше

on the verge of life and death,

на работ помеѓу животот и смртта,

I whispered into the ears of my wife,

ѝ прошепотив на мојата сопруга,

"Should I be blamed for what happened

„Дали сум виновен за тоа што ѝ се случи на

to my daughter and your daughter?"

мојата и твоја ќерка?“

And she abruptly told me,

А, таа неочекувано ми рече:

"Please don't blame yourself.

„Те молам не обвинувај се себе си.

You stood for the right cause.

Ти се залагаше за вистинската цел.

You put your life at stake

Го стави својот живот на коцка

for the cause of truth,

поради вистината,

for the cause of peace,

поради мирот,

and for the cause of education,

и поради образованието,

and your daughter in inspired from you

а твојата ќерка се инспирираше од тебе

and she joined you.

и ти се придружи.

You both were on the right path

Двајцата бевте на вистинскиот пат

and God will protect her."

и Господ ќе ја заштити.“

These few words meant a lot to me,

Овие неколку зборови премногу ми значеа,

and I didn't ask this question again.

и никогаш повторно не го поставив тоа прашање.

When Malala was in the hospital,

Кога Малала беше во болница,

and she was going through the severe pains

и имаше многу силни болки,

and she had had severe headaches

и имаше многу силни главоболки,

because her facial nerve was cut down,

затоа што нервот од лицето ѝ беше пресечен,

I used to see a dark shadow

гледав темна сенка

spreading on the face of my wife.

како се шири на лицето на мојата сопруга.

But my daughter never complained.

Но, мојата ќерка никогаш не се жалеше.

She used to tell us,

Ни велеше,

"I'm fine with my crooked smile

„Не ми пречи мојата искривена насмевка

and with my numbness in my face.

и моето здрвено лице.

I'll be okay. Please don't worry."

Ќе бидам во ред. Ве молам не грижете се.“

She was a solace for us,

Таа ни беше утеха,

and she consoled us.

и нашата сила.

Dear brothers and sisters,

Драги браќа и сестри,

we learned from her how to be resilient

од неа научивме како да бидеме истрајни

in the most difficult times,

во најтешките времиња,

and I'm glad to share with you

и мило ми е што можам да го споделам со вас

that despite being an icon

тоа што - настрана од тоа што е икона

for the rights of children and women,

за правата на децата и жените,

she is like any 16-year old girl.

таа е како и секоја друга 16-годишна девојка.

She cries when her homework is incomplete.

Плаче кога домашната не ѝ е подготвена.

She quarrels with her brothers,

Се расправа со нејзините браќа,

and I am very happy for that.

и мене ми е мило поради тоа.

People ask me,

Луѓето ме прашуваат,

what special is in my mentorship

што е толку особено во моето менторство

which has made Malala so bold

што ја направи Малала толку смела

and so courageous and so vocal and poised?

и толку храбра и толку гласна и подготвена?

I tell them, don't ask me what I did.

Јас им велам, не прашувајте ме што направив.

Ask me what I did not do.

Прашајте ме што не направив.

I did not clip her wings, and that's all.

Не ѝ ги потсеков крилјата, тоа е сè.

Thank you very much.

Ви благодарам многу.

(Applause)

(Аплауз)

Thank you. Thank you very much. Thank you. (Applause)

Ви благодарам. Ви благодарам многу. (Аплауз)