My Daughter, Malala | Ziauddin Yousafzai | TED Talks

Ziauddin Yousafzai: Con gái tôi, Malala

Translator: Nhu PHAM Reviewer: Chau Nguyen

In many patriarchal societies and tribal societies,

Trong nhiều xã hội phụ hệ và mang tính bộ tộc,

fathers are usually known by their sons,

các ông bố thường được biết đến nhờ con trai mình,

but I'm one of the few fathers

nhưng tôi là một trong số ít các ông bố

who is known by his daughter,

những người được mọi người biết đến nhờ con gái của mình,

and I am proud of it.

và tôi tự hào về điều đó.

(Applause)

(Vỗ tay)

Malala started her campaign for education

Malala đã bắt đầu chiến dịch cho giáo dục

and stood for her rights in 2007,

và đứng lên đấu tranh vì quyền lợi của nó từ năm 2007,

and when her efforts were honored in 2011,

và khi những nỗ lực của con bé được vinh danh vào năm 2011,

and she was given the national youth peace prize,

nó đã được trao giải hòa bình của thanh niên quốc gia,

and she became a very famous,

và con bé trở nên rất nổi tiếng,

very popular young girl of her country.

trở thành một cô gái trẻ nổi tiếng tại đất nước của mình.

Before that, she was my daughter,

Trước khi những điều đó xảy ra, nó là con gái tôi,

but now I am her father.

nhưng bây giờ tôi được xưng là cha của con bé.

Ladies and gentlemen,

Kính thưa Quý Bà và Quý ông

if we glance to human history,

Nếu chúng ta lướt qua lịch sử loài người,

the story of women

câu chuyện của phụ nữ

is the story of injustice,

là câu chuyện của bất công,

inequality,

bất bình đẳng,

violence and exploitation.

bạo lực và bóc lột.

You see,

Bạn thấy đấy,

in patriarchal societies,

trong xã hội phụ hệ,

right from the very beginning,

ngay từ khi,

when a girl is born,

một bé gái được sinh ra,

her birth is not celebrated.

sự chào đời của nó không được người khác đón mừng.

She is not welcomed,

Con bé không được hoan nghênh,

neither by father nor by mother.

bởi cả cha lẫn mẹ nó.

The neighborhood comes

Những người láng giềng tìm đến

and commiserates with the mother,

và chia sẻ nỗi buồn với bà mẹ,

and nobody congratulates the father.

và không một ai chúc mừng người cha.

And a mother is very uncomfortable

Và người mẹ cảm thấy rất khó chịu

for having a girl child.

vì đã sinh ra một đứa bé gái.

When she gives birth to the first girl child,

Khi hạ sinh đứa con gái đầu tiên,

first daughter, she is sad.

cô ấy buồn.

When she gives birth to the second daughter,

Khi sinh đứa con gái thứ hai,

she is shocked,

cô ta bị sốc,

and in the expectation of a son,

và với kỳ vọng có được một đứa con trai,

when she gives birth to a third daughter,

khi hạ sinh đứa con gái thứ ba,

she feels guilty like a criminal.

cô ta có cảm giác như một tội đồ.

Not only the mother suffers,

Không chỉ là các bà mẹ bị dằn vặt,

but the daughter, the newly born daughter,

mà cả đứa con gái, đứa con gái vừa được sinh ra,

when she grows old,

khi lớn lên,

she suffers too.

nó cũng sẽ bị dằn vặt như thế.

At the age of five,

Ở tuổi lênnăm,

while she should be going to school,

khi mà lẽ ra con bé được đi học,

she stays at home

nó bị bắt ở nhà

and her brothers are admitted in a school.

trong khi anh em trai mình được nhận vào trường.

Until the age of 12, somehow,

Cho đến khi tuổi 12, bằng cách nào đó,

she has a good life.

con bé có được một cuộc sống tốt.

She can have fun.

Nó có thể vui chơi.

She can play with her friends in the streets,

Nó có thể chơi với bạn bè mình trên đường phố,

and she can move around in the streets

và có thể di chuyển xung quanh

like a butterfly.

như một con bướm.

But when she enters her teens,

Nhưng khi bước vào tuổi thiếu niên,

when she becomes 13 years old,

Khi con bé lên 13,

she is forbidden to go out of her home

nó bị cấm ra khỏi nhà

without a male escort.

nếu không được hộ tống bởi một người đàn ông.

She is confined under the four walls of her home.

Cô bé bị giam cầm bởi bốn bức tường.

She is no more a free individual.

không còn có sự tự do cá nhân nữa.

She becomes the so-called honor

Con bé trở thành một thứ danh dự

of her father and of her brothers

của cha, anh em

and of her family,

và của gia đình cô,

and if she transgresses

và nếu nó vượt qua

the code of that so-called honor,

quy tắc của cái được gọi là danh dự đó,

she could even be killed.

nó thậm chí có thể bị giết chết.

And it is also interesting that this so-called

Và cũng thật thú vị

code of honor,

khi mà cái được gọi là danh dự này,

it does not only affect the life of a girl,

không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống của cô bé,

it also affects the life

mà còn đến cuộc sống

of the male members of the family.

của các nam giới trong gia đình.

I know a family of seven sisters and one brother,

Tôi biết một gia đình có bảy chị em gái và một cậu con trai,

and that one brother,

và cậu con trai đó,

he has migrated to the Gulf countries,

đã phải di dân đến các nước vùng Vịnh,

to earn a living for his seven sisters

để kiếm sống nuôi bảy chị em mình

and parents,

và cha mẹ,

because he thinks that it will be humiliating

bởi vì anh ta nghĩ rằng sẽ rất nhục nhã

if his seven sisters learn a skill

nếu bảy chị em của anh ta học lấy một nghề

and they go out of the home

và đi ra khỏi nhà

and earn some livelihood.

kiếm lấy một kế sinh nhai.

So this brother,

Vì vậy cậu trai này,

he sacrifices the joys of his life

anh ta hy sinh niềm vui sống của bản thân

and the happiness of his sisters

và hạnh phúc của chị em anh ta

at the altar of so-called honor.

trên bàn thờ tôn thờ thứ danh dự đấy.

And there is one more norm

Và có một luật lệ nữa

of the patriarchal societies

trong những xã hội phụ hệ

that is called obedience.

được gọi là sự vâng lời.

A good girl is supposed to be

Một cô gái tốt có nghĩa vụ phải

very quiet, very humble

rất yên lặng, rất khiêm tốn

and very submissive.

và rất phục tùng.

It is the criteria.

Đó là các tiêu chuẩn.

The role model good girl should be very quiet.

Mẫu cô gái tốt là phải rất im lặng.

She is supposed to be silent

Cô ta có nghĩa vụ phải im lặng

and she is supposed to accept the decisions

và chấp nhận các quyết định

of her father and mother

của cha và mẹ

and the decisions of elders,

và các quyết định của trưởng lão,

even if she does not like them.

ngay cả khi cô ta không thích chúng.

If she is married to a man she doesn't like

Nếu cô kết hôn với một người đàn ông mà cô ấy không thích

or if she is married to an old man,

hay kết hôn với một ông già,

she has to accept,

cô vẫn phải chấp nhận nó,

because she does not want to be dubbed

bởi vì cô ấy không muốn bị gọi là

as disobedient.

ngỗ nghịch.

If she is married very early,

Nếu cô ấy kết hôn rất sớm,

she has to accept.

cô vẫn phải chấp nhận.

Otherwise, she will be called disobedient.

Nếu không, cô sẽ bị gọi là ngỗ ngược.

And what happens at the end?

Và những gì cuối cùng sẽ xảy ra?

In the words of a poetess,

Theo lời của một nhà thơ nữa,

she is wedded, bedded,

cô ta bị ép gả

and then she gives birth to more sons and daughters.

và sau đó sinh thêm con trai và con gái.

And it is the irony of the situation

Và chính sự trớ trêu của hoàn cảnh khiến

that this mother,

người mẹ này,

she teaches the same lesson of obedience

cô ta sẽ lại dạy cho con gái mình

to her daughter

một bài học tương tự về sự vâng lời

and the same lesson of honor to her sons.

và bài học khác để vinh danh con trai cô ấy.

And this vicious cycle goes on, goes on.

Và vòng luẩn quẩn này cứ thế tiếp tục

Ladies and gentlemen,

Kính thưa Quý Bà và Quý ông

this plight of millions of women

cảnh ngộ nghiệt ngã mà hàng triệu phụ nữ gặp phải này

could be changed

có thể được thay đổi

if we think differently,

Nếu chúng ta suy nghĩ khác đi,

if women and men think differently,

Nếu phụ nữ và nam giới suy nghĩ khác đi,

if men and women in the tribal and patriarchal societies

Nếu đàn ông và phụ nữ trong xã hội phụ hệ và mang tính bộ lạc

in the developing countries,

ở các nước đang phát triển,

if they can break a few norms

nếu họ có thể phá vỡ luật lệ

of family and society,

về gia đình và xã hội,

if they can abolish the discriminatory laws

nếu họ có thể bãi bỏ luật phân biệt đối xử

of the systems in their states,

trong hệ thống xã hội của mình,

which go against the basic human rights

những thứ mà đi ngược lại các nhân quyền cơ bản

of the women.

của phụ nữ.

Dear brothers and sisters, when Malala was born,

Anh chị em thân mến, khi Malala được sinh ra,

and for the first time,

lần đầu tiên,

believe me,

Tin tôi đi

I don't like newborn children, to be honest,

Tôi không thích trẻ sơ sinh, thẳng thắn mà nói

but when I went and I looked into her eyes,

nhưng khi tôi nhìn vào đôi mắt con bé,

believe me,

Tin tôi đi

I got extremely honored.

Tôi cảm thấy rất vinh dự.

And long before she was born,

Và rất lâu trước khi nó được sinh ra,

I thought about her name,

Tôi đã nghĩ về một cái tên cho con bé,

and I was fascinated with a heroic

và tôi đã thích thú với một anh hùng

legendary freedom fighter in Afghanistan.

huyền thoại và tự do tại Afghanistan.

Her name was Malalai of Maiwand,

Tên cô ấy là Malalai Maiwand,

and I named my daughter after her.

và tôi đặt tên con gái tôi theo nhân vật này.

A few days after Malala was born,

Một vài ngày sau khi Malala chào đời,

my daughter was born,

con gái tôi được sinh ra,

my cousin came --

người anh em họ của tôi đến thăm--

and it was a coincidence --

và đó là một sự trùng hợp --

he came to my home

anh ta đã đến nhà của tôi

and he brought a family tree,

và mang theo một cây phả hệ,

a family tree of the Yousafzai family,

một cây phả hệ của gia đình Yousafzai,

and when I looked at the family tree,

và khi tôi nhìn vào cái cây này,

it traced back to 300 years of our ancestors.

nó truy ngược trở lại tổ tiên 300 năm về trước của chúng tôi.

But when I looked, all were men,

Nhưng khi nhìn vào đó, tất cả đều là đàn ông,

and I picked my pen,

và tôi đã lấy cây bút của mình,

drew a line from my name,

vẽ một đường từ tên của tôi,

and wrote, "Malala."

và viết, "Malala."

And when she grow old,

Và khi con bé lớn lên,

when she was four and a half years old,

Khi nó lên bốn tuổi rưỡi,

I admitted her in my school.

tôi đã nhận nó vào trường của mình.

You will be asking, then, why should I mention about

Bạn sẽ hỏi, tại sao tôi đề cập đến

the admission of a girl in a school?

việc thu nhận một bé gái vào trường học?

Yes, I must mention it.

Có, tôi phải đề cập đến nó.

It may be taken for granted in Canada,

Nó có thể được cho là bình thường ở Canada,

in America, in many developed countries,

ở Mỹ, ở nhiều nước phát triển,

but in poor countries,

nhưng ở các nước nghèo,

in patriarchal societies, in tribal societies,

trong xã hội phụ hệ, trong xã hội mang tính bộ tộc,

it's a big event for the life of girl.

đó là một sự kiện lớn trong cuộc đời của một cô gái.

Enrollment in a school means

Tuyển sinh trong trường học có nghĩa là

recognition of her identity and her name.

công nhận của danh tính và tên tuổi của cô ấy.

Admission in a school means

Nhập học tại một trường nghĩa là

that she has entered the world of dreams

cô ấy đã bước vào thế giới của những giấc mơ

and aspirations

và khát vọng

where she can explore her potentials

nơi cô có thể khám phá tiềm năng của mình

for her future life.

cho cuộc sống tương lai của cô.

I have five sisters,

Tôi có 5 chị em,

and none of them could go to school,

và không ai trong số họ được đi học,

and you will be astonished,

và bạn sẽ lấy làm ngạc nhiên,

two weeks before,

hai tuần trước,

when I was filling out the Canadian visa form,

khi tôi điền vào mẫu thị thực Canada,

and I was filling out the family part of the form,

và tôi đã điền vào phần dành cho gia đình

I could not recall

và tôi đã không thể nhớ ra

the surnames of some of my sisters.

họ của một số chị em của mình.

And the reason was

Và lý do là

that I have never, never seen the names

tôi không bao giờ, không bao giờ nhìn thấy

of my sisters written on any document.

tên của chị em mình được viết trên bất kỳ tài liệu nào.

That was the reason that

Đó là lý do mà

I valued my daughter.

tôi trân trọng con gái mình.

What my father could not give to my sisters

Những gì mà cha tôi không thể cho các chị em của tôi

and to his daughters,

và các con gái của ông,

I thought I must change it.

Tôi nghĩ rằng tôi phải thay đổi nó.

I used to appreciate the intelligence

Tôi đánh giá cao

and the brilliance of my daughter.

sự thông minh và sáng dạ của con gái mình.

I encouraged her to sit with me

Tôi khuyến khích con bé đến ngồi với tôi

when my friends used to come.

khi bạn bè đến thăm.

I encouraged her to go with me to different meetings.

Tôi khuyến khích nó đi với tôi đến các cuộc họp.

And all these good values,

Và tất cả những giá trị tốt này,

I tried to inculcate in her personality.

Tôi đã cố gắng khắc sâu vào tính cách của con bé.

And this was not only she, only Malala.

Và điều này không chỉ cho nó, chỉ cho Malala.

I imparted all these good values

Tôi truyền đạt tất cả những giá trị tốt này

to my school, girl students and boy students as well.

vào trường học của mình, các học sinh nữ cũng như học sinh nam.

I used education for emancipation.

Tôi sử dụng giáo dục để giải phóng phụ nữ.

I taught my girls,

Tôi đã dạy các cô gái của mình,

I taught my girl students,

Tôi đã dạy những nữ sinh của mình,

to unlearn the lesson of obedience.

quên đi bài học vềsự vâng lời.

I taught my boy students

Tôi đã dạy những nam sinh

to unlearn the lesson of so-called pseudo-honor.

quên đi bài học về cái gọi là danh dự hão.

Dear brothers and sisters,

Anh chị em thân mến ,

we were striving for more rights for women,

chúng tôi phấn đấu để có thêm nhiều quyền cho phụ nữ,

and we were struggling to have more,

và chúng tôi đã đấu tranh để có nhiều hơn,

more and more space for the women in society.

nhiều hơn và nhiều không gian dành cho phụ nữ trong xã hội.

But we came across a new phenomenon.

Nhưng chúng tôi đã gặp phải một hiện tượng mới.

It was lethal to human rights

nguy hiểm đến quyền con người

and particularly to women's rights.

và đặc biệt là quyền của phụ nữ.

It was called Talibanization.

Nó được gọi là taliban hoá.

It means a complete negation

có nghĩa là phủ định hoàn toàn

of women's participation

sự tham gia của phụ nữ

in all political, economical and social activities.

vào mọi hoạt động chính trị, kinh tế và xã hội.

Hundreds of schools were lost.

Hàng trăm ngôi trường bị tàn phá.

Girls were prohibited from going to school.

các cô gái bị cấm đi học.

Women were forced to wear veils

Phụ nữ bị buộc phải mang mạng che mặt

and they were stopped from going to the markets.

và ngừng đi ra ngoài.

Musicians were silenced,

Các nhạc công im tiếng,

girls were flogged

các cô gái bị đòn roi

and singers were killed.

và những ca sĩ bị thiệt mạng.

Millions were suffering,

Hàng triệu người khốn khổ

but few spoke,

nhưng ít ai dám cất lên tiếng nói,

and it was the most scary thing

và đó là điều đáng sợ nhất

when you have all around such people

khi xung quanh bạn là những người như vậy

who kill and who flog,

những người bị giết và bị đòn roi,

and you speak for your rights.

và bạn lên tiếng cho quyền lợi của mình.

It's really the most scary thing.

Nó thực sự là điều đáng sợ nhất.

At the age of 10,

Ở tuổi lên 10,

Malala stood, and she stood for the right

Malala đứng lên và đứng lên cho quyền

of education.

được giáo dục.

She wrote a diary for the BBC blog,

Con bé đã viết một cuốn nhật ký cho blog BBC ,

she volunteered herself

con bé tình nguyện

for the New York Times documentaries,

trở thành tài liệu cho tờ New York Times,

and she spoke from every platform she could.

và lên tiếng trên tất cả những phương tiện mà nó có thể.

And her voice was the most powerful voice.

Và giọng nói của con bé là giọng nói mạnh mẽ nhất.

It spread like a crescendo all around the world.

Nó lây lan như đỉnh cao trên toàn thế giới.

And that was the reason the Taliban

Và đó là lý do

could not tolerate her campaign,

Taliban không thể chịu đựng được chiến dịch của nó,

and on October 9 2012,

và ngày 9 tháng 10 năm 2012,

she was shot in the head at point blank range.

con bé đã bị bắn vào đầu.

It was a doomsday for my family and for me.

Đó là một ngày tận thế cho gia đình tôi và cho cả tôi.

The world turned into a big black hole.

Thế giới sụp đổ thành một lỗ đen lớn.

While my daughter was

Trong khi con gái tôi

on the verge of life and death,

trên bờ vực giữa cuộc sống và cái chết,

I whispered into the ears of my wife,

Tôi đã thì thầm vào tai vợ mình,

"Should I be blamed for what happened

"Liệu anh có nên bị kết tội vì những gì đã xảy ra

to my daughter and your daughter?"

cho con gái anh và con gái em không?"

And she abruptly told me,

Và cô ấy đột ngột nói với tôi rằng,

"Please don't blame yourself.

"Anh làm ơn đừng tự trách bản thân mình.

You stood for the right cause.

Anh đã đứng lên vì những điều đúng đắn.

You put your life at stake

Anh lao vào hiểm nguy

for the cause of truth,

vì lẽ phải,

for the cause of peace,

vì hòa bình,

and for the cause of education,

và vì giáo dục,

and your daughter in inspired from you

và con gái của anh được truyền cảm hứng từ anh

and she joined you.

và nó đã tham gia cùng anh.

You both were on the right path

Cả hai cha con đang đi đúng hướng

and God will protect her."

"và Chúa sẽ bảo vệ cho con bé."

These few words meant a lot to me,

Những từ này có nghĩa rất lớn với tôi,

and I didn't ask this question again.

và tôi đã không hỏi câu hỏi này một lần nữa.

When Malala was in the hospital,

Khi Malala ở trong bệnh viện,

and she was going through the severe pains

và con bé đã trải qua những đau đớn

and she had had severe headaches

những cơn đau đầu như búa bổ

because her facial nerve was cut down,

bởi vì các dây thần kinh mặt của con bé bị cắt lìa,

I used to see a dark shadow

Tôi đã nhìn thấy sự u tối

spreading on the face of my wife.

trên khuôn mặt của vợ tôi.

But my daughter never complained.

Nhưng con gái tôi không bao giờ phàn nàn.

She used to tell us,

Con bé kể chúng tôi nghe,

"I'm fine with my crooked smile

"Con ổn với nụ cười méo này

and with my numbness in my face.

và sự đơ cứng của khuôn mặt mình.

I'll be okay. Please don't worry."

Con sẽ ổn thôi. Cha mẹ đừng lo lắng nhé."

She was a solace for us,

Con bé là một sự an ủi cho chúng tôi,

and she consoled us.

và nó đã an ủi chúng tôi.

Dear brothers and sisters,

Anh chị em thân mến ,

we learned from her how to be resilient

chúng tôi đã học từ con bé về việc làm thế nào để bật dậy

in the most difficult times,

trong những thời điểm khó khăn nhất,

and I'm glad to share with you

và tôi vui mừng chia sẻ với các bạn

that despite being an icon

rằng mặc dù là một biểu tượng

for the rights of children and women,

về quyền trẻ em và phụ nữ,

she is like any 16-year old girl.

con bé cũng giống như bất kỳ bé gái 16 tuổi nào.

She cries when her homework is incomplete.

Con bé khóc khi bài tập ở nhà của mình không được hoàn thành đầy đủ.

She quarrels with her brothers,

Con bé tranh cãi với em trai mình,

and I am very happy for that.

và tôi rất hạnh phúc vì điều đó.

People ask me,

Người ta hỏi tôi rằng,

what special is in my mentorship

có gì đặc biệt trong cách giảng dạy của tôi

which has made Malala so bold

thứ đã làm cho Malala trở nên kiên cường

and so courageous and so vocal and poised?

dũng cảm, dán lên tiếng và đĩnh đạc như thế?

I tell them, don't ask me what I did.

Tôi nói với họ, đừng hỏi tôi về những gì tôi đã làm.

Ask me what I did not do.

Hãy hỏi tôi về những gì tôi đã không làm.

I did not clip her wings, and that's all.

Tôi đã không cắt đi đôi cánh của con bé. Chỉ có vậy

Thank you very much.

Cảm ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you. Thank you very much. Thank you. (Applause)

Cảm ơn. Cảm ơn rất nhiều. Xin cảm ơn. (Vỗ tay)