My Daughter, Malala | Ziauddin Yousafzai | TED Talks

Tłumaczenie: Maciej Mackiewicz Korekta: Mateusz Radziwonowicz

In many patriarchal societies and tribal societies,

W wielu społeczeństwach patriarchalnych i plemiennych

fathers are usually known by their sons,

ojcowie są znani dzięki swoim synom.

but I'm one of the few fathers

Ja jestem jednym z nielicznych ojców,

who is known by his daughter,

który jest znany dzięki swojej córce

and I am proud of it.

i jestem z tego dumny.

(Applause)

(Brawa)

Malala started her campaign for education

Malala zaczęła walkę o edukację

and stood for her rights in 2007,

i o swoje prawa w 2007 roku.

and when her efforts were honored in 2011,

Kiedy w 2011 roku została uhonorowana

and she was given the national youth peace prize,

pakistańską nagrodą pokojową dla młodzieży,

and she became a very famous,

stała się bardzo znaną

very popular young girl of her country.

i popularną nastolatką w swoim kraju.

Before that, she was my daughter,

Wcześniej była znana jako moja córka,

but now I am her father.

teraz ja jestem znany jako jej ojciec.

Ladies and gentlemen,

Panie i panowie, jeśli spojrzymy na historię ludzkości,

if we glance to human history,

the story of women

historia kobiet

is the story of injustice,

jest naznaczona niesprawiedliwością,

inequality,

nierównością,

violence and exploitation.

przemocą i wyzyskiem.

You see,

Zwróćcie uwagę na fakt,

in patriarchal societies,

że w społeczeństwach patriarchalnych

right from the very beginning,

od samego początku

when a girl is born,

narodziny dziewczynki

her birth is not celebrated.

nie są powodem do świętowania.

She is not welcomed,

Nie jest mile widziana

neither by father nor by mother.

ani przez ojca, ani przez matkę.

The neighborhood comes

Sąsiedzi przychodzą i współczują matce,

and commiserates with the mother,

and nobody congratulates the father.

nikt nie gratuluje ojcu.

And a mother is very uncomfortable

Matka czuje się bardzo niezręcznie

for having a girl child.

z powodu urodzenia dziewczynki.

When she gives birth to the first girl child,

Gdy po raz pierwszy rodzi dziewczynkę,

first daughter, she is sad.

czuje smutek.

When she gives birth to the second daughter,

Gdy na świat przychodzi druga dziewczynka,

she is shocked,

jest zszokowana.

and in the expectation of a son,

Oczekując narodzin syna,

when she gives birth to a third daughter,

gdy na świat przychodzi trzecia dziewczynka,

she feels guilty like a criminal.

czuje się niczym kryminalistka.

Not only the mother suffers,

Nie tylko matka cierpi.

but the daughter, the newly born daughter,

Jej nowo narodzona córka, dorastając,

when she grows old,

she suffers too.

również cierpi.

At the age of five,

Mając pięć lat,

while she should be going to school,

zamiast iść do szkoły,

she stays at home

zostaje w domu,

and her brothers are admitted in a school.

podczas gdy jej bracia rozpoczynają edukację.

Until the age of 12, somehow,

Do dwunastych urodzin

she has a good life.

jej życie jest dość spokojne.

She can have fun.

Może się bawić,

She can play with her friends in the streets,

spotykać z koleżankami na podwórku

and she can move around in the streets

i poruszać po mieście wolna jak ptak.

like a butterfly.

But when she enters her teens,

Jednak gdy staje się nastolatką,

when she becomes 13 years old,

gdy kończy 13 lat,

she is forbidden to go out of her home

nie ma prawa wyjść z domu

without a male escort.

bez męskiej eskorty.

She is confined under the four walls of her home.

Jest zamknięta w czterech ścianach.

She is no more a free individual.

Już nie jest wolną jednostką.

She becomes the so-called honor

Staje się tak zwanym honorem

of her father and of her brothers

ojca, braci

and of her family,

i całej rodziny.

and if she transgresses

A jeśli popełni czyn

the code of that so-called honor,

niezgodny z kodeksem moralnym,

she could even be killed.

może zostać zabita.

And it is also interesting that this so-called

Co ciekawe,

tak zwany kodeks moralny

code of honor,

it does not only affect the life of a girl,

wpływa nie tylko na życie dziewczynki.

it also affects the life

Zmienia także życie

of the male members of the family.

mężczyzn w rodzinie.

I know a family of seven sisters and one brother,

W pewnej rodzinie z siedmioma córkami i jednym synem,

and that one brother,

syn musiał wyemigrować,

he has migrated to the Gulf countries,

to earn a living for his seven sisters

by zarobić na utrzymanie siedmiu sióstr

and parents,

i rodziców,

because he thinks that it will be humiliating

bo uważałby za upokorzenie,

if his seven sisters learn a skill

gdyby siostry nauczyły się zawodu, opuściły dom

and they go out of the home

i zarobiły na własne utrzymanie.

and earn some livelihood.

So this brother,

Ten brat

he sacrifices the joys of his life

poświęca swoją radość życia

and the happiness of his sisters

i szczęście sióstr

at the altar of so-called honor.

na ołtarzu tak zwanego honoru.

And there is one more norm

Jest jeszcze jedna norma

of the patriarchal societies

w społeczeństwie patriarchalnym.

that is called obedience.

Posłuszeństwo.

A good girl is supposed to be

Dobra dziewczynka powinna być

very quiet, very humble

bardzo cicha, bardzo pokorna

and very submissive.

i bardzo uległa.

It is the criteria.

Takie są wymogi.

The role model good girl should be very quiet.

Wzorowa dziewczynka powinna być bardzo cicha.

She is supposed to be silent

Powinna się nie odzywać

and she is supposed to accept the decisions

i akceptować decyzje

of her father and mother

ojca, matki

and the decisions of elders,

i starszyzny,

even if she does not like them.

nawet jeśli się z nimi nie zgadza.

If she is married to a man she doesn't like

Jeśli wychodzi za mąż za mężczyznę, którego nie lubi,

or if she is married to an old man,

albo za starca,

she has to accept,

musi to zaakceptować,

because she does not want to be dubbed

ponieważ nie chce być uważana

as disobedient.

za nieposłuszną.

If she is married very early,

Jeśli wychodzi za mąż młodo, musi to zaakceptować,

she has to accept.

Otherwise, she will be called disobedient.

w przeciwnym razie będzie uznana za nieposłuszną.

And what happens at the end?

Do czego to prowadzi?

In the words of a poetess,

Według słów poetki:

she is wedded, bedded,

bierze ślub, idzie do łóżka,

and then she gives birth to more sons and daughters.

a potem rodzi więcej synów i córek.

And it is the irony of the situation

Ironią jest fakt,

that this mother,

że ta matka

she teaches the same lesson of obedience

uczy tego samego posłuszeństwa własną córkę,

to her daughter

and the same lesson of honor to her sons.

a własnych synów tego samego honoru.

And this vicious cycle goes on, goes on.

I tak zamyka się błędne koło.

Ladies and gentlemen,

Panie i panowie,

this plight of millions of women

ciężka sytuacja milionów kobiet

could be changed

może się zmienić,

if we think differently,

jeśli zaczniemy myśleć inaczej,

if women and men think differently,

jeśli kobiety i mężczyźni będą myśleć inaczej,

if men and women in the tribal and patriarchal societies

jeśli kobiety i mężczyźni w społeczeństwach

plemiennych i patriarchalnych w krajach rozwijających się

in the developing countries,

if they can break a few norms

złamią kilka norm

of family and society,

rodzinnych i społecznych,

if they can abolish the discriminatory laws

jeśli obalą dyskryminujące przepisy prawne

of the systems in their states,

systemu w ich państwach,

which go against the basic human rights

które są sprzeczne z podstawowymi prawami kobiet.

of the women.

Dear brothers and sisters, when Malala was born,

Gdy Malala przyszła na świat

and for the first time,

i po raz pierwszy,

believe me,

uwierzcie mi,

I don't like newborn children, to be honest,

szczerze mówiąc nie lubię noworodków,

but when I went and I looked into her eyes,

ale kiedy spojrzałem jej w oczy,

believe me,

uwierzcie mi,

I got extremely honored.

poczułem się niezwykle dumny.

And long before she was born,

Na długo przed jej narodzinami

I thought about her name,

zastanawiałem się nad imieniem

and I was fascinated with a heroic

i byłem zafascynowany

legendary freedom fighter in Afghanistan.

legendarną bohaterką walczącą o wolność w Afganistanie.

Her name was Malalai of Maiwand,

Nazywała się Malalai z Maiwand

and I named my daughter after her.

i to po niej nazwałem swoją córkę.

A few days after Malala was born,

Kilka dni po narodzinach Malali

my daughter was born,

my cousin came --

przyszedł mój kuzyn i przez czysty przypadek

and it was a coincidence --

he came to my home

przyniósł ze sobą

and he brought a family tree,

drzewo genealogiczne.

a family tree of the Yousafzai family,

Drzewo genealogiczne rodziny Yousafzai.

and when I looked at the family tree,

Popatrzyłem na nie,

it traced back to 300 years of our ancestors.

przedstawiało 300 lat naszej historii.

But when I looked, all were men,

Ale gdy spojrzałem dokładnie, byli tam sami mężczyźni,

and I picked my pen,

wziąłem więc do ręki długopis,

drew a line from my name,

narysowałem linię idącą od mojego imienia

and wrote, "Malala."

i napisałem "Malala".

And when she grow old,

Gdy podrosła,

when she was four and a half years old,

gdy miała cztery i pół roku,

I admitted her in my school.

przyjąłem ją do mojej szkoły.

You will be asking, then, why should I mention about

Możecie pytać, po co mówię

the admission of a girl in a school?

o przyjęciu dziewczynki do szkoły?

Yes, I must mention it.

Tak, muszę o tym wspomnieć.

It may be taken for granted in Canada,

To może być oczywiste w Kanadzie,

in America, in many developed countries,

w Stanach, w wielu krajach rozwiniętych,

but in poor countries,

ale w biednych krajach,

in patriarchal societies, in tribal societies,

w społeczeństwach patriarchalnych i plemiennych

it's a big event for the life of girl.

jest to duże wydarzenie w życiu dziewczynki.

Enrollment in a school means

Zapisanie do szkoły oznacza

recognition of her identity and her name.

uznanie jej osoby i imienia.

Admission in a school means

Przyjęcie do szkoły oznacza,

that she has entered the world of dreams

że wkroczyła do świata marzeń i aspiracji,

and aspirations

where she can explore her potentials

gdzie może odkrywać swój potencjał

for her future life.

na przyszłe życie.

I have five sisters,

Mam pięć sióstr

and none of them could go to school,

i żadna z nich nie mogła pójść do szkoły.

and you will be astonished,

Zdziwi was to,

two weeks before,

ale kiedy dwa tygodnie temu

when I was filling out the Canadian visa form,

wypełniałem wniosek o kanadyjską wizę,

and I was filling out the family part of the form,

przy rubryce dotyczącej rodziny

I could not recall

nie mogłem sobie przypomnieć

the surnames of some of my sisters.

nazwisk kilku sióstr.

And the reason was

A powodem było to,

that I have never, never seen the names

że nigdy nie widziałem ich imion i nazwisk

of my sisters written on any document.

na żadnych oficjalnych dokumentach.

That was the reason that

Dlatego też

I valued my daughter.

ceniłem swoją córkę.

What my father could not give to my sisters

To, czego mój ojciec nie mógł dać moim siostrom,

swoim córkom,

and to his daughters,

I thought I must change it.

ja postanowiłem zmienić.

I used to appreciate the intelligence

Doceniałem inteligencję

and the brilliance of my daughter.

i błyskotliwość córki.

I encouraged her to sit with me

Zachęcałem ją, by ze mną siedziała,

when my friends used to come.

gdy przychodzili do mnie znajomi.

I encouraged her to go with me to different meetings.

Zachęcałem ją, by chodziła ze mną na różne spotkania.

And all these good values,

Starałem się wszczepiać w jej osobowość

I tried to inculcate in her personality.

te wszystkie dobre wartości.

And this was not only she, only Malala.

Ale nie tylko u Malali.

I imparted all these good values

Przekazywałem te wartości

to my school, girl students and boy students as well.

w mojej szkole zarówno dziewczynkom, jak i chłopcom.

I used education for emancipation.

Używałem edukacji do wyzwolenia.

I taught my girls,

Uczyłem moje dziewczynki,

I taught my girl students,

uczyłem moje uczennice,

to unlearn the lesson of obedience.

by oduczyły się zasady posłuszeństwa.

I taught my boy students

Uczyłem moich uczniów,

to unlearn the lesson of so-called pseudo-honor.

by oduczyli się zasady pseudo-honoru.

Dear brothers and sisters,

Drodzy bracia i siostry,

we were striving for more rights for women,

staraliśmy się o więcej praw dla kobiet

and we were struggling to have more,

i walczyliśmy o więcej miejsca

more and more space for the women in society.

dla kobiet w społeczeństwie.

But we came across a new phenomenon.

Ale natknęliśmy się na nowe zjawisko.

It was lethal to human rights

To było zabójcze dla praw człowieka,

and particularly to women's rights.

a w szczególności dla praw kobiet.

It was called Talibanization.

To była talibanizacja.

It means a complete negation

Oznacza ona całkowitą negację

of women's participation

uczestnictwa kobiet

in all political, economical and social activities.

w aktywności politycznej, ekonomicznej i społecznej.

Hundreds of schools were lost.

Setki szkół zamknięto.

Girls were prohibited from going to school.

Dziewczynkom zakazano chodzić do szkoły.

Women were forced to wear veils

Kobietom nakazano nosić chusty

and they were stopped from going to the markets.

i zakazano im chodzić na bazary.

Musicians were silenced,

Muzycy byli uciszani,

girls were flogged

dziewczęta były bite,

and singers were killed.

a piosenkarzy mordowano.

Millions were suffering,

Miliony ludzi cierpiały,

but few spoke,

ale tylko garstka protestowała.

and it was the most scary thing

To było najbardziej przerażające,

when you have all around such people

gdy otaczają cię tacy ludzie,

who kill and who flog,

którzy mordują i biją, a ty walczysz o swoje prawa.

and you speak for your rights.

It's really the most scary thing.

To jest naprawdę przerażające.

At the age of 10,

Mając 10 lat,

Malala stood, and she stood for the right

Malala się sprzeciwiła i zawalczyła

of education.

o swoje prawo do nauki.

She wrote a diary for the BBC blog,

Napisała pamiętnik na blogu BBC,

she volunteered herself

sama się zgłosiła

for the New York Times documentaries,

do filmu dokumentalnego New York Timesa

and she spoke from every platform she could.

i przemawiała korzystając z każdego możliwego kanału.

And her voice was the most powerful voice.

Jej głos był najsilniejszy.

It spread like a crescendo all around the world.

Roznosił się po całym świecie.

And that was the reason the Taliban

To dlatego talibowie

could not tolerate her campaign,

nie mogli dłużej tego tolerować.

and on October 9 2012,

9 października 2012

she was shot in the head at point blank range.

Malala została postrzelona w głowę z bliskiej odległości.

It was a doomsday for my family and for me.

Dla mnie i rodziny był to koniec świata.

The world turned into a big black hole.

Świat zmienił się w wielką czarną dziurę.

While my daughter was

Gdy moja córka

on the verge of life and death,

była na granicy życia i śmierci,

I whispered into the ears of my wife,

wyszeptałem żonie na ucho:

"Should I be blamed for what happened

"Czy powinienem się winić za to,

to my daughter and your daughter?"

co się przydarzyło mojej i twojej córce?".

And she abruptly told me,

A ona powiedziała mi:

"Proszę, nie obwiniaj się.

"Please don't blame yourself.

You stood for the right cause.

Walczyłeś w słusznej sprawie.

You put your life at stake

Ryzykowałeś życiem za prawdę,

for the cause of truth,

for the cause of peace,

pokój i edukację.

and for the cause of education,

and your daughter in inspired from you

Zainspirowałeś córkę

and she joined you.

i przyłączyła się do ciebie.

You both were on the right path

Oboje szliście dobrą drogą

and God will protect her."

i Bóg będzie ją chronił".

These few words meant a lot to me,

Te słowa wiele dla mnie znaczyły

and I didn't ask this question again.

i więcej nie zadałem tego pytania.

When Malala was in the hospital,

Gdy Malala była w szpitalu

and she was going through the severe pains

i bardzo cierpiała,

and she had had severe headaches

miała silne bóle głowy,

because her facial nerve was cut down,

bo nerw twarzowy był uszkodzony,

I used to see a dark shadow

widziałem smutek

spreading on the face of my wife.

na twarzy żony.

But my daughter never complained.

Ale córka nigdy nie narzekała.

She used to tell us,

Zwykła nam mówić:

"I'm fine with my crooked smile

"Dobrze mi z moim krzywym uśmiechem

and with my numbness in my face.

i z paraliżem twarzy.

I'll be okay. Please don't worry."

Będzie dobrze, nie martwcie się".

She was a solace for us,

Była naszą pociechą

and she consoled us.

i nas pocieszała.

Dear brothers and sisters,

Drodzy bracia i siostry,

we learned from her how to be resilient

nauczyła nas wytrwałości

in the most difficult times,

w trudnych chwilach.

and I'm glad to share with you

Miło mi wam powiedzieć,

that despite being an icon

że będąc ikoną walki o prawa dzieci i kobiet,

for the rights of children and women,

she is like any 16-year old girl.

Malala jest jednocześnie jak każda szesnastolatka.

She cries when her homework is incomplete.

Płacze, gdy nie dokończy zadania domowego,

She quarrels with her brothers,

kłóci się z braćmi

and I am very happy for that.

i bardzo się z tego cieszę.

People ask me,

Ludzie pytają mnie,

what special is in my mentorship

czym wyróżnia się mój wychowanie,

which has made Malala so bold

że Malala jest taka odważna,

and so courageous and so vocal and poised?

pewna siebie i opanowana?

I tell them, don't ask me what I did.

Odpowiadam: "Nie pytajcie, co zrobiłem,

Ask me what I did not do.

pytajcie, czego nie zrobiłem".

I did not clip her wings, and that's all.

Nie podciąłem jej skrzydeł, to wszystko.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)

Thank you. Thank you very much. Thank you. (Applause)

Dziękuję. Bardzo dziękuję. Dziękuję.

(Brawa)