My Daughter, Malala | Ziauddin Yousafzai | TED Talks

Translator: Levan Lashauri Reviewer: Tamta Makharadze

In many patriarchal societies and tribal societies,

ბევრ პატრიარქალურ და ტომობრივ საზოგადოებაში,

fathers are usually known by their sons,

მამები ძირითადად ვაჟებით არიან განთქმულნი,

but I'm one of the few fathers

მაგრამ მე იმ უმცირესობას წარმოავდგენ,

who is known by his daughter,

რომელიც ქალიშვილითაა განთქმული

and I am proud of it.

და მე ამაყი ვარ ამით.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

Malala started her campaign for education

მალალამ განათლების კამპანია

and stood for her rights in 2007,

და საკუთარი უფლებების დაცვა 2007-ში დაიწყო.

and when her efforts were honored in 2011,

როცა მისი ღვაწლი 2011 წელს დაფასდა,

and she was given the national youth peace prize,

მას ნაციონალური ახალგაზრდული მშვიდობის პრიზი გადაეცა,

and she became a very famous,

და ის ცნობილი გახდა,

very popular young girl of her country.

ქვეყნის ყველაზე ცნობილი გოგონა.

Before that, she was my daughter,

მანამდე ის ჩემი ქალიშვილი იყო,

but now I am her father.

მაგრამ ახლა, მე ვარ მისი მამა.

Ladies and gentlemen,

ქალბატონებო და ბატონებო,

if we glance to human history,

თუ კაცობრიობის ისტორიას თვალს გადავავლებთ ვნახავთ,

the story of women

რომ ქალების ისტორია

is the story of injustice,

არის უსამართლობის,

inequality,

უთანასწორობის,

violence and exploitation.

ძალადობისა და ექსპლუატაციის ისტორია.

You see,

იცით,

in patriarchal societies,

პატრიარქალურ საზოგადოებებში

right from the very beginning,

თავიდანვე,

when a girl is born,

გოგონას გაჩენისას

her birth is not celebrated.

მის დაბადებას არ ზეიმობენ.

She is not welcomed,

გოგონას დაბადებას არ მიესალმება

neither by father nor by mother.

არც მამა და არც დედა.

The neighborhood comes

მეზობლები მოდიან

and commiserates with the mother,

და თანაუგრძნობენ დედას,

and nobody congratulates the father.

არავინ ულოცავს მამას.

And a mother is very uncomfortable

დედა არაკომფორტულად გრძნობს თავს

for having a girl child.

გოგონას დაბადების გამო.

When she gives birth to the first girl child,

როდესაც დედა პირველ გოგოს აჩენს,

first daughter, she is sad.

ნაღვლიანდება.

When she gives birth to the second daughter,

როდესაც მეორე გოგოს აჩენს,

she is shocked,

შოკირებულია

and in the expectation of a son,

და როცა ვაჟის მოლოდონში,

when she gives birth to a third daughter,

მესამე გოგო იბადება,

she feels guilty like a criminal.

დედა თავს დამნაშავად გრძნობს, როგორც კრიმინალი.

Not only the mother suffers,

მხოლოდ დედა არ იტანჯება,

but the daughter, the newly born daughter,

არამედ ახალდაბადებული ქალიშვილიც,

when she grows old,

რადგან როცა გაიზრდება

she suffers too.

ისიც ასევე დაიტანჯება.

At the age of five,

ხუთი წელი რომ შეუსრულდება

while she should be going to school,

და სკოლაში უნდა წავიდეს,

she stays at home

ის სახლში რჩება

and her brothers are admitted in a school.

და მისი ძმები კი სკოლაში შედიან.

Until the age of 12, somehow,

12 წლამდე გოგონას,

she has a good life.

მეტ-ნაკლებად კარგი ცხოვრება აქვს.

She can have fun.

მას შეუძლია იმხიარულოს,

She can play with her friends in the streets,

ითამაშოს მეგობრებთან ერთად

and she can move around in the streets

და ისეირნოს ქუჩებში,

like a butterfly.

როგორც პეპელას.

But when she enters her teens,

თინეიჯერობის ასაკის მიღწევისთანავე კი,

when she becomes 13 years old,

როცა 13-ის ხდება,

she is forbidden to go out of her home

მას ეკრძალება სახლიდან გასვლა

without a male escort.

მამაკაცის თანხლების გარეშე.

She is confined under the four walls of her home.

იგი სახლში, ოთხ კედელს შუა გამომწყვდეული რჩება,

She is no more a free individual.

აღარაა თავისუფალი ინდივიდი.

She becomes the so-called honor

იგი ხდება საკუთარი მამის,

of her father and of her brothers

ძმების

and of her family,

და ოჯახის ე.წ. ღირსება.

and if she transgresses

თუ ის დაარღვევს

the code of that so-called honor,

ამ ე.წ. ღირსების ეტიკეტს,

she could even be killed.

შეიძლება მოკლან კიდეც.

And it is also interesting that this so-called

ნიშანდობლივია,

რომ ეს ე.წ. ღირსების კოდექსი,

code of honor,

it does not only affect the life of a girl,

გავლენას ახსენას არა მხოლოდ გოგონას ცხოვრებაზე,

it also affects the life

არამედ ოჯახის სხვა

of the male members of the family.

მამაკაც წევრებზეც.

I know a family of seven sisters and one brother,

მე ვიცნობ ოჯახს, რომელშიც შვიდი და და ერთი ძმაა

and that one brother,

და ეს ძმა,

he has migrated to the Gulf countries,

მიგრირებულია სპარსეთის ყურის ქვეყნებში,

to earn a living for his seven sisters

რომ გამოიმუშაოს საარსებო საშუალება შვიდი დისთვის

and parents,

და მშობლებისთვის,

because he thinks that it will be humiliating

რადგან ის ფიქრობს, რომ დამამცირებელი იქნება,

if his seven sisters learn a skill

თუ მისი შვიდი და რამეს ისწავლის,

and they go out of the home

სახლიდან გავა

and earn some livelihood.

და საარსებო საშუალებას გამოიმუშავებს.

So this brother,

ამიტომ ეს ძმა

he sacrifices the joys of his life

საკუთარ ცხოვრებისეულ სიამოვნებებს

and the happiness of his sisters

დების ბედნიერებას წირავს

at the altar of so-called honor.

ამ ე.წ. ღირსების სამსხვერპლოზე.

And there is one more norm

პატრიარქალურ საზოგადოებებში

of the patriarchal societies

არსებობს კიდევ ერთი ნორმა

that is called obedience.

და მას ეწოდება - მორჩილება.

A good girl is supposed to be

კარგი გოგონა უნდა იყოს

very quiet, very humble

ძალიან ჩუმი, თავმდაბალი

and very submissive.

და ძალიან მორჩილი.

It is the criteria.

ეს კრიტერიუმია.

The role model good girl should be very quiet.

სანიმუშო კარგი გოგონა ჩუმი უნდა იყოს.

She is supposed to be silent

მისგან მოელიან, რომ იქნება მდუმარე

and she is supposed to accept the decisions

და იმ გადაწყვეტილებების მორჩილი,

of her father and mother

რომელსაც მამა, დედა

and the decisions of elders,

და მასზე უფროსი ადამიანები მიიღებენ,

even if she does not like them.

მაშინაც კი, თუ მას ეს გადაწყვეტილება არ მოსწონს.

If she is married to a man she doesn't like

თუ მას გაათხოვებენ მამაკაცზე, რომელიც არ მოსწონს,

or if she is married to an old man,

ან ასაკით უფროს მამაკაცზე,

she has to accept,

იგი ვალდებულია დაემორჩილოს,

because she does not want to be dubbed

რომ მისი ქმედება არ იქნას აღქმული

as disobedient.

როგორც ურჩობა.

If she is married very early,

თუ მას ნაადრევად გაათხოვებენ,

she has to accept.

ვალდებულია დაეთანხმოს.

Otherwise, she will be called disobedient.

სხვა შემთხვევაში მას ურჩს უწოდებენ.

And what happens at the end?

და რა ხდება საბოლოო ჯამში?

In the words of a poetess,

პოეტი ქალის ენით, რომ ვთქვათ:

she is wedded, bedded,

გოგონას ათხოვებენ, საწოლზე აწვენენ

and then she gives birth to more sons and daughters.

და შემდეგ იგი აჩენს უფრო მეტ ვაჟს და ქალს.

And it is the irony of the situation

ამ სიტუაციის ირონიულობა იმაშია,

that this mother,

რომ ეს დედა

she teaches the same lesson of obedience

მორჩილების ზუსტად იგივე გაკვეთილს უტარებს

to her daughter

საკუთარ ქალიშვილს

and the same lesson of honor to her sons.

და ღირსების იგივე გაკვეთილს მის ვაჟებს.

And this vicious cycle goes on, goes on.

ეს მანკიერი, უწყვეტი წრე კი გრძელდება.

Ladies and gentlemen,

ქალბატონებო და ბატონებო,

this plight of millions of women

მილიონობით ქალის მძიმე მდგომარეობა

could be changed

შეიძლება შეიცვალოს

if we think differently,

სხვანაირად თუ ვიფიქრებთ.

if women and men think differently,

თუ ქალები და კაცები სხვანაირად იაზროვნებენ,

if men and women in the tribal and patriarchal societies

თუ კაცები და ქალები ტომობრივ და პატრიარქალურ საზოგადოებებში,

in the developing countries,

განვითარებად ქვეყნებში,

if they can break a few norms

შეძლებენ დაარღვიონ

of family and society,

ოჯახის და საზოგადოების ნორმები.

if they can abolish the discriminatory laws

თუ მოახერხებენ გააუქმონ დისკრიმინაციული კანონები

of the systems in their states,

თავიანთ ქვეყნებში,

which go against the basic human rights

რომლებიც მიმართულია ქალების

of the women.

ფუნდამენტური უფლებების წინააღმდეგ.

Dear brothers and sisters, when Malala was born,

ძვირფასო დებო და ძმებო, როცა მალალა დაიბადა,

and for the first time,

თავდაპირველად,

believe me,

მერწმუნეთ,

I don't like newborn children, to be honest,

სიმართლე გითხრათ, არ მიყვარს ახალდაბადებული ბავშვები,

but when I went and I looked into her eyes,

მაგრამ როდესაც მას თვალებში ჩავხედე,

believe me,

დამიჯერეთ,

I got extremely honored.

ძალიან პატივდადებულად ვიგრძენი თავი.

And long before she was born,

მის დაბადებამდე კარგა ხნით ადრე,

I thought about her name,

ვფიქრობდი მის სახელზე.

and I was fascinated with a heroic

მოხიბლული ვიყავი გმირით,

legendary freedom fighter in Afghanistan.

რომელიც თავისუფლებისთვის იბრძოდა ავღანეთში.

Her name was Malalai of Maiwand,

მისი სახელი იყო მალალაი მაივანდიდან

and I named my daughter after her.

და მის საპატივცემულოდ დავარქვი ჩემს ქალიშვილს ეს სახელი.

A few days after Malala was born,

მალალას დაბადებიდან რამდენიმე დღეში,

my daughter was born,

ჩემი ქალიშვილი რომ დაიბდა,

my cousin came --

ჩემი ბიძაშვილი მოვიდა...

and it was a coincidence --

ეს დამთხვევა იყო...

he came to my home

ის ჩემთან სახლში მოვიდა

and he brought a family tree,

და თან გენეალოგიური ხე მოიტანა,

a family tree of the Yousafzai family,

იუსაფზაის გენეალოგიური ხე

and when I looked at the family tree,

და როცა მას დავხედე,

it traced back to 300 years of our ancestors.

ის ჩვენი 300 წლის წინანდელ წინაპრებამდე მიდიოდა,

But when I looked, all were men,

მაგრამ ყველა კაცი იყო,

and I picked my pen,

ამიტომ კალამი ავიღე,

drew a line from my name,

ჩემი სახელის გასწვრივ ხაზი გავავლე

and wrote, "Malala."

და "მალალა" დავწერე.

And when she grow old,

როდესაც იგი გაიზარდა

when she was four and a half years old,

და ოთხ-ნახევარი წლის გახდა,

I admitted her in my school.

მე იგი ჩემ სკოლაში მივიღე.

You will be asking, then, why should I mention about

თქვენ მკითხავთ, რატომ ვახსენე

the admission of a girl in a school?

გოგონას სკოლაში მიღება?

Yes, I must mention it.

დიახ, მე უნდა ვახსენო ეს.

It may be taken for granted in Canada,

ეს შეიძლება ჩვეულებრივი რამაა კანადაში,

in America, in many developed countries,

ამერიკაში, ბევრ განვითარებულ ქვეყანაში,

but in poor countries,

მაგრამ ღარიბ ქვეყნებში,

in patriarchal societies, in tribal societies,

პატრიარქალურ და ტომობრივ საზოგადოებებში,

it's a big event for the life of girl.

ეს მნიშვნელოვანი მოვლენაა გოგოს ცხოვრებაში.

Enrollment in a school means

სკოლაში შესვლა,

recognition of her identity and her name.

მისი იდენტობის აღიარებას ნიშნავს.

Admission in a school means

სკოლაში მიღება ნიშნავს,

that she has entered the world of dreams

რომ ის ოცნებების

and aspirations

და მისწრაფებების სამყაროში შევიდა,

where she can explore her potentials

სადაც მას საკუთარი პოტენციალის შეცნობა შეუძლია

for her future life.

მომავლი ცხოვრებისთვის.

I have five sisters,

მე ხუთი და მყავს

and none of them could go to school,

და არც ერთ მათგანს არ უვლია სკოლაში.

and you will be astonished,

თქვენ გაოცდებით

two weeks before,

და ორი კვირის წინ,

when I was filling out the Canadian visa form,

როცა კანადის სავიზო განაცხადს ვავსებდი

and I was filling out the family part of the form,

და ოჯახის ნაწილი უნდა შემეტანა,

I could not recall

ჩემი ზოგიერთი დის გვარი

the surnames of some of my sisters.

ვერ გავიხსენე.

And the reason was

ამის მიზეზი ის იყო,

that I have never, never seen the names

რომ ჩემი დის სახელები

of my sisters written on any document.

არასდროს მინახავს რამე დოკუმენტზე.

That was the reason that

ეს იყო იმის მიზეზი,

I valued my daughter.

რომ მე დავაფასე ჩემი ქალიშვილი.

What my father could not give to my sisters

რაც მამაჩემმა ვერ მისცა ჩემს დებს

and to his daughters,

და თავის ქალიშვილებს,

I thought I must change it.

ვიფიქრე, რომ მე უნდა შევცვალო ეს.

I used to appreciate the intelligence

მე ვაფასებდი ჩემი ქალიშვილის ინტელექტს

and the brilliance of my daughter.

და მშვენიერებას.

I encouraged her to sit with me

მე ვაქეზებდი მას, რომ ჩემ გვერდით მჯდარიყო,

when my friends used to come.

როცა ჩემი მეგობრები მსტუმრობდნენ.

I encouraged her to go with me to different meetings.

მე ვაქეზებდი, ჩემთან ერთად წამოსულიყო სხვადასხვა შეხვედრებზე

And all these good values,

და ყველა ამ კარგი ფასეულობის,

I tried to inculcate in her personality.

ჩანერგვას ვცდილობდი მის პიროვნებაში

And this was not only she, only Malala.

და ეს იყო არა მხოლოდ მალალას შემთხვევაში.

I imparted all these good values

მე ვუზიარებდი ყველა ამ კარგ ფასეულობას

to my school, girl students and boy students as well.

ჩემი სკოლის მოსწავლე გოგოებს და ბიჭებსაც.

I used education for emancipation.

მე განათლებას ემანსიპაციისთვის ვიყენებდი.

I taught my girls,

ჩემს გოგოებს ვასწავლიდი,

I taught my girl students,

ჩემს მოსწავლე გოგოებს ვასწავლიდი,

to unlearn the lesson of obedience.

რომ დაევიწყებინათ მორჩილების გაკვეთილები.

I taught my boy students

მოსწავლე ბიჭებს ვასწავლიდი,

to unlearn the lesson of so-called pseudo-honor.

რომ დაევიწყებინათ ე.წ. ფსევდო-ღირსების გაკვეთილები.

Dear brothers and sisters,

ძვირფასო ძმებო და დებო,

we were striving for more rights for women,

ჩვენ ვისწრაფვოდით ქალების მეტი უფლებებისთვის

and we were struggling to have more,

და ვიბრძოდით უფრო მეტი

more and more space for the women in society.

და მეტი საზოგადოებრივი სივრცისთვის ქალებისთვის.

But we came across a new phenomenon.

მაგრამ ჩვენ შევეჯახეთ ახალ მოვლენას.

It was lethal to human rights

ის სასიკვდილო იყო ადამიანის

and particularly to women's rights.

და კერძოდ ქალების უფლებებისთვის.

It was called Talibanization.

მას თალიბანიზაცია ერქვა.

It means a complete negation

ეს ნიშნავდა უარის თქმას

of women's participation

ქალების მონაწილეობაზე

in all political, economical and social activities.

ყველა პოლიტიკურ, ეკონომიკურ და საზოგადოებრივ აქტივობებში.

Hundreds of schools were lost.

ასობით სკოლა იქნა აფეთქებული.

Girls were prohibited from going to school.

გოგოებს აეკრძალათ სკოლაში სიარული.

Women were forced to wear veils

ქალებს თავსაბურავის ტარებას აძალებდნენ

and they were stopped from going to the markets.

და მათ აეკრძალათ მაღაზიებში სიარული.

Musicians were silenced,

მუსიკოსები დაადუმეს,

girls were flogged

გოგოებს წკეპლავდნენ

and singers were killed.

და მომღერლებს ხოცავდნენ.

Millions were suffering,

მილიონობით ადამიანი იტანჯებოდა

but few spoke,

და ცოტა თუ იღებდა ხმას

and it was the most scary thing

და ეს იყო ყველაზე საშიში რამ,

when you have all around such people

როცა შენს გარშემო ის ხალხია

who kill and who flog,

ვინც ხოცავს და წკეპლავს

და შენ კი საკუთარ უფლებებზე საუბრობ.

and you speak for your rights.

It's really the most scary thing.

ეს ნამდვილად ყველაზე საშიში რამაა.

At the age of 10,

10 წლის ასაკში

Malala stood, and she stood for the right

მალალა აღუდგა,

აღუდგა მათ განათლების უფლების დასაცავად.

of education.

She wrote a diary for the BBC blog,

ის დღიურებს წერდა BBC-ის ბლოგისთვის.

she volunteered herself

ის მოხალისედ მონაწილეობდა

for the New York Times documentaries,

New York Times-ის დოკუმენტურ ფილმებში.

and she spoke from every platform she could.

საუბრობდა ყველა შესაძლო ტრიბუნიდან

And her voice was the most powerful voice.

და მისი ხმა ყველაზე მძლავრი იყო.

It spread like a crescendo all around the world.

მისი ხმა გავრცელდა როგორც კრეშენდო მთელ მსოფლიოში

And that was the reason the Taliban

და ეს გახდა იმის მიზეზი,

could not tolerate her campaign,

რომ თალიბანმა ვერ აიტანა მისი კამპანია

and on October 9 2012,

და 2012 წლის 9 ოქტომბერს

she was shot in the head at point blank range.

მას პირდაპირ თავში ესროლეს.

It was a doomsday for my family and for me.

ჩემთვის და ჩემი ოჯახისთვის ეს სამყაროს დასასრული იყო.

The world turned into a big black hole.

მსოფლიო დიდ შავ ხვრელად გადაიქცა.

While my daughter was

როცა ჩემი ქალიშვილი

on the verge of life and death,

სიკვდილ-სიცოცხლის ზღვარზე იყო,

I whispered into the ears of my wife,

ჩემს ცოლს ყურში ჩავჩურჩულე:

"Should I be blamed for what happened

"ჩემი ბრალია

to my daughter and your daughter?"

ის რაც ჩვენს ქალიშვილს დაემართა?"

And she abruptly told me,

და მან მყისიერად მიპასუხა:

"Please don't blame yourself.

"გთხოვ საკუთარ თავს ნუ ადანაშაულებ,

You stood for the right cause.

შენ სწორ პრინციპებს იცავდი.

You put your life at stake

საკუთარი სიცოცხლე გადადე

for the cause of truth,

სიმართლისთვის,

for the cause of peace,

მშვიდობისთვის

and for the cause of education,

და განათლებისთვის.

and your daughter in inspired from you

და ამან შენი ქალიშვილი შთააგონა

and she joined you.

და ის შენ შემოგიერთდა.

You both were on the right path

თქვენ ორივე სწორ გზაზე იყავით

and God will protect her."

და მას ღმერთი დაიცავს"

These few words meant a lot to me,

ეს რამდენიმე სიტყვა ბევრს ნიშნავდა ჩემთვის.

and I didn't ask this question again.

და მეტი ეს კითხვა აღარ დამისვამს.

When Malala was in the hospital,

როცა მალალა საავადმყოფოში იყო,

and she was going through the severe pains

და საშინელი ტკივილები ტანჯავდა...

and she had had severe headaches

მას საშინელი თავის ტკივილები ჰქონდა,

because her facial nerve was cut down,

რადგან მისი სახის ნერვი დაზიანებული იყო,

I used to see a dark shadow

ამ დროს ჩემი ცოლის სახეზე

spreading on the face of my wife.

სევდის მუქ ჩრდილს ვხედავდი,

But my daughter never complained.

მაგრამ ჩემს ქალიშვილს არასდროს დაუჩივლია.

She used to tell us,

ის გვეტყოდა ხოლმე:

"I'm fine with my crooked smile

"მე არ მაწუხებს ჩემი დაგრეხილი ღიმილი

and with my numbness in my face.

და ის რომ სახეს ვერ ვგრძნობ.

I'll be okay. Please don't worry."

კარგად ვიქნები. გთხოვთ ნუ ნერვიულობთ"

She was a solace for us,

ის ჩვენი ნუგეში იყო

and she consoled us.

და გვამშვიდებდა.

Dear brothers and sisters,

ძვირფასო ძმებო და დებო,

we learned from her how to be resilient

ჩვენ მისგან ვისწავლეთ თუ როგორ ვიყოთ ძლიერები

in the most difficult times,

ყველაზე ძნელბედობის ჟამს.

and I'm glad to share with you

და მე მოხარული ვარ გაგიზიაროთ,

that despite being an icon

რომ მიუხედავად იმისა რომ ის

for the rights of children and women,

ბავშვების და ქალების უფლებებისთვის მებრძოლი სიმბოლოა,

she is like any 16-year old girl.

ის ნებისმიერი 16 წლის გოგოსავითაა.

She cries when her homework is incomplete.

ის ტირის როცა დავალებას ვერ ასრულებს.

She quarrels with her brothers,

ის ჩხუბობს საკუთარ ძმებთან

and I am very happy for that.

და ეს ძალიან მახარებს.

People ask me,

ხალხი მეკითხება,

what special is in my mentorship

რა არის განსაკუთრებული ჩემი აღზრდის მეთოდში,

which has made Malala so bold

რამაც მალალა ასეთი გაბედული

and so courageous and so vocal and poised?

და მამაცი, ასეთი შეუპოვარი და მშიდი გახადა.

I tell them, don't ask me what I did.

მე მათ ვპასუხობ, ნუ მკითხავთ რა გავაკეთე.

Ask me what I did not do.

მკითხეთ რა არ გამიკეთებია.

I did not clip her wings, and that's all.

მე მისთვის ფრთები არ შემიჭრია და სულ ესაა.

Thank you very much.

დიდი მადლობა.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

Thank you. Thank you very much. Thank you. (Applause)

მადლობა. დიდი მადლობა. მადლობა. (აპლოდისმენტები)