My Daughter, Malala | Ziauddin Yousafzai | TED Talks

Ziauddin Yousafzai: Kızım Malala

Çeviri: Yusuf Paşa ÖZDEDE Gözden geçirme: Yasemin Yelbay

Bir çok ataerkil ve kabile toplumlarında

In many patriarchal societies and tribal societies,

fathers are usually known by their sons,

babalar genellikle oğulları ile tanınır

but I'm one of the few fathers

ama ben kızı ile tanınan

who is known by his daughter,

az sayıdaki babadan biriyim

and I am proud of it.

ve bundan gurur duyuyorum

(Applause)

(alkış)

Malala started her campaign for education

Malala eğitim kampanyasına

and stood for her rights in 2007,

ve haklarını talep etmeye 2007 yılında başladı,

and when her efforts were honored in 2011,

ve bu çabaları 2011 yılında onurlandırıldığında

and she was given the national youth peace prize,

ve Ulusal Gençlik Barış Ödülü verildiğinde

and she became a very famous,

ülkesinde çok ünlü ve

very popular young girl of her country.

ve çok popüler genç bir kız oldu.

Before that, she was my daughter,

Önceden Malala benim kızımdı,

but now I am her father.

şimdi ise ben onun babasıyım.

Ladies and gentlemen,

Bayanlar ve baylar,

if we glance to human history,

Eğer insanlık tarihine bir göz atarsak,

the story of women

Kadınların tarihinin bir

is the story of injustice,

adaletsizlik

inequality,

eşitsizlik,

violence and exploitation.

şiddet ve sömürü tarihi olduğunu

You see,

görürsünüz.

in patriarchal societies,

Ataerkil toplumlarda

right from the very beginning,

daha en başta,

when a girl is born,

bir kız çocuğu doğduğunda

her birth is not celebrated.

doğumu kutlanmıyor.

She is not welcomed,

Bir kız çocuğunun doğumu ne annesi ne de babası tarafından

neither by father nor by mother.

istenen bir şey değildir.

The neighborhood comes

Komşular gelir

and commiserates with the mother,

ve annenin kederini paylaşır

and nobody congratulates the father.

ve kimse babayı kutlamaz.

And a mother is very uncomfortable

Anne de bir kız çocuğu doğurduğu için

for having a girl child.

büyük bir huzursuzluk içindedir.

When she gives birth to the first girl child,

İlk kız çocuğunu doğurduğu zaman

first daughter, she is sad.

üzülür.

When she gives birth to the second daughter,

İkinci kız çocuğunu doğurduğu zaman

she is shocked,

şoka girer,

and in the expectation of a son,

ve bir erkek çocuğunun beklentisi içinde iken

when she gives birth to a third daughter,

üçüncü kız çocuğunu da doğurduğu zaman

she feels guilty like a criminal.

kendisini suçlu hisseder.

Not only the mother suffers,

Bu acıyı tabi ki sadece anneler çekmiyor

but the daughter, the newly born daughter,

aynı zamanda kızları, daha yeni doğan kızları da

when she grows old,

büyümeye başladıklarında

she suffers too.

bu acıyı devralıyorlar

At the age of five,

5 yaşında

while she should be going to school,

okula gitmesi gereken yaşta

she stays at home

evinde oturuyor

and her brothers are admitted in a school.

ve erkek kardeşleri okula gönderiliyor

Until the age of 12, somehow,

12 yaşına gelene kadar

she has a good life.

bir şekilde iyi bir hayatı oluyor

She can have fun.

eğlenebiliyor

She can play with her friends in the streets,

arkadaşları ile sokaklarda oyunlar oynayabiliyor

and she can move around in the streets

ve tıpkı bir kelebek gibi

like a butterfly.

sokaklarda rahatça gezebiliyor.

But when she enters her teens,

Ancak çocukluk evresinden genç kızlığa geçtiğinde

when she becomes 13 years old,

yani 13 yaşına bastığı zaman

she is forbidden to go out of her home

yanında bir erkek olmadan

without a male escort.

evden dışarı çıkması yasaklanıyor.

She is confined under the four walls of her home.

Evin içinde dört duvar arasında mahsur bırakılıyor.

She is no more a free individual.

O artık özgür bir birey değil,

She becomes the so-called honor

babası ve abileri için

of her father and of her brothers

ve ailesi için

and of her family,

"namus" olarak görülüyor

and if she transgresses

ve sınırı aşarsa

the code of that so-called honor,

bu ahlak kurallarına göre

she could even be killed.

öldürülebiliyor.

And it is also interesting that this so-called

Aslında bu sözde ahlak kurallarının

code of honor,

yalnızca

it does not only affect the life of a girl,

kızların değil,

it also affects the life

ayrıca aile içindeki

of the male members of the family.

erkek bireylerin de yaşamlarını etkilemesi ilginçtir.

I know a family of seven sisters and one brother,

7 kızı ve 1 erkek çocuğu olan bir aile tanıyorum

and that one brother,

ve bu erkek çocuğu

he has migrated to the Gulf countries,

Kız kardeşlerinin ve ailesinin

to earn a living for his seven sisters

yaşamını kazanabilmek için

and parents,

Körfez ülkelerine göç etti. Çünkü 7 kız kardeşin

because he thinks that it will be humiliating

bir meslek edinmesi

if his seven sisters learn a skill

ve evden dışarı çıkması fikri

and they go out of the home

ve tabi ki geçim kaynağına sahip olmaları düşüncesi

and earn some livelihood.

ona çok aşağılayıcı geliyordu.

So this brother,

Bu yüzden bu erkek kardeş,

he sacrifices the joys of his life

hayatın ona

and the happiness of his sisters

ve kızkardeşlerine sunduğu mutlulukları

at the altar of so-called honor.

bu sözde namus anlayışının sunağında kurban etti.

And there is one more norm

Ataerkil toplumlarda

of the patriarchal societies

bir kural daha vardır

that is called obedience.

ve bunun adı "itaat"tir.

A good girl is supposed to be

İyi bir kız

very quiet, very humble

her zaman sessiz, mütevazi

and very submissive.

ve uysal olmalıdır

It is the criteria.

bu bir kriterdir.

The role model good girl should be very quiet.

Örnek bir kız sessiz

She is supposed to be silent

ve sakin olmalıdır ve

and she is supposed to accept the decisions

annesi ya da babası

of her father and mother

ya da büyükleri tarafından alınan kararları

and the decisions of elders,

hiç hoşuna gitmese bile

even if she does not like them.

kabul etmelidir.

If she is married to a man she doesn't like

Sevmediği bir adamla evlendirilse

or if she is married to an old man,

veya çok yaşlı bir adamla evlendirilse bile

she has to accept,

bunu kabul etmelidir

because she does not want to be dubbed

çünkü itaatsiz olarak

as disobedient.

etiketlenmek istemez.

If she is married very early,

Eğer çok erken yaşta evlendirilirse

she has to accept.

bunu kabul etmelidir

Otherwise, she will be called disobedient.

Aksi halde itaatsiz olarak anılacaktır

And what happens at the end?

Peki sonra ne olacaktır?

In the words of a poetess,

Bir kadın şairin tanımı ile

she is wedded, bedded,

evlenecek, kademe atlayacak

and then she gives birth to more sons and daughters.

ve bir çok erkek ve kız çocuk doğuracaktır.

And it is the irony of the situation

Bu durumun en ironik tarafı ise

that this mother,

bu annenin de

she teaches the same lesson of obedience

kızlarına

to her daughter

aynı itaat dersini

and the same lesson of honor to her sons.

oğullarına ise aynı namus dersini verecek olması

And this vicious cycle goes on, goes on.

ve bu vahşi çarkın hep dönmeye devam edecek olmasıdır.

Ladies and gentlemen,

Bayanlar ve baylar,

this plight of millions of women

milyonlarca kadının içinde olduğu bu kötü durum

could be changed

değişebilir

if we think differently,

eğer farklı bir şekilde düşünebilirsek

if women and men think differently,

eğer kadınlar ve erkekler farklı düşünürlerse

if men and women in the tribal and patriarchal societies

eğer gelişmekte olan ülkelerdeki

in the developing countries,

ataerkil toplumların kadın ve erkekleri

if they can break a few norms

toplumlarının ve ailelerinin

of family and society,

normlarını kırabilirlerse

if they can abolish the discriminatory laws

eğer ülkelerindeki sistemin

of the systems in their states,

kadınların en temel insan haklarına karşı çıkarılmış olan

which go against the basic human rights

ayrımcı kanunları

of the women.

ortadan kaldırırlarsa.

Dear brothers and sisters, when Malala was born,

Sevgili kardeşlerim, Malala doğduğu zaman

and for the first time,

ilk anında

believe me,

inanın bana,

I don't like newborn children, to be honest,

ki dürüst olmak gerekirse yeni doğan çocuklardan hoşlanmam,

but when I went and I looked into her eyes,

O'nun gözlerinin içine baktığımda

believe me,

inanın bana

I got extremely honored.

çok ama çok gururlandım.

And long before she was born,

O doğmadan çok önce

I thought about her name,

O'nun adını düşünmüş

and I was fascinated with a heroic

ve Afganistan'ın efsanevi kahramanı olan

legendary freedom fighter in Afghanistan.

bir özgürlük savaşçısından çok etkilenmiştim.

Her name was Malalai of Maiwand,

O'nun adı Malalai Af-Maiwand'dı

and I named my daughter after her.

ve ben de kızıma bu ismi verdim

A few days after Malala was born,

Malala,

my daughter was born,

yani kızım doğduktan sonra bir kaç gün sonra

my cousin came --

kuzenim geldi

and it was a coincidence --

ve tesadüfi bir şekilde

he came to my home

evime gelirken

and he brought a family tree,

ile ağacımızı da yanında getirmişti

a family tree of the Yousafzai family,

Yousafzai ailesinin aile ağacını.

and when I looked at the family tree,

Aile ağacımıza baktığımda

it traced back to 300 years of our ancestors.

300 yıl öncesine dayandığını gördüm

But when I looked, all were men,

Aile ağacındaki herkesin erkek olduğunu gördüğümde,

and I picked my pen,

kalemimi aldım

drew a line from my name,

ve kendi adımın altından çıkan bir çizgi çektim ve

and wrote, "Malala."

"Malala" yazdım.

And when she grow old,

Ve büyüdüğü zaman

when she was four and a half years old,

4 buçuk yaşına bastığında

I admitted her in my school.

onu kendi okuluma kaydettim.

You will be asking, then, why should I mention about

Neden onu okula kaydettirdiğimi anlattığımı

the admission of a girl in a school?

soracaksınız bana

Yes, I must mention it.

Evet, bundan bahsetmeliyim

It may be taken for granted in Canada,

Bu Kanada'da, Amerika'da ya da bir çok gelişmiş ülkede

in America, in many developed countries,

zaten doğal olan bir uygulama olabilir,

but in poor countries,

ama yoksul ülkelerde

in patriarchal societies, in tribal societies,

ataerkil toplumlarda ve kabile toplumlarında

it's a big event for the life of girl.

bu bir kızın yaşamı için çok büyük bir olaydır.

Enrollment in a school means

Bir kızın okula kaydolması

recognition of her identity and her name.

onun kimliğinin ve isminin tanınması demektir.

Admission in a school means

Bir okula kaydolmak demek

that she has entered the world of dreams

rüyalar dünyasına girdiği anlamına gelir

and aspirations

ve gelecek yaşamı için

where she can explore her potentials

kendi potansiyelini keşfedeceği

for her future life.

büyük bir hedef anlamına gelir.

I have five sisters,

Benim 5 kız kardeşim var

and none of them could go to school,

ve hiçbirisi okula gitmedi

and you will be astonished,

ve şaşıracaksınız,

two weeks before,

2 hafta önce

when I was filling out the Canadian visa form,

Kanada vize formunu doldururken

and I was filling out the family part of the form,

ve formda aile kısmını doldururken

I could not recall

kız kardeşlerimin bazılarının

the surnames of some of my sisters.

soy isimlerini hatırlayamadım.

And the reason was

Çünkü

that I have never, never seen the names

şimdiye kadar hiçbir dökümanda

of my sisters written on any document.

hiçbir kız kardeşimin ismini yazılı olarak görmemiştim.

That was the reason that

Bu sebepledir ki

I valued my daughter.

ben kızıma değer veriyorum.

What my father could not give to my sisters

Babamın kız kardeşlerime

and to his daughters,

ve kendi kızlarına veremediği değeri veriyorum

I thought I must change it.

Ben bunu değiştirmem gerektiğini düşündüm

I used to appreciate the intelligence

Kızımın zekâsını

and the brilliance of my daughter.

ve dehasını her zaman takdir ettim.

I encouraged her to sit with me

Arkadaşlarım bana geldiklerinde

when my friends used to come.

kızımı benim yanımda oturmaya teşvik ettim

I encouraged her to go with me to different meetings.

Benimle birlikte farklı toplantılara gelmesi için cesaretlendirdim

And all these good values,

Bütün bu iyi değerleri

I tried to inculcate in her personality.

onun karakterine aşılamaya çalıştım.

And this was not only she, only Malala.

ve bu sadece Malala için değil,

I imparted all these good values

bu değerlerin hepsini

to my school, girl students and boy students as well.

kendi okulumda, kız ve erkek öğrencilerime de uyguladım.

I used education for emancipation.

Eğitimi bir kurtuluş olarak kullandım

I taught my girls,

Kızlarıma,

I taught my girl students,

kız öğrencilerime

to unlearn the lesson of obedience.

itaat dersini öğrenmemelerini öğrettim.

I taught my boy students

Erkek çocuklarıma

to unlearn the lesson of so-called pseudo-honor.

sahte ahlak derslerini öğrenmemelerini öğrettim.

Dear brothers and sisters,

Sevgili kardeşlerim

we were striving for more rights for women,

bizler kadın hakları için

and we were struggling to have more,

daha fazla hak sahibi olmaları için çabalıyorduk

more and more space for the women in society.

kadınların toplum içinde daha fazla yer edinmesi için

But we came across a new phenomenon.

ancak yeni bir fenomen ile karşı karşıya geldik.

It was lethal to human rights

İnsan hakları için öldürücü olan

and particularly to women's rights.

ve özellikle de kadın hakları için öldürücü olan bir fenomenle.

It was called Talibanization.

Bu, "Talibanlaşma" olarak adlandırılıyordu.

It means a complete negation

Bu tam anlamı ile

of women's participation

kadınların politik, ekonomik ve sosyal aktivitelerini

in all political, economical and social activities.

boşa çıkarmaydı.

Hundreds of schools were lost.

Yüzlerce okul kayboldu.

Girls were prohibited from going to school.

Kızlar okula gitmekten alıkonuldu,

Women were forced to wear veils

Kkdınlar peçe giymeye zorlandı

and they were stopped from going to the markets.

ve markete bile gitmeleri yasaklandı.

Musicians were silenced,

Müzisyenler susturuldu,

girls were flogged

kızlar kırbaçlandı ve

and singers were killed.

şarkıcılar öldürüldü.

Millions were suffering,

Milyonlarca insan acı çekti

but few spoke,

ancak çok azı konuştu

and it was the most scary thing

ve bu en ürkütücü olanıydı

when you have all around such people

etrafınızda öldürülen ve kırbaçlanan

who kill and who flog,

insanlar olduğunda

and you speak for your rights.

kendi haklarınız için konuşuyorsunuz,

It's really the most scary thing.

bu en ürkütücü olanıdır.

At the age of 10,

10 yaşına geldiğinde

Malala stood, and she stood for the right

Malala ayaklandı,

of education.

eğitim hakkı için ayaklandı.

She wrote a diary for the BBC blog,

BBC Blog için bir günlük yazmaya başladı

she volunteered herself

ve kendini New York Times belgesellerine

for the New York Times documentaries,

gönüllü olarak adadı

and she spoke from every platform she could.

ve konuşabildiği tüm platformlarda konuştu.

And her voice was the most powerful voice.

Onun sesi en güçlü ses oldu

It spread like a crescendo all around the world.

ve bu ses, şiddeti git gide artan bir hızla dünyaya yayıldı

And that was the reason the Taliban

İşte bu yüzden Taliban

could not tolerate her campaign,

onun kampanyasına tahammül edemedi

and on October 9 2012,

ve 9 Ekim 2012 tarihinde

she was shot in the head at point blank range.

çok kısa bir mesafeden kafasından vuruldu

It was a doomsday for my family and for me.

O gün benim ve ailem için tam anlamı ile bir kıyamet günüydü.

The world turned into a big black hole.

Dünya büyük ve karanlık bir boşluğa dönüşmüştü.

While my daughter was

Kızım

on the verge of life and death,

yaşam ve ölüm arasındaki o sınırda iken

I whispered into the ears of my wife,

eşimin kulağına

"Should I be blamed for what happened

"Kızımıza olanlar için kendimi mi suçlamalıyım?"

to my daughter and your daughter?"

diye fısıldadım

And she abruptly told me,

ve birden bire bana

"Please don't blame yourself.

"Lütfen kendini suçlama

You stood for the right cause.

sen doğru bir şey için direndin

You put your life at stake

doğru olan için

for the cause of truth,

kendi hayatını ortaya koydun

for the cause of peace,

barış için

and for the cause of education,

ve eğitim için

and your daughter in inspired from you

ve kızın da senden etkilendi

and she joined you.

ve sana katıldı.

You both were on the right path

Siz ikiniz de doğru yoldaydınız

and God will protect her."

ve Tanrı onu koruyacaktır"

These few words meant a lot to me,

Bu bir kaç cümle benim için çok önemliydi

and I didn't ask this question again.

ve aynı soruyu bir daha sormadım.

When Malala was in the hospital,

Malala hastanede iken

and she was going through the severe pains

ve can acısı içinde iken

and she had had severe headaches

çok ağır baş ağrıları varken

because her facial nerve was cut down,

-çünkü yüz sinirleri kesilmişti-

I used to see a dark shadow

eşimin yüzüne yayılan

spreading on the face of my wife.

karanlık bir gölge gördüm.

But my daughter never complained.

Ancak kızım asla şikayet etmedi

She used to tell us,

Bize

"I'm fine with my crooked smile

"Çarpık gülüşüm ve yüzümdeki bu hissizlikle

and with my numbness in my face.

ben iyiyim

I'll be okay. Please don't worry."

Ve iyi olacağım, lütfen merak etmeyin" dedi.

She was a solace for us,

O bizim için bir teselli idi

and she consoled us.

ve bizi yatıştırdı.

Dear brothers and sisters,

Sevgili kardeşlerim,

we learned from her how to be resilient

biz ondan en zor zamanlarımızda

in the most difficult times,

güçlükleri nasıl yeneceğimizi öğrendik

and I'm glad to share with you

ve sizlerle paylaşmaktan çok mutluyum ki

that despite being an icon

bir çocuk ve kadın hakları ikonu olmasının yanı sıra

for the rights of children and women,

kendisi

she is like any 16-year old girl.

her 16 yaşındaki kız gibi

She cries when her homework is incomplete.

ödevlerini bitiremediğinde ağlayan,

She quarrels with her brothers,

erkek kardeşi ile dalaşıp duran bir kız çocuğu

and I am very happy for that.

ve bundan çok mutluyum.

People ask me,

Bana soruyorlar

what special is in my mentorship

Malala'nın akıl hocalığını yaparken

which has made Malala so bold

onu bu kadar cesaretli, bu kadar sesini çıkarmaktan çekinmeyen

and so courageous and so vocal and poised?

ve bu kadar özgüvenli kılacak kadar özel ne yaptın?

I tell them, don't ask me what I did.

Ben ise onlara bana ne yaptığımı değil

Ask me what I did not do.

ne yapmadığımı sormalarını söylüyorum

I did not clip her wings, and that's all.

Ben onun kanatlarını kırmadım, hepsi bu.

Thank you very much.

Teşekkürler

(Applause)

(Alkış)

Thank you. Thank you very much. Thank you. (Applause)

Teşekkürler, çok teşekkürler, teşekkürler (Alkış)