Alanna Shaikh: How I'm preparing to get Alzheimer's

Translator: Morton Bast Reviewer: Thu-Huong Ha

Translator: Cece Kundtz Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

I'd like to talk about my dad.

Сакам да ви раскажам за татко ми.

My dad has Alzheimer's disease.

Татко ми има Алцхајмерова болест.

He started showing the symptoms about 12 years ago,

Почна да покажува симптоми пред околу 12 години,

and he was officially diagnosed in 2005.

а официјално дијагноза му беше поставена во 2005.

Now he's really pretty sick. He needs help eating,

Сега е прилично болен. Му треба помош при јадење,

he needs help getting dressed, he doesn't really know where he is

му треба помош за да се облече, не знае каде е

or when it is, and it's been really, really hard.

или кога е, и ова е многу, многу тешко.

My dad was my hero and my mentor for most of my life,

Татко ми беше мој херој и мој ментор во поголемиот дел од мојот живот,

and I've spent the last decade watching him disappear.

а минатава декада ја поминав гледајќи го како исчезнува.

My dad's not alone. There's about 35 million people globally living with some kind of dementia,

Татко ми не е единствен. Има околу 35 милиони луѓе во светот што живеат со некаков вид на деменција,

and by 2030 they're expecting that to double to 70 million.

а до 2030 се очекува таа бројка да се дуплира на 70 милиони.

That's a lot of people.

Тоа се многу луѓе.

Dementia scares us. The confused faces and shaky hands of people who have dementia,

Деменцијата нè плаши. Збунетите лица и тресењето на рацете кај луѓето со деменција,

the big numbers of people who get it, they frighten us.

големиот број на луѓе што заболуваат, тоа нè плаши.

And because of that fear, we tend to do one of two things:

И поради тој страв, склони сме да направиме една од две работи:

We go into denial: "It's not me, it has nothing to do with me, it's never going to happen to me."

Негираме: "Не сум јас, нема никаква врска со мене, никогаш нема мене да ми се случи."

Or, we decide that we're going to prevent dementia,

Или, одлучуваме дека ќе ја спречиме деменцијата,

and it will never happen to us because we're going to do everything right and it won't come and get us.

и никогаш нема нас да ни се случи, затоа што сè ќе направиме како што треба и нема да нè фати.

I'm looking for a third way: I'm preparing to get Alzheimer's disease.

Јас барам трет начин: јас се спремам да добијам Алцхајмерова болест.

Prevention is good, and I'm doing the things that you can do to prevent Alzheimer's.

Превенцијата е добра, и јас правам сè за да ја спречам Алцхајмеровата болест.

I'm eating right, I'm exercising every day, I'm keeping my mind active,

Правилно се хранам, вежбам секојдневно, го одржувам умот активен,

that's what the research says you should do.

истражувањето кажува дека тоа треба да го правите.

But the research also shows that there's nothing that will 100 percent protect you.

Но истражувањето исто така покажува дека не постои 100 процентна заштита.

If the monster wants you, the monster's gonna get you.

Ако чудовиштето ве сака, чудовиштето ќе ве фати.

That's what happened with my dad.

Тоа му се случи на татко ми.

My dad was a bilingual college professor. His hobbies were chess, bridge and writing op-eds.

Татко ми беше двојазичен професор на колеџ. Хоби му беа шах, бриџ и пишување колумни.

(Laughter)

(Смеа)

He got dementia anyway.

И покрај тоа, сепак тој доби деменција.

If the monster wants you, the monster's gonna get you.

Ако чудовиштето ве сака, чудовиштето ќе ве фати.

Especially if you're me, 'cause Alzheimer's tends to run in families.

Посебно ако сте како мене, затоа што Алцхајмеровата болест е наследна.

So I'm preparing to get Alzheimer's disease.

Така да се спремам да добијам Алцхајмерова болест.

Based on what I've learned from taking care of my father,

Од она што го научив додека се грижев за татко ми,

and researching what it's like to live with dementia, I'm focusing on three things in my preparation:

и од она што го истражив за тоа како е да се живее со деменција, се фокусирам на три нешта во мојата подготовка:

I'm changing what I do for fun, I'm working to build my physical strength,

Го менувам она што го правам за забава, се трудам да ја зајакнам мојата физичка сила

and -- this is the hard one -- I'm trying to become a better person.

и -- ова е тешкиот дел -- се трудам да станам подобра личност.

Let's start with the hobbies. When you get dementia, it gets harder and harder to enjoy yourself.

Да започнеме со хобијата. Кога ќе добиете деменција, станува се потешко и потешко да уживате.

You can't sit and have long talks with your old friends, because you don't know who they are.

Не можете да седнете и да муабетите со старите пријатели, бидејќи не знаете кои се тие.

It's confusing to watch television, and often very frightening.

Збунувачки е да гледате телевизија, и често е застрашувачки.

And reading is just about impossible.

А читањето е невозможно.

When you care for someone with dementia, and you get training,

Кога се грижите за некого со деменција, и кога ќе добиете обука,

they train you to engage them in activities that are familiar, hands-on, open-ended.

ве обучуваат да ги ангажирате со активности кои им се познати, практични, отворени.

With my dad, that turned out to be letting him fill out forms.

Со татко ми тоа беше пополнување формулари.

He was a college professor at a state school; he knows what paperwork looks like.

Тој беше професор на државен универзитет; па оттука, знаеше што е документација.

He'll sign his name on every line, he'll check all the boxes,

Ќе се потпишеше на секоја линија, ќе ја штиклираше секоја коцка,

he'll put numbers in where he thinks there should be numbers.

ќе ставеше бројки таму каде што мислеше дека треба да има бројки.

But it got me thinking, what would my caregivers do with me?

Но, тоа ме натера да размислам, што ќе прават со мене моите негуватели?

I'm my father's daughter. I read, I write, I think about global health a lot.

Јас сум ќерка на татко ми. Читам, пишувам, многу размислувам за глобалното здравство.

Would they give me academic journals so I could scribble in the margins?

Ќе ми дадат ли академски списанија за да чкртам на маргините?

Would they give me charts and graphs that I could color?

Ќе ми дадат ли табели и графикони за да бојам?

So I've been trying to learn to do things that are hands-on.

Затоа се трудам да научам практични работи.

I've always liked to draw, so I'm doing it more even though I'm really very bad at it.

Отсекогаш сум сакала да цртам, па го правам тоа повеќе иако навистина не ме бива.

I am learning some basic origami. I can make a really great box.

Учам некои основни оригами. Можам да направам одлична кутија.

(Laughter)

(Смеа)

And I'm teaching myself to knit, which so far I can knit a blob.

И се учам да плетам, за сега можам да сплетам дамка.

But, you know, it doesn't matter if I'm actually good at it. What matters is that my hands know how to do it.

Но, знаете, не е битно колку ме бива. Битно е тоа што моите раце знаат како се прави.

Because the more things that are familiar, the more things my hands know how to do,

Бидејќи колку повеќе работи ми се познати, колку повеќе има работи кои моите раце знаат да ги прават,

the more things that I can be happy and busy doing when my brain's not running the show anymore.

ќе има повеќе работи кои ќе ме развеселуваат и ќе ме држат зафатена кога мојот ум веќе нема да биде главен.

They say that people who are engaged in activities are happier,

Велат дека луѓето кои се зафатени се посреќни,

easier for their caregivers to look after, and it may even slow the progress of the disease.

полесно е за негувателите да се грижат за нив, а тоа дури може и да го успори развојот на болеста.

That all seems like win to me.

Тоа мене ми личи на победа

I want to be as happy as I can for as long as I can.

Сакам да сум среќна што е можно подолго.

A lot of people don't know that Alzheimer's actually has physical symptoms,

Многу луѓе не знаат дека Алцхајмеровата болест всушност има физички симптоми ,

as well as cognitive symptoms. You lose your sense of balance,

како и когнитивни симптоми. Го губите осетот за равнотежа,

you get muscle tremors, and that tends to lead people to being less and less mobile.

добивате мускулни тремори, и поради тоа луѓето стануваат се помалку подвижни.

They get scared to walk around. They get scared to move.

Се плашат да одат. Се плашат да се движат.

So I'm doing activities that will build my sense of balance.

Затоа правам вежби кои ќе ја подобрат мојата равнотежа.

I'm doing yoga and tai chi to improve my balance, so that when I start to lose it,

Вежбам јога и таи чи да ја подобрам равнотежата, па кога ќе почнам да ја губам,

I'll still be able to be mobile.

сè уште ќе можам да се движам.

I'm doing weight-bearing exercise, so that I have the muscle strength

Вежбам со тегови, за да имам мускулна сила

so that when I start to wither, I have more time that I can still move around.

па кога ќе почнам да венеам, ќе имам повеќе време да се движам наоколу.

Finally, the third thing. I'm trying to become a better person.

И конечно, третото нешто. Се обидувам да станам подобра личност.

My dad was kind and loving before he had Alzheimer's, and he's kind and loving now.

Татко ми беше љубезен и полн со љубов пред да заболи од Алцхајмер, а љубезен è и полн со љубов и сега.

I've seen him lose his intellect, his sense of humor, his language skills,

Го гледав како го губи интелектот, смислата за хумор, јазичните способности,

but I've also seen this: He loves me, he loves my sons,

но го видов и ова - Ме сака, ги сака моите синови,

he loves my brother and my mom and his caregivers.

го сака брат ми и мајка ми и негователите.

And that love makes us want to be around him, even now.

А таа љубов нè тера да бидеме близу до него, дури и сега.

even when it's so hard.

дури и кога е многу тешко.

When you take away everything that he ever learned in this world,

Кога ќе одземете сè што тој научил во овој свет,

his naked heart still shines.

неговото голо срце сеуште блеска.

I was never as kind as my dad, and I was never as loving.

Јас никогаш не сум била љубезна како татко ми, и никогаш не сум била толку полна со љубов.

And what I need now is to learn to be like that.

И сега треба да научам како да бидам таква.

I need a heart so pure that if it's stripped bare by dementia, it will survive.

Ми треба срце толку чисто што ако е соголено од деменција пак да преживее.

I don't want to get Alzheimer's disease.

Не сакам да добијам Алцхајмерова болест.

What I want is a cure in the next 20 years, soon enough to protect me.

Тоа што сакам е лек во следниве 20 години, доволно брзо за да ме заштити.

But if it comes for me, I'm going to be ready.

Но ако дојде по мене, јас ќе бидам спремна.

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause)

(Аплауз)