Alanna Shaikh: How I'm preparing to get Alzheimer's

Alanna Shaikh: Alzheimer için nasıl hazırlanıyorum

Translator: Morton Bast Reviewer: Thu-Huong Ha

Çeviri: Diba Szamosi Gözden geçirme: Meric Aydonat

I'd like to talk about my dad.

Babam hakkında konuşmak istiyorum.

My dad has Alzheimer's disease.

Babam Alzheimer hastası.

He started showing the symptoms about 12 years ago,

Yaklaşık 12 yıl önce belirtilerini göstermeye başladı,

and he was officially diagnosed in 2005.

Ve 2005 yılında resmen teşhis edildi.

Now he's really pretty sick. He needs help eating,

Şimdi gerçekten çok hasta. Yemek yerken ve giyinirken

he needs help getting dressed, he doesn't really know where he is

yardıma ihtiyacı oluyor, nerede olduğunu ya da zamanın ne olduğunu

or when it is, and it's been really, really hard.

bilmiyor ve her şey gerçekten de çok zor.

My dad was my hero and my mentor for most of my life,

Babam hayatımın büyük bir kısmında kahramanım ve akıl hocam oldu

and I've spent the last decade watching him disappear.

ve geçen on yıl içinde onun yokoluşunu izleyerek geçirdim.

My dad's not alone. There's about 35 million people globally living with some kind of dementia,

Babam yalnız değil. Küresel olarak bir tür unutkanlık ile yaşayan yaklaşık 35 milyon insan var

and by 2030 they're expecting that to double to 70 million.

ve 2030 yılında bu sayının iki katına çıkarak 70 milyona varması bekleniyor.

That's a lot of people.

Bu çok sayıda insan demek.

Dementia scares us. The confused faces and shaky hands of people who have dementia,

Unutkanlık bizi korkutuyor. Unutkanlığı olan insanların kafası karışmış yüzleri ve titreyin elleri,

the big numbers of people who get it, they frighten us.

bu hastalığa yakalanan sayısısnın yüksek olması, bizi korkutuyor.

And because of that fear, we tend to do one of two things:

Ve bu korku yüzünden, iki şeyden birini yapmaya yöneliyoruz:

We go into denial: "It's not me, it has nothing to do with me, it's never going to happen to me."

Reddetmeyi seçiyoruz: "Benimle alakası yok, benim başıma gelmeyecek."

Or, we decide that we're going to prevent dementia,

Ya da, bunamaktan kaçınmaya çalışıyoruz

and it will never happen to us because we're going to do everything right and it won't come and get us.

ve biz herşeyi doğru yaptığımız için başımıza gelmeyeceğine inanmak istiyoruz.

I'm looking for a third way: I'm preparing to get Alzheimer's disease.

Ben üçüncü yolu seçiyorum: Alzheimer hastası olmaya hazırlanıyorum.

Prevention is good, and I'm doing the things that you can do to prevent Alzheimer's.

Önlemek iyi bir şey ve Alzheimer'ı önlemek için yapılması gerekenleri yapıyorum.

I'm eating right, I'm exercising every day, I'm keeping my mind active,

Doğru besleniyorum, hergün egzersiz yapıyorum, aklımı aktif tutuyorum,

that's what the research says you should do.

araştırmalar bunları yapmanızı söylüyor.

But the research also shows that there's nothing that will 100 percent protect you.

Ama araştırmalar ayrıca sizi yüzde 100 koruyacak hiçbir şeyin olmadığını gösteriyor.

If the monster wants you, the monster's gonna get you.

Eğer canavar sizi istiyorsa, sonunda sizi ele geçirecek.

That's what happened with my dad.

Babamın başına gelen bu.

My dad was a bilingual college professor. His hobbies were chess, bridge and writing op-eds.

Babam iki yabancı dili olan bir üniversite profesörü. Satranç, briç ve makaleler yazmak onun hobileriydi.

(Laughter)

(Kahkahalar)

He got dementia anyway.

Ama yine de unutkanlığa yakalandı.

If the monster wants you, the monster's gonna get you.

Eğer canavar istiyorsa, sonunda sizi ele geçirir.

Especially if you're me, 'cause Alzheimer's tends to run in families.

Özellikle de benim durumumdakileri, çünkü Alzheimer ırsi bir hastalık.

So I'm preparing to get Alzheimer's disease.

Bu yüzden Alzheimer hastası olmaya hazırlanıyorum.

Based on what I've learned from taking care of my father,

Babamla ilgilenirken öğrendiklerime dayanarak

and researching what it's like to live with dementia, I'm focusing on three things in my preparation:

ve bunama hastalığıyla yaşam üzerine yaptığım araştırmalar sonucu, hazırlıklarımda üç şeye odaklanıyorum.

I'm changing what I do for fun, I'm working to build my physical strength,

Eğlence için yaptıklarımı değiştiriyorum, fiziksel olarak güçlenmek için çalışıyorum

and -- this is the hard one -- I'm trying to become a better person.

ve -- bu zor olan tarafı -- daha iyi bir insan olamaya çalışıyorum.

Let's start with the hobbies. When you get dementia, it gets harder and harder to enjoy yourself.

Hobilerle başlayalım. Bunadığınız zaman, kendinizi eğlendirmeniz zorlaşıyor.

You can't sit and have long talks with your old friends, because you don't know who they are.

Eski dostlarınızla oturup uzun sohbetler edemiyorsunuz, çünkü onların kim olduğunu bile bilmiyorsunuz.

It's confusing to watch television, and often very frightening.

Televizyon seyretmek kafa karıştırıcı oluyor ve çoğu zaman da korkutucu.

And reading is just about impossible.

Ve okumak, neredeyse imkansız.

When you care for someone with dementia, and you get training,

Bunamış biriyle ilgilenirken, alıştırma yapmış oluyorsunuz,

they train you to engage them in activities that are familiar, hands-on, open-ended.

sizi tanıdık aktivitelerin içine çekiyorlar, aktif olacağınız, ucu açık aktiviteler.

With my dad, that turned out to be letting him fill out forms.

Babam için bu aktivite form doldurmak oldu.

He was a college professor at a state school; he knows what paperwork looks like.

Bir devlet üniversitesinde profesördü; bu sayede kağıt işlerinin nasıl olduğunu çok iyi bilir.

He'll sign his name on every line, he'll check all the boxes,

Her satıra ismini yazıyor, tüm kutuları kontrol ediyor,

he'll put numbers in where he thinks there should be numbers.

gerek gördüğü yerlere numaralar yazıyor.

But it got me thinking, what would my caregivers do with me?

Ve bu, benim bakıcılarımın benimle ne yapacaklarını düşünmeme neden oldu.

I'm my father's daughter. I read, I write, I think about global health a lot.

Ben babamın kızıyım. Okurum, yazarım, dünya sağlığıyla ilgili endişelenirim.

Would they give me academic journals so I could scribble in the margins?

Acaba kenarlarına yazıp çizmem için bana akademik yayınlar verecekler mi?

Would they give me charts and graphs that I could color?

Boyayabilmem için grafik ve çizelgeler temin edecekler mi?

So I've been trying to learn to do things that are hands-on.

Bu yüzden uygulamalı şeyleri yapmayı öğrenmeye çalışıyorum.

I've always liked to draw, so I'm doing it more even though I'm really very bad at it.

Çizmeyi hep sevmişimdir, bu yüzden çok başarısız olsam da sık sık yapmaya çalışıyorum.

I am learning some basic origami. I can make a really great box.

Basit origami figürlerini yapmayı öğreniyorum. Gerçekten harika bir kutu yapabilirim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And I'm teaching myself to knit, which so far I can knit a blob.

Ve örgü örmeyi öğreniyorum, şimdiye kadar bir daire örebildim.

But, you know, it doesn't matter if I'm actually good at it. What matters is that my hands know how to do it.

Ama bilirsiniz, önemli olan o işte iyi olmanız değil. Önemli olan, ellerimin bu işi yapmayı bilmesi.

Because the more things that are familiar, the more things my hands know how to do,

Çünkü ne kadar şeye alıştırırsam, ellerim o kadar çok şey yapabilir.

the more things that I can be happy and busy doing when my brain's not running the show anymore.

Ve beynim gösteriye devam etmeyi bıraktığında oyalanarak mutlu olabileceğim o kadar çok aktivitem olur.

They say that people who are engaged in activities are happier,

Bir şeylerle meşgul olan insanların daha mutlu olduğu söylenir,

easier for their caregivers to look after, and it may even slow the progress of the disease.

bakıcılarının ilgilenmesi daha kolay olur ve hastalık sürecini yavaşlatabilir.

That all seems like win to me.

Benim için hiç yoktan iyi.

I want to be as happy as I can for as long as I can.

Olabildiğim sürece mutlu kalmak istiyorum.

A lot of people don't know that Alzheimer's actually has physical symptoms,

Çoğu insan Alzheimer'ın zihinsel olduğu kadar

as well as cognitive symptoms. You lose your sense of balance,

fiziksel semptomları da olduğunu bilmiyor. Denge duygunuz kaybediyorsunuz,

you get muscle tremors, and that tends to lead people to being less and less mobile.

kas titremeleri başlıyor ve bu insanların gittikçe daha az hareket etmesine neden oluyor.

They get scared to walk around. They get scared to move.

Etrafta yürümekten korkar oluyorlar. Hareket etmekten korkuyorlar.

So I'm doing activities that will build my sense of balance.

Bu yüzden ben denge duyularımı güçlendirecek aktiviteler yapıyorum.

I'm doing yoga and tai chi to improve my balance, so that when I start to lose it,

Yoga ve tai chi yapıyorum, bu sayede dengemi kaybetmeye başladığımda,

I'll still be able to be mobile.

hala hareket edebiliyor olacağım.

I'm doing weight-bearing exercise, so that I have the muscle strength

Ağırlık çalışıyorum, bu sayede kaslarım güçlenecek

so that when I start to wither, I have more time that I can still move around.

ve hastalık başladığında etrafta hareket etmem için daha fazla vaktim olacak.

Finally, the third thing. I'm trying to become a better person.

Ve üçüncü şey. Daha iyi bir insan olmaya çalışıyorum.

My dad was kind and loving before he had Alzheimer's, and he's kind and loving now.

Babam Alzheimer'dan önce kibar ve şefkatli biriydi, ve şimdi de öyle.

I've seen him lose his intellect, his sense of humor, his language skills,

Zekasını kaybettiğini gördüm, espri anlayışını, dil yeteneklerini,

but I've also seen this: He loves me, he loves my sons,

ama şunu da gördüm: beni seviyor, çocuklarımı seviyor,

he loves my brother and my mom and his caregivers.

kardeşimi, annemi ve bakıcılarını seviyor.

And that love makes us want to be around him, even now.

Ve bu sevgisi onun etrafında olmamızı sağlıyor, şimdi bile.

even when it's so hard.

Her şey bu kadar zorken bile.

When you take away everything that he ever learned in this world,

Bu dünyada öğrendiği her şeyi alıp götürdüğünüzde,

his naked heart still shines.

çıplak kalan kalbi hala parlıyor.

I was never as kind as my dad, and I was never as loving.

Asla babam kadar nazik olmadım ve asla şefkatli değildim.

And what I need now is to learn to be like that.

Ve şimdi öğrenmem gereken şeyler bunlar.

I need a heart so pure that if it's stripped bare by dementia, it will survive.

Kalbim o kadar saf olmalı ki, bunaklık herşeyi sildiğinde hala yaşayabilmeli.

I don't want to get Alzheimer's disease.

Alzheimer'a yakalanmak istemiyorum.

What I want is a cure in the next 20 years, soon enough to protect me.

Beni kurtarmaya yetecek kadar kısa bi süre içinde, 20 yılda, bunun tedavisinin bulunmasını istiyorum.

But if it comes for me, I'm going to be ready.

Ama gelip beni aldığında, yine de hazır olacağım.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)