Bunker Roy: Learning from a barefoot movement

Bunker Roy: Bài học từ những người đi chân đất

Translator: nhi luong Reviewer: Duc Nguyen

I'd like to take you to another world.

Tôi muốn đưa bạn sang một thế giới khác.

And I'd like to share

Và tôi muốn chia sẻ

a 45 year-old love story

một chuyện tình 45 tuổi

with the poor,

với người nghèo

living on less than one dollar a day.

sống dưới 1 đôla 1 ngày.

I went to a very elitist, snobbish,

Tôi đã đến với nền giáo dục hợm hĩnh dành riêng cho người giàu,

expensive education in India,

đắt đỏ ở Ấn Độ,

and that almost destroyed me.

và điều đó làm tôi khó chịu.

I was all set

Tôi đã được định sẵn

to be a diplomat, teacher, doctor --

để trở thành nhà ngoại giao, giáo viên, bác sĩ --

all laid out.

tất cả đều được bày sẵn.

Then, I don't look it, but I was the Indian national squash champion

Vậy mà tôi chẳng đoái hoài đến, tôi từng là nhà vô địch bóng quần quốc gia của Ấn Độ

for three years.

trong 3 năm.

(Laughter)

(Cười)

The whole world was laid out for me.

Cả thế giới trải ra trước mắt tôi.

Everything was at my feet.

Mọi thứ đều ở dưới chân của tôi.

I could do nothing wrong.

Có thể tôi không làm sai chuyện gì.

And then I thought out of curiosity

Và sau đó tôi đã rất tò mò,

I'd like to go and live and work

tôi muốn sống và làm việc

and just see what a village is like.

và đơn giản là muốn chứng kiến cảnh làng quê là như thế nào.

So in 1965,

Vì thế vào năm 1965,

I went to what was called the worst Bihar famine in India,

tôi đã tiếp xúc với nạn đói Bihar nặng nhất ở miền Đông Bắc Ấn Độ,

and I saw starvation, death,

và tôi đã chứng kiến cái đói, cái chết,

people dying of hunger, for the first time.

những người chết vì đói, lần đầu tiên.

It changed my life.

Nó đã thay đổi cuộc đời tôi.

I came back home,

Tôi trở về nhà,

told my mother,

nói với mẹ tôi

"I'd like to live and work in a village."

“Con muốn sống và làm việc ở ngoài làng”.

Mother went into a coma.

Mẹ tôi đã rơi vào trạng thái hôn mê.

(Laughter)

(Tiếng cười)

"What is this?

“Gì đây?

The whole world is laid out for you, the best jobs are laid out for you,

Cả thế giới đã bày ra trước mắt con, những công việc tốt nhất đang trước mắt con,

and you want to go and work in a village?

giờ con lại muốn ra đi và làm việc tại một ngôi làng à?

I mean, is there something wrong with you?"

Ý mẹ là, có chuyện gì với con vậy?"

I said, "No, I've got the best eduction.

Tôi nói “Không, con đã được giáo dục tốt,

It made me think.

và nó khiến con băn khoăn.

And I wanted to give something back

Và con muốn đáp lại

in my own way."

theo cách của con.”

"What do you want to do in a village?

“Con muốn làm gì ở cái làng đó?

No job, no money,

Không công việc, không tiền bạc,

no security, no prospect."

không an toàn, không tương lai”.

I said, "I want to live

Tôi trả lời “Con muốn sống

and dig wells for five years."

và đào giếng trong 5 năm."

"Dig wells for five years?

"Đào giếng trong 5 năm ư?

You went to the most expensive school and college in India,

Con đi học ở trường đắt nhất Ấn Độ,

and you want to dig wells for five years?"

và giờ con muốn đào giếng trong 5 năm ư?”

She didn't speak to me for a very long time,

Bà ấy không nói chuyện với tôi trong một thời gian dài,

because she thought I'd let my family down.

vì bà nghĩ rằng tôi đã hạ thấp gia đình.

But then,

Sau đó,

I was exposed to the most extraordinary knowledge and skills

tôi phát hiện những kiến thức và kĩ năng lạ thường

that very poor people have,

mà những người nghèo có,

which are never brought into the mainstream --

những kiến thức và kĩ năng chưa từng được đưa vào trào lưu --

which is never identified, respected,

chưa bao giờ được đồng hóa, phản ánh,

applied on a large scale.

hay vận dụng trong quy mô lớn.

And I thought I'd start a Barefoot College --

Vậy là tôi đã nghĩ đến chuyện xây dựng trường Barefoot --

college only for the poor.

trường dành riêng cho người nghèo.

What the poor thought was important

Những gì người nghèo nghĩ rất quan trọng

would be reflected in the college.

cần được đưa vào trường học.

I went to this village for the first time.

Tôi đã đến ngôi làng này lần đầu tiên.

Elders came to me

Những người lớn đã đến gặp tôi

and said, "Are you running from the police?"

và hỏi “Cậu trốn cảnh sát à?”

I said, "No."

Tôi nói “Không.”

(Laughter)

(Tiếng cười)

"You failed in your exam?"

“Cậu thi rớt à?”

I said, "No."

Tôi nói “Không.”

"You didn't get a government job?" I said, "No."

“Cậu không kiếm được việc công chức à?” Tôi nói “Không”.

"What are you doing here?

“Vậy cậu làm gì ở đây?

Why are you here?

Tại sao cậu lại ở đây?

The education system in India

Hệ thống giáo dục ở Ấn Độ

makes you look at Paris and New Delhi and Zurich;

hướng cậu tìm đến Pari, New Delhi và Zuritch mà;

what are you doing in this village?

cậu đang làm cái gì ở cái làng này?

Is there something wrong with you you're not telling us?"

Có chuyện gì mà cậu chưa nói cho chúng tôi không?”

I said, "No, I want to actually start a college

Tôi nói “Không, tôi thật sự muốn xây trường

only for the poor.

chỉ dành cho những người nghèo.

What the poor thought was important would be reflected in the college."

Tư duy của người nghèo rất quan trọng cần được phản ánh ở trường học.”

So the elders gave me some very sound and profound advice.

Vậy là, những người này đã cho tôi vài lời khuyên sâu sắc và chí lý.

They said, "Please,

Họ nói “ Làm ơn

don't bring anyone with a degree and qualification

đừng đưa nhưng ai có bằng cấp và có trình độ

into your college."

vào trường của cậu.”

So it's the only college in India

Vì vậy, nó là trường đại học duy nhất ở Ấn Độ,

where, if you should have a Ph.D. or a Master's,

nơi mà nếu bạn có bằng tiến sĩ hay bằng giáo sư,

you are disqualified to come.

bạn sẽ không có tư cách đến đây.

You have to be a cop-out or a wash-out or a dropout

Bạn phải là người hay trốn tránh trách nhiệm, người làm gì cũng thất bại, hay người bỏ học nửa chừng

to come to our college.

nếu muốn đến trường này.

You have to work with your hands.

Bạn phải làm việc bằng tay.

You have to have a dignity of labor.

Bạn phải có phẩm chất lao động tốt.

You have to show that you have a skill that you can offer to the community

Bạn phải thể hiện rằng bạn có những kĩ năng ra lệnh cho công chúng

and provide a service to the community.

và cung cấp dịch vụ cho công chúng.

So we started the Barefoot College,

Do đó, chúng tôi đã xây dựng trường đại học Barefoot,

and we redefined professionalism.

và định nghĩa lại từ chuyên gia.

Who is a professional?

Chuyên gia là ai ?

A professional is someone

Một chuyên gia là người

who has a combination of competence,

biết kết hợp năng lực,

confidence and belief.

sự tự tin và niềm tin với nhau.

A water diviner is a professional.

Một thợ dò mạch nước là một chuyên gia.

A traditional midwife

Một bà đỡ truyền thống

is a professional.

là một chuyên gia.

A traditional bone setter is a professional.

Một người thợ làm gốm là một chuyên gia.

These are professionals all over the world.

Đây là những chuyên gia trên khắp thế giới.

You find them in any inaccessible village around the world.

Bạn có thể thấy họ ở bất kỳ ngôi làng xa xôi nào khắp thế giới.

And we thought that these people should come into the mainstream

Chúng tôi nghĩ những người này nên được đưa vào giáo dục bình thường

and show that the knowledge and skills that they have

và thể hiện cho người ta thấy những kiến thức và kĩ năng mà họ có được

is universal.

đều rất phổ thông.

It needs to be used, needs to be applied,

Nó cần được sử dụng, cần được vận dụng,

needs to be shown to the world outside --

cần được thể hiện ra thế giới bên ngoài --

that these knowledge and skills

những kiến thức và kĩ năng này

are relevant even today.

thậm chí còn phù hợp với thời nay.

So the college works

Do đó trường hoạt động

following the lifestyle and workstyle of Mahatma Gandhi.

theo phong cách làm việc và cách sống của Mahatma Gandhi.

You eat on the floor, you sleep on the floor, you work on the floor.

Bạn ăn trên sàn nhà, ngủ trên sàn, làm việc trên sàn.

There are no contracts, no written contracts.

Không có giao ước, không có hợp đồng.

You can stay with me for 20 years, go tomorrow.

Bạn có thể ở lại với tôi 20 năm, ra đi ngày hôm sau.

And no one can get more than $100 a month.

Nhưng không ai kiếm được hơn 100 đôla một tháng.

You come for the money, you don't come to Barefoot College.

Nếu bạn đến vì tiền thì đừng đến trường Barefoot.

You come for the work and the challenge,

Nếu bạn đến để làm việc và để thử thách

you'll come to the Barefoot College.

thì bạn sẽ đến trường Barefoot.

That is where we want you to try crazy ideas.

Đó là nơi chúng tôi muốn bạn thử thách và sáng tạo những ý tưởng của bạn.

Whatever idea you have, come and try it.

Bất kể là ý tưởng gì bạn có, hãy đến đây và trải nghiệm chúng.

It doesn't matter if you fail.

Không có vấn đề gì nếu như bạn thất bại.

Battered, bruised, you start again.

Bạn tơi tả, bạn đau khổ, bạn có thể làm lại.

It's the only college where the teacher is the learner

Đó là ngôi trường duy nhất giáo viên là học viên

and the learner is the teacher.

và học viên chính là giáo viên.

And it's the only college where we don't give a certificate.

Đó còn là ngôi trường duy nhất không cấp giấy chứng nhận.

You are certified by the community you serve.

Bạn chỉ được công nhận bằng chính cộng đồng mà bạn đang phục vụ.

You don't need a paper to hang on the wall

Bạn không cần một tờ giấy để treo lên tường

to show that you are an engineer.

để nói lên rằng bạn là một kĩ sư.

So when I said that,

Vì vậy, khi tôi nói điều này,

they said, "Well show us what is possible. What are you doing?

họ đã nói “Vậy hãy thể hiện những gì có thể đi. Ông đang làm gì vậy?

This is all mumbo-jumbo if you can't show it on the ground."

Nó sẽ rất khó hiểu nếu ông không thể cho chúng tôi thấy."

So we built the first Barefoot College

Vậy là chúng tôi đã xây dựng nên trường Barefoot đầu tiên

in 1986.

vào năm 1986.

It was built by 12 Barefoot architects

Do 12 kiến trúc sư Barefoot,

who can't read and write,

những người không biết đọc, biết viết

built on $1.50 a sq. ft.

xây dựng với 1,50 đôla trên một bộ vuông.

150 people lived there, worked there.

150 người đã sống và làm việc tại đó.

They got the Aga Khan Award for Architecture in 2002.

Họ đã đoạt giải Aga Khan về kiến trúc năm 2002.

But then they suspected, they thought there was an architect behind it.

Nhưng sau đó, người trao giải nghi ngờ, họ nghĩ rằng đã có một kiến trúc sự khác đằng sau nữa.

I said, "Yes, they made the blueprints,

Tôi nói “Đúng, họ đã vẽ bản thiết kế

but the Barefoot architects actually constructed the college."

nhưng những kiến trúc sư Barefoot mới thực sự là người xây nên ngôi trường đó.”

We are the only ones who actually returned the award for $50,000,

Chúng tôi là những người duy nhất đã trả lại giải thưởng 50,000 đôla

because they didn't believe us,

vì họ không tin tưởng chúng tôi,

and we thought that they were actually casting aspersions

nên chúng tôi cho rằng họ thật sự đang bôi nhọ

on the Barefoot architects of Tilonia.

những kiến trúc sư trường Barefoot ở Tilonia.

I asked a forester --

Tôi đã hỏi một nhân viên kiểm lâm –

high-powered, paper-qualified expert --

một chuyên gia có uy thế và bằng cấp sao --

I said, "What can you build in this place?"

tôi hỏi “Ngài có thể xây cái gì nơi này?”

He had one look at the soil and said, "Forget it. No way.

Ông ta nhìn khu đất một lúc rồi nói, “Quên nó đi. Vô phương.

Not even worth it.

Thậm chí còn không đáng.

No water, rocky soil."

Không nước, đất thì sỏi đá”.

I was in a bit of a spot.

Tôi ở lại thêm một lúc

And I said, "Okay, I'll go to the old man in village

rồi nói “Được rồi, tôi sẽ đi hỏi một ông lão trong làng

and say, 'What should I grow in this spot?'"

rằng 'Tôi nên làm gì để phát triển ở vùng đất này?'"

He looked quietly at me and said,

Ông ta nhìn tôi im lặng rồi nói

"You build this, you build this, you put this, and it'll work."

“Cậu xây dựng cái này, xây dựng cái này, đặt cái này vào và nó sẽ hoạt động.”

This is what it looks like today.

Đây là những gì được trông thấy hôm nay.

Went to the roof,

Khi trèo lên mái nhà,

and all the women said, "Clear out.

tất cả những người phụ nữa nói “Quét dọn đi.

The men should clear out because we don't want to share this technology with the men.

Đàn ông nên quét dọn đi vì chúng tôi không muốn chia sẻ kỹ thuật này cho đàn ông.

This is waterproofing the roof."

Cái này sẽ chống thấm nước cho mái nhà.”

(Laughter)

(Tiếng cười)

It is a bit of jaggery, a bit of urens

Nó gồm vật liệu thô,

and a bit of other things I don't know.

và một vài thứ gì đó mà tôi không biết.

But it actually doesn't leak.

Nhưng thực sự nó không làm dột nước.

Since 1986, it hasn't leaked.

Từ năm 1986, nó vẫn không dột.

This technology, the women will not share with the men.

Cái kỹ thuật đó, những người phụ nữa đã không chia sẻ cho đàn ông.

(Laughter)

(Cười)

It's the only college

Đó là ngôi trường duy nhất

which is fully solar-electrified.

hoạt động hoàn toàn bằng năng lượng mặt trời.

All the power comes from the sun.

Tất cả năng lượng được lấy từ năng lượng mặt trời.

45 kilowatts of panels on the roof.

Những tấm bảng 45KW nằm trên mái nhà.

And everything works off the sun for the next 25 years.

Và mọi thứ sẽ hoạt động không cần có mặt trời trong 25 năm tới.

So long as the sun shines,

Nếu mặt trời còn chiếu sáng,

we'll have no problem with power.

thì chúng tôi sẽ không có vấn đề gì với năng lượng cả.

But the beauty is

Nhưng cái hay

that is was installed

là nó được lắp

by a priest, a Hindu priest,

bởi một vị linh mục, vị linh mục theo đạo Hindu,

who's only done eight years of primary schooling --

người chỉ làm việc 8 năm cho trường tiểu học--

never been to school, never been to college.

chưa hề đến trường, chưa hề đến trường đại học.

He knows more about solar

Ông là biết nhiều về năng lượng mặt trời

than anyone I know anywhere in the world guaranteed.

hơn bất kỳ ai mà tôi biết trên thế giới, cam đoan là như vậy.

Food, if you come to the Barefoot College,

Nếu bạn đến trường Barefoot,

is solar cooked.

thức ăn đều được nấu nhờ năng lượng mặt trời.

But the people who fabricated that solar cooker

Tuy nhiên những người tạo ra bếp nhật năng

are women,

là những người phụ nữ

illiterate women,

mù chữ,

who actually fabricate

họ đã tạo ra

the most sophisticated solar cooker.

bếp năng lượng mặt trời tinh vi nhất.

It's a parabolic Scheffler solar cooker.

Đó là bếp nhật năng có dạng hình pa-ra-bôn.

Unfortunately, they're almost half German,

Thật không may, hầu như họ có một nửa là người Đức,

they're so precise.

họ rất tỉ mỉ.

(Laughter)

(Cười)

You'll never find Indian women so precise.

Bạn sẽ không bao giờ tìm ra những người phụ nữ Ấn nào tỉ mỉ như vậy.

Absolutely to the last inch,

Chắn chắn không dù một chút,

they can make that cooker.

họ có thể làm ra cái bếp đó.

And we have 60 meals twice a day

Nhờ đó mà chúng tôi có 60 bữa cơm 2 lần mỗi ngày.

of solar cooking.

được nấu bằng năng lượng mặt trời.

We have a dentist --

Chúng tôi có một nha sĩ --

she's a grandmother, illiterate, who's a dentist.

bà ấy là một bà ngoại nha sĩ mù chữ.

She actually looks after the teeth

Bà ấy đã chăm sóc răng

of 7,000 children.

của 7000 trẻ em.

Barefoot technology:

Kỹ thuật của những người đi chân trần,

this was 1986 -- no engineer, no architect thought of it --

vào năm 1986 -- không một kỹ sư, kiến trúc sư nào nghĩ đến --

but we are collecting rainwater from the roofs.

nhưng chúng tôi đang giữ nước mưa từ những mái nhà.

Very little water is wasted.

Rất ít nước mưa bị lãng phí.

All the roofs are connected underground

Toàn bộ mái nhà đều được nối với lòng đất

to a 400,000 liter tank,

đến một bể chứa nước 400,000 lit,

and no water is wasted.

thế là không có giọt nước nào bị lẵng phí.

If we have four years of drought, we still have water on the campus,

Nếu chúng tôi có 4 năm hạn hán, chúng tôi sẽ có nước sử dụng từ khu sân bãi,

because we collect rainwater.

vì chúng tôi đã trữ nước mưa.

60 percent of children don't go to school,

60% trẻ em không đến trường

because they have to look after animals --

là vì chúng phải chăm sóc súc vật như --

sheep, goats --

cừu, dê --

domestic chores.

những việc vặt trong nhà.

So we thought of starting a school

Vì thế chúng tôi đã nghĩ đến việc xây dựng

at night for the children.

buổi học ban đêm cho chúng.

Because the night schools of Tilonia,

Nhờ những lớp ban đêm ở Tilonia,

over 75,000 children have gone through these night schools.

trên 75,000 trẻ em đi học những buổi học ban đêm.

Because it's for the convenience of the child;

Vì đó là quyền lợi của trẻ em,

it's not for the convenience of the teacher.

không phải vì quyền lợi của giáo viên.

And what do we teach in these schools?

Cho nên, những gì chúng tôi dạy trong trường này là gì?

Democracy, citizenship,

Nền dân chủ, quyền công dân,

how you should measure your land,

cách tính đất đai,

what you should do if you're arrested,

những gì nên làm khi bị bắt,

what you should do if your animal is sick.

những gì nên làm khi những con vật của bạn bị bệnh.

This is what we teach in the night schools.

Đó là những gì chúng tôi dạy ở lớp học ban đêm.

But all the schools are solar-lit.

Có điều toàn bộ trường học có ánh sáng từ nhật năng.

Every five years

Cứ 5 năm một lần,

we have an election.

chúng tôi có một cuộc bầu chọn.

Between six to 14 year-old children

Những đứa trẻ từ 6 đến 14 tuổi

participate in a democratic process,

đều tham gia vào quá trình dân chủ,

and they elect a prime minister.

và chúng chọn ra một thủ tướng chính phủ.

The prime minister is 12 years old.

Vị thủ tướng chính phủ này 12 tuổi.

She looks after 20 goats in the morning,

Con bé chăm sóc cho 20 con dê vào buổi sáng,

but she's prime minister in the evening.

nhưng làm thủ tướng chính phủ vào buổi tối.

She has a cabinet,

Con bé có một nội các riêng,

a minister of education, a minister for energy, a minister for health.

một bộ trưởng về giáo dục, một bộ trưởng về năng lượng, một bộ trưởng về sức khỏe.

And they actually monitor and supervise

Họ kiểm tra và giám sát

150 schools for 7,000 children.

150 trường học dành cho 7000 đứa trẻ.

She got the World's Children's Prize five years ago,

Con bé đã nhận giải thưởng thiếu nhi thế giới cách đây 5 năm,

and she went to Sweden.

và sau đó đi đến Thụy Điển.

First time ever going out of her village.

Lần đầu tiên trong đời ra khỏi làng.

Never seen Sweden.

Chưa bao giờ thấy Thụy Điển.

Wasn't dazzled at all by what was happening.

Không ngạc nhiên với tất cả những gì đang xảy ra.

And the Queen of Sweden, who's there,

Rồi nữa hoàng Thụy Điển, đứng đó,

turned to me and said, "Can you ask this child where she got her confidence from?

đi về phía tôi và nói “Ông có thể hỏi đứa trẻ này sự tự tin của cô bé có từ đâu không?

She's only 12 years old,

Cô bé chỉ mới 12 tuổi

and she's not dazzled by anything."

mà lại không kinh ngạc với bất cứ thứ gì.”

And the girl, who's on her left,

Và cô bé, người đứng bên trái nữ hoàng,

turned to me and looked at the queen straight in the eye

hướng về phía tôi rồi nhìn thẳng vào mắt nữ hoàng

and said, "Please tell her I'm the prime minister."

và nói, “Làm ơn nói với cô ấy tôi là thủ tướng chính phủ."

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

Where the percentage of illiteracy is very high,

Nơi có tỉ lệ phần trăm người mù chữ cao,

we use puppetry.

chúng tôi đã sử dụng nghệ thuật múa rối.

Puppets is the way we communicate.

Những con rối là cách chúng tôi giao tiếp.

You have Jokhim Chacha

Bạn có Jaokim Chacha,

who is 300 years old.

người đã 300 tuổi.

He is my psychoanalyst. He is my teacher.

Ông ta là một nhà phân tích tâm lý học. Là giáo viên của tôi.

He's my doctor. He's my lawyer.

Là bác sĩ của tôi. Là luật sư của tôi.

He's my donor.

Là nhà quyên góp của tôi.

He actually raises money,

Ông ấy quyên góp tiền,

solves my disputes.

giải quyết những cuộc tranh luận của tôi.

He solves my problems in the village.

Ông ấy đã giải quyết những vấn đề của tôi trong làng.

If there's tension in the village,

Nếu có xung đột trong làng,

if attendance at the schools goes down

nếu việc tham gia lớp học không thuận lợi

and there's a friction between the teacher and the parent,

và nếu có bất đồng giữa giáo viên và phụ huynh,

the puppet calls the teacher and the parent in front of the whole village

những con rối này kêu gọi các giáo viên và phụ huynh ra trước làng

and says, "Shake hands.

và nói “Bắt tay đi.

The attendance must not drop."

Việc tham gia lớp học không được bỏ dở."

These puppets

Những con rối này

are made out of recycled World Bank reports.

được làm từ những tờ báo Ngân hàng thế giới đã được tái chế.

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

So this decentralized, demystified approach

Như vậy, cách tiếp xúc phi tập trung hóa, phi thần thánh hóa như thế này

of solar-electrifying villages,

với những ngôi làng lấy điện từ mặt trời,

we've covered all over India

chúng tôi đã rải đi khắp Ấn Độ

from Ladakh up to Bhutan --

từ Ladakn tới Bhutan --

all solar-electrified villages

tất cả những ngôi làng tích điện từ mặt trời

by people who have been trained.

nhờ những người đã được đào tạo.

And we went to Ladakh,

Rồi chúng tôi đến Ladakh,

and we asked this woman --

chúng tôi hỏi một người phụ nữ --

this, at minus 40, you have to come out of the roof,

ở đây, ở -40 độ C, bạn phải đi ra khỏi nhà,

because there's no place, it was all snowed up on both sides --

vì không còn nơi nào nữa, toàn bộ nơi này bị tuyết bao phủ ở cả 2 bên --

and we asked this woman,

chúng tôi hỏi người phụ nữa này rằng,

"What was the benefit you had

“Bà thấy có những ích lợi gì

from solar electricity?"

từ năng lượng mặt trời?"

And she thought for a minute and said,

Sau đó bà ấy nghĩ một phút rồi nói,

"It's the first time I can see my husband's face in winter."

“Đây là lần đầu tiên tôi thấy mặt chồng tôi vào mùa đông.”

(Laughter)

(Tiếng cười)

Went to Afghanistan.

Đi đến Afghanistan.

One lesson we learned in India

Một bài học chúng tôi đã học được ở Ấn Độ

was men are untrainable.

là đàn ông rất khó đàn tạo

(Laughter)

(Tiếng cười)

Men are restless,

Đàn ông rất năng động,

men are ambitious,

rất tham vọng,

men are compulsively mobile,

đàn ông là chiếc di động bị ép buộc

and they all want a certificate.

nên họ đều muốn có giấy chứng nhận.

(Laughter)

(Tiếng cười)

All across the globe, you have this tendency

Trên toàn cầu, bạn luôn gặp xu hướng

of men wanting a certificate.

đàn ông muốn có một tờ giấy chứng nhận.

Why? Because they want to leave the village

Tại sao ? Vì họ muốn rời khỏi làng

and go to a city, looking for a job.

và đến một thành phố, tìm một công việc.

So we came up with a great solution:

Vì thế, chúng tôi đã phát hiện ra một phương pháp rất hay:

train grandmothers.

đào tạo những bà cụ.

What's the best way of communicating

Cách tốt nhất để kết nối

in the world today?

với thế giới là gì?

Television? No.

Ti vi? Không.

Telegraph? No.

Điện tín? Không.

Telephone? No.

Điện thoại? Không.

Tell a woman.

Mà là nói với 1 người phụ nữ.

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

So we went to Afghanistan for the first time,

Vậy là chúng tôi đến Afghanistan lần đầu tiên,

and we picked three women

sau đó chúng tôi chọn 3 người phụ nữ

and said, "We want to take them to India."

và nói “Chúng tôi muốn đưa bà đến Ấn Độ.”

They said, "Impossible. They don't even go out of their rooms,

Họ nói “Không thể được. Họ thậm chí còn không đi ra khỏi phòng,

and you want to take them to India."

vậy mà ông muốn đưa họ đến Ấn Độ.”

I said, "I'll make a concession. I'll take the husbands along as well."

Tôi trả lời, " Vậy thì tôi sẽ nhượng bộ. Tôi sẽ đưa những ông chồng đi theo luôn."

So I took the husbands along.

Vậy là tôi đã đưa cả những ông chồng đi theo.

Of course, the women were much more intelligent than the men.

Tất nhiên, những người phụ nữ này thông minh hơn đàn ông nhiều.

In six months,

Trong 6 tháng,

how do we train these women?

chúng tôi đã làm thế nào để thay đổi những phụ nữ này?

Sign language.

Ngôn ngữ ký hiệu.

You don't choose the written word.

Bạn không chọn ngôn ngữ viết.

You don't choose the spoken word.

Bạn không chọn ngôn ngữ nói.

You use sign language.

Bạn sử dụng ngôn ngữ ký hiệu.

And in six months

Thế là trong 6 tháng,

they can become solar engineers.

họ có thể trở thành những kỹ sư năng lượng mặt trời.

They go back and solar-electrify their own village.

Họ trở về nhà và tích điện năng lượng mặt trời cho làng của họ.

This woman went back

Người phụ nữ này đã về làng

and solar-electrified the first village,

và tích điện từ năng lượng mặt trời cho làng,

set up a workshop --

xây dựng nhà xưởng --

the first village ever to be solar-electrified in Afghanistan

ngôi làng đầu tiên được tích điện từ nhật năng ở Afghanistan

[was] by the three women.

nhờ 3 người phụ nữ này.

This woman

Người phụ nữ này

is an extraordinary grandmother.

là một người bà đặt biệt.

55 years old, and she's solar-electrified 200 houses for me in Afghanistan.

55 tuổi và bà ấy đã tích điện từ nhật năng giúp tôi cho 200 ngôi nhà ở Afghanistan.

And they haven't collapsed.

Và chúng hoạt động rất tốt.

She actually went and spoke to an engineering department in Afghanistan

Bà ấy đã đi và nói cho ban kỹ sư ở Afghanistan

and told the head of the department

và nói với người đứng đầu của ban

the difference between AC and DC.

về sự khác nhau giữa AC và DC.

He didn't know.

Ông ta không hiểu.

Those three women have trained 27 more women

Ba người phụ nữ này đã đào tạo cho 27 phụ nữ khác

and solar-electrified 100 villages in Afghanistan.

và tích điện nhật năng cho 100 ngôi làng ở Afghanistan.

We went to Africa,

Chúng tôi đến Châu Phi,

and we did the same thing.

rồi chúng tôi bắt gặp hoàn cảnh tương tự.

All these women sitting at one table from eight, nine countries,

Tất cả phụ nữ ngồi ở một cái bàn từ 8 – 9 quốc gia

all chatting to each other, not understanding a word,

trò chuyện với nhau, không hiểu một lời nào

because they're all speaking a different language.

vì họ đang nói những ngôn ngữ khác nhau.

But their body language is great.

Tuy nhiên, ngôn ngữ hình thể thì rất tuyệt.

They're speaking to each other

Họ nói chuyện với nhau

and actually becoming solar engineers.

và trở thành những kỹ sư nhật năng.

I went to Sierra Leone,

Tôi lại đến Sierra Leone,

and there was this minister driving down in the dead of night --

vị bộ trưởng này lái xe vào giữa đêm,

comes across this village.

băng qua ngôi làng này,

Comes back, goes into the village, says, "Well what's the story?"

trở lại, tiến vào làng, nói, “Ủa, chuyện này là sao?”

They said, "These two grandmothers ... "

Họ nói “Hai cụ bà này…”

"Grandmothers?" The minister couldn't believe what was happening.

"Cụ bà?" Vị bộ trưởng không thể tin những gì đang xảy ra.

"Where did they go?" "Went to India and back."

“Họ đã đi đâu?” “Đi Ấn Độ và trở về”.

Went straight to the president.

Sau đó đi thẳng đến dinh tổng thống.

He said, "Do you know there's a solar-electrified village in Sierra Leone?"

Ông ta nói “Ngài có biết có một ngôi làng được tích điện nhật năng ở Sierra Leone này không?”

He said, "No." Half the cabinet went to see the grandmothers the next day.

Ông ta nói “Không”. Một nửa phòng nội các đã đi thăm những cụ bà vào ngày hôm sau.

"What's the story."

“Có chuyện gì vậy?”

So he summoned me and said, "Can you train me 150 grandmothers?"

Thế là ông ấy lệnh gọi tôi rồi hỏi “Ông có thể đào tạo cho tôi 150 cụ bà không?”

I said, "I can't, Mr. President.

Tôi trả lời “Tôi không thể, thưa tổng thống.

But they will. The grandmothers will."

Nhưng họ. Những bà cụ sẽ làm.”

So he built me the first Barefoot training center in Sierra Leone.

Do đó, ông ấy đã xây dựng trung tâm đào tạo Barefoot đầu tiên ở Sierre Leone.

And 150 grandmothers have been trained in Sierra Leone.

Và 150 cụ bà được đào tạo ở Sierre Leone.

Gambia:

Ở Gambia:

we went to select a grandmother in Gambia.

chúng tôi đã đi chọn một cụ bà ở Gambia.

Went to this village.

Đến với ngôi làng này.

I knew which woman I would like to take.

Tôi biết tôi nên chọn bà cụ nào.

The community got together and said, "Take these two women."

Công chúng hội ý và nói “Hãy đưa 2 cụ bà này đi đi.”

I said, "No, I want to take this woman."

Tôi nói “Không, tôi muốn đưa cụ bà này đi.”

They said, "Why? She doesn't know the language. You don't know her."

Họ nói “Tại sao? Bà ấy không biết gì về ngôn ngữ. Ông không biết bà ấy đâu”.

I said, "I like the body language. I like the way she speaks."

Tôi đáp “Tôi thích ngôn ngữ hình thể. Tôi thích cách bà ấy nói.”

"Difficult husband; not possible."

“Ông chồng khó tính, không thể được đâu.”

Called the husband, the husband came,

Tôi gọi người chồng của bà ấy, ông ấy đến

swaggering, politician, mobile in his hand. "Not possible."

vênh váo, khéo léo, chiếc di động trên tay. “Không thể được”.

"Why not?" "The woman, look how beautiful she is."

“Sao lại không?” “Người phụ nữ này trông mới đẹp làm sao!”

I said, "Yeah, she is very beautiful."

Tôi nói “Đúng vậy, bà ấy thật xinh đẹp”.

"What happens if she runs off with an Indian man?"

“Chuyện gì sẽ xảy ra nếu bà ấy bỏ đi với một gã Ấn Độ?”

That was his biggest fear.

Đó là nỗi sợ lớn nhất của ông ta.

I said, "She'll be happy. She'll ring you up on the mobile."

Tôi nói “Bà ấy sẽ hạnh phúc. Bà ấy sẽ gọi cho ông qua di động.”

She went like a grandmother

Bà ấy ra đi như một cụ bà

and came back like a tiger.

nhưng trở về lại như một con hổ.

She walked out of the plane

Bà ấy xuống khỏi máy bay

and spoke to the whole press as if she was a veteran.

và nói với toàn bộ đám đông như thể bà ấy là một cựu chiến binh vậy.

She handled the national press,

Bà ấy điều khiển báo chí quốc gia,

and she was a star.

và bà ấy là một ngôi sao.

And when I went back six months later, I said, "Where's your husband?"

Khi tôi trở lại sau 6 tháng. Tôi nói “Chồng bà đâu?”

"Oh, somewhere. It doesn't matter."

“À, đâu đó thôi. Không quan trọng.”

(Laughter)

(Cười)

Success story.

Một câu chuyện có hậu.

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

I'll just wind up by saying

Tôi sẽ kết thúc bằng câu châm ngôn

that I think you don't have to look for solutions outside.

mà tôi nghĩ bạn không phải tìm những lời giải ở bên ngoài,

Look for solutions within.

Hãy tìm lời giải ở bên trong bạn.

And listen to people. They have the solutions in front of you.

Và hãy lắng nghe những người có những lời giải đáp trước mặt bạn.

They're all over the world.

Họ ở khắp nơi trên thế giới.

Don't even worry.

Đừng lo lắng.

Don't listen to the World Bank, listen to the people on the ground.

Đừng nghe lời Ngân hàng Thế giới, hãy nghe lời những người trên mảnh đất này.

They have all the solutions in the world.

Họ có tất cả những giải pháp trên thế giới.

I'll end with a quotation by Mahatma Gandhi.

Tôi sẽ chốt lại bằng một câu trích của Mahatma Gandhi.

"First they ignore you,

“Đầu tiên là họ lờ bạn đi,

then they laugh at you,

sau đó họ cười vào bạn,

then they fight you,

sau đó họ chống đối bạn

and then you win."

rồi bạn chiến thắng.”

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)