Bunker Roy: Learning from a barefoot movement

Translator: Mohammad Tofighi Reviewer: Ali Hasanzadeh

I'd like to take you to another world.

Sizi başqa bir dünyaya aparmaq istəyirəm.

And I'd like to share

və sizinlə gündə 1 dollardan az qazanan

a 45 year-old love story

kasıb insanlarla aramdakı

with the poor,

45 illik eşq əhvalatını

living on less than one dollar a day.

paylaşmaq istəyirəm.

I went to a very elitist, snobbish,

Hindistanda çox elitist, züppece

expensive education in India,

bahalı bir təhsil aldım,

and that almost destroyed me.

və bu məni az qala məhv etdi.

I was all set

Diplomat, müəllim

to be a diplomat, teacher, doctor --

ya da həkim olmağa yönlendirilmiştim

all laid out.

və hər şey planlaşdırıldığı.

Then, I don't look it, but I was the Indian national squash champion

Sonra bunları qoyub 3 il boyunca

for three years.

Hindistan squash çempionu oldum.

(Laughter)

(gülüşmələr)

The whole world was laid out for me.

Bütün dünya önümdeydi.

Everything was at my feet.

Hər şey ayaqlarımın altında idi.

I could do nothing wrong.

Heç bir şeyi səhv edə bilməzdim.

And then I thought out of curiosity

Amma sonra şübhələnməyə başladım.

I'd like to go and live and work

Bir kəndə gedib yaşamaq, işləmək və

and just see what a village is like.

nəyə bənzədiyini görmək istədim.

So in 1965,

Buna görə 1965-ci ildə Hindistanın

I went to what was called the worst Bihar famine in India,

Bihar əyalətində yaşanan qıtlığı görməyə getdim.

and I saw starvation, death,

Və həyatımda ilk dəfə aclığı, ölümü,

people dying of hunger, for the first time.

aclıqdan ölən insanları gördüm.

It changed my life.

Bu mənim həyatımı dəyişdirdi.

I came back home,

Evə döndüm və anama

told my mother,

belə dedim:

"I'd like to live and work in a village."

"Bir kənddə yaşamaq və işləmək istəyirəm."

Mother went into a coma.

Anam komaya girdi.

(Laughter)

(gülüşmələr)

"What is this?

"Bu da nəyi?

The whole world is laid out for you, the best jobs are laid out for you,

Bütün dünya ayaqlarının altında, ən yaxşı işlər səni gözləyir,

and you want to go and work in a village?

və sən bir kəndə gedib orada yaşamaq istəyirsən?

I mean, is there something wrong with you?"

Yolunda getməyən bir şeylər vardır? "

I said, "No, I've got the best eduction.

Mən də ona "Xeyr, çox yaxşı bir təhsil aldım

It made me think.

və bu məni düşünməyə sövq etdi.

And I wanted to give something back

Mən də özümcə insanlara bir şeylər

in my own way."

vermək istəyirəm. " dedim.

"What do you want to do in a village?

"Kənddə nə etmək istəyirsən?

No job, no money,

Artıq nə iş nə də pul

no security, no prospect."

nə təhlükəsizlik nə də ümid var" dedi.

I said, "I want to live

Mən də "Mən orada yaşamaq və

and dig wells for five years."

5 il boyunca quyu qazmaq istəyirəm. "

"Dig wells for five years?

" 5 il boyunca quyu qazmaq mı?

You went to the most expensive school and college in India,

Hindistandakı ən bahalı məktəblərə və kollecləri getdin

and you want to dig wells for five years?"

və indi 5 il boyunca quyu qazmaq istəyirsən? "

She didn't speak to me for a very long time,

Uzun bir müddət mənimlə danışmadı,

because she thought I'd let my family down.

çünki ailəmi kiçik düşüreceğimi düşünürdü.

But then,

Yoxsul insanların sahib olduğu

I was exposed to the most extraordinary knowledge and skills

və əsla ortaya qoyulmamış,

that very poor people have,

heç bir zaman tanınmamış , hörmət eşidilməmiş,

which are never brought into the mainstream --

geniş sahələrdə tətbiq olunmamış

which is never identified, respected,

ən qeyri-adi məlumat və bacarıqlara

applied on a large scale.

çatdım.

And I thought I'd start a Barefoot College --

Və yoxsullar üçün bir Yalınayaklar Kolleci

college only for the poor.

açmağa qərar verdim.

What the poor thought was important

Məktəb yoxsul insanların əhəmiyyətli olduğunu

would be reflected in the college.

düşündüyü şeyləri öğretecekti.

I went to this village for the first time.

Kəndə ilk dəfə getdiyimdə

Elders came to me

kəndin yaşlılar gəldilər və

and said, "Are you running from the police?"

"Polis üçün mi çalışırsan?" deyə soruşdular.

I said, "No."

"Xeyr" dedim.

(Laughter)

(gülüşmələr)

"You failed in your exam?"

"imtahanlarında müvəffəqiyyətsiz oldun?"

I said, "No."

"Xeyr" dedim.

"You didn't get a government job?" I said, "No."

"Hökumət vəzifəlisi deyilsənmi?" deyə soruşdular, "Xeyr." dedim.

"What are you doing here?

"Burada nə işin var?

Why are you here?

Niyə buradasan?

The education system in India

Hindistanın təhsil sistemi sizi

makes you look at Paris and New Delhi and Zurich;

Paris, Yeni Delhi ya da Zurih'de yönəldər.

what are you doing in this village?

Sən bu kənddə nə axtarırsan?

Is there something wrong with you you're not telling us?"

Sənin bizə söyləmədiyi bir problemin var? "

I said, "No, I want to actually start a college

" Xeyr, açıqcası yalnız yoxsullar üçün bir kollec

only for the poor.

qurmaq istəyirəm. Məktəbdə yalnız

What the poor thought was important would be reflected in the college."

yoxsulların əhəmiyyətli olduğunu düşündüyü şeylər öyrədiləcək "dedim.

So the elders gave me some very sound and profound advice.

Yaşlılar mənə dərin və mənalı nəsihətlər etdilər.

They said, "Please,

" Lütfən quracağı Kollecə

don't bring anyone with a degree and qualification

diplomalı və ixtisaslı

into your college."

birini gətirmə "dedilər.

So it's the only college in India

Buna görə Yalınayaklar Kolleci Hindistanda

where, if you should have a Ph.D. or a Master's,

bir master ya da həkimə dərəcənin varsa

you are disqualified to come.

qəbul edilmeyeceğiniz tək kolleclər.

You have to be a cop-out or a wash-out or a dropout

Bizim okulumuzda təhsil keçirmək üçün

to come to our college.

universitetdən ayrılmış ya da qovulmuş olmanız lazımdır.

You have to work with your hands.

Əllərinizlə və haysiyetinizle

You have to have a dignity of labor.

çalışmaq məcburiyyətindəsiniz.

You have to show that you have a skill that you can offer to the community

Cəmiyyətə təqdim edəcəyiniz bir qabiliyyətiniz olduğunu

and provide a service to the community.

və onlara xidmət edəcəyinizi göstərmək məcburiyyətindəsiniz.

So we started the Barefoot College,

Beləcə Yalınayaklar Kollecini qurduq

and we redefined professionalism.

və professionallığa yenidən təyin.

Who is a professional?

Professional kimdir?

A professional is someone

Professional

who has a combination of competence,

qabiliyyət, güvən və inancın

confidence and belief.

bir bileşimidir.

A water diviner is a professional.

Su kahini bir professional.

A traditional midwife

mama

is a professional.

bir professional.

A traditional bone setter is a professional.

Kırık-çıkıçı bir professional.

These are professionals all over the world.

Bunlar dünyanın hər yerindən professionallar.

You find them in any inaccessible village around the world.

nəqliyyatı çətin olan hər kənddə onları tapa bilərsiniz.

And we thought that these people should come into the mainstream

Bu kəsləri ortaya çıxararaq sahib olduqları

and show that the knowledge and skills that they have

məlumat və qabiliyyətlərin universal olduğunu

is universal.

göstərmək istədik.

It needs to be used, needs to be applied,

Bu məlumat və qabiliyyətlər istifadə edilməli,

needs to be shown to the world outside --

bu gün belə əhəmiyyətli olduqları

that these knowledge and skills

bütün dünyaya

are relevant even today.

göstərilməli.

So the college works

Kollec Mahatma Qandinin həyat və iş etmə

following the lifestyle and workstyle of Mahatma Gandhi.

formasını nümunə götürərək işləyir.

You eat on the floor, you sleep on the floor, you work on the floor.

Yerdə yemək yeyir, yerdə yatar, yerdə çalışarsınız.

There are no contracts, no written contracts.

Yazılı kontrakt yoxdur.

You can stay with me for 20 years, go tomorrow.

Mənimlə 20 il yaşaya ya da sabah gedə bilərsiniz.

And no one can get more than $100 a month.

Və kimsə aylıq 100 dollardan çox qazana bilməz.

You come for the money, you don't come to Barefoot College.

Yalınayaklar Kollecinə pul üçün gəlirsə, heç gəlməyin.

You come for the work and the challenge,

Yalınayaklar Kollecinə çalışmaq və

you'll come to the Barefoot College.

mübarizə etmək üçün gələ bilərsiniz.

That is where we want you to try crazy ideas.

Bura çabalayarak düşüncələr çıxarmanızda istədiyimiz bir yer.

Whatever idea you have, come and try it.

Düşüncənin nə olursa olsun, gəlin və təcrübənin.

It doesn't matter if you fail.

Müvəffəqiyyətsiz olmanız heç əhəmiyyətli deyil.

Battered, bruised, you start again.

Yaralı beretli təkrar başlayın.

It's the only college where the teacher is the learner

Bura müəllimin şagird, şagirdin də müəllim

and the learner is the teacher.

olduğu tək kolleclər.

And it's the only college where we don't give a certificate.

Və diplom verməyən tək kollec.

You are certified by the community you serve.

diplomunuzu xidmət etdiyiniz cəmiyyət verir.

You don't need a paper to hang on the wall

Divara mühəndis olduğunuzu göstərən

to show that you are an engineer.

bir kağız parçası asmanıza ehtiyac yoxdur.

So when I said that,

Bunu söylədiyimdə

they said, "Well show us what is possible. What are you doing?

"Yaxşı bizə bu etdiyinin mümkün olub olmadığını göstər.

This is all mumbo-jumbo if you can't show it on the ground."

Gösteremezsen hamısı lagalugadan başqa bir şey deyil" dedilər.

So we built the first Barefoot College

Beləcə ilk Yalınayaklar Kollecini

in 1986.

1986-cı ildə qurduq.

It was built by 12 Barefoot architects

Kollec oxuma yazma bilməyən

who can't read and write,

12 ayaqyalın memar tərəfindən kvadrat metri 16,5

built on $1.50 a sq. ft.

dollara inşa edildi.

150 people lived there, worked there.

Binada 150 adam yaşadı və çalışdı.

They got the Aga Khan Award for Architecture in 2002.

2002-ci ildə Ağa Xan Memarlıq Mükafatını qazandılar.

But then they suspected, they thought there was an architect behind it.

Dərhal sonra işin arxasında bir memar olduğundan şüphelendiler.

I said, "Yes, they made the blueprints,

Onlara "Bəli planları bir memar etdi amma

but the Barefoot architects actually constructed the college."

kolleci inşa edən yalınayak mimarlardı" dedim.

We are the only ones who actually returned the award for $50,000,

Bizə inanmadıqları üçün 50.000 dollarlıq

because they didn't believe us,

mükafatı geri edən tək quruluş olduq.

and we thought that they were actually casting aspersions

və açıqcası Tilonia'nın ayaqyalın memarlarına

on the Barefoot architects of Tilonia.

palçıq atmağa çalışdıqlarını düşündük.

I asked a forester --

Olduqca təsirli, kağız üstündə işinin mütəxəssisi olan

high-powered, paper-qualified expert --

bir əkinçiyə "Burada necə bir şey yetişdirə?"

I said, "What can you build in this place?"

deyə soruşdum. Torpağa belə bir baxdı və

He had one look at the soil and said, "Forget it. No way.

"Unut bunu, buradan bir şey çıxmaz.

Not even worth it.

Değmez.

No water, rocky soil."

Su yoxdur, yalnız daşlı torpaq." dedi.

I was in a bit of a spot.

Gözlər mənə çevrildiyi

And I said, "Okay, I'll go to the old man in village

"Tamam, kənddəki yaşlı adama gedib

and say, 'What should I grow in this spot?'"

burada nə yetiştirebileceğimi soruşacağam" dedim.

He looked quietly at me and said,

Səssizcə mənə baxıb belə dedi:

"You build this, you build this, you put this, and it'll work."

"Bunları, bunları və bunları edərsən, yetişəcək."

This is what it looks like today.

Bu şəkil oranın bu anda nəyə bənzədiyini göstərir.

Went to the roof,

Dama çıxdığımda

and all the women said, "Clear out.

qadınlar mənə belə dedi: "Buranı təmizləyin.

The men should clear out because we don't want to share this technology with the men.

Bu işi kişilər etməli çünki biz bu texnologiyanı kişilərlə paylaşmaq istəmirik.

This is waterproofing the roof."

Bu sayədə dam su keçirməz olacaq. "

(Laughter)

(gülüşmələr)

It is a bit of jaggery, a bit of urens

Bir miqdar palma özü, bir miqdar sidik və bilmədiyim

and a bit of other things I don't know.

başqa vəsaitlərdən meydana gəlirdi.

But it actually doesn't leak.

Amma sızıntının önlüyordu.

Since 1986, it hasn't leaked.

1986-cı ildə bəri sızdırmadı.

This technology, the women will not share with the men.

Qadınlar bu texnologiyanı kişilərlə paylaşmayacaklar.

(Laughter)

(gülüşmələr)

It's the only college

Tamamilə günəş enerjisiylə çalışan

which is fully solar-electrified.

tək kolejdi.

All the power comes from the sun.

Bütün enerji günəşdən təmin edilir.

45 kilowatts of panels on the roof.

Damda 45 kilowattlık panellər var.

And everything works off the sun for the next 25 years.

Önümüzdəki 25 il daha belə olacaq.

So long as the sun shines,

Günəş parladıkça

we'll have no problem with power.

enerji problemimiz olmayacaq.

But the beauty is

İşin gözəl tərəfi

that is was installed

bu sistem heç Kollecə getməmiş,

by a priest, a Hindu priest,

yalnız 8 illik əsas təhsil almış

who's only done eight years of primary schooling --

bir Hindi din adamı

never been to school, never been to college.

tərəfindən quruldu.

He knows more about solar

Günəş enerjisi haqqında tanıdığım hər kəsdən

than anyone I know anywhere in the world guaranteed.

daha çox məlumatı olduğunu zəmanət edirəm.

Food, if you come to the Barefoot College,

Yalınayaklar Kolej'nde yeməklər

is solar cooked.

günəş enerjisiylə pişer.

But the people who fabricated that solar cooker

Günəş enerjisiylə çalışan bu sobadan

are women,

qadınlar qurar.

illiterate women,

Oxuma yazması olmayan

who actually fabricate

qadınlar bu təcrübəli

the most sophisticated solar cooker.

soba sistemini qurdular.

It's a parabolic Scheffler solar cooker.

Günəş enerjisiylə çalışan parabolik bir Scheffler soba.

Unfortunately, they're almost half German,

Çox təəssüf ki yarı yarıya Alman olsalar da

they're so precise.

çox hassaslardı.

(Laughter)

(gülüşmələr)

You'll never find Indian women so precise.

Bu qədər həssas bir Hindistanlı qadın tapa bilməzsiniz.

Absolutely to the last inch,

Bu sobadan qətiliklə

they can make that cooker.

son santimetresine qədər edə bilərlər.

And we have 60 meals twice a day

Günəş enerjiylə çalışan soba sayəsində

of solar cooking.

hər gün iki, ayda 60 dəfə yemək çıxarırıq.

We have a dentist --

Bir diş hekimimiz var.

she's a grandmother, illiterate, who's a dentist.

Özü bir nənə, oxuma yazma bilməyən bir diş həkimi.

She actually looks after the teeth

7.000 uşağın

of 7,000 children.

diş sağlamlığıyla maraqlanır.

Barefoot technology:

Yalınayak texnologiyası:

this was 1986 -- no engineer, no architect thought of it --

1986-cı ildə bəri damda yığılan yağış sularını yığırıq

but we are collecting rainwater from the roofs.

-bunu memarlar ya da mühəndislər olmadan öz başımıza düşündük-

Very little water is wasted.

Bu sayədə çox az su israf olur.

All the roofs are connected underground

Bütün dam yeraltında olan

to a 400,000 liter tank,

400.000 litrlik bir tanka axır və

and no water is wasted.

beləcə suyu israf etməz oluruq.

If we have four years of drought, we still have water on the campus,

Yağış sularını topladığımız üçün, 4 illik quraqlıq olsa belə

because we collect rainwater.

hələ kafi içmə Suyumuz olacaq.

60 percent of children don't go to school,

Uşaqların yüzdə 60ı məktəbə getmir,

because they have to look after animals --

çünki koyunlara, keçilərə

sheep, goats --

və digər heyvanlara

domestic chores.

baxmaları lazımdır.

So we thought of starting a school

Biz də buçocuklar üçün

at night for the children.

gecələri dərs ediləcək bir məktəb qurmağa qərar verdik.

Because the night schools of Tilonia,

Tilonia'nın gecə məktəbləri sayəsində

over 75,000 children have gone through these night schools.

75.000-dən çox uşaq təhsil aldı.

Because it's for the convenience of the child;

Məktəb uşaqların həyatlarına uyğun hala gəlmişdi,

it's not for the convenience of the teacher.

öğretmenlerinkine deyil.

And what do we teach in these schools?

Bu məktəblərdə nə öyrədirik?

Democracy, citizenship,

Demokratiya, vətəndaşlıq,

how you should measure your land,

tarlanızı necə ölçə bilərsiniz,

what you should do if you're arrested,

tutuklanırsanız nə etməlisiniz,

what you should do if your animal is sick.

heyvanınız Xəstələnsəm nə etməlisiniz.

This is what we teach in the night schools.

Gecə məktəblərində öğrettiklerimiz bunlar.

But all the schools are solar-lit.

Bütün məktəblər günəş enerjisiylə aydınlatılıyor.

Every five years

Hər beş ildən bir

we have an election.

seçkilər təşkil edirik.

Between six to 14 year-old children

6-14 yaş arası uşaqları

participate in a democratic process,

demokratik cəlb edirik,

and they elect a prime minister.

və bir başçı seçirlər.

The prime minister is 12 years old.

başçıları 12 yaş.

She looks after 20 goats in the morning,

Gündüzləri 20 keçi güdür amma

but she's prime minister in the evening.

axşamları başçılıq edir.

She has a cabinet,

kabineti var,

a minister of education, a minister for energy, a minister for health.

təhsil naziri, enerji naziri, sağlamlıq naziri var.

And they actually monitor and supervise

7.000 uşağın təhsil aldığı 150 məktəbi

150 schools for 7,000 children.

müşahidə və denetliyorlar.

She got the World's Children's Prize five years ago,

5 il əvvəl Dünya Uşaqları Mükafatını qazandı

and she went to Sweden.

və İsveçə getdi.

First time ever going out of her village.

Həyatında ilk dəfə kəndindən çölə çıxmışdı.

Never seen Sweden.

İsveçi heç görməmişdi.

Wasn't dazzled at all by what was happening.

olanlardan ötəri gözləri büyülenmedi.

And the Queen of Sweden, who's there,

Orada olan İsveç Kraliçası mənə döndü və

turned to me and said, "Can you ask this child where she got her confidence from?

belə dedi: "Bu uşağa özünə güvəninin haradan gəldiyini soruşur mısın?

She's only 12 years old,

Yalnız 12 yaşında amma

and she's not dazzled by anything."

heç bir şey gözlərini kamaştıramadı. "

And the girl, who's on her left,

Hemen solunda olan qız

turned to me and looked at the queen straight in the eye

mənə döndü, dimdik kraliçaya baxaraq belə dedi:

and said, "Please tell her I'm the prime minister."

"Lütfən özünə mənim prezident olduğumu söyləyin."

(Laughter)

(gülüşmələr)

(Applause)

(Alqışlar)

Where the percentage of illiteracy is very high,

Oxuma yazma nisbəti çox düşükken

we use puppetry.

bəzi şeyləri kuklalarla izah edərdik.

Puppets is the way we communicate.

Kuklalar bizim ünsiyyət araçlarımızdı.

You have Jokhim Chacha

Jokhim CHacha adında

who is 300 years old.

300 illik bir kuklamız var.

He is my psychoanalyst. He is my teacher.

Özü mənim psikoanalistim və müəllim.

He's my doctor. He's my lawyer.

Doktoru və vəkilinin.

He's my donor.

Bağışçım.

He actually raises money,

Əslində hədiyyə toplar

solves my disputes.

və anlaşmazlıklarımı həll edir.

He solves my problems in the village.

Köyümdeki problemlərə həll tapar.

If there's tension in the village,

Kənddə bir gərginlik varsa,

if attendance at the schools goes down

məktəbə davam azaldısa,

and there's a friction between the teacher and the parent,

müəllimlə vəli arasında bir sürtüşme yaşandıysa

the puppet calls the teacher and the parent in front of the whole village

kukla bütün kəndin gözü qarşısında müəllimi və Vəlini

and says, "Shake hands.

yanına çağırır və belə deyir : "Tokalaşın.

The attendance must not drop."

Məktəbə davam düşməməli."

These puppets

Bu kuklalar Dünya Bankı hesabatlarının

are made out of recycled World Bank reports.

geri çevrilmə məhsullarından edildi.

(Laughter)

(gülüşmələr)

(Applause)

(Alqışlar)

So this decentralized, demystified approach

Günəş enerjisiylə çalışan kəndlərin bu yerliləşdirilmiş və

of solar-electrifying villages,

açıqlığa qovuşdurulmuş yanaşmalarını

we've covered all over India

bu təhsilli insanlar sayəsində

from Ladakh up to Bhutan --

Ladakh'tan Bhutan'a

all solar-electrified villages

bütün Hindistana

by people who have been trained.

yaydık.

And we went to Ladakh,

Ladakh'a getdiyimizdə

and we asked this woman --

hava -40 dereceydi

this, at minus 40, you have to come out of the roof,

altına girəcəyiniz bir dam edəcəyimi bilmirdim

because there's no place, it was all snowed up on both sides --

çünki hər yer qar idi .

and we asked this woman,

Oradakı bir qadına bunu soruşduq:

"What was the benefit you had

Günəş enerjisindən əldə edilən elektrikdən

from solar electricity?"

necə faydalandıq?

And she thought for a minute and said,

Qadın bir dəqiqə düşündükdən sonra cavab verdi:

"It's the first time I can see my husband's face in winter."

"İlk dəfə qışda ərimin üzünü görə bilirəm."

(Laughter)

(gülüşmələr)

Went to Afghanistan.

Əfqanıstana gedərkən,

One lesson we learned in India

Hindistandan aldığımız bir dərs var idi:

was men are untrainable.

Kişilər eğitilemezdi.

(Laughter)

(gülüşmələr)

Men are restless,

Kişilər narahat,

men are ambitious,

ehtiraslı

men are compulsively mobile,

dürtüsel olaraq dəyişəndə

and they all want a certificate.

və bütün istədikləri bir diplomu.

(Laughter)

(gülüşmələr)

All across the globe, you have this tendency

Dünyanın hər yerində eyni meyl vardır,

of men wanting a certificate.

kişilər diplom istəyərlər.

Why? Because they want to leave the village

Niyə? Çünki onlar kəndi tərk edərək

and go to a city, looking for a job.

şəhərdə işləmək istəyirlər.

So we came up with a great solution:

Möcüzə bir həll yolu inkişaf etdirdik:

train grandmothers.

nənəyə öyrətmək.

What's the best way of communicating

Bu gün dünyada ən yaxşı

in the world today?

ünsiyyət yolu nədir?

Television? No.

Televiziya? Xeyr.

Telegraph? No.

Telqraf? Xeyr.

Telephone? No.

Telefon? Xeyr.

Tell a woman.

Bir qadına izah edin.

(Laughter)

(gülüşmələr)

(Applause)

(Alqışlar)

So we went to Afghanistan for the first time,

Əfqanıstana ilk dəfə getdiyimizdə

and we picked three women

üç qadın seçdik və

and said, "We want to take them to India."

onları Hindistana aparmaq istədiyimizi söylədik.

They said, "Impossible. They don't even go out of their rooms,

"İmkansız" dedilər. "Evlərindən belə çıxa bilmirlər və

and you want to take them to India."

siz onları Hindistana mı aparmaq istəyirsiniz?"

I said, "I'll make a concession. I'll take the husbands along as well."

"Bir imtiyaz tanıyaraq onlarla birlikdə ərlərini da aparacağam." dedim.

So I took the husbands along.

Ərlərini da onlarla birlikdə apardım.

Of course, the women were much more intelligent than the men.

Əlbəttə qadınlar kişilərdən çox daha ağıllı idi.

In six months,

Bu qadınları altı ay içində

how do we train these women?

necə değiştirebilirdik?

Sign language.

İşarə dili.

You don't choose the written word.

yazıyla anlaşamazsınız.

You don't choose the spoken word.

Eyni dili danışa bilməz.

You use sign language.

Amma işarə diliylə razılaşa.

And in six months

Və altı ay içində

they can become solar engineers.

bir günəş enerjisi mühəndisi ola bilərlər.

They go back and solar-electrify their own village.

Öz kəndlərinə geri döndüklərində bu sistemi qura bilərlər.

This woman went back

Geri dönən qadınlar getdikləri ilk kənddə

and solar-electrified the first village,

bir atelye çalışması

set up a workshop --

təşkil etdilər.

the first village ever to be solar-electrified in Afghanistan

Əfqanıstanda enerji ehtiyacını günəşdən qarşılayan ilk kənd

[was] by the three women.

bu üç qadın sayəsində bunu bacardı.

This woman

Bu qadın

is an extraordinary grandmother.

qeyri-adi bir nənə.

55 years old, and she's solar-electrified 200 houses for me in Afghanistan.

55 yaş və özü Əfqanıstanda 200 evi günəş enerjisiylə işləyən hala gətirdi.

And they haven't collapsed.

Qurduğu sistemlər çökmedi.

She actually went and spoke to an engineering department in Afghanistan

Əfqanıstanda bir mühəndislik firmasına gedib

and told the head of the department

firmanın müdirinə AC və DC axınlar

the difference between AC and DC.

arasındakı fərqi izah etdi.

He didn't know.

Adam bunu bilmirdi.

Those three women have trained 27 more women

Bu üç qadın 27 başqa qadını eğitti və

and solar-electrified 100 villages in Afghanistan.

Əfqanıstanda günəş enerjisiylə işləyən kənd sayı 100-ə çıxdı.

We went to Africa,

Afrikaya gedib

and we did the same thing.

eyni şeyi etdik.

All these women sitting at one table from eight, nine countries,

Bir masada oturan səkkiz doqquz fərqli ölkədən qadınlar

all chatting to each other, not understanding a word,

bir-birləriylə danışır ancaq söylədiklərindən tək söz belə anlamırdılar,

because they're all speaking a different language.

çünki hamısı başqa dillərdə danışırdılar.

But their body language is great.

Amma bədən dilləri mükəmməl idi.

They're speaking to each other

Bir-birləriylə razılaşa və bu sayədə

and actually becoming solar engineers.

günəş enerjisi mühəndisi halına gəlirdilər.

I went to Sierra Leone,

Sierra Leone'ye getdiyimdə

and there was this minister driving down in the dead of night --

gecənin qaranlığında kəndə gələn

comes across this village.

bir baxan olduğunu eşitdim.

Comes back, goes into the village, says, "Well what's the story?"

Kəndə girdiyində "Necə oldu u iş?" demiş.

They said, "These two grandmothers ... "

Onlar da "Bu iki nənə..." deyə izah etməyə başlamışlar.

"Grandmothers?" The minister couldn't believe what was happening.

"Nənə mi?" Nazir olanlara inana bilməmiş.

"Where did they go?" "Went to India and back."

"Hara getdilər?" "Hindistana getdilər və geri döndülər."

Went straight to the president.

düz baş nazirə gedib

He said, "Do you know there's a solar-electrified village in Sierra Leone?"

"Sierra Leone'de günəş enerjisiylə elektrik çıxaran bir kənd olduğunu bilirdiniz?" demiş.

He said, "No." Half the cabinet went to see the grandmothers the next day.

Prezident "Xeyr" demiş və kabineti yarısı sabahısı gün bu nənəyə görməyə getmiş.

"What's the story."

"Necə oldu bu iş?"

So he summoned me and said, "Can you train me 150 grandmothers?"

Daha sonra məni dəvət edib "Mənə 150 ​​nənə öyrədə bilərsiniz bilərsənmi?" dedi.

I said, "I can't, Mr. President.

"Xeyr prezident, edə bilmərəm" dedim.

But they will. The grandmothers will."

"Amma onlar edə bilərlər, eğittiğim nənə edə bilərlər."

So he built me the first Barefoot training center in Sierra Leone.

Prezident Sierra Leon'daki ilk Yalınayak təhsil mərkəzini qurdu.

And 150 grandmothers have been trained in Sierra Leone.

Burada 150 nənə təhsil aldı.

Gambia:

Qambiya:

we went to select a grandmother in Gambia.

Gambiya'ya bir nənə seçməyə getdik.

Went to this village.

Kəndə çatdığımda hansı nənəyə

I knew which woman I would like to take.

seçmək lazım olduğunu bilirdim.

The community got together and said, "Take these two women."

Xalq mənə bəzilərini göstərərək "Bu iki qadını al" dedi.

I said, "No, I want to take this woman."

Mən "Xeyr" dedim. "Bu qadını almaq istəyirəm."

They said, "Why? She doesn't know the language. You don't know her."

"Niyə?" dedilər. O dil bilmir və onu tanımırsan.

I said, "I like the body language. I like the way she speaks."

Onlara "Bədən dilini sevdim, danışma tərzini bəyəndim" dedim.

"Difficult husband; not possible."

"Əri əks biridir, göndərməsi çətin" dedilər.

Called the husband, the husband came,

Ərini çağırdım, gəldi,

swaggering, politician, mobile in his hand. "Not possible."

yayğın, siyasi, əli qolu oynayan biriydi. "Mümkün deyil" dedi.

"Why not?" "The woman, look how beautiful she is."

"Niyə?" "Nə qədər gözəl olduğuna bax, olmaz"

I said, "Yeah, she is very beautiful."

"Bəli, həqiqətən çox gözəl" dedim.

"What happens if she runs off with an Indian man?"

"Ya Hindisyanlı bir adamla qaçsa?"

That was his biggest fear.

Ən böyük qoxusu idi.

I said, "She'll be happy. She'll ring you up on the mobile."

Ona "Xoşbəxt olacaq və səni telefonla axtaracaq" dedim.

She went like a grandmother

Bir nənə olaraq getdi amma

and came back like a tiger.

bir pələng kimi geri döndü.

She walked out of the plane

Təyyarədən indi və

and spoke to the whole press as if she was a veteran.

təcrübəli biriymişcesine mətbuatla danışdı.

She handled the national press,

Milli mətbuatı təsir

and she was a star.

və bir ulduz oldu.

And when I went back six months later, I said, "Where's your husband?"

Altı ay sonra geri qayıdanda "Ərin harada?" dedim.

"Oh, somewhere. It doesn't matter."

"Bilməm, bir yerlərdədir. Heç əhəmiyyətli deyil" dedi.

(Laughter)

(gülüşmələr)

Success story.

Müvəffəqiyyət əhvalatı.

(Laughter)

(gülüşmələr)

(Applause)

(Alqışlar)

I'll just wind up by saying

Bunu söyləyərək bitirmək istəyirəm:

that I think you don't have to look for solutions outside.

həlləri dışınızda axtarmayın,

Look for solutions within.

içinizdə axtarın.

And listen to people. They have the solutions in front of you.

Və daha əvvəl bu problemləri həll etmiş insanları dinləyin.

They're all over the world.

Onlar dünyanın hər yerindəsən.

Don't even worry.

kədərlənməyin.

Don't listen to the World Bank, listen to the people on the ground.

Dünya Bankını deyil sahədəki insanları dinləyin.

They have all the solutions in the world.

Dünyadakı bütün həllər onların əllərində.

I'll end with a quotation by Mahatma Gandhi.

Mahatma Qandinin bir sözüylə bitirirəm:

"First they ignore you,

"Əvvəl sizi umursamazlar,

then they laugh at you,

sonra sizə gülərlər,

then they fight you,

sonra döyüş açarlar,

and then you win."

sonra siz qazanarsınız. "

Thank you.

Təşəkkürlər.

(Applause)

(Alqışlar)