Carolyn Porco: Could a Saturn moon harbor life?

47,306 views ・ 2009-05-21

TED


سىننى قويۇش ئۈچۈن تۆۋەندىكى ئىنگلىزچە تارماق مەزمۇنلارنى قوش چېكىڭ.

Translator: Kasim Abdurehim Reviewer: Koktekin Uyghur
00:18
Two years ago here at TED
0
18330
2000
ئىككى يىل ئىلگىرى مۇشۇ يەردە، تەد تە
00:20
I reported that we had discovered
1
20330
2000
مەن بىزنىڭ كاسىنى ئەسۋابى ئارقىلىق
00:22
at Saturn, with the Cassini Spacecraft,
2
22330
3000
ساتۇرنغا قارىتا تەكشۈرۈش ئېلىپ بارىدىغانلىقىمىزنى جاكارلىغانىدىم
00:25
an anomalously warm and geologically active region
3
25330
3000
،ساتۇرننىڭ نىسبەتەن كىچىكرەك بولغان ھەمراھىنىڭ جەنۇبىي ئۇچىدا
00:28
at the southern tip of the small Saturnine moon
4
28330
3000
بىر پارچە ئالاھىدە ئىسسىق بولغان گېئولوگىيىلىك ھەرىكەتچان رايوننى بايقىدۇق
00:31
Enceladus, seen here.
5
31330
2000
بۇ دەل ياۋروپا (يۇپىتېرنىڭ 2-ھەمراھى)، بۇ يەرگە قاراڭلار
00:33
This region seen here for the first time
6
33330
2000
،كاسىنىدا 2005-يىلى تارتىلغان بۇ رەسىمدە
00:35
in the Cassini image taken in 2005. This is the south polar region,
7
35330
5000
بىز بۇ رايوننى تۇنجى قېتىم كۆردۇق. بۇ ئۇنىڭ جەنۇبىي قۇتۇپ رايونى
00:40
with the famous tiger-stripe fractures crossing the south pole.
8
40330
3000
جەنۇبىي قۇتۇپ يولۋاس تېرىسىدەك كۆركەم سىزىقلار بىلەن قاپلانغان
00:43
And seen just recently in late 2008,
9
43330
4000
بۇ 2008-يىلىنىڭ ئاخىرلىرىدا تارتىلغان رەسىمدىن
00:47
here is that region again,
10
47330
2000
بۇ رايوننى يەنە كۆرەلەيمىز
00:49
now half in darkness because the southern hemisphere
11
49330
3000
بۇ ۋاقىتتا بۇ رايوننىڭ يېرىمىنى قاراڭغۇلۇق قاپلىغان، چۈنكى بۇ ۋاقىتتا جەنۇبىي يېرىم قۇتۇپ
00:52
is experiencing the onset of August
12
52330
3000
ئەمدىلا 8-ئايغا قەدەم باسقان بولۇپ
00:55
and eventually winter.
13
55330
2000
قىشقا كىرىش باسقۇچىدا ئىدى
00:57
And I also reported that we'd made this mind-blowing discovery --
14
57330
3000
مەن يەنە بىزنىڭ بىر تۈرلۈك ئادەمنى خوشال قىلىدىغان بايقىشىمىزنى ئېلان قىلغانىدىم
01:00
this once-in-a-lifetime discovery
15
60330
2000
بۇ بايقاش ھەقىقەتەن بەكلا كەم ئۇچرايدۇ
01:02
of towering jets
16
62330
2000
بۇ ئېگىز شارقىراتمىلار
01:04
erupting from those fractures at the south pole,
17
64330
3000
بىز بۇرۇن كۆرگەن جەنۇبىي قۇتۇپنىڭ يېرىق رايونلىرىدىن ئېتىلىپ چىققان
01:07
consisting of tiny water ice crystals
18
67330
2000
ئاز مىقداردىكى مۇز كىرىستاللىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان
01:09
accompanied by water vapor
19
69330
3000
،شۇنداقلا يەنە ھور، كاربون تۆت ئوكسىد
01:12
and simple organic compounds like carbon dioxide and methane.
20
72330
4000
مېتان دېگەندەك ئاددىي ئورگانىك بىرىكمىلەرمۇ بىللە ئېتىلىپ چىقىدۇ
01:16
And at that time two years ago
21
76330
2000
ئىككى يىل بۇرۇنقى شۇ ۋاقىتتا
01:18
I mentioned that we were speculating
22
78330
2000
مەن بىزنىڭ بۇ شارقىراتمىلارنىڭ ئەمەلىيەتتە
01:20
that these jets might in fact be geysers,
23
80330
2000
سۇيۇقلۇققا تولغان يەر ئاستىدىن ياكى
01:22
and erupting from pockets
24
82330
2000
يەر ئاستىدىكى بۇلاقلاردىن ئېتىلىپ چىققان بولۇشى
01:24
or chambers of liquid water underneath the surface,
25
84330
2000
ئېھتىمالغا ناھايىتى يېقىن ئىكەنلىكى توغرىسىدىكى پەرىزىمىزنى ئېيتقان ئىدىم
01:26
but we weren't really sure.
26
86330
2000
لېكىن بىز بۇنىڭغا جەزىم قىلالمىغانىدۇق
01:28
However, the implications of those results --
27
88330
3000
ھالبۇكى، ئۇ نەتىجىلەر
01:31
of a possible environment within this moon
28
91330
3000
بۇ ھەمراھ يۇلتۇزدا
01:34
that could support prebiotic chemistry,
29
94330
2000
ھاياتلىق پەيدا بولۇشنى قوللايدىغان خىمىيىلىك ماددا
01:36
and perhaps life itself --
30
96330
3000
ياكى ھاياتلىقنىڭ ئۆزى بولۇش مۇمكىنچىلىكىنى كۆرسىتەتتى
01:39
were so exciting that, in the intervening two years,
31
99330
2000
بىز بەكلا ھاياجانلاندۇق، شۇڭا كېيىنكى ئىككى يىلدا
01:41
we have focused more on Enceladus.
32
101330
2000
بىز «ياۋروپا»غا ئالاھىدە دىققەت قىلدۇق
01:43
We've flown the Cassini Spacecraft
33
103330
3000
بىز كاسىنى تەكسۈرگۈچىسىنى كونترول قىلىپ
01:46
by this moon now several times,
34
106330
2000
بۇ ھەمراھ يۇلتۇزدىن نۇرغۇن قېتىم ئۇچۇپ ئۆتتۇق
01:48
flying closer and deeper into these jets,
35
108330
3000
بۇ شارقىراتمىلارنىڭ زىچلىقى تېخىمۇ يۇقىرى بولغان رايونلىرىغا كىرىش ئۈچۈن
01:51
into the denser regions of these jets,
36
111330
2000
ھەر قېتىمدا دېگۈدەك شارقىراتمىغا تېخىمۇ يېقىن ۋە ئىچكىرىلەپ ئۇچتۇردۇق
01:53
so that now we have come away with some
37
113330
2000
شۇنداق قىلىپ، بىز بىر قىسىم
01:55
very precise compositional measurements.
38
115330
2000
ئىنتايىن توغرا بولغان تەركىپ ئۆلچەش ئۇچۇرلىرىغا ئىگە بولدۇق
01:57
And we have found
39
117330
2000
بىز يەنە شۇنى بايقىدۇقكى
01:59
that the organic compounds coming from this moon
40
119330
3000
بۇ ھەمراھ يۇلتۇز ئېتىپ چىقارغانئورگانىك خىمىيىلىك بىرىكمىلەر
02:02
are in fact more complex than we previously reported.
41
122330
3000
ئەمەلىيەتتە بىز ئىلگىرى ئېلان قىلغاندىكىدىنمۇ مۇرەككەپ ئىكەن
02:05
While they're not amino acids,
42
125330
2000
ئۇلار ئامىنو كىسلاتاسى ئەمەسكەن
02:07
we're now finding things like
43
127330
2000
بىز ھازىر يەنە
02:09
propane and benzene,
44
129330
2000
پروپان ۋە بېنزول
02:11
hydrogen cyanide, and formaldehyde.
45
131330
2000
گىدروسىيانىد ۋە فورمالىن دېگەندەك بىرىكمىلەرنى بايقىدۇق
02:13
And the tiny water crystals here
46
133330
3000
شۇنداقلا، بۇ مىكرو مۇز كىرىستاللىرى
02:16
now look for all the world
47
136330
2000
قارىماققا دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىن ئىزدىلىۋاتقان
02:18
like they are frozen droplets of salty water,
48
138330
3000
مۇزلىغان تۇز سۈيى تامچىلىرىغا بەكلا ئوخشايدۇ
02:21
which is a discovery that suggests
49
141330
2000
بۇ بايقاشنىڭ كۆرسىتىدىغىنى
02:23
that not only do the jets come from
50
143330
2000
بۇ شارقىراتمىلارنىڭ
02:25
pockets of liquid water,
51
145330
2000
،سۇيۇق سۇ بۇلاقلىرىدىن ئېتىلىپ چىققىنىلا بولماستىن
02:27
but that that liquid water is in contact with rock.
52
147330
3000
بەلكى، بۇ سۇيۇق ھالەتتىكى سۇنىڭ يەنە تاغ جىنىسلىرى بىلەنمۇ ئالاقىسى بارلىقى
02:30
And that is a circumstance
53
150330
2000
شۇنداقلا، بۇ خىل ئەھۋال يەنە
02:32
that could supply the chemical energy
54
152330
2000
ھاياتلىقنى كاپالەتكە ئىگە قىلىدىغان خىمىيىلىك ئېنېرگىيە ۋە
02:34
and the chemical compounds needed to sustain life.
55
154330
3000
خىمىيىلىك بىرىكمىلەرنى تەمىنلەيدىغان جەرياندۇر
02:37
So we are very encouraged by these results.
56
157330
3000
شۇنىڭ بىلەن، بۇ نەتىجىلەر بىزنى بەكلا ئىلھاملاندۇردى
02:40
And we are much more confident now than we were two years ago
57
160330
3000
بىز ھازىر ئىككى يىل بۇرۇنقىغا قارىغاندا تېخىمۇ ئىشەنچكە تولدۇق
02:43
that we might indeed
58
163330
2000
بەلكىم بىز راستتىنلا
02:45
have on this moon, under the south pole,
59
165330
3000
بۇ ھەمراھ يۇلتۇزنىڭ جەنۇبىي قۇتۇبىنىڭ ئاستىدا
02:48
an environment or a zone that is hospitable to living organisms.
60
168330
4000
ھاياتلىق ئورگانىك تېنى ياشاشقا ماس كېلىدىغان مۇھىت ياكى رايوننى تاپالىشىمىز مۇمكىن
02:52
Whether or not there are living organisms there, of course,
61
172330
3000
ئەلۋەتتە، ئۇ يەردە راستتىنلا ھاياتلىق ئورگانىك ماددىسى بار-يوقلۇقى
02:55
is an entirely different matter.
62
175330
2000
بۇ باشقا بىر مەسىلە
02:57
And that will have to await the arrival,
63
177330
2000
بۇ مەسىلىنىڭ جاۋابىنى پەقەت
02:59
back at Enceladus,
64
179330
3000
كەلگۈسىدە بىز قويۇپ بەرگەن
03:02
of the spacecrafts, hopefully some time in the near future,
65
182330
3000
تەكشۈرگۈچ «ياۋروپا»نى قايتا تەكشۈرگەندىلا جاۋابى چىقىدۇ
03:05
specifically equipped to address that particular question.
66
185330
4000
بۇ تەكشۈرگۈچلەر بۇ مەسلىنى تەتقىق قىلىدىغان ئۈسكۈنىلەرنى ئېلىپ چىقىدۇ
03:09
But in the meantime I invite you to imagine the day
67
189330
3000
:شۇنىڭ بىلەن بىرگە، مەن سىلەرنى شۇنداق بىر كۈننى خىيال قىلىپ بېقىشقا دەۋەت قىلىمەن
03:12
when we might journey to the Saturnine system,
68
192330
3000
،يەنى، بىز بىرلىكتە ساتۇرن يۇلتۇز سىستېمىسىنى ساياھەت قىلىپ
03:15
and visit the Enceladus interplanetary geyser park,
69
195330
4000
ياۋروپا» دىكى پىلانېتىلار ئارا بۇلاق باغچىسىنى ساياھەت قىلىۋاتقىنىمىزنى خىيال قىلىپ باقايلى»
03:19
just because we can.
70
199330
2000
چۈنكى بىز ھامان بىر كۈنى بۇنى رېئاللىققا ئايلاندۇرىمىز
03:21
Thank you.
71
201330
2000
.رەھمەت
03:23
(Applause)
72
203330
1000
(ئالقىش ساداسى)
بۇ تور بەت ھەققىدە

بۇ تور بېكەت سىزنى ئىنگلىز تىلى ئۆگىنىشكە پايدىلىق YouTube فىلىملىرى بىلەن تونۇشتۇرىدۇ. دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى داڭلىق ئوقۇتقۇچىلار ئۆگەنگەن ئىنگلىز تىلى دەرسلىرىنى كۆرىسىز. ئۇ يەردىن سىننى قويۇش ئۈچۈن ھەر بىر سىن بېتىدە كۆرسىتىلگەن ئىنگلىزچە تارماق مەزمۇنلارنى قوش چېكىڭ. تارماق تېما سىن قويۇش بىلەن ماس قەدەمدە سىيرىلىدۇ. پىكىر-تەلەپلىرىڭىز بولسا ، بۇ ئالاقىلىشىش جەدۋىلىنى ئىشلىتىپ بىز بىلەن ئالاقىلىشىڭ.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7