Carolyn Porco: Could a Saturn moon harbor life?

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Two years ago here at TED

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်က ဒီ TED မှာ

I reported that we had discovered

စနေဂြိုဟ်ကို Cassini အာကာသယာဉ်ဖြင့်

at Saturn, with the Cassini Spacecraft,

စူးစမ်းရှာဖွေခဲ့တာကို အစီရင်ခံခဲ့ပါတယ်။

an anomalously warm and geologically active region

တစ်မူထူးပြီး ပူကာ ပထဝီအနေအထားအရ တက်ကြွတဲ့ ဒေသတစ်ခု၊

at the southern tip of the small Saturnine moon

တောင်ပိုင်းထိပ်ဖျားက စနေဂြိုဟ်ရဲ့ လလိုဟာမျိုး

Enceladus, seen here.

Enceladus ကို ဒီမှာ မြင်နိုင်ပါတယ်။

This region seen here for the first time

ဒီမှာ ပထမဆုံး မြင်ရတဲ့ နေရာဟာ ၂၀၀၅ တုန်းက

in the Cassini image taken in 2005. This is the south polar region,

Cassini ကို ဓါတ်ပုံရိုက်ယူခဲ့ပုံပါ။ ဒါက နာမည်ကျော် ကျားစင်း အက်ကြောင်းတွေ

with the famous tiger-stripe fractures crossing the south pole.

ဖြတ်သန်းတဲ့ တောင်ဝင်ရိုးစွန်း ဒေသပါ။

And seen just recently in late 2008,

၂၀၀၈ နှောင်းပိုင်းမှာမှ မြင်ရတာပါ၊

here is that region again,

ဟောဒီမှာ ထပ်ပြီး ဒီဒေသပါပဲ၊

now half in darkness because the southern hemisphere

အခု တစ်ဝက်က အမှောင်ထဲမှာ ဖြစ်တာက တောင်ပိုင်း အခြမ်းဟာ

is experiencing the onset of August

ဩဂုတ်လ အစနဲ့ ကြုံနေတာမို့လို့

and eventually winter.

လက်တွေ့မှာ ဆောင်းရာသီ ဖြစ်နေလို့ပါ။

And I also reported that we'd made this mind-blowing discovery --

နောက် အစီရင်ခံခဲ့သေးတာက ဒီအံ့ဩဖွယ် တွေ့ရှိချက်ကို ပါပဲ။

this once-in-a-lifetime discovery

မြင့်သွန်းနေတဲ့ ပန်းထွက်ခြင်းတွေရဲ့

of towering jets

တစ်သက်မှာ တစ်ခါ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုပါ၊

erupting from those fractures at the south pole,

တောင်ဝင်ရိုးစွန်းက ဒီအက်ကြောင်း တွေကနေ ပွင့်ထွက်နေပြီး

consisting of tiny water ice crystals

သေးငယ်တဲ့ ရေခဲပုံဆောင်ခဲတွေပါဝင်ကာ

accompanied by water vapor

ရေငွေ့နဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်၊

and simple organic compounds like carbon dioxide and methane.

မီသိမ်းလို ရိုးစင်းတဲ့ဇီဝ ဒြပ်ပေါင်းတွေ တွဲပါလာပါတယ်။

And at that time two years ago

အဲဒီအချိန် လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်က

I mentioned that we were speculating

ဒီပန်းထွက်တာတွေဟာ တကယ်တော့ ရေပူစမ်းတွေ

that these jets might in fact be geysers,

ဖြစ်လောက်ပြီး မျက်နှာပြင် အောက်ခြေက

and erupting from pockets

အရည်ထု ခိုအောင်းရာ နေရာတွေမှ

or chambers of liquid water underneath the surface,

ပွင့်ထွက်လာနေနေတယ်လို့ မှန်းဆခဲ့ကြပါတယ်။

but we weren't really sure.

ဒါပေမဲ့ တကယ် မသေချာခဲ့ဘူးလေ။

However, the implications of those results --

ဒါပေမည့်လည်း ဒီရလဒ်တွေရဲ့ ဂယက်ရိုက်မှုတွေဟာ

of a possible environment within this moon

မူလ သက်ရှိမတိုင်မီ ဓာတုဗေဒနဲ သက်ရှိ ကိုယ်၌ကို

that could support prebiotic chemistry,

ထောက်ပံ့နိုင်လောက်တဲ့ ဒီဂြိုဟ်အတွင်းက

and perhaps life itself --

ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ ဝန်းကျင်၊

were so exciting that, in the intervening two years,

စိတ်လှုပ်ရှားရလွန်းလို့ ကြား နှစ်နှစ်မှာ

we have focused more on Enceladus.

Enceladus ကို ပိုအာရုံစိုက်ခဲ့ပါတယ်။

We've flown the Cassini Spacecraft

ဒီဂြိုဟ်နားမှာ Cassini အာကယသယာဉ်ကို

by this moon now several times,

အကြိမ်များစွာ ပျံသန်းဖူးပါတယ်၊

flying closer and deeper into these jets,

ဒီအခေါင်းတွေရဲ့ အထဲ ပိုနီးကပ်၊ ပိုနက်ရှိုင်းစွာ၊

into the denser regions of these jets,

ပိုနက်ရှိုင်းတဲ့ ဒေသတွေထဲကို ပျံသန်းတာက

so that now we have come away with some

အခု အရမ်းတိကျတဲ့ ဖွဲစည်းမှုဆိုင်ရာ

very precise compositional measurements.

အတိုင်းအတာတွေကို သိမြင်ခံစားနိုင်အောင်ပါ။

And we have found

သိရှိလိုက်ရတာက

that the organic compounds coming from this moon

ဒီဂြိုဟ်ကလာတဲ့ ဇီဝဒြပ်ပေါင်းတွေဟာ

are in fact more complex than we previously reported.

တကယ်တော့ အရင်က အစီရင်ခံထားတာ တွေထက် ပိုရှုပ်ထွေးတာကိုပါ။

While they're not amino acids,

ဒါတွေဟာ အမိုင်နိုအက်စစ်တွေ မဟုတ်တော့

we're now finding things like

အခု ရှာနေတာက ပရိုပိန်း၊

propane and benzene,

ဘန်ဇိုင်း၊ ဟိုက်ဒြိုဂျင် ဆီယန်နိုက်ဒ်နဲ့

hydrogen cyanide, and formaldehyde.

ဖော်မယ်ဒီဟိုက်လို အရာတွေပါ။

And the tiny water crystals here

ဟောဒီက ရေပုံဆောင်ခဲလေးတွေက

now look for all the world

အခု တစ်ကမ္ဘာလုံး ရှာကြည့်ရင်၊

like they are frozen droplets of salty water,

ဆားငံရေရဲ့ အေးခဲနေတဲ့ အစက်ကလေးတွေလိုပါ၊

which is a discovery that suggests

ဒီလို ပန်းထွက်တာတွေဟာ အရည်ထုရဲ့

that not only do the jets come from

ကျင်းတွေက လာတာတင်မက အရည်ဟာ

pockets of liquid water,

ကျောက်သားနဲ့ ဆက်သွယ်မှုရှိတာကိုပါ

but that that liquid water is in contact with rock.

ညွှန်ပြတဲ့ ရှာဖွေမှုတစ်ခုပါ။

And that is a circumstance

ဒါက သက်ရှိတည်တံ့ဖို့ လိုအပ်တဲ့

that could supply the chemical energy

ဓာတု စွမ်းအင်နဲ့ ဓာတုဒြပ်ပေါင်းတွေကို

and the chemical compounds needed to sustain life.

ထောက်ပံ့ပေးနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အခြေအနေတစ်ခုပါ။

So we are very encouraged by these results.

ဒီတော့ ဒီရလဒ်တွေကြောင့် အရမ်းကို အားတက်မိပါတယ်။

And we are much more confident now than we were two years ago

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်ကထက် အခု ကျွန်မတို့ ပိုယုံကြည်မှု ရှိလာတာက

that we might indeed

ကျွန်မတို့ တကယ်ပဲ တောင်ဝင်ရိုးစွန်းအောက်က

have on this moon, under the south pole,

ဒီဂြိုဟ်ပေါ်မှာ ရှိနိုင်တာပါ။

an environment or a zone that is hospitable to living organisms.

သက်ရှိဇီ၀ရုပ်တွေကို ကြိုဆိုလက်ခံတဲ့ ဇုံတစ်ခုပါ။

Whether or not there are living organisms there, of course,

သက်ရှိဇီဝရုပ်တွေ ရှိတာ၊ မရှိတာဆိုတာက တကယ်တော့

is an entirely different matter.

လုံးခြားနားတဲ့ ကိစ္စတစ်ရပ်ပါ။

And that will have to await the arrival,

ဒါက Enceladus ဆီကို ပြန်ပြီး

back at Enceladus,

ဆိုက်ရောက်မှာကို စောင့်ဖို့လိုတာပါ။

of the spacecrafts, hopefully some time in the near future,

မျှော်လင့်မိတာက အနာဂတ် တစ်ချိန်ချိန်မှာ အာကာသယဉ်တွေကို

specifically equipped to address that particular question.

ဒီထူးခြားတဲ့ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းဖို့ တိတိကျကျ ပြင်ဆင် တပ်ဆင်နိုင်ဖို့ပါ။

But in the meantime I invite you to imagine the day

တစ်ချိန်တည်းမှာ နေ့တစ်နေ့ကို စိတ်ကူးကြည့်ဖို့ ဖိတ်ကြားပါတယ်။

when we might journey to the Saturnine system,

စနေဂြိုဟ်ရဲ့ စနစ်ဆီကို ခရီးထွက်နိုင်လောက်ပြီး

and visit the Enceladus interplanetary geyser park,

Enceladus ဂြိုဟ်ပေါင်းစုံ ရေပူစမ်း ဥယျာဉ်ကို ကျွန်မတို့ တတ်နိုင်လို့

just because we can.

သွားလည်ပတ်တဲ့ အချိန်ပေါ့။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)