Carolyn Porco: Could a Saturn moon harbor life?

Translator: Diamant Hasani Reviewer: Helena Bedalli

Two years ago here at TED

Dy vjet më parë këtu në TED

I reported that we had discovered

unë tregova se kishim zbuluar

at Saturn, with the Cassini Spacecraft,

me anijen kozmike Cassini, ne Saturn,

an anomalously warm and geologically active region

një regjion çuditërisht të ngrohtë dhe gjeologjikisht aktiv

at the southern tip of the small Saturnine moon

në cepin jugor të hënës së vogël të Saturnit

Enceladus, seen here.

Enceladus, të parë këtu.

This region seen here for the first time

Ky regjion i parë këtu për herë të parë

in the Cassini image taken in 2005. This is the south polar region,

në imazhin e marrë nga Cassini në 2005. Ky është regjioni jugor polar,

with the famous tiger-stripe fractures crossing the south pole.

me çarjet vija-tigri të famshme që kryqëzon Polin e Jugut.

And seen just recently in late 2008,

Dhe i parë së fundi vonë në 2008,

here is that region again,

ja ku është ai regjion përsëri,

now half in darkness because the southern hemisphere

tani gjysmë në errësirë sepse hemisfera jugore

is experiencing the onset of August

është duke përjetuar fillimin e gushtit

and eventually winter.

dhe eventualisht dimrin.

And I also reported that we'd made this mind-blowing discovery --

Dhe unë gjithashtu raportova se e kishim bërë një zbulim të hatashëm,

this once-in-a-lifetime discovery

një zbulim që bëhet një herë në jetë

of towering jets

i rrymave të tmerrshme

erupting from those fractures at the south pole,

duke shpërthyer nga ato çarje në polin e jugut,

consisting of tiny water ice crystals

që përmbajnë kristale të vogla akulli

accompanied by water vapor

të shoqëruara nga avulli

and simple organic compounds like carbon dioxide and methane.

dhe përbërje të thjeshta organike si dioksidi i karbonit dhe metani.

And at that time two years ago

Dhe në atë kohë para dy vjetësh

I mentioned that we were speculating

unë përmenda se ishim duke menduar

that these jets might in fact be geysers,

që këto rryma mund të ishin në fakt gejzerë,

and erupting from pockets

duke shpërthyer nga gropat

or chambers of liquid water underneath the surface,

apo hapësirat me ujë të lëngshëm nën sipërfaqe,

but we weren't really sure.

por nuk ishim shumë të sigurtë.

However, the implications of those results --

Gjithsesi, nënkuptimet e atyre rezultateve --

of a possible environment within this moon

të një ambienti të mundur brenda kësaj hëne

that could support prebiotic chemistry,

që mund të mbështesë kiminë prebiotike,

and perhaps life itself --

dhe ndoshta vetë jetën --

were so exciting that, in the intervening two years,

ishin aq emocionuese sa, në dy vitet në vazhdim,

we have focused more on Enceladus.

ne jemi fokusuar më shumë në Enceladus.

We've flown the Cassini Spacecraft

Ne kemi fluturuar anijen kozmike Cassini

by this moon now several times,

afer kesaj hëne disa herë,

flying closer and deeper into these jets,

duke fluturuar më afër dhe më thellë në këto rryma,

into the denser regions of these jets,

në regjionet më të dendura të këtyre rrymave,

so that now we have come away with some

saqë tani kemi ardhur në disa

very precise compositional measurements.

matje kompozitore shumë të përpikta.

And we have found

Dhe kemi zbuluar

that the organic compounds coming from this moon

se përbërjet organike që që gjenden te kjo hënë

are in fact more complex than we previously reported.

janë faktikisht më të ndërlikuara se sa kemi raportuar më parë.

While they're not amino acids,

Ndërsa nuk janë amino acide,

we're now finding things like

tani ne po zbulojmë gjëra si

propane and benzene,

propan dhe benzen,

hydrogen cyanide, and formaldehyde.

acid cianhidric dhe formaldehyde.

And the tiny water crystals here

Dhe kristalet e vogla të ujit këtu

now look for all the world

tani duken

like they are frozen droplets of salty water,

sikur janë pika të ngrira të ujit të kripur,

which is a discovery that suggests

i cili është një zbulim që sugjeron

that not only do the jets come from

se jo vetëm që këto rryma vijnë nga

pockets of liquid water,

xhepa të ujit të lëngshëm,

but that that liquid water is in contact with rock.

por dhe që ai ujë i lëngshëm është në kontakt me shkëmb.

And that is a circumstance

Dhe kjo është një rrethanë

that could supply the chemical energy

që do të mund të furnizonte energjinë kimike

and the chemical compounds needed to sustain life.

dhe përbërjet kimike që duhen për të mbajtur jetë.

So we are very encouraged by these results.

Kështu që jemi shumë të inkurajuar nga këto rezultate.

And we are much more confident now than we were two years ago

Jemi shumë më të sigurt tani sesa ishim dy vjet më parë

that we might indeed

që ne me të vërtetë

have on this moon, under the south pole,

mund të kemi në këtë hënë, nën polit të jugut,

an environment or a zone that is hospitable to living organisms.

një ambient ose një zonë që është mikpritëse për organizmat e gjallë.

Whether or not there are living organisms there, of course,

Ka apo nuk ka organizma të gjallë atje, sigurisht,

is an entirely different matter.

është një çështje krejtësisht e ndryshme.

And that will have to await the arrival,

Dhe që ne do të duhet të presim arritjen,

back at Enceladus,

atje në Enceladus,

of the spacecrafts, hopefully some time in the near future,

të anijeve kozmike, me shpresë se ndonjë ditë në një të ardhme të afërt,

specifically equipped to address that particular question.

të pajisura veçanërisht për të drejtuar këtë pyetje të posaçme.

But in the meantime I invite you to imagine the day

Por ndërkohë unë ju ftoj të imagjinoni ditën

when we might journey to the Saturnine system,

kur ne mund të udhëtojmë në sistemin e Saturnit,

and visit the Enceladus interplanetary geyser park,

dhe të vizitojmë parkun ndërplanetar të gejzerëve në Encaladus,

just because we can.

thjesht sepse mundemi.

Thank you.

Faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)