Questioning the universe | Stephen Hawking

Stephen Hawking kainat hakkında büyük sorular soruyor

Çeviri: Ahmet Yükseltürk Gözden geçirme: Koray Al

There is nothing bigger or older than the universe.

Kainattan daha büyük, ya da eski bir şey yoktur.

Sizin benden konuşmamı istediğiniz sorular:

The questions I would like to talk about are:

Bir, biz nereden geldik?

one, where did we come from?

How did the universe come into being?

Kainat nasıl var oldu?

Kainatta yalnız mıyız?

Are we alone in the universe?

Oralarda bir yerlerde uzaylı var mı?

Is there alien life out there?

İnsan ırkının geleceği ne?

What is the future of the human race?

Up until the 1920s,

1920'lere kadar,

insanlar kainatın durağan olduğunu

everyone thought the universe was essentially static

and unchanging in time.

ve zamanla değişmediğini düşünüyordu.

Daha sonra kainatın genişlediği keşfedildi.

Then it was discovered that the universe was expanding.

Distant galaxies were moving away from us.

Uzaktaki galaksiler bizden uzaklaşıyordu.

Bu, galaksilerin bir zamanlar bize yakın oldukları anlamına geliyordu.

This meant they must have been closer together in the past.

If we extrapolate back,

Eğer geriye gidersek,

we find we must have all been on top of each other

15 milyar yıl kadar önce,

about 15 billion years ago.

hepimizin birbirimizin üstünde olması lazım.

Bu Big Bang idi, kainatın başlangıcı.

This was the Big Bang, the beginning of the universe.

But was there anything before the Big Bang?

Peki Big Bang'den önce bir şey var mıydı?

Eğer değilse, kainatı kim yarattı?

If not, what created the universe?

Neden kainat Büyük Patlama'dan sonra bu şekilde gelişti?

Why did the universe emerge from the Big Bang the way it did?

Biz kainat teorisinin

We used to think that the theory of the universe

could be divided into two parts.

ikiye ayrılabileceğini düşünüyorduk.

Birincisi, kanunlar.

First, there were the laws

like Maxwell's equations and general relativity

Bir zamandaki tüm durumlar verilince,

that determined the evolution of the universe,

kainatın evrimini belirleyen

given its state over all of space at one time.

Maxwell denklemleri ve genel görecelilik.

Ve ikinci kısım,

And second, there was no question of the initial state of the universe.

kainatın ilk hali ile ilgili soru sorulmuyordu.

İlk kısımda çok iyi gelişme katettik

We have made good progress on the first part,

and now have the knowledge of the laws of evolution

ve evrim kanunları hakkında

in all but the most extreme conditions.

en uç durumlar hariç her koşul için bilgiye sahibiz.

But until recently, we have had little idea

Fakat daha yakın zamana kadar, kainatın ilk hali hakkında

about the initial conditions for the universe.

çok az bilgiye sahip idik.

However, this division into laws of evolution and initial conditions

Fakat, kanunları evrim ve ilk hal şeklinde ikiye ayırmak

depends on time and space being separate and distinct.

zamana bağlı ve mekanın ayrık ve farklı olmasını gerektiriyor.

Under extreme conditions, general relativity and quantum theory

En uç koşullarda, genel görecelilik ve kuantum teorisi

allow time to behave like another dimension of space.

zamanın, mekanın bir başka boyutu gibi davranmasına izin veriyor.

This removes the distinction between time and space,

Bu da zaman ile mekan arasındaki farkı ortadan kaldırıyor.

and means the laws of evolution can also determine the initial state.

Bu da evrimin, kainatın ilk halini de belirleyebileceği anlamına geliyor.

The universe can spontaneously create itself out of nothing.

Kainat yokluktan kendini yaratabilir.

Daha da fazlası, biz kainatın farklı durumlarda

Moreover, we can calculate a probability that the universe

was created in different states.

yaratılma ihitmallerini de hesaplayabiliyoruz.

Bu tahminler WMAP uydusu ile yapılan gözlemlerle,

These predictions are in excellent agreement

with observations by the WMAP satellite of the cosmic microwave background,

kainatın ilk hali olan

kozmik mikrodalga arkaplanı

ile çok iyi örtüşüyor.

which is an imprint of the very early universe.

Biz yaratılış sırrını çözdüğümüzü düşünüyoruz.

We think we have solved the mystery of creation.

Maybe we should patent the universe

Belki de kainatı patentleyip,

and charge everyone royalties for their existence.

herkesten varolma ayrıcalığı parası almalıyız.

I now turn to the second big question:

Ben şimdi ikinci büyük soruya geçiyorum:

are we alone, or is there other life in the universe?

Yalnız mıyız, kainatta başka yaşam var mı?

We believe that life arose spontaneously on the Earth,

Biz hayatın Dünya'da kendiliğinden çıktığını,

so it must be possible for life to appear on other suitable planets,

böylece başka uygun gezegenlerde de hayat olabileceğini düşünüyoruz.

of which there seem to be a large number in the galaxy.

Bu tip gezegenlerin sayısı galakside bayağı fazla.

Fakat hayatın ilk nasıl oluştuğunu bilmiyoruz.

But we don't know how life first appeared.

We have two pieces of observational evidence

Hayatın oluşma ihtimali ile ilgili

on the probability of life appearing.

elimizde iki çeşit gözlemleyebileceğimiz delil var.

The first is that we have fossils of algae from 3.5 billion years ago.

İlki, 3.5 milyar yıl öncesinden

alg fosilleri.

The Earth was formed 4.6 billion years ago

Dünya, 4.6 milyar yıl önce oluştu

and was probably too hot for about the first half billion years.

ve büyük ihtimalle ilk yarım milyar yıl çok sıcak idi.

So life appeared on Earth

Yani Dünya'da hayat

within half a billion years of it being possible,

yarım milyar yılda oluştu.

which is short compared to the 10-billion-year lifetime

Bu süre Dünya gibi bir gezegeninin ömrü olan

of a planet of Earth type.

10 milyar yıla göre çok kısa.

This suggests that the probability of life appearing is reasonably high.

Bu da hayatın oluşma ihtimalinin yüksek olduğunu gösteriyor.

Eğer düşük olsaydı, 10 milyar yılın çoğunluğu

If it was very low, one would have expected it

to take most of the ten billion years available.

hayatsız geçerdi.

Diğer taraftan, biz uzaylılar tarafından ziyaret edilmiş gibi durmuyoruz.

On the other hand, we don't seem to have been visited by aliens.

I am discounting the reports of UFOs.

UFO raporlarını saymıyorum.

Neden krank ve acayip şeylerle gelsinler ki?

Why would they appear only to cranks and weirdos?

If there is a government conspiracy to suppress the reports

Eğer devletin raporları örtbas edip,

and keep for itself the scientific knowledge the aliens bring,

uzaylıların getirdiği bilimsel bilgiyi kendine saklama gibi bir komplosu var ise

it seems to have been a singularly ineffective policy so far.

bunun çok verimsiz bir politika olduğu görülüyor.

SETI projesi kapsamındaki detaylı araştırmaya rağmen,

Furthermore, despite an extensive search by the SETI project,

we haven't heard any alien television quiz shows.

televizyonda hiç uzaylı yarışması görmedik.

Bu büyük ihtimalle

This probably indicates that there are no alien civilizations

at our stage of development

birkaç yüz ışık yılı uzaklığında bizim kadar gelişmiş

within a radius of a few hundred light years.

bir uzaylı medeniyetinin olmadığını gösteriyor.

Issuing an insurance policy

Uzaylılar tarafından kaçırılma sigortası

against abduction by aliens seems a pretty safe bet.

güzel bir işe benziyor.

This brings me to the last of the big questions:

Bu da beni son büyük soruya getiriyor:

the future of the human race.

İnsan ırkının geleceği.

If we are the only intelligent beings in the galaxy,

Galaksideki tek akıllı yaratık biz isek,

we should make sure we survive and continue.

hayatta kalabileceğimizden emin olmalıyız.

But we are entering an increasingly dangerous period of our history.

Fakat tarihimizde çok tehlikeli bir döneme giriyoruz.

Nüfusumuz ve Dünya'nın kısıtlı kaynaklarını kullanmamız

Our population and our use of the finite resources of planet Earth

are growing exponentially,

ve çevreyi iyileştirme, kötüleştirme yeteneğimizle birlikte

along with our technical ability to change the environment for good or ill.

üssel olarak artıyor.

But our genetic code

Fakat genetik kodlarımızda

still carries the selfish and aggressive instincts

geçmişte hayatta kalmamızı sağlayan

that were of survival advantage in the past.

kıskanma ve saldırma içgüdülerimize hâlâ sahibiz.

Bırakın bin ya da milyon yılı

It will be difficult enough to avoid disaster

in the next hundred years,

gelecek yüzyılda

let alone the next thousand or million.

felaketi önlememiz zor olacak.

Our only chance of long-term survival

Uzun dönemde hayatta kalabilmemiz

is not to remain inward-looking on planet Earth,

Dünya'da gizlenmek yerine

but to spread out into space.

uzaya yayılmaktır.

Bu büyük sorulara cevaplar,

The answers to these big questions

show that we have made remarkable progress in the last hundred years.

son yüz yılda kayda değer bir gelişme kaydettiğimizi gösteriyor.

Fakat gelecek yüzyılın da ötesine gitmek istiyorsak,

But if we want to continue beyond the next hundred years,

our future is in space.

geleceğimiz uzayda.

O yüzden ben

That is why I am in favor of manned --

or should I say, personned -- space flight.

insanlı uzay uçuşlarından yanayım.

Ben tüm hayatım boyunca kainatı anlamaya ve

All of my life I have sought to understand the universe

and find answers to these questions.

bu soruları cevaplamak için uğraştım.

Engelli olmamın benim için bir

I have been very lucky

that my disability has not been a serious handicap.

handikap olmadığı için çok şanslıydım.

Indeed, it has probably given me more time than most people

Aslında, engelli olmam bana bilgiyi avlamak için

to pursue the quest for knowledge.

diğer insanlardan daha fazla zaman sağladı.

En son hedef, tamamlanmış kainat teorisi,

The ultimate goal is a complete theory of the universe,

and we are making good progress.

ve bu alanda güzel gelişmelere imza atıyoruz.

Dinlediğiniz için teşekkürler.

Thank you for listening.

Chris Anderson: Professor, if you had to guess either way,

Chris Anderson: Profesör, eğer ikisinden birini seçmek zorunda olsaydınız,

do you now believe that it is more likely than not

Şu an Samanyolu'nda yalnız olmamızın mı yoksa

that we are alone in the Milky Way,

bizim gibi ya da daha yüksek bir zeka seviyesine sahip

komşularımızın olmasının mı daha muhtemel olduğunu düşünüyorsunuz?

as a civilization of our level of intelligence or higher?

This answer took seven minutes, and really gave me an insight

Bu soruya cevabım yedi dakika sürdü, ve gerçekten

into the incredible act of generosity this whole talk was for TED.

bu konuşmanın TED için bir cömertlik hareketi olduğunu kavrattı.

Stephen Hawking: I think it quite likely that we are the only civilization

Stephen Hawking: Birkaç yüzyıl ışık yılı uzaklığı içerisindeki

within several hundred light years;

tek medeniyetin biz olma ihtimalinin yüksek olduğunu düşünüyorum.

otherwise we would have heard radio waves.

Tersi olsaydı radyo dalgaları duyardık.

Bir başka seçenek ise bu medeniyetlerin hayatının uzun olmayıp,

The alternative is that civilizations don't last very long,

but destroy themselves.

kendilerini yok etmeleri.

CA: Profesör Hawking, cevabınız için teşekkürler.

CA: Professor Hawking, thank you for that answer.

We will take it as a salutary warning, I think,

Bu hafta konferansın geri kalanı boyunca

bu cevabı yararlı bir uyarı olarak kabul edeceğiz.

for the rest of our conference this week.

Professor, we really thank you for the extraordinary effort you made

Profesör, bugün bizlerle kendi sorularınızı paylaşmak için

to share your questions with us today.

sarf ettiğiniz olağanüstü çaba için teşekkürler.

Thank you very much indeed.

Gerçekten çok teşekkürler.

(Alkış)

(Applause)