Questioning the universe | Stephen Hawking

Stephen Hawking đặt những câu hỏi lớn về vũ trụ

Translator: Giang Nguyen Reviewer: Ngan Nguyen H

There is nothing bigger or older than the universe.

Không có gì lớn hơn hoặc lâu đời hơn vu trụ.

Các câu hỏi mà tôi muốn thảo luận bao gồm:

The questions I would like to talk about are:

Một, chúng ta từ đâu tới?

one, where did we come from?

How did the universe come into being?

Vũ trụ đã ra đời như thế nào?

Chúng ta có đơn độc trong vũ trụ không?

Are we alone in the universe?

Có người ngoài hành tinh không?

Is there alien life out there?

Tương lai của nhân loại là gì?

What is the future of the human race?

Up until the 1920s,

Cho tới thập niên 20 của thế kỷ XX,

mọi người đã nghĩ rằng vũ trụ là bất biến

everyone thought the universe was essentially static

and unchanging in time.

và không thay đổi theo thời gian.

Sau đó thì chúng ta biết được vũ trụ đang mở rộng.

Then it was discovered that the universe was expanding.

Distant galaxies were moving away from us.

Những dải thiên hà đang chuyển động ra xa chúng ta.

Điều này có nghĩa là trong quá khứ chúng đã nằm gần nhau hơn.

This meant they must have been closer together in the past.

If we extrapolate back,

Nếu áp dụng ngoại suy,

we find we must have all been on top of each other

chúng ta nhận ra rằng chúng đã từng nằm chồng lên nhau

about 15 billion years ago.

vào khoảng 15 tỉ năm về trước.

Đó là Big Bang, sự khởi nguồn của vũ trụ.

This was the Big Bang, the beginning of the universe.

But was there anything before the Big Bang?

Nhưng liệu có thứ gì trước Big Bang hay không?

Nếu không, thứ gì đã tạo nên vũ trụ?

If not, what created the universe?

Tại sao vũ trụ lại xuất phát từ Big Bang như cái cách nó đã xuất hiện?

Why did the universe emerge from the Big Bang the way it did?

Chúng ta từng nghĩ rằng lý thuyết của vũ trụ

We used to think that the theory of the universe

could be divided into two parts.

có thế được chia thành 2 phần.

Phần đầu, có những quy luật

First, there were the laws

like Maxwell's equations and general relativity

như phương trình Maxwell và thuyết tương đối

that determined the evolution of the universe,

xác định sự tiến hóa của vũ trụ,

given its state over all of space at one time.

dựa vào trạng thái ở khắp mọi nơi của vũ trụ trong cùng một thời điểm.

Thứ hai, chưa có câu hỏi nào

And second, there was no question of the initial state of the universe.

về trạng thái khởi điểm của vũ trụ.

Chúng ta tiến triển tốt phần thứ nhất,

We have made good progress on the first part,

and now have the knowledge of the laws of evolution

và đã có kiến thức về những quy luật của sự tiến hóa

in all but the most extreme conditions.

trong mọi trường hợp trừ điều kiện thái cực.

But until recently, we have had little idea

Nhưng mãi cho tới gần đây, chúng ta có rất in thông tin

about the initial conditions for the universe.

về những điều kiện khởi điểm của vũ trụ.

However, this division into laws of evolution and initial conditions

Tuy nhiên, sự phân tách giữa các quy luật tiến hóa và các điều kiện khởi điểm

depends on time and space being separate and distinct.

dựa vào sự phân cách của không gian thời gian.

Under extreme conditions, general relativity and quantum theory

Trong những điều kiện cực độ, thuyết tương đối và thuyết lượng tử

allow time to behave like another dimension of space.

cho phép thời gian trở thành một chiều khác của không gian.

This removes the distinction between time and space,

Điều này loại bỏ sự phân cách không gian thời gian

and means the laws of evolution can also determine the initial state.

và có nghĩa là các quy luật tiến hóa có thể quyết định trạng thái khởi điểm.

The universe can spontaneously create itself out of nothing.

Vũ trụ có thể đột ngột tự tạo ra nó từ chẳng có gì cả.

Hơn thế nữa, chúng ta có thể tính đến một khả năng rằng vũ trụ

Moreover, we can calculate a probability that the universe

was created in different states.

được tạo nên từ các trạng thái khác nhau.

Những dự đoán này trùng khớp

These predictions are in excellent agreement

with observations by the WMAP satellite of the cosmic microwave background,

với những quan sát từ vệ tinh WMAP

về nền sóng siêu vi của vũ trụ,

một dấu ấn từ vũ trụ non trẻ.

which is an imprint of the very early universe.

Chúng ta cho rằng chúng ta đã tìm ra lời giải cho bí ẩn về sự sáng thế.

We think we have solved the mystery of creation.

Maybe we should patent the universe

Có lẽ chúng ta nên bảo vệ quyền sở hữu vũ trụ

and charge everyone royalties for their existence.

và tính thuế mọi người vì chính sự tồn tại của họ.

I now turn to the second big question:

Giờ tôi sẽ tập trung vào câu hỏi thứ hai:

are we alone, or is there other life in the universe?

Chúng ta có đơn độc không, hay vẫn còn sự sống khác trong vũ trụ?

We believe that life arose spontaneously on the Earth,

Chúng ta tin rằng sự sống bắt nguồn tự nhiên trên Trái đất,

so it must be possible for life to appear on other suitable planets,

nên nó cũng có thể hiện hữu trên những hành tinh thích hợp khác,

of which there seem to be a large number in the galaxy.

có một con số lớn những hành tinh như vậy trong dải ngân hà.

Nhưng chúng ta không biết sự sống bắt nguồn như thế nào.

But we don't know how life first appeared.

We have two pieces of observational evidence

Chúng ta có hai mẫu bằng chứng quan sát

on the probability of life appearing.

về xác suất xuất hiện của sự sống.

The first is that we have fossils of algae from 3.5 billion years ago.

Thứ nhất là hỏa thạch tảo bẹ

từ 3.5 tỉ năm trước.

The Earth was formed 4.6 billion years ago

Trái đất hình thành từ 4.6 tỷ năm trước

and was probably too hot for about the first half billion years.

và có lẽ đã quá nóng trong suốt nửa tỷ năm đầu tiên.

So life appeared on Earth

Vậy sự sống bắt đầu trên trái đất

within half a billion years of it being possible,

trong vòng nửa tỷ năm là có thế,

which is short compared to the 10-billion-year lifetime

một khoảng thời gian ngắn so với vòng đời 10 tỷ năm

of a planet of Earth type.

của một hành tinh dạng như Trái đất.

This suggests that the probability of life appearing is reasonably high.

Điều này cho thấy rằng xác suất xuất hiện sự sống là tương đối cao.

Nếu nó quá nhỏ, có thể sự hình thành sự sống

If it was very low, one would have expected it

to take most of the ten billion years available.

sẽ chiếm hầu hết 10 tỷ năm.

Mặt khác, chúng ta không có vẻ gì bị người ngoài hành tinh ghé thăm.

On the other hand, we don't seem to have been visited by aliens.

I am discounting the reports of UFOs.

Tôi không tính đến các báo cáo về UFO (vật thể bay không xác định)

Tại sao chúng chỉ xuất hiện trước mắt lũ dở hơi lập dị?

Why would they appear only to cranks and weirdos?

If there is a government conspiracy to suppress the reports

Nếu có một âm mưu của chính phủ để ngăn chặn các báo cáo

and keep for itself the scientific knowledge the aliens bring,

và giữ riêng các kiến thức khoa học của người ngoài hành tinh,

it seems to have been a singularly ineffective policy so far.

nó dường như là một chính sách không mấy hiệu quả.

Hơn nữa, mặc dù đã có một cuộc tìm kiếm kéo dài của dự án SETI,

Furthermore, despite an extensive search by the SETI project,

we haven't heard any alien television quiz shows.

chúng ta vẫn chưa được xem chương trình đố vui ngoài hành tinh nào.

Điều này cho thấy chưa có nền văn minh ngoài hành tinh nào

This probably indicates that there are no alien civilizations

at our stage of development

đạt tới trình độ phát triển của chúng ta

within a radius of a few hundred light years.

trong bán kính vài trăm năm ánh sáng.

Issuing an insurance policy

Phát hành chính sách bảo hộ

against abduction by aliens seems a pretty safe bet.

chống việc bị bắt cóc bởi người ngoài hành tinh là một giải pháp an toàn.

This brings me to the last of the big questions:

Điều này dẫn tới câu hỏi cuối trong những câu hỏi lớn:

the future of the human race.

Tương lai nhân loại.

If we are the only intelligent beings in the galaxy,

Nếu chúng ta là những sinh vật tinh khôn duy nhất trong thiên hà,

we should make sure we survive and continue.

chúng ta cần đảm bảo chúng ta sẽ tiếp tục tồn tại.

But we are entering an increasingly dangerous period of our history.

Nhưng chúng ra đang bước vào một giai đoạn nguy hiểm trong lịch sử loài người.

Dân số và sự lạm dụng các tài nguyên giới hạn của Trái đất

Our population and our use of the finite resources of planet Earth

are growing exponentially,

đang phát triển theo cấp số nhân, cùng với các năng lực kỹ thuật

along with our technical ability to change the environment for good or ill.

để thay đổi môi trường thành tốt hoặc xấu.

But our genetic code

Nhưng mã di truyền của chúng ta

still carries the selfish and aggressive instincts

vẫn có những bản năng ích kỷ và hung hăng

that were of survival advantage in the past.

mà đã giúp chúng ta tồn tại trong quá khứ.

Khó có thể tránh được thảm họa

It will be difficult enough to avoid disaster

in the next hundred years,

trong vài trăm năm tới,

let alone the next thousand or million.

chưa kể tới vài nghìn hoặc vài triệu.

Our only chance of long-term survival

Cơ hội duy nhất của chúng ta để tồn tại lâu dài

is not to remain inward-looking on planet Earth,

là không chỉ núp mình trên trái đất,

but to spread out into space.

mà là vươn ra không gian.

Những câu trả lời cho những câu hỏi lớn

The answers to these big questions

show that we have made remarkable progress in the last hundred years.

cho thấy chúng ta đã có những bước tiến đáng kể trong vài trăm năm qua.

Nhưng nếu chúng ta muốn tiếp tục tồn tại trong hơn vài trăm năm tới,

But if we want to continue beyond the next hundred years,

our future is in space.

tương lai của ta nằm trong không gian.

Vì vậy tôi ủng hộ

That is why I am in favor of manned --

or should I say, personned -- space flight.

những chuyến bay cá nhân vào không gian.

Cả đời tôi đã dành để cố gắng nắm bắt vũ trụ

All of my life I have sought to understand the universe

and find answers to these questions.

và tìm những câu trả lời cho những câu hỏi này.

Tôi rất may mắn

I have been very lucky

that my disability has not been a serious handicap.

vì khuyết tật của tôi không qua nghiêm trọng;

Indeed, it has probably given me more time than most people

quả thât, nó đã cho tôi nhiều thời gian hơn hầu hết mọi người

to pursue the quest for knowledge.

để theo đuổi tri thức.

Đích đến cuối cùng là một lý thuyết tổng thể về vũ trụ,

The ultimate goal is a complete theory of the universe,

and we are making good progress.

và chúng ta đang tiến triển tốt.

Cảm ơn đã lắng nghe.

Thank you for listening.

Chris Anderson: Professor, if you had to guess either way,

Chris Anderson: Giáo sư, nếu ông phải đoán,

do you now believe that it is more likely than not

hiện giờ ông có tin là

that we are alone in the Milky Way,

chúng ta đang đơn độc trong dải Ngân Hà,

như một nền văn minh với trình độ bằng hoặc hơn chúng ta?

as a civilization of our level of intelligence or higher?

This answer took seven minutes, and really gave me an insight

Câu trả lời dài bảy phút và thực sự đã cho tôi một cái nhìn

into the incredible act of generosity this whole talk was for TED.

về một cử chỉ rộng lượng khó tin rằng toàn bộ buổi nói chuyện là dành cho TED.

Stephen Hawking: I think it quite likely that we are the only civilization

Stephen Hawking: Tôi nghĩ rằng gần như chúng ta là nền văn minh duy nhất

within several hundred light years;

trong vòng vài trăm năm ánh sáng;

otherwise we would have heard radio waves.

nếu không chúng ta đã phải nghe thấy những sóng vô tuyến điện.

Một khả năng khác là các nền văn minh không tồn tại lâu,

The alternative is that civilizations don't last very long,

but destroy themselves.

mà thường tự hủy hoại mình.

CA: Giáo su Hawking, cảm ơn ông về câu trả lời.

CA: Professor Hawking, thank you for that answer.

We will take it as a salutary warning, I think,

Chúng tôi sẽ đón nhận lời cảnh cáo này,

cho phần còn lại của tuần hội thảo này.

for the rest of our conference this week.

Professor, we really thank you for the extraordinary effort you made

Giáo sư, chúng tôi thực sự cảm kích vì những nỗ lực phi thường

to share your questions with us today.

để chia sẻ các câu hỏi của ông với chúng tôi ngày hôm nay.

Thank you very much indeed.

Thật sự cảm ơn ông.

(Vỗ tay)

(Applause)