How autism freed me to be myself | Rosie King

Translator: Redon Selimi Reviewer: Helena Bedalli

I haven't told many people this,

S'i kam treguar shumë njerëzve

but in my head, I've got

por në kokën time, unë kam

thousands of secret worlds all going on

mijëra bota sekrete

all at the same time.

qe levizin në të njejtën kohë.

I am also autistic.

Jam autiste po ashtu.

People tend to diagnose autism

Njerëzit tentojnë ta diagnostifikojnë

with really specific check-box descriptions,

autizmin me përshkrime shume specifike

but in reality, it's a whole variation as to what we're like.

por në realitet, është komplet ndryshe.

For instance, my little brother,

Për shembull, vëllai im i vogël,

he's very severely autistic.

ka autizem te theksuar.

He's nonverbal. He can't talk at all.

Ai nuk flet. Ai nuk mundet te flase fare.

But I love to talk.

Por unë adhuroj të flas.

People often associate autism

Njerëzit shpesh asociojnë autismin

with liking maths and science and nothing else,

me zotesine ne matematike, shkencë dhe asgjë tjetër

but I know so many autistic people

por unë njoh shumë njerëz autist

who love being creative.

që adhurojnë të jenë kreativ.

But that is a stereotype,

Por ky është një stereotip,

and the stereotypes of things

dhe stereotipet e gjërave

are often, if not always, wrong.

shpesh, nëse jo gjithmone, janë gabim.

For instance, a lot of people

Për shembull, shumë njerëz

think autism and think "Rain Man" immediately.

mendojnë autizmin dhe i shkon mendja te "Rain Man"

That's the common belief,

Ky është mendimi i zakonshëm,

that every single autistic person is Dustin Hoffman,

se cdo autist është Dustin Hoffman,

and that's not true.

dhe kjo nuk është e vërtetë.

But that's not just with autistic people, either.

Por kjo nuk është vetëm me personat autist.

I've seen it with LGBTQ people,

E kam parë këtë edhe per njerëzit LGBTQ

with women, with POC people.

për femrat, për njerëzit me ngjyre.

People are so afraid of variety

Njerëzit janë të frikuar nga variacioni

that they try to fit everything into a tiny little box

saqë mundohen të fusin cdo gjë

with really specific labels.

në një kuti të vogël me etiketa specifike.

This is something that actually

Kjo është diçka që aktualisht

happened to me in real life:

më ka ndodhur në jetë:

I googled "autistic people are ..."

Kërkova në google "autistët janë .."

and it comes up with suggestions

dhe u shfaqën sugjerimet

as to what you're going to type.

ashtu siç deshe të shkruash.

I googled "autistic people are ..."

Kërkova në Google "autistët janë.."

and the top result was "demons."

dhe rezultati i parë ishte "demonë".

That is the first thing that people think

Kjo është gjëja e parë që njerëzit mendojne

when they think autism.

kur mendojnë autizmin.

They know.

Ata e dijnë.

(Laughter)

(të qeshura)

One of the things I can do because I'm autistic —

Një nga gjërat që mund të bëj si autiste

it's an ability rather than a disability —

është më shumë aftësi, sesa paaftësi

is I've got a very, very vivid imagination.

Kam një imagjinatë shumë, shumë të ndezur.

Let me explain it to you a bit.

Më lejoni t'ua shpjegoj pak.

It's like I'm walking in two worlds most of the time.

Është sikur të ecësh në dy bote

There's the real world, the world that we all share,

Është bota reale, të cilën gjithë e ndajmë

and there's the world in my mind,

dhe bota në mendjen time,

and the world in my mind is often so much more real

dhe kjo është zakonisht shumë më reale,

than the real world.

sesa bota e vërtetë.

Like, it's very easy for me to let my mind loose

Është e lehtë ta lë mendjen të humbase

because I don't try and fit myself into a tiny little box.

sepse nuk provoj ta fus në kuti të vogël.

That's one of the best things about being autistic.

Kjo është nga gjërat më të mira si autist.

You don't have the urge to do that.

Se ke nevojën ta bësh atë.

You find what you want to do,

Gjen çfarë dëshiron të bësh,

you find a way to do it, and you get on with it.

gjen mënyrën ta bësh, dhe e bën.

If I was trying to fit myself into a box,

Në qoftë se kisha provuar ta fus veten në

I wouldn't be here, I wouldn't have achieved

një kuti, nuk do isha këtu. Nuk do të

half the things that I have now.

arrija gjysmën e gjërave që kam tani.

There are problems, though.

Mirëpo, ka edhe probleme,

There are problems with being autistic,

Ka disa probleme kur je autist,

and there are problems with having too much imagination.

posedimi i imagjinatës të tepërt.

School can be a problem in general,

Shkolla mund të jetë problem në përgjithsi

but having also to explain to a teacher

por t'ia shpjegosh profit cdo ditë

on a daily basis

cdo ditë ..

that their lesson is inexplicably dull

se mesimi i tyre është jashtzkonisht i mërzitshëm

and you are secretly taking refuge

dhe se ti sekretisht po fshihesh,

in a world inside your head in which you are not in that lesson,

në botën brenda mendjes tënde, për atë

that adds to your list of problems.

kjo shtohet tek lista e problemeve.

(Laughter)

(të qeshura)

Also, when my imagination takes hold,

Gjithashtu, kur imagjinata ime ndodh,

my body takes on a life of its own.

trupi im merr një jetë të tij.

When something very exciting happens in my inner world,

Kur dicka emocionuese ndodh në botën time,

I've just got to run.

Unë vetëm duhet të vrapoj.

I've got to rock backwards and forwards,

Duhet të kthehem mbrapa dhe para,

or sometimes scream.

ose nganjëherë të bërtas.

This gives me so much energy,

Kjo më jep shumë energji,

and I've got to have an outlet for all that energy.

dhe më duhet ta shkarkoj gjithë atë energji.

But I've done that ever since I was a child,

E kam bërë këtë qysh si fëmijë.

ever since I was a tiny little girl.

qysh kur kam qenë vajzë e vogël,

And my parents thought it was cute, so they didn't bring it up,

Prindërit mendonin se është e lezetshme,

but when I got into school,

por kur hyra në shkollë

they didn't really agree that it was cute.

nuk u pajtuan se kjo është e lezetshme.

It can be that people don't want to be friends

Njerëzit nuk donin të shoqëroheshin me

with the girl that starts screaming in an algebra lesson.

vajzën që fillon të bërtasë në algjebër.

And this doesn't normally happen in this day and age,

Dhe kjo nuk ndodh në këtë moshë, kto ditë,

por mund të jetë se njerëzit

but it can be that people don't want to be friends with the autistic girl.

nuk duan të shoqerohen

me këdo që s'u përshtatet.

It can be that people don't want to associate

e ta etiketojne si diçka normale.

Por kjo është në rregull për mua,

with anyone who won't or can't fit themselves

sepse zgjedh grurin nga kashta,

into a box that's labeled normal.

dhe i dalloj cilët njerëz janë të vërtetë.

But that's fine with me,

dhe mund ti zgjedh si shokë.

because it sorts the wheat from the chaff,

Por nëqoftëse e mendon, çfarë është normale?

and I can find which people are genuine and true

çfarë do të thotë?

and I can pick these people as my friends.

Imagjino sikur të ishte komplimenti më i

But if you think about it, what is normal?

mirë që ke marre. "Wow, ti je normale"

What does it mean?

(të qeshura)

Imagine if that was the best compliment you ever received.

Por komplimentet janë,

"Wow, you are really normal."

"Ti je ekstra-ordinere"

(Laughter)

ose "ti je shumë përpara"

But compliments are,

është "Ti je e mrekullueshme"

"you are extraordinary"

Në qoftë se njerëzit duan të

or "you step outside the box."

jenë këto, pse luftojnë të jenë normal?

It's "you're amazing."

Pse fusin dritën individuale në myk?

So if people want to be these things,

Pse frikësohen dhe detyrojnë

why are so many people striving to be normal?

edhe njerezit qe s'munden, të jenë normal.

Why are people pouring their brilliant individual light into a mold?

Ka kampe për njerëzit me LGBTQ ose autist

People are so afraid of variety that they try and force everyone,

që ti detyrojnë që ata të bëhen "normale"

even people who don't want to or can't, to become normal.

kjo është tmerr të ndodhe në këtë kohë.

There are camps for LGBTQ people

Nuk do ta ndërroja autizmin tim me botën.

or autistic people to try and make them this "normal,"

Sepse jam autiste,

and that's terrifying that people would do that in this day and age.

Kam prezantuar dokumentar në BBC,

All in all, I wouldn't trade my autism and my imagination for the world.

jam duke shkruar një libër,

Because I am autistic,

Jam duke e bërë këtë -është fantastike-

I've presented documentaries to the BBC,

dhe një nga gjërat më të mira që

I'm in the midst of writing a book,

konsideroj se kam arritur,

I'm doing this — this is fantastic —

është se kam gjetur rrugë komunikuese

and one of the best things that I've achieved,

me vëllain tim dhe motrën,

that I consider to have achieved,

që siç thash janë jo-verbal. Ata nuk flasin.

is I've found ways of communicating

Dhe njerëzit shkruajnë për dikë që s'flet,

with my little brother and sister,

kjo është marrëzi, vellai dhe motra ime

who as I've said are nonverbal. They can't speak.

janë ata që ti do dëshiroje.

And people would often write off someone who's nonverbal,

Ata janë më t'mirët. I dua aq shumë dhe kujdesem

but that's silly, because my little brother and sister

për ta më shumë se gjithshka tjetër.

are the best siblings that you could ever hope for.

Do ju lë me një pyetje:

They're just the best, and I love them so much

Qoftë se n'mendjen e një personi nuk mund t'hyjmë

and I care about them more than anything else.

pa marrur parasysh a janë autist apo jo,

I'm going to leave you with one question:

Në vend se të dënojmë dicka jashtë normales,

If we can't get inside the person's minds,

pse nuk gëzohemi me uniken

no matter if they're autistic or not,

dhe të buzëqeshim sa here që dikush lëshon imagjinatën e tij?

instead of punishing anything that strays from normal,

Faleminderit.

why not celebrate uniqueness

(Duartrokitje)

and cheer every time someone unleashes their imagination?

Thank you.

(Applause)