How autism freed me to be myself | Rosie King

814,421 views ・ 2014-11-21

TED


Ju lutemi, klikoni dy herë mbi titrat në anglisht më poshtë për të luajtur videon.

Translator: Redon Selimi Reviewer: Helena Bedalli
00:12
I haven't told many people this,
0
12738
1698
S'i kam treguar shumë njerëzve
00:14
but in my head, I've got
1
14436
2396
por në kokën time, unë kam
00:16
thousands of secret worlds all going on
2
16832
2137
mijëra bota sekrete
00:18
all at the same time.
3
18969
2301
qe levizin në të njejtën kohë.
00:21
I am also autistic.
4
21270
2333
Jam autiste po ashtu.
00:23
People tend to diagnose autism
5
23603
1946
Njerëzit tentojnë ta diagnostifikojnë
00:25
with really specific check-box descriptions,
6
25549
3319
autizmin me përshkrime shume specifike
00:28
but in reality, it's a whole variation as to what we're like.
7
28868
3048
por në realitet, është komplet ndryshe.
00:31
For instance, my little brother,
8
31916
1733
Për shembull, vëllai im i vogël,
00:33
he's very severely autistic.
9
33649
1777
ka autizem te theksuar.
00:35
He's nonverbal. He can't talk at all.
10
35426
2262
Ai nuk flet. Ai nuk mundet te flase fare.
00:37
But I love to talk.
11
37688
2492
Por unë adhuroj të flas.
00:40
People often associate autism
12
40180
3303
Njerëzit shpesh asociojnë autismin
00:43
with liking maths and science and nothing else,
13
43483
2673
me zotesine ne matematike, shkencë dhe asgjë tjetër
00:46
but I know so many autistic people
14
46156
1799
por unë njoh shumë njerëz autist
00:47
who love being creative.
15
47955
2373
që adhurojnë të jenë kreativ.
00:50
But that is a stereotype,
16
50328
2442
Por ky është një stereotip,
00:52
and the stereotypes of things
17
52770
1856
dhe stereotipet e gjërave
00:54
are often, if not always, wrong.
18
54626
3262
shpesh, nëse jo gjithmone, janë gabim.
00:57
For instance, a lot of people
19
57888
2418
Për shembull, shumë njerëz
01:00
think autism and think "Rain Man" immediately.
20
60306
4253
mendojnë autizmin dhe i shkon mendja te "Rain Man"
01:04
That's the common belief,
21
64559
1492
Ky është mendimi i zakonshëm,
01:06
that every single autistic person is Dustin Hoffman,
22
66051
3295
se cdo autist është Dustin Hoffman,
01:09
and that's not true.
23
69346
3003
dhe kjo nuk është e vërtetë.
01:12
But that's not just with autistic people, either.
24
72349
2801
Por kjo nuk është vetëm me personat autist.
01:15
I've seen it with LGBTQ people,
25
75150
2340
E kam parë këtë edhe per njerëzit LGBTQ
01:17
with women, with POC people.
26
77490
2420
për femrat, për njerëzit me ngjyre.
01:19
People are so afraid of variety
27
79910
2518
Njerëzit janë të frikuar nga variacioni
01:22
that they try to fit everything into a tiny little box
28
82428
2801
saqë mundohen të fusin cdo gjë
01:25
with really specific labels.
29
85229
2295
në një kuti të vogël me etiketa specifike.
01:27
This is something that actually
30
87524
1631
Kjo është diçka që aktualisht
01:29
happened to me in real life:
31
89155
2678
më ka ndodhur në jetë:
01:31
I googled "autistic people are ..."
32
91833
2688
Kërkova në google "autistët janë .."
01:34
and it comes up with suggestions
33
94521
2103
dhe u shfaqën sugjerimet
01:36
as to what you're going to type.
34
96624
2025
ashtu siç deshe të shkruash.
01:38
I googled "autistic people are ..."
35
98649
1755
Kërkova në Google "autistët janë.."
01:40
and the top result was "demons."
36
100404
3213
dhe rezultati i parë ishte "demonë".
01:43
That is the first thing that people think
37
103617
2258
Kjo është gjëja e parë që njerëzit mendojne
01:45
when they think autism.
38
105875
2004
kur mendojnë autizmin.
01:47
They know.
39
107879
1906
Ata e dijnë.
01:49
(Laughter)
40
109785
3209
(të qeshura)
01:56
One of the things I can do because I'm autistic —
41
116604
2597
Një nga gjërat që mund të bëj si autiste
01:59
it's an ability rather than a disability —
42
119201
2441
është më shumë aftësi, sesa paaftësi
02:01
is I've got a very, very vivid imagination.
43
121642
3535
Kam një imagjinatë shumë, shumë të ndezur.
02:05
Let me explain it to you a bit.
44
125177
1673
Më lejoni t'ua shpjegoj pak.
02:06
It's like I'm walking in two worlds most of the time.
45
126850
2250
Është sikur të ecësh në dy bote
02:09
There's the real world, the world that we all share,
46
129100
2534
Është bota reale, të cilën gjithë e ndajmë
02:11
and there's the world in my mind,
47
131634
1980
dhe bota në mendjen time,
02:13
and the world in my mind is often so much more real
48
133614
3037
dhe kjo është zakonisht shumë më reale,
02:16
than the real world.
49
136651
2487
sesa bota e vërtetë.
02:19
Like, it's very easy for me to let my mind loose
50
139138
3371
Është e lehtë ta lë mendjen të humbase
02:22
because I don't try and fit myself into a tiny little box.
51
142509
2871
sepse nuk provoj ta fus në kuti të vogël.
02:25
That's one of the best things about being autistic.
52
145380
2239
Kjo është nga gjërat më të mira si autist.
02:27
You don't have the urge to do that.
53
147619
1969
Se ke nevojën ta bësh atë.
02:29
You find what you want to do,
54
149588
2768
Gjen çfarë dëshiron të bësh,
02:32
you find a way to do it, and you get on with it.
55
152356
2784
gjen mënyrën ta bësh, dhe e bën.
02:35
If I was trying to fit myself into a box,
56
155140
2153
Në qoftë se kisha provuar ta fus veten në
02:37
I wouldn't be here, I wouldn't have achieved
57
157293
2152
një kuti, nuk do isha këtu. Nuk do të
02:39
half the things that I have now.
58
159445
2150
arrija gjysmën e gjërave që kam tani.
02:41
There are problems, though.
59
161595
1776
Mirëpo, ka edhe probleme,
02:43
There are problems with being autistic,
60
163371
2165
Ka disa probleme kur je autist,
02:45
and there are problems with having too much imagination.
61
165536
2720
posedimi i imagjinatës të tepërt.
02:48
School can be a problem in general,
62
168256
2203
Shkolla mund të jetë problem në përgjithsi
02:50
but having also to explain to a teacher
63
170459
4031
por t'ia shpjegosh profit cdo ditë
02:54
on a daily basis
64
174490
2182
cdo ditë ..
02:56
that their lesson is inexplicably dull
65
176672
3645
se mesimi i tyre është jashtzkonisht i mërzitshëm
03:00
and you are secretly taking refuge
66
180317
2621
dhe se ti sekretisht po fshihesh,
03:02
in a world inside your head in which you are not in that lesson,
67
182938
3962
në botën brenda mendjes tënde, për atë
03:06
that adds to your list of problems.
68
186900
3496
kjo shtohet tek lista e problemeve.
03:10
(Laughter)
69
190396
1868
(të qeshura)
03:12
Also, when my imagination takes hold,
70
192264
4420
Gjithashtu, kur imagjinata ime ndodh,
03:16
my body takes on a life of its own.
71
196684
1834
trupi im merr një jetë të tij.
03:18
When something very exciting happens in my inner world,
72
198518
2958
Kur dicka emocionuese ndodh në botën time,
03:21
I've just got to run.
73
201476
1504
Unë vetëm duhet të vrapoj.
03:22
I've got to rock backwards and forwards,
74
202980
1916
Duhet të kthehem mbrapa dhe para,
03:24
or sometimes scream.
75
204896
1788
ose nganjëherë të bërtas.
03:26
This gives me so much energy,
76
206684
2250
Kjo më jep shumë energji,
03:28
and I've got to have an outlet for all that energy.
77
208934
2621
dhe më duhet ta shkarkoj gjithë atë energji.
03:31
But I've done that ever since I was a child,
78
211555
2104
E kam bërë këtë qysh si fëmijë.
03:33
ever since I was a tiny little girl.
79
213659
1718
qysh kur kam qenë vajzë e vogël,
03:35
And my parents thought it was cute, so they didn't bring it up,
80
215377
2869
Prindërit mendonin se është e lezetshme,
03:38
but when I got into school,
81
218246
1618
por kur hyra në shkollë
03:39
they didn't really agree that it was cute.
82
219864
2301
nuk u pajtuan se kjo është e lezetshme.
03:42
It can be that people don't want to be friends
83
222165
2665
Njerëzit nuk donin të shoqëroheshin me
03:44
with the girl that starts screaming in an algebra lesson.
84
224830
2977
vajzën që fillon të bërtasë në algjebër.
03:47
And this doesn't normally happen in this day and age,
85
227807
3906
Dhe kjo nuk ndodh në këtë moshë, kto ditë,
por mund të jetë se njerëzit
03:51
but it can be that people don't want to be friends with the autistic girl.
86
231713
3577
nuk duan të shoqerohen
me këdo që s'u përshtatet.
03:55
It can be that people don't want to associate
87
235290
3282
e ta etiketojne si diçka normale.
Por kjo është në rregull për mua,
03:58
with anyone who won't or can't fit themselves
88
238572
2764
sepse zgjedh grurin nga kashta,
04:01
into a box that's labeled normal.
89
241336
2970
dhe i dalloj cilët njerëz janë të vërtetë.
04:04
But that's fine with me,
90
244306
2166
dhe mund ti zgjedh si shokë.
04:06
because it sorts the wheat from the chaff,
91
246472
2134
Por nëqoftëse e mendon, çfarë është normale?
04:08
and I can find which people are genuine and true
92
248606
2767
çfarë do të thotë?
04:11
and I can pick these people as my friends.
93
251373
2556
Imagjino sikur të ishte komplimenti më i
04:13
But if you think about it, what is normal?
94
253929
3420
mirë që ke marre. "Wow, ti je normale"
04:17
What does it mean?
95
257349
1811
(të qeshura)
04:19
Imagine if that was the best compliment you ever received.
96
259160
2780
Por komplimentet janë,
04:21
"Wow, you are really normal."
97
261940
2281
"Ti je ekstra-ordinere"
04:24
(Laughter)
98
264221
1385
ose "ti je shumë përpara"
04:25
But compliments are,
99
265606
3404
është "Ti je e mrekullueshme"
04:29
"you are extraordinary"
100
269010
1408
Në qoftë se njerëzit duan të
04:30
or "you step outside the box."
101
270418
1834
jenë këto, pse luftojnë të jenë normal?
04:32
It's "you're amazing."
102
272252
1721
Pse fusin dritën individuale në myk?
04:33
So if people want to be these things,
103
273973
1890
Pse frikësohen dhe detyrojnë
04:35
why are so many people striving to be normal?
104
275863
2508
edhe njerezit qe s'munden, të jenë normal.
04:38
Why are people pouring their brilliant individual light into a mold?
105
278371
5014
Ka kampe për njerëzit me LGBTQ ose autist
04:43
People are so afraid of variety that they try and force everyone,
106
283385
4755
që ti detyrojnë që ata të bëhen "normale"
04:48
even people who don't want to or can't, to become normal.
107
288140
3718
kjo është tmerr të ndodhe në këtë kohë.
04:51
There are camps for LGBTQ people
108
291858
2839
Nuk do ta ndërroja autizmin tim me botën.
04:54
or autistic people to try and make them this "normal,"
109
294697
3476
Sepse jam autiste,
04:58
and that's terrifying that people would do that in this day and age.
110
298173
4525
Kam prezantuar dokumentar në BBC,
05:02
All in all, I wouldn't trade my autism and my imagination for the world.
111
302698
4607
jam duke shkruar një libër,
05:07
Because I am autistic,
112
307305
1990
Jam duke e bërë këtë -është fantastike-
05:09
I've presented documentaries to the BBC,
113
309295
2992
dhe një nga gjërat më të mira që
05:12
I'm in the midst of writing a book,
114
312287
2239
konsideroj se kam arritur,
05:14
I'm doing this — this is fantastic —
115
314526
2148
është se kam gjetur rrugë komunikuese
05:16
and one of the best things that I've achieved,
116
316674
3251
me vëllain tim dhe motrën,
05:19
that I consider to have achieved,
117
319925
2585
që siç thash janë jo-verbal. Ata nuk flasin.
05:22
is I've found ways of communicating
118
322510
1982
Dhe njerëzit shkruajnë për dikë që s'flet,
05:24
with my little brother and sister,
119
324492
1845
kjo është marrëzi, vellai dhe motra ime
05:26
who as I've said are nonverbal. They can't speak.
120
326337
3363
janë ata që ti do dëshiroje.
05:29
And people would often write off someone who's nonverbal,
121
329700
2860
Ata janë më t'mirët. I dua aq shumë dhe kujdesem
05:32
but that's silly, because my little brother and sister
122
332560
2734
për ta më shumë se gjithshka tjetër.
05:35
are the best siblings that you could ever hope for.
123
335294
2693
Do ju lë me një pyetje:
05:37
They're just the best, and I love them so much
124
337987
2287
Qoftë se n'mendjen e një personi nuk mund t'hyjmë
05:40
and I care about them more than anything else.
125
340274
3555
pa marrur parasysh a janë autist apo jo,
05:43
I'm going to leave you with one question:
126
343829
2678
Në vend se të dënojmë dicka jashtë normales,
05:46
If we can't get inside the person's minds,
127
346507
3137
pse nuk gëzohemi me uniken
05:49
no matter if they're autistic or not,
128
349644
2093
dhe të buzëqeshim sa here që dikush lëshon imagjinatën e tij?
05:51
instead of punishing anything that strays from normal,
129
351737
3037
Faleminderit.
05:54
why not celebrate uniqueness
130
354774
1755
(Duartrokitje)
05:56
and cheer every time someone unleashes their imagination?
131
356529
4061
06:00
Thank you.
132
360590
1576
06:02
(Applause)
133
362166
5180
Rreth kësaj faqe interneti

Kjo faqe do t'ju prezantojë me videot e YouTube që janë të dobishme për të mësuar anglisht. Do të shihni mësime angleze të mësuara nga mësues të nivelit më të lartë nga e gjithë bota. Klikoni dy herë mbi titrat në anglisht të shfaqura në secilën faqe të videos për të luajtur videon prej andej. Titrat lëvizin në sinkron me riprodhimin e videos. Nëse keni ndonjë koment ose kërkesë, ju lutemi na kontaktoni duke përdorur këtë formular kontakti.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7