How autism freed me to be myself | Rosie King

Tłumaczenie: Mateusz Radziwonowicz Korekta: Rysia Wand

I haven't told many people this,

Mało komu o tym mówiłam,

but in my head, I've got

ale mam w głowie

thousands of secret worlds all going on

tysiące sekretnych światów,

all at the same time.

działających równocześnie.

I am also autistic.

Jestem też autystyczna.

People tend to diagnose autism

Ludzie często diagnozują autyzm

with really specific check-box descriptions,

za pomocą precyzyjnych opisów z polami do wyboru,

but in reality, it's a whole variation as to what we're like.

ale tak naprawdę występujemy w wielu wariantach.

For instance, my little brother,

Przykładowo: mój młodszy brat,

he's very severely autistic.

który jest poważnie autystyczny.

He's nonverbal. He can't talk at all.

Jest niewerbalny, w ogóle nie potrafi mówić.

But I love to talk.

Ja z kolei uwielbiam mówić.

People often associate autism

Ludzie często utożsamiają autyzm

with liking maths and science and nothing else,

z lubieniem tylko matematyki i przedmiotów ścisłych,

but I know so many autistic people

jednak znam wielu autystycznych ludzi,

who love being creative.

którzy uwielbiają tworzyć.

But that is a stereotype,

To jednak jest stereotyp,

and the stereotypes of things

a stereotypy są często,

are often, if not always, wrong.

jeśli nie zawsze, błędne.

For instance, a lot of people

Na przykład wielu ludzi

think autism and think "Rain Man" immediately.

od razu kojarzy autyzm z filmem "Rain Man".

That's the common belief,

To powszechne przekonanie,

that every single autistic person is Dustin Hoffman,

że każda osoba z autyzmem to Dustin Hoffman,

and that's not true.

lecz nie jest to prawda.

But that's not just with autistic people, either.

Nie dotyczy to wyłącznie ludzi z autyzmem.

Spotyka to też osoby o odmiennej seksualności,

I've seen it with LGBTQ people,

with women, with POC people.

kobiety, ludzi z innym kolorem skóry.

People are so afraid of variety

Ludzie boją się różnorodności

that they try to fit everything into a tiny little box

i starają się wpasować wszystko do pudełeczka

with really specific labels.

z bardzo konkretnymi etykietami.

This is something that actually

Coś takiego naprawdę

happened to me in real life:

spotkało mnie w życiu.

I googled "autistic people are ..."

Googlowałam: "ludzie autystyczni są..."

and it comes up with suggestions

i pojawiały się sugestie tego,

as to what you're going to type.

co zamierzało się pisać.

I googled "autistic people are ..."

Googlowałam:"ludzie autystyczni są..."

and the top result was "demons."

i na szczycie wyników było "demonami".

That is the first thing that people think

To pierwsza rzecz, o której myślą ludzie,

when they think autism.

gdy myślą o autyzmie.

They know.

Oni wiedzą.

(Laughter)

(Śmiech)

One of the things I can do because I'm autistic —

Jedną z cech, którą posiadam dzięki autyzmowi,

it's an ability rather than a disability —

to raczej zdolność niż wada,

is I've got a very, very vivid imagination.

jest bardzo bogata wyobraźnia.

Let me explain it to you a bit.

Pozwólcie, że wyjaśnię.

It's like I'm walking in two worlds most of the time.

To tak, jakbym była w dwóch światach jednocześnie.

There's the real world, the world that we all share,

Jest ten prawdziwy świat, który wszyscy ze sobą dzielimy,

and there's the world in my mind,

i jest świat w mojej głowie

and the world in my mind is often so much more real

i ten świat jest często bardziej prawdziwy

than the real world.

niż rzeczywisty świat.

Like, it's very easy for me to let my mind loose

Łatwo mi puścić wodze wyobraźni,

because I don't try and fit myself into a tiny little box.

bo nie próbuję wpasować się do pudełeczka.

That's one of the best things about being autistic.

To jedna z zalet autyzmu.

You don't have the urge to do that.

Nie mam takiej potrzeby.

You find what you want to do,

Odnajduję, co chcę zrobić,

you find a way to do it, and you get on with it.

jak to zrobić i biorę się do roboty.

If I was trying to fit myself into a box,

Gdybym starała się wpasować w pudełko,

I wouldn't be here, I wouldn't have achieved

nie byłoby mnie tutaj, nie osiągnęłabym

half the things that I have now.

połowy rzeczy, które mam.

There are problems, though.

Istnieją jednak pewne problemy.

There are problems with being autistic,

Autyzm ma też wady,

and there are problems with having too much imagination.

podobnie jak zbyt bujna wyobraźnia.

School can be a problem in general,

Szkoła jest problemem sama w sobie,

but having also to explain to a teacher

ale konieczność wyjaśniania nauczycielowi

on a daily basis

dzień po dniu,

that their lesson is inexplicably dull

że jego lekcja jest niepojęcie nudna,

and you are secretly taking refuge

i że po kryjomu chronię się

in a world inside your head in which you are not in that lesson,

w świecie w mojej głowie, w którym nie ma mnie na tej lekcji,

that adds to your list of problems.

to kolejny problem.

(Laughter)

(Śmiech)

Also, when my imagination takes hold,

Gdy wyobraźnia przejmuje kontrolę,

my body takes on a life of its own.

ciało nabiera własnego życia.

When something very exciting happens in my inner world,

Gdy coś ekscytującego dzieje się w mym wewnętrznym świecie,

I've just got to run.

po prostu muszę uciekać.

I've got to rock backwards and forwards,

Muszę kołysać się w przód i w tył,

or sometimes scream.

czasem krzyczeć.

This gives me so much energy,

Daje mi bardzo dużo energii,

and I've got to have an outlet for all that energy.

i muszę znaleźć dla niej upust.

But I've done that ever since I was a child,

Robię tak od dzieciństwa,

ever since I was a tiny little girl.

odkąd byłam małą dziewczynką.

And my parents thought it was cute, so they didn't bring it up,

Moi rodzice sądzili, że to słodkie, więc nie zwracali mi uwagi,

but when I got into school,

lecz gdy poszłam do szkoły,

they didn't really agree that it was cute.

nie uważano tego za słodkie.

It can be that people don't want to be friends

Było tak, że ludzie nie chcieli się przyjaźnić

with the girl that starts screaming in an algebra lesson.

z dziewczyną, która krzyczy na lekcji algebry.

And this doesn't normally happen in this day and age,

W dzisiejszych czasach to rzadkie,

but it can be that people don't want to be friends with the autistic girl.

ale czasem ludzie nie chcieli przyjaźnić się z autystyczną dziewczyną.

It can be that people don't want to associate

Może być tak, że ludzie nie chcą się zadawać

with anyone who won't or can't fit themselves

z kimś, kto nie chce albo nie potrafi się dopasować

into a box that's labeled normal.

do pudełka z nalepką "normalny".

But that's fine with me,

Ale nie przeszkadza mi to,

because it sorts the wheat from the chaff,

bo oddziela ziarna od plew,

and I can find which people are genuine and true

pozwala mi znaleźć ludzi prawdziwych i szczerych,

and I can pick these people as my friends.

których mogę uznać za przyjaciół.

But if you think about it, what is normal?

Jak się tak zastanowić, to co jest normalność?

What does it mean?

Co to znaczy?

Imagine if that was the best compliment you ever received.

Wyobraźcie sobie, że najlepszy komplement brzmiałby:

"Wow, you are really normal."

"Jesteś naprawdę normalna".

(Laughter)

(Śmiech)

But compliments are,

Jednak komplementy brzmią:

"you are extraordinary"

"Jesteś wyjątkowy"

or "you step outside the box."

lub "Wychodzisz poza schemat".

It's "you're amazing."

"Jesteś niezwykły".

So if people want to be these things,

Skoro jednak ludzie chcą tacy być,

why are so many people striving to be normal?

to czemu tak wielu stara się być normalnymi?

Why are people pouring their brilliant individual light into a mold?

Czemu wlewają do foremki genialne światło indywidualności?

People are so afraid of variety that they try and force everyone,

Ludzie boją się różnorodności, więc próbują i zmuszają wszystkich,

even people who don't want to or can't, to become normal.

nawet tych, którzy nie chcą lub nie potrafią, by stali się normalni.

There are camps for LGBTQ people

Istnieją obozy dla osób odmiennych seksualnie

or autistic people to try and make them this "normal,"

lub autystyków, gdzie próbuje się ich "unormalnić".

and that's terrifying that people would do that in this day and age.

To straszne, że ludzie robią to w dzisiejszych czasach.

All in all, I wouldn't trade my autism and my imagination for the world.

Ja nie wymieniłabym za nic swojego autyzmu i wyobraźni.

Because I am autistic,

Z powodu autyzmu

I've presented documentaries to the BBC,

prezentuję filmy dokumentalne na BBC,

I'm in the midst of writing a book,

jestem w połowie pisania książki.

I'm doing this — this is fantastic —

Mówię tu do was, to fantastyczne,

and one of the best things that I've achieved,

a chyba największym moim osiągnięciem,

that I consider to have achieved,

jak sądzę,

is I've found ways of communicating

jest uzyskanie sposobów komunikacji

with my little brother and sister,

z moim młodszym bratem i siostrą,

who as I've said are nonverbal. They can't speak.

którzy, jak wspomniałam, są niewerbalni, nie potrafią mówić.

And people would often write off someone who's nonverbal,

Ludzie często skreślają kogoś, kto jest niewerbalny,

but that's silly, because my little brother and sister

to jednak głupie, gdyż mój brat i moja siostra

are the best siblings that you could ever hope for.

to najlepsze rodzeństwo, jakie kiedykolwiek mogłabym mieć.

They're just the best, and I love them so much

Są po prostu najlepsi, bardzo ich kocham

and I care about them more than anything else.

i troszczę się o nich bardziej niż o cokolwiek innego.

I'm going to leave you with one question:

Zamierzam pozostawić was z jednym pytaniem.

If we can't get inside the person's minds,

Skoro nie możemy dostać się do czyjegoś umysłu,

no matter if they're autistic or not,

czy to autystycznego czy nie,

instead of punishing anything that strays from normal,

zamiast karać wszystko, co odbiega od normalności,

why not celebrate uniqueness

czemu nie celebrować wyjątkowości

and cheer every time someone unleashes their imagination?

i cieszyć się za każdym razem, gdy ktoś puszcza wodze fantazji?

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)