Jean-Baptiste Michel: The mathematics of history

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Vertaald door: Axel Saffran Nagekeken door: Els De Keyser

So it turns out that mathematics is a very powerful language.

Wiskunde blijkt een zeer krachtige taal te zijn.

It has generated considerable insight in physics,

Ze heeft grote inzichten opgeleverd in de natuurkunde,

in biology and economics,

biologie en economie,

but not that much in the humanities and in history.

maar niet zoveel in de geesteswetenschappen en geschiedenis.

I think there's a belief that it's just impossible,

Ik denk dat men dit onmogelijk acht,

that you cannot quantify the doings of mankind,

dat je de daden van de mensheid niet kan kwantificeren

that you cannot measure history.

en de geschiedenis niet kan meten.

But I don't think that's right.

Maar volgens mij klopt dat niet.

I want to show you a couple of examples why.

Ik wil met een paar voorbeelden laten zien waarom.

So my collaborator Erez and I were considering the following fact:

Mijn collega Erez en ik beschouwden het volgende feit:

that two kings separated by centuries

twee koningen uit verschillende eeuwen

will speak a very different language.

spreken zeer verschillende talen.

That's a powerful historical force.

Dat is een grote historische kracht.

So the king of England, Alfred the Great,

De koning van Engeland, Alfred de Grote,

will use a vocabulary and grammar

heeft een heel andere woordenschat en grammatica

that is quite different from the king of hip hop, Jay-Z.

dan de koning van hip hop, Jay-Z.

(Laughter)

(Gelach)

Now it's just the way it is.

Zo is dat nu eenmaal.

Language changes over time, and it's a powerful force.

Taal verandert met de tijd. Dat is een krachtig fenomeen.

So Erez and I wanted to know more about that.

Erez en ik wilden hier meer over weten.

So we paid attention to a particular grammatical rule, past-tense conjugation.

We bestudeerden een bepaalde grammaticale regel: de verleden tijd van werkwoorden.

So you just add "ed" to a verb at the end to signify the past.

Je plakt gewoon 'te' of 'de' achter een werkwoord om de verleden tijd aan te geven.

"Today I walk. Yesterday I walked."

"Vandaag maak ik. Gisteren maakte ik."

But some verbs are irregular.

Maar sommige werkwoorden zijn onregelmatig.

"Yesterday I thought."

"Gisteren dacht ik."

Now what's interesting about that

Interessant hieraan is

is irregular verbs between Alfred and Jay-Z have become more regular.

dat onregelmatige werkwoorden tussen Alfred en Jay-Z regelmatiger zijn geworden.

Like the verb "to wed" that you see here has become regular.

Zoals het werkwoord "to wed", dat is regelmatig geworden.

So Erez and I followed the fate of over 100 irregular verbs

Erez en ik volgden het lot van ruim 100 onregelmatige werkwoorden

through 12 centuries of English language,

door 12 eeuwen Engelse taal heen,

and we saw that there's actually a very simple mathematical pattern

en we ontdekten een heel eenvoudig wiskundig patroon

that captures this complex historical change,

dat deze ingewikkelde historische verandering weergeeft.

namely, if a verb is 100 times more frequent than another,

Als een werkwoord 100 maal frequenter is dan een ander,

it regularizes 10 times slower.

wordt het 10x langzamer regelmatig.

That's a piece of history, but it comes in a mathematical wrapping.

Dat is een stukje geschiedenis verpakt in wiskunde.

Now in some cases math can even help explain,

Soms kan wiskunde zelfs verklaringen aandragen

or propose explanations for, historical forces.

voor historische krachten.

So here Steve Pinker and I

Hier bekeken Steve Pinker en ik

were considering the magnitude of wars during the last two centuries.

de grootte van oorlogen gedurende de laatste twee decennia.

There's actually a well-known regularity to them

Ze vertonen in feite een welbekende regelmaat.

where the number of wars that are 100 times deadlier

Het aantal oorlogen dat 100 maal dodelijker is,

is 10 times smaller.

is tien maal kleiner.

So there are 30 wars that are about as deadly as the Six Days War,

Dus er zijn 30 oorlogen ongeveer zo dodelijk als de Zesdaagse Oorlog,

but there's only four wars that are 100 times deadlier --

maar er zijn slechts vier oorlogen die 100 maal dodelijker zijn --

like World War I.

zoals de Eerste Wereldoorlog.

So what kind of historical mechanism can produce that?

Welk historisch mechanisme kan zoiets veroorzaken?

What's the origin of this?

Wat is de oorsprong hiervan?

So Steve and I, through mathematical analysis,

Via wiskundige analyse stelden Steve en ik

propose that there's actually a very simple phenomenon at the root of this,

dat er een heel eenvoudig fenomeen aan ten grondslag ligt,

which lies in our brains.

dat in onze hersenen zetelt.

This is a very well-known feature

Het is het welbekende gegeven

in which we perceive quantities in relative ways --

dat we hoeveelheden op relatieve wijze waarnemen --

quantities like the intensity of light or the loudness of a sound.

hoeveelheden als lichtintensiteit of geluidssterkte.

For instance, committing 10,000 soldiers to the next battle sounds like a lot.

Bijvoorbeeld, 10.000 soldaten ten strijde sturen lijkt veel.

It's relatively enormous if you've already committed 1,000 soldiers previously.

Het is relatief enorm als je daarvóór 1000 soldaten stuurde.

But it doesn't sound so much,

Maar het lijkt niet zo veel,

it's not relatively enough, it won't make a difference

het is relatief onvoldoende en ontoereikend

if you've already committed 100,000 soldiers previously.

als je alreeds 100.000 soldaten hebt gestuurd.

So you see that because of the way we perceive quantities,

Dus je ziet dat door de manier waarop we hoeveelheden waarnemen,

as the war drags on,

terwijl de oorlog voortduurt,

the number of soldiers committed to it and the casualties

het aantal gestuurde soldaten en gesneuvelden

will increase not linearly --

niet rechtlijnig toeneemt :

like 10,000, 11,000, 12,000 --

dus 10.000 ... 11.000 ... 12.000 --

but exponentially -- 10,000, later 20,000, later 40,000.

maar exponentieel: 10.000 ... 20.000 ... 40.000.

And so that explains this pattern that we've seen before.

Dat verklaart het patroon dat we eerder zagen.

So here mathematics is able to link a well-known feature of the individual mind

Hier verbindt de wiskunde een welbekende eigenschap van de individuele geest

with a long-term historical pattern

met een langlopend historisch patroon,

that unfolds over centuries and across continents.

dat zich ontvouwt gedurende eeuwen en over continenten.

So these types of examples, today there are just a few of them,

Dit soort voorbeelden zijn er nu nog niet veel, maar

but I think in the next decade they will become commonplace.

ik denk dat ze de komende 10 jaar heel gewoon gaan worden.

The reason for that is that the historical record

De reden daarvoor is dat de historische bronnen

is becoming digitized at a very fast pace.

in rap tempo worden gedigitaliseerd.

So there's about 130 million books

Er zijn ongeveer 130 miljoen boeken

that have been written since the dawn of time.

geschreven sinds mensenheugenis.

Companies like Google have digitized many of them --

Bedrijven als Google hebben vele daarvan gedigitaliseerd.

above 20 million actually.

Ruim 20 miljoen in feite.

And when the stuff of history is available in digital form,

De beschikbaarheid van historische bronnen in digitale vorm

it makes it possible for a mathematical analysis

maakt het mogelijk om via wiskundige analyse

to very quickly and very conveniently

zeer snel en gemakkelijk

review trends in our history and our culture.

trends in onze geschiedenis en cultuur te bekijken.

So I think in the next decade,

Ik denk dat in de komende 10 jaar

the sciences and the humanities will come closer together

de natuurwetenschappen en de geesteswetenschappen elkaar nader zullen komen

to be able to answer deep questions about mankind.

om diepe vragen over de mensheid te kunnen beantwoorden.

And I think that mathematics will be a very powerful language to do that.

Wiskunde zal volgens mij een zeer krachtige taal zijn om dat te doen.

It will be able to reveal new trends in our history,

Ze zal nieuwe trends in onze geschiedenis kunnen blootleggen,

sometimes to explain them,

deze soms kunnen verklaren

and maybe even in the future to predict what's going to happen.

en misschien in de toekomst zelfs voorspellingen kunnen doen.

Thank you very much.

Dank je wel.

(Applause)

(Applaus)