Jean-Baptiste Michel: The mathematics of history

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Translator: Jovana Gjorgievska Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

So it turns out that mathematics is a very powerful language.

Значи излегува дека математиката е многу моќен јазик.

It has generated considerable insight in physics,

Има создадено значителeн увид во физиката,

in biology and economics,

биологијата и економијата,

but not that much in the humanities and in history.

но, не толку во општествените науки и историјата.

I think there's a belief that it's just impossible,

Мислам дека постои верување дека тоа е едноставно невозможно,

that you cannot quantify the doings of mankind,

оти не можеш да ги измериш достигнувањата на човештвото,

that you cannot measure history.

оти не можеш да ја измериш историјата.

But I don't think that's right.

Но, јас мислам дека тоа не е точно.

I want to show you a couple of examples why.

Сакам да ви покажам неколку примери зошто.

So my collaborator Erez and I were considering the following fact:

Така јас и мојот соработник Ерез го разгледувавме следниов факт:

that two kings separated by centuries

дека двајца кралеви одделени со векови

will speak a very different language.

ќе зборуваат на многу различен јазик.

That's a powerful historical force.

Тоа е моќна историска сила.

So the king of England, Alfred the Great,

Па така кралот на Англија, Алфред Велики,

will use a vocabulary and grammar

ќе користи речник и грамататика

that is quite different from the king of hip hop, Jay-Z.

кои се доста различна од оние на кралот на хип хопот, Џеј Зи.

(Laughter)

(Смеа)

Now it's just the way it is.

Тоа е едноставно така.

Language changes over time, and it's a powerful force.

Јазикот се менува со текот на времето и претставува моќна сила.

So Erez and I wanted to know more about that.

Ерез и јас, сакавме да дознаеме нешто повеќе околу тоа.

So we paid attention to a particular grammatical rule, past-tense conjugation.

Обрнавме внимание на одредено граматичко правило, конјугација на минато-време.

So you just add "ed" to a verb at the end to signify the past.

Само додаваш "ed" на крајот од глаголот за да го нагласиш минатото.

"Today I walk. Yesterday I walked."

"Денеска одам. Вчера одев."

But some verbs are irregular.

Но, некои глаголи се неправилни.

"Yesterday I thought."

"Вчера јас мислев."

Now what's interesting about that

Интересно е тоа што

is irregular verbs between Alfred and Jay-Z have become more regular.

неправилните глаголи помеѓу Алфред и Џеј Зи станале по правилни.

Like the verb "to wed" that you see here has become regular.

Како глаголот "да се венча" кој како што гледате станал правилен.

So Erez and I followed the fate of over 100 irregular verbs

Така Ерез и јас ја следевме судбината на повеќе од 100 неправилни глаголи.

through 12 centuries of English language,

низ 12 века во англискиот јазик,

and we saw that there's actually a very simple mathematical pattern

и видовме дека всушност има многу едноставна математичка шема

that captures this complex historical change,

која ја доловува оваа комплексна историска промена,

namely, if a verb is 100 times more frequent than another,

имено, ако одреден глагол е 100 пати повеќе застапен од друг,

it regularizes 10 times slower.

истиот се исправува 10 пати побавно.

That's a piece of history, but it comes in a mathematical wrapping.

Тоа е дел од историјата, но доаѓа во математички облик.

Now in some cases math can even help explain,

Во некои случаи математиката може да помогне да ги објасни,

or propose explanations for, historical forces.

или да предложи објаснувања за историските сили.

So here Steve Pinker and I

Тука Стив Пинкер и јас

were considering the magnitude of wars during the last two centuries.

го земавме во обзир бројот на војни во последните 2 века.

There's actually a well-known regularity to them

Всушност има доста позната правилност во нив

where the number of wars that are 100 times deadlier

каде што бројот на војните што се 100 пати по смртоносни

is 10 times smaller.

е 10 пати помал.

So there are 30 wars that are about as deadly as the Six Days War,

Има 30 војни кои се смртоносни како и Шестдневната војна

but there's only four wars that are 100 times deadlier --

но има само 4 војни кои се 100 пати по смртоносни.

like World War I.

како Првата Светска Војна.

So what kind of historical mechanism can produce that?

Па каков историски механизам може да го создаде тоа?

What's the origin of this?

Кое е потеклото на ова?

So Steve and I, through mathematical analysis,

Стив и јас, преку математичката анализа,

propose that there's actually a very simple phenomenon at the root of this,

сметаме дека всушност постои многу прост феномен во коренот на сето ова,

which lies in our brains.

кој лежи во нашот мозок.

This is a very well-known feature

Ова е доста позната карактеристика

in which we perceive quantities in relative ways --

каде ги перцепираме количините на релативни начини

quantities like the intensity of light or the loudness of a sound.

количини како јачина на светлината или јачина на звук.

For instance, committing 10,000 soldiers to the next battle sounds like a lot.

На пример, вклучување на 10.000 војници во следната битка звучи како многу.

It's relatively enormous if you've already committed 1,000 soldiers previously.

Таа е релативно многу ако веќе сте вклучиле 1000 војници претходно.

But it doesn't sound so much,

Но, не звучи како многу.

it's not relatively enough, it won't make a difference

релативно не е доволно, нема да направи разлика

if you've already committed 100,000 soldiers previously.

ако веќе сте вклучиле 100.000 војници претходно.

So you see that because of the way we perceive quantities,

Па така гледате дека поради начинот на кој ги перцепираме количините,

as the war drags on,

како што трае војната,

the number of soldiers committed to it and the casualties

бројот на вклучени војници во неа и жртвите

will increase not linearly --

нема да се зголемат линерно --

like 10,000, 11,000, 12,000 --

како 10.000, 11.000, 12.000 --

but exponentially -- 10,000, later 20,000, later 40,000.

туку експоненцијално -- 10.000, потоа 20.000, потоа 40.000.

And so that explains this pattern that we've seen before.

Тоа го објаснува овој образец кој го видовме претходно.

So here mathematics is able to link a well-known feature of the individual mind

Тука математиката може да поврзе една доста позната карактеристика на умот.

with a long-term historical pattern

со еден долгорочен историски образец

that unfolds over centuries and across continents.

кој се одвива низ вековите и преку континентите.

So these types of examples, today there are just a few of them,

Па така овие примери денеска, се само некои од нив,

but I think in the next decade they will become commonplace.

но мислам дека во наредната декада ке станат по вообичаени.

The reason for that is that the historical record

Причината за тоа е дека историските записи

is becoming digitized at a very fast pace.

многу брзо се дигитализираат.

So there's about 130 million books

Постојат 130 милиони книги

that have been written since the dawn of time.

кои што се напишани од почетокот на времето.

Companies like Google have digitized many of them --

Компании како што е Google имаат дигитализирано многу од нив --

above 20 million actually.

всушност над 20 милони.

And when the stuff of history is available in digital form,

И кога историските материјали ќе станат достапни во дигитална форма,

it makes it possible for a mathematical analysis

тоа ќе ѝ овозможи на математичката анализа

to very quickly and very conveniently

многу брзо и многу погодно

review trends in our history and our culture.

да ги претстави трендовите во нашата историја и култура.

So I think in the next decade,

Мислам дека во наредната декада,

the sciences and the humanities will come closer together

природните и општествените науки ќе се зближат

to be able to answer deep questions about mankind.

со цел да одговорат на фундаментални прашања за човештвото.

And I think that mathematics will be a very powerful language to do that.

И мислам дека математиката ќе биде многу моќен јазик за да се стори тоа.

It will be able to reveal new trends in our history,

Ке може да ги открие новите трендови во нашата историја,

sometimes to explain them,

понекогаш да ги објасни,

and maybe even in the future to predict what's going to happen.

и можеби и да предвиди што ќе се случи во иднината.

Thank you very much.

Ви благодарам многу,

(Applause)

(Аплауз)