Isabel Allende: Tales of passion | TED

Vertaald door: Simone Gerritsen Nagekeken door: William Stassen

Thank you so much.

Hartelijk bedankt. Het is echt eng om hier te zijn

It's really scary to be here among the smartest of the smart.

te midden van de allerslimsten.

(Laughter)

Ik ben hier om u een paar verhalen over passie te vertellen.

I'm here to tell you a few tales of passion.

There's a Jewish saying that I love:

Er is een Joods spreekwoord dat ik geweldig vind.

What is truer than truth?

Wat is werkelijker dan de werkelijkheid? Antwoord: het verhaal.

Answer: the story.

I'm a storyteller.

Ik vertel verhalen. Ik wil iets overbrengen wat werkelijker dan de werkelijkheid is

I want to convey something that is truer than truth

about our common humanity.

wat betreft onze gewone menselijkheid.

All stories interest me,

Ik ben geïnteresseerd in alle verhalen en sommige achtervolgen me

and some haunt me until I end up writing them.

totdat ik ze uiteindelijk opschrijf.

Certain themes keep coming up:

Bepaalde thema's komen steeds weer aan de orde:

justice, loyalty, violence, death, political and social issues,

gerechtigheid, loyaliteit, geweld, dood, politieke en sociale kwesties,

freedom.

vrijheid.

I'm aware of the mystery around us,

Ik ben me bewust van het mysterie om ons heen

so I write about coincidences, premonitions,

dus schrijf ik over toeval, voorgevoelens,

emotions, dreams, the power of nature, magic.

emoties, dromen, de kracht van de natuur, magie.

In the last 20 years, I have published a few books,

In de afgelopen 20 jaar heb ik een aantal boeken gepubliceerd,

but I have lived in anonymity until February of 2006,

maar ik bleef anoniem tot februari 2006,

when I carried the Olympic flag in the Winter Olympics in Italy.

toen ik de olympische vlag op de Olympische Winterspelen in Italië mocht dragen.

Dat maakte mij tot een beroemdheid. Nu herkennen mensen me in Macy's

That made me a celebrity.

(Laughter)

Now people recognize me in Macy's,

en vinden mijn kleinkinderen me cool.

and my grandchildren think that I'm cool.

(Laughter)

(Gelach)

Allow me to tell you about my four minutes of fame.

Ik zal u vertellen over mijn vier minuten van beroemdheid.

Eén van de organisatoren van de olympische ceremonie,

One of the organizers of the Olympic ceremony,

of the opening ceremony,

van de openingsceremonie,

called me and said that I had been selected to be one of the flag bearers.

belde me op en zei dat ik was uitgekozen

om één van de vlaggendragers te zijn.

I replied that surely, this was a case of mistaken identity,

Ik antwoordde dat er sprake van een persoonsverwisseling moest zijn

because I'm as far as you can get from being an athlete.

want ik ben allesbehalve een atleet.

Actually, I wasn't even sure that I could go around the stadium

Ik was er niet eens van overtuigd dat ik het stadion zou kunnen rondlopen

without a walker.

zonder looprek.

(Gelach)

(Laughter)

I was told that this was no laughing matter.

Er werd me gezegd dat het een serieuze aangelegenheid was.

This would be the first time

Het zou de eerste keer zijn

that only women would carry the Olympic flag.

dat de olympische vlag alleen door vrouwen zou worden gedragen.

Vijf vrouwen die vijf continenten vertegenwoordigen,

Five women, representing five continents,

and three Olympic gold medal winners.

en drie olympische gouden medaillewinnaars.

My first question was, naturally:

Mijn eerste vraag was, natuurlijk,

What was I going to wear?

wat trek ik aan?

(Laughter)

(Gelach)

"A uniform," she said,

Een uniform, zei ze,

and asked for my measurements.

en vroeg welke maat ik had.

My measurements.

Mijn maat.

Ik zag het al helemaal voor me hoe ik er in een donsparka

I had a vision of myself in a fluffy anorak,

looking like the Michelin Man.

uit zou zien als het Michelinmannetje.

(Laughter)

(Gelach)

Halverwege februari,

By the middle of February, I found myself in Turin,

was ik in Turijn, waar een enthousiast publiek

where enthusiastic crowds cheered

juichte als welk van de 80 olympische teams dan ook op straat was.

when any of the 80 Olympic teams was in the street.

Those athletes had sacrificed everything to compete in the games.

Deze atleten hadden alles opgeofferd om aan de spelen deel te kunnen nemen.

They all deserved to win, but there's the element of luck.

Ze verdienden allemaal te winnen, maar er is de geluksfactor.

A speck of snow, an inch of ice, the force of the wind

Een piepklein sneeuwvlokje, een dun laagje ijs, de kracht van de wind

can determine the result of a race or a game.

kunnen een race of wedstrijd beslissen.

However, what matters most, more than training or luck, is the heart.

Echter, het belangrijkste -- belangrijker dan training of geluk-- is iemands hart.

Only a fearless and determined heart will get the gold medal.

Alleen een onbevreesd en vastberaden hart zal de gouden medaille krijgen.

It is all about passion.

Het gaat om passie.

The streets of Turin were covered with red posters

De straten van Turijn hingen vol met rode posters

announcing the slogan of the Olympics:

die het motto van de Olympische Spelen aankondigden.

"Passion lives here."

Passie leeft hier. Dat klopt, niet waar?

Isn't it always true?

Heart is what drives us and determines our fate.

Het hart drijft ons voort en beslist ons lot.

Dat heb ik nodig voor de personages in mijn boeken:

That is what I need for my characters in my books:

a passionate heart.

een gepassioneerd hart.

I need mavericks, dissidents, adventurers, outsiders and rebels,

Ik heb behoefte aan individualisten, dissidenten, avonturiers, buitenstaanders en rebellen

who ask questions, bend the rules and take risks.

die vragen stellen, de regels aanpassen en risico's nemen.

People like all of you in this room.

Mensen zoals jullie allemaal hier.

Aardige mensen met gezond verstand zijn geen interessante personages.

Nice people with common sense do not make interesting characters.

(Laughter)

(Gelach)

They only make good former spouses.

Ze zijn alleen goede ex-mannen.

(Laughter)

(Gelach)

(Applause)

(Applaus)

In the greenroom of the stadium, I met the other flag bearers:

In de artiestenfoyer van het stadion ontmoette ik de andere vlaggendragers:

drie atletes en de actrices Susan Sarandon en Sophia Loren.

three athletes and the actresses Susan Sarandon and Sophia Loren.

Also, two women with passionate hearts:

Ook twee vrouwen met een gepassioneerd hart.

Wangari Maathai, the Nobel Prize winner from Kenya

Wangari Maathai, de Nobelprijswinnares uit Kenia,

who has planted 30 million trees,

die 30 miljoen bomen heeft geplant. En door dit te doen,

and by doing so, she has changed the soil, the weather, in some places in Africa,

heeft ze de grond veranderd, het weer,

op sommige plaatsen in Afrika en natuurlijk

and of course, the economic conditions in many villages;

de economische omstandigheden in vele dorpen.

and Somaly Mam,

En Somaly Mam, een Cambodjaanse activiste die gepassioneerd strijdt

a Cambodian activist who fights passionately against child prostitution.

tegen kinderprostitutie.

When she was 14 years old, her grandfather sold her to a brothel.

Toen ze 14 jaar oud was, werd ze door haar grootvader aan een bordeel verkocht.

She told us of little girls raped by men

Ze vertelde ons over kleine meisjes die worden verkracht door mannen die geloven dat

who believe that having sex with a very young virgin

sex met een hele jonge maagd hen zal genezen van AIDS.

will cure them from AIDS,

En over bordelen waar kinderen worden gedwongen om 5,

and of brothels where children are forced to receive 15 clients per day,

15 klanten per dag te ontvangen

and if they rebel, they are tortured with electricity.

en als ze zich verzetten, worden ze met electriciteit gemarteld.

In the greenroom, I received my uniform.

In de artiestenfoyer kreeg ik mijn uniform.

It was not the kind of outfit that I normally wear,

Het was niet een outfit die ik normaal zou dragen,

but it was far from the Michelin Man suit that I had anticipated.

maar het was ook geenzins het Michelinmannetjespak

dat ik had verwacht. Helemaal niet zo gek.

Not bad, really.

I looked like a refrigerator.

Ik zag eruit als een koelkast.

(Laughter)

(Gelach)

But so did most of the flag bearers, except Sophia Loren,

Maar zo zagen de meeste vlaggendragers eruit, behalve Sophia Loren,

the universal symbol of beauty and passion.

het universele symbool van schoonheid en passie.

Sophia is over 70 and she looks great.

Sophie is de 70 gepasseerd en ziet er geweldig uit.

She's sexy, slim and tall, with a deep tan.

Ze is sexy, slank en lang, met een diep zongebruinde kleur.

Now, how can you have a deep tan and have no wrinkles?

Hoe kan je zo zongebruind zijn en geen rimpels hebben?

I don't know.

Ik weet het niet.

Toen haar in een televisie-interview werd gevraagd, "Hoe krijgt u het voor elkaar er zo goed uit te zien?"

When asked in a TV interview how could she look so good,

she replied, "Posture."

Antwoordde ze, "Houding". Mijn rug is altijd recht

(Laughter)

"My back is always straight,

and I don't make old people's noises."

en ik maak geen oude mensengeluiden."

(Gelach)

(Laughter)

So there you have some free advice

Zo, alstublieft, gratis advies

van één van de mooiste vrouwen ter wereld.

from one of the most beautiful women on earth:

no grunting, no coughing, no wheezing,

Niet knorren, niet hoesten, niet hijgen,

no talking to yourselves, no farting.

niet tegen jezelf praten, geen scheten laten.

(Gelach)

(Laughter)

Nou ja, dat waren niet precies haar woorden.

Well, she didn't say that, exactly.

(Laughter)

(Gelach)

At some point around midnight,

Zo rond middernacht

we were summoned to the wings of the stadium,

werden we bijeengeroepen in de coulissen van het stadion,

and the loudspeakers announced the Olympic flag,

en de luidsprekers kondigden de olympische vlag aan en de muziek werd gestart --

and the music started --

by the way, the same music that starts here, the "Aida" march.

trouwens dezelfde muziek die hier wordt gebruikt,

de Aida mars.

Sophia Loren was right in front of me.

Sophia Loren stond direct voor me -- ze is een voet groter dan ik,

She's a foot taller than I am, not counting the poofy hair.

als je haar getoupeerde haar niet meetelt.

(Laughter)

(Gelach)

She walked elegantly, like a giraffe on the African savanna,

Ze liep elegant als een giraffe over de Afrikaanse savanne

holding the flag on her shoulder.

terwijl ze de vlag tegen haar schouder hield. Ik jogde er achteraan --

I jogged behind --

(Laughter)

(Gelach)

on my tiptoes, holding the flag on my extended arm,

-- op mijn tenen, terwijl ik de vlag op mijn uitgestrekte arm vasthield,

so that my head was actually under the damn flag.

zodat mijn hoofd zich feitelijk onder de verdomde vlag bevond.

(Laughter)

(Gelach)

All the cameras were, of course, on Sophia.

Alle camera's waren natuurlijk op Sophia gericht.

That was fortunate for me,

Dat was gunstig voor mij, want in de meeste persfoto's

because in most press photos, I appear too --

ben ik ook te zien, hoewel vaak tussen Sophia's benen.

although, often between Sophia's legs --

(Laughter)

(Gelach)

a place where most men would love to be.

Een plek waar de meeste mannen graag zouden willen zijn.

(Laughter)

(Gelach)

(Applaus)

(Applause)

The best four minutes of my entire life were those in the Olympic stadium.

De beste vier minuten van mijn hele leven

waren die in het olympisch stadion.

Mijn man is beledigd als ik dit zeg --

My husband is offended when I say this,

although I have explained to him that what we do in private

hoewel ik hem heb uitgelegd dat wat we privé doen

usually takes less than four minutes --

meestal korter dan vier minuten duurt --

(Laughter)

(Gelach)

so he shouldn't take it personally.

-- dus hij moet het maar niet als een persoonlijke belediging opvatten.

(Laughter)

I have all the press clippings of those four magnificent minutes

Ik heb alle krantenknipsels van deze vier indrukwekkende minuten

because I don't want to forget them

omdat ik ze niet wil vergeten

when old age destroys my brain cells.

als ouderdom mijn hersencellen vernietigt.

I want to carry in my heart forever the key word of the Olympics:

Ik wil in mijn hart voor altijd het sleutelwoord van de Olympische Spelen dragen --

passie.

passion.

Zo, het volgende verhaal gaat over passie.

So here's a tale of passion.

The year is 1998,

Het speelt in 1998, in een gevangenenkamp

the place is a prison camp for Tutsi refugees in Congo.

voor Tutsi-vluchtelingen in Congo.

By the way, 80 percent of all refugees and displaced people in the world

Trouwens, 80 procent van alle vluchtelingen en ontheemden in de wereld

are women and girls.

zijn vrouwen en meisjes.

We kunnen deze plek in Congo een dodenkamp noemen

We can call this place in Congo a death camp,

because those who are not killed will die of disease or starvation.

want de vluchtelingen die niet worden vermoord, zullen sterven aan ziekte of honger.

The protagonists of this story are a young woman, Rose Mapendo,

De protagonisten van dit verhaal

zijn een jonge vrouw, Rose Mapendo, en haar kinderen.

and her children.

She's pregnant and a widow.

Ze is zwanger en weduwe.

Soldaten hebben haar gedwongen toe te kijken

Soldiers had forced her to watch as her husband was tortured and killed.

hoe haar man werd gemarteld en vermoord.

Somehow she manages to keep her seven children alive,

Op de een of andere manier slaagt ze erin haar 7 kinderen in leven te houden

and a few months later, she gives birth to premature twins,

en een paar maanden later schenkt ze het leven aan een te vroeg geboren tweeling.

two tiny little boys.

Twee piepkleine jongens.

She cuts the umbilical cord with a stick

Ze snijdt de navelstreng door met een stok

and ties it with her own hair.

en bindt hem af met haar eigen haar.

She names the twins after the camp's commanders

Ze noemt de tweeling naar de bevelhebbers van het kamp

to gain their favor,

om bij hen in de gunst te komen en voedt de tweeling met zwarte thee

and feeds them with black tea because her milk cannot sustain them.

omdat haar melk niet voedzaam genoeg is.

When the soldiers burst in her cell to rape her oldest daughter,

Als de soldaten haar cel binnenvallen om haar oudste dochter te verkrachten,

pakt ze haar stevig vast en weigert haar los te laten,

she grabs hold of her and refuses to let go,

zelfs als ze een geweer tegen haar hoofd plaatsen.

even when they hold a gun to her head.

Somehow, the family survives for 16 months,

Op de een of andere manier weet de familie 16 maanden te overleven

and then, by extraordinary luck

en dan, met buitengewoon geluk en het gepassioneerde hart

and the passionate heart of a young American man, Sasha Chanoff,

van een jonge Amerikaanse man, Sasha Chanoff,

who manages to put her in a US rescue plane,

die haar op een VS reddingsvliegtuig weet te krijgen,

Rose Mapendo and her nine children end up in Phoenix, Arizona,

komen Rose Mapendo en haar negen kinderen terecht in Phoenix, Arizona,

where they're now living and thriving.

waar ze nu wonen en het hen goed gaat.

"Mapendo," in Swahili, means "great love."

Mapendo betekent in Swahili grote liefde.

The protagonists of my books are strong and passionate women

De protagonisten in mijn boeken zijn sterke en gepassioneerde vrouwen

like Rose Mapendo.

zoals Rose Mapendo.

I don't make them up;

Ik bedenk ze niet. Dat is niet nodig.

there's no need for that.

Ik kijk om me heen en zie ze overal.

I look around, and I see them everywhere.

I have worked with women and for women all my life.

Ik heb mijn hele leven met en voor vrouwen gewerkt.

I know them well.

Ik ken ze goed.

I was born in ancient times, at the end of the world,

Ik ben in de oude tijd geboren, aan het einde van de wereld,

in a patriarchal Catholic and conservative family.

in een patriarchaal katholieke en conservatieve familie.

No wonder that by age five, I was a raging feminist --

Geen wonder dat ik al op de leeftijd van 5 jaar een felle feministe was --

although the term had not reached Chile yet,

hoewel die term Chili nog niet bereikt had,

so nobody knew what the heck was wrong with me.

dus niemand wist wat er toch verdorie mis met me was.

(Laughter)

(Gelach)

I would soon find out that there was a high price to pay for my freedom

Ik zou er snel achterkomen dat ik een hoge prijs moest betalen

voor mijn vrijheid en het in twijfel trekken van het patriarchaat.

and for questioning the patriarchy.

But I was happy to pay it,

Maar ik wilde die graag betalen want voor elke klap die ik kreeg,

because for every blow that I received,

I was able to deliver two.

kon ik er twee uitdelen.

(Laughter)

(Gelach)

Once, when my daughter Paula was in her twenties,

Eens, toen mijn dochter Paula ergens in de twintig was,

zei ze tegen me dat feminisme gedateerd was, dat ik verder moest kijken.

she said to me that feminism was dated, that I should move on.

We had a memorable fight.

We hadden een gedenkwaardige ruzie. Feminisme gedateerd?

Feminism is dated?

Yes, for privileged women like my daughter and all of us here today,

Ja, voor bevoorrechte vrouwen als mijn dochter en voor allen die hier vandaag aanwezig zijn,

but not for most of our sisters in the rest of the world,

maar niet voor de meeste vrouwen in de rest van de wereld

die nog steeds in voortijdige huwelijken worden gedwongen,

who are still forced into premature marriage,

prostitution, forced labor.

of de prostitutie in, of tot dwangarbeid --

They have children that they don't want or they cannot feed.

ze krijgen kinderen die ze niet willen of die ze niet kunnen voeden.

They have no control over their bodies or their lives.

Ze hebben geen zeggenschap over hun lichaam of hun leven.

Ze krijgen geen onderwijs en hebben geen vrijheid.

They have no education and no freedom.

They are raped, beaten up and sometimes killed with impunity.

Ze worden verkracht, in elkaar geslagen en soms ongestraft vermoord.

For most Western young women of today,

Voor de meeste westerse jonge vrouwen van tegenwoordig

being called a "feminist" is an insult.

is het een belediging als feministe te worden bestempeld.

Feminism has never been sexy,

Feminisme is nooit sexy geweest, maar ik verzeker u

but let me assure you that it never stopped me from flirting,

dat het me nooit heeft tegengehouden te flirten

en ik had zelden een gebrek aan mannen.

and I have seldom suffered from lack of men.

(Gelach)

(Laughter)

Feminism is not dead, by no means.

Feminisme is niet dood, in geen geval.

Het heeft zich ontwikkeld. Als de term je niet bevalt,

It has evolved.

If you don't like the term,

change it, for Goddess' sake.

verander hem, in godin haar naam.

Call it "Aphrodite" or "Venus" or "bimbo" or whatever you want.

Noem het Aphrodite of Venus of mokkel of wat dan ook,

The name doesn't matter,

de naam is niet belangrijk,

as long as we understand what it is about, and we support it.

zolang we begrijpen waar het om gaat en we het ondersteunen.

Zo, nu nog een verhaal over passie en wel een droevig verhaal.

So here's another tale of passion, and this is a sad one.

The place is a small women's clinic in a village in Bangladesh.

Het speelt in een kleine vrouwenkliniek in een dorp in Bangladesh.

The year is 2005.

Het is 2005.

Jenny is a young American dental hygienist

Jenny is een jonge Amerikaanse mondhygiëniste

who has gone to the clinic as a volunteer during her three-week vacation.

die naar de kliniek is gekomen als vrijwilliger

gedurende haar vakantie van drie weken.

She's prepared to clean teeth,

Ze is erop voorbereid tanden schoon te maken,

but when she gets there,

maar als ze aankomt, komt ze erachter dat er geen artsen zijn,

she finds out that there are no doctors, no dentists,

geen tandartsen en dat de kliniek slechts een hut vol vliegen is.

and the clinic is just a hut full of flies.

Outside, there is a line of women

Buiten staat een rij vrouwen

who have waited several hours to be treated.

die al meerdere uren staan te wachten om behandeld te worden.

The first patient is in excruciating pain

De eerste patiënt heeft ondraaglijke pijn

omdat ze een aantal rotte kiezen heeft.

because she has several rotten molars.

Jenny realizes that the only solution is to pull out the bad teeth.

Jenny realiseert zich dat de enige oplossing is de rotte kiezen te trekken.

Ze is daartoe niet bevoegd, ze heeft het nog nooit gedaan.

She's not licensed for that; she has never done it.

She risks a lot and she's terrified.

Ze zet veel op het spel en ze is doodsbang.

She doesn't even have the proper instruments,

Ze heeft niet eens de juiste instrumenten

but fortunately, she has brought some novocaine.

maar gelukkig heeft ze wat novocaïne meegenomen.

Jenny has a brave and passionate heart.

Jenny heeft een moedig en gepassioneerd hart.

She murmurs a prayer and she goes ahead with the operation.

Ze prevelt een gebed en ze begint met de ingreep.

At the end, the relieved patient kisses her hands.

Als ze klaar is, kust de opgeluchte patiënt haar handen.

That day the hygienist pulls out many more teeth.

Die dag trekt de hygiëniste nog veel meer kiezen.

The next morning, when she comes again to the so-called clinic,

De volgende morgen als ze weer bij de zogenaamde kliniek komt,

her first patient is waiting for her with her husband.

staat haar eerste patiënt daar met haar echtgenoot op haar te wachten.

The woman's face looks like a watermelon.

Het gezicht van de vrouw ziet eruit als een watermeloen.

It is so swollen that you can't even see the eyes.

Het is zo erg opgezwollen dat de ogen niet eens te zien zijn.

The husband, furious, threatens to kill the American.

De echtgenoot, die woedend is, dreigt de Amerikaanse te vermoorden.

Jenny is horrified at what she has done.

Jenny is geschokt over wat ze heeft gedaan,

But then, the translator explains

maar dan legt de tolk uit

that the patient's condition has nothing to do with the operation.

dat de toestand van de patiënt niets te maken heeft met haar ingreep.

The day before, her husband beat her up

De dag ervoor heeft haar echtgenoot haar in elkaar geslagen omdat ze niet op tijd thuis was

because she was not home in time to prepare dinner for him.

om voor hem het avondeten te koken.

Miljoenen vrouwen leven tegenwoordig zo.

Millions of women live like this today.

They are the poorest of the poor.

Het zijn de allerarmsten.

Although women do two-thirds of the world's labor,

Hoewel vrouwen twee derde van het werk in de wereld doen,

they own less than one percent of the world's assets.

bezitten ze minder dan één procent van 's werelds eigendom.

They are paid less than men for the same work, if they're paid at all,

Ze krijgen minder betaald dan mannen voor hetzelfde werk

als ze überhaupt betaald worden en ze blijven kwetsbaar

and they remain vulnerable because they have no economic independence,

omdat ze niet financieel onafhankelijk zijn

and they are constantly threatened by exploitation,

en er voortdurend de dreiging is van uitbuiting,

violence and abuse.

geweld en misbruik.

It is a fact that giving women education, work,

Het staat vast, dat als vrouwen onderwijs, werk,

the ability to control their own income, inherit and own property

en zeggenschap over hun eigen inkomen krijgen,

als ze vermogen erven en bezitten dit de maatschappij ten goede komt.

benefits the society.

If a woman is empowered,

Als een vrouw leert op te komen voor haarzelf,

her children and her family will be better off.

zullen haar kinderen en familie beter af zijn.

If families prosper, the village prospers,

Als het goed gaat met de families, gaat het goed met het dorp

and eventually, so does the whole country.

en uiteindelijk ook met het hele land.

Wangari Maathai goes to a village in Kenya.

Wangari Maathai gaat naar een dorp in Kenia.

She talks with the women and explains that the land is barren

Ze praat met de vrouwen en legt hen uit dat de grond onvruchtbaar is

because they have cut and sold the trees.

omdat ze de bomen hebben gekapt en verkocht.

Ze laat de vrouwen nieuwe bomen planten en water geven,

She gets the women to plant new trees and water them,

drop by drop.

druppel voor druppel.

In a matter of five or six years, they have a forest,

Binnen vijf of zes jaar tijd zullen ze een bos hebben,

the soil is enriched, and the village is saved.

zal de grond verrijkt zijn en het dorp is gered.

The poorest and most backward societies

De armste en meest onderontwikkelde maatschappijen

are always those that put women down.

zijn altijd degene die vrouwen kleineren.

Yet this obvious truth is ignored by governments

Nog altijd wordt deze onmiskenbare waarheid door regeringen genegeerd,

and also by philanthropy.

en ook door de filantropie.

For every dollar given to a women's program,

Voor elke dollar die aan projecten voor vrouwen wordt gegeven,

20 dollars are given to men's programs.

wordt 20 dollar aan projecten voor mannen gegeven.

Women are 51 percent of humankind.

51 procent van de mensheid is vrouw.

Empowering them will change everything,

Hen mondig maken zal alles veranderen --

more than technology and design and entertainment.

meer dan technologie en design en entertainment.

I can promise you that women working together --

Ik kan u beloven dat het samenwerken van vrouwen --

linked, informed and educated --

die aaneengesloten en geïnformeerd zijn en gestudeerd hebben --

vrede en voorspoed kan brengen op deze verlaten planeet.

can bring peace and prosperity to this forsaken planet.

In any war today, most of the casualties are civilians,

In elke oorlog vandaag, zijn de meeste slachtoffers burgers,

mainly women and children.

voornamelijk vrouwen en kinderen. Zij zijn nevenschade.

They are collateral damage.

Men run the world,

Mannen runnen de wereld en kijk wat een rotzooi het is.

and look at the mess we have.

What kind of world do we want?

Wat voor soort wereld willen we?

This is a fundamental question that most of us are asking.

Dit is een fundamentele vraag die de meesten van ons stellen.

Is het zinnig om deel te nemen aan de bestaande wereldorde?

Does it make sense to participate in the existing world order?

We want a world where life is preserved

We willen een wereld waarin het leven beschermd wordt,

and the quality of life is enriched for everybody,

en de kwaliteit van het leven voor iedereen verhoogd wordt,

not only for the privileged.

niet alleen voor de bevoorrechten.

In januari ben ik naar een tentoonstelling van Fernando Botero's schilderijen geweest

In January, I saw an exhibit of Fernando Botero's paintings

in de bibliotheek van de University of California, Berkeley.

at the UC Berkeley library.

No museum or gallery in the United States,

Geen enkel museum of galerie in de Verenigde Staten

except for the New York gallery that carries Botero's work,

behalve de galerie in New York die Botero's werk verkoopt,

has dared to show the paintings,

heeft het aangedurfd de schilderijen te tonen omdat het thema

because the theme is the Abu Ghraib prison.

de Abu Ghraib gevangenis is.

Het zijn reusachtige schilderijen waarop marteling en machtsmisbruik

They are huge paintings of torture and abuse of power,

in de volumineuze Boterostijl zijn afgebeeld.

in the voluminous Botero style.

I have not been able to get those images out of my mind

Ik kan die beelden niet meer uit mijn hoofd krijgen

or my heart.

of uit mijn hart.

What I fear most is power with impunity.

Waar ik het meest bang voor ben is ongestrafte macht.

I fear abuse of power, and the power to abuse.

Ik vrees machtsmisbruik en de macht om te misbruiken.

In our species, the alpha males define reality,

In onze soort bepalen de alfamannen de werkelijkheid

and force the rest of the pack to accept that reality

en dwingen ze de meute die werkelijkheid te accepteren

and follow the rules.

en zich aan de regels te houden.

The rules change all the time, but they always benefit them,

De regels veranderen voortdurend, maar ze halen altijd hun voordeel,

and in this case, the trickle-down effect, which does not work in economics,

en in dit geval werkt het doordruppeleffect

dat niet in de economie werkt, hier perfect.

works perfectly.

Abuse trickles down from the top of the ladder to the bottom.

Misbruik druppelt door van bovenaan tot onderaan de ladder.

Women and children, especially the poor, are at the bottom.

Vrouwen en kinderen, vooral de armen, bevinden zich onderaan de ladder.

Even the most destitute of men have someone they can abuse --

Zelfs de armste mannen hebben iemand die ze kunnen misbruiken --

a woman or a child.

een vrouw of kind.

I'm fed up with the power that a few exert over the many

Ik ben het zat dat enkelen macht uitoefenen op de massa

through gender, income, race and class.

door middel van geslacht, inkomen, ras en klasse.

Ik denk dat het tijd is voor fundamentele veranderingen

I think that the time is ripe to make fundamental changes

in our civilization.

in onze beschaving.

But for real change, we need feminine energy

Maar voor echte verandering hebben we vrouwelijke energie nodig

in the management of the world.

in het management van de wereld.

We need a critical number of women in positions of power,

We hebben een cruciaal aantal vrouwen nodig op machtige posities

and we need to nurture the feminine energy in men.

en we moeten de vrouwelijke energie in mannen koesteren.

I'm talking about men with young minds, of course.

Ik heb het natuurlijk over mannen met een jonge geest.

Old guys are hopeless; we have to wait for them to die off.

Oude mannen zijn hopeloos, we zullen moeten wachten tot die zijn uitgestorven.

(Laughter)

(Gelach)

Yes, I would love to have Sophia Loren's long legs

Ja, ik zou graag Sophia Lorens lange benen willen hebben

and legendary breasts.

en haar legendarische borsten.

But given a choice, I would rather have the warrior hearts

Maar als ik zou moeten kiezen, zou ik liever het krijgshaftige hart

van Wangari Maathai, Somaly Mam, Jenny en Rose Mapendo hebben.

of Wangari Maathai, Somaly Mam, Jenny, and Rose Mapendo.

Ik wil deze wereld goed maken.

I want to make this world good.

Niet beter, maar goed.

Not better -- but to make it good.

Why not? It is possible.

Waarom niet? Het is mogelijk. Kijk om u heen in deze ruimte --

Look around in this room --

all this knowledge, energy, talent and technology.

al deze kennis, energie, dit talent en deze technologie.

Let's get off our fannies, roll up our sleeves

Dus kom op, laat ons de mouwen oprollen

and get to work, passionately,

en aan de slag gaan, met passie

om een bijna perfecte wereld te creëren.

in creating an almost-perfect world.

Thank you.

Dank u.

(Applause and cheers)