Isabel Allende: Tales of passion | TED

Translator: k.melanija | к.меланија Reviewer: Julia Kalaputi

Thank you so much.

Многу ви благодарам. Навистина е страшно да се биде тука

It's really scary to be here among the smartest of the smart.

помеѓу најпаметните од паметните.

(Laughter)

Тука сум за да ви раскажам неколку приказни за страста.

I'm here to tell you a few tales of passion.

There's a Jewish saying that I love:

Постои една еврејска поговорка, која јас ја сакам.

What is truer than truth?

„Што е повистинито од вистината? - Одговор: Приказната.“

Answer: the story.

Јас сум раскажувач. Сакам да пренесам нешто што е повистинито од вистината

I'm a storyteller.

I want to convey something that is truer than truth

about our common humanity.

за нашето заедничко човештво.

All stories interest me,

Сите приказни ме интересираат, некои ме прогонуваат

and some haunt me until I end up writing them.

сè додека не ги напишам.

Certain themes keep coming up:

Одредени теми постојано се појавуваат:

justice, loyalty, violence, death, political and social issues,

правда, верност, насилство, смрт, политички и општествени прашања,

freedom.

слобода.

I'm aware of the mystery around us,

Свесна сум за мистериозноста околу нас,

so I write about coincidences, premonitions,

па затоа пишувам за случајности, претчувства,

emotions, dreams, the power of nature, magic.

чувства, сништа, за моќта на природата, за магија.

In the last 20 years, I have published a few books,

Во последните 20 години имам издадено неколку книги,

but I have lived in anonymity until February of 2006,

но живеев анонимно сè до февруари 2006та,

when I carried the Olympic flag in the Winter Olympics in Italy.

кога го носев знамето на Зимските Олимписки игри во Италија.

Така станав славна. Сега луѓето ме препознаваат во трговски центри,

That made me a celebrity.

(Laughter)

Now people recognize me in Macy's,

а моите внуци сметаат дека сум кул.

and my grandchildren think that I'm cool.

(Laughter)

(Смеа)

Allow me to tell you about my four minutes of fame.

Дозволете ми да ви раскажам за моите пет минути слава.

Еден од организаторите на олимписката церемонија,

One of the organizers of the Olympic ceremony,

of the opening ceremony,

на церемонијата на отворање,

called me and said that I had been selected to be one of the flag bearers.

ме повика и ми рече дека сум избрана

да бидам една од носачките на знаме.

I replied that surely, this was a case of mistaken identity,

Реков ова мора да е случај на погрешен идентитет,

because I'm as far as you can get from being an athlete.

затоа што ни малку не сум спортски тип.

Actually, I wasn't even sure that I could go around the stadium

Всушност, не бев ни сигурна дека можам да одам низ стадионот

without a walker.

без некаква помош.

(Смеа)

(Laughter)

I was told that this was no laughing matter.

Ми рекоа дека работава не е за смеење.

This would be the first time

Ова ќе е првиот пат

that only women would carry the Olympic flag.

само жени да го носат Олимпиското знаме.

Пет жени, претставувајќи пет континенти,

Five women, representing five continents,

and three Olympic gold medal winners.

и 3 добитнички на златен олимписки медал.

My first question was, naturally:

Природно, моето прво прашање беше:

What was I going to wear?

„Што ќе носам?“

(Laughter)

(Смеа)

"A uniform," she said,

„Униформа“-ми рече,

and asked for my measurements.

и ме праша за моите мерки.

My measurements.

Моите мерки.

Се замислив себе си во пуфкаста ветровка,

I had a vision of myself in a fluffy anorak,

looking like the Michelin Man.

изгледајќи како човечето од „Мишелин“.

(Laughter)

(Смеа)

До средината на февруари,

By the middle of February, I found myself in Turin,

се најдов во Турин, каде ентузијастички настроените групи

where enthusiastic crowds cheered

навиваа кога некои од 80те олимписки тимови беа на улица.

when any of the 80 Olympic teams was in the street.

Those athletes had sacrificed everything to compete in the games.

Тие спортисти жртвуваа сè за да се натпреваруваат на Игрите.

They all deserved to win, but there's the element of luck.

Сите тие заслужуваа да победат, но постои и моментот на среќа.

A speck of snow, an inch of ice, the force of the wind

Честичка снег, милиметар мраз, силата на ветрот

can determine the result of a race or a game.

можат да го одредат резултатот на една трка или игра.

However, what matters most, more than training or luck, is the heart.

Како и да е, тоа што е најважно - повеќе од обуката или среќата - е срцето.

Only a fearless and determined heart will get the gold medal.

Само бестрашните и одлучни срца го добиваат златниот медал.

It is all about passion.

Сè е во страста.

The streets of Turin were covered with red posters

Улиците на Турин беа прекриени со црвени постери

announcing the slogan of the Olympics:

објавувајќи го слоганот на Игрите.

"Passion lives here."

„Страста живее тука“. Зарем тоа не е секогаш вистина?

Isn't it always true?

Heart is what drives us and determines our fate.

Срцето е тоа кое нè понесува и ја одредува нашата судбина.

Тоа е она што ми е потребно за ликовите во моите книги,

That is what I need for my characters in my books:

a passionate heart.

страствено срце.

I need mavericks, dissidents, adventurers, outsiders and rebels,

Ми требаат непослушници, дисиденти, авантуристи, отпадници и бунтовници,

who ask questions, bend the rules and take risks.

кои прашуваат, прекршуваат правила и превземаат ризици.

People like all of you in this room.

Луѓео како вас во оваа просторија.

Фини луѓе со здрав разум не се интересни ликови.

Nice people with common sense do not make interesting characters.

(Laughter)

(Смеа)

They only make good former spouses.

Тие се само добри поранешни сопружници.

(Laughter)

(Смеа)

(Applause)

(Аплауз)

In the greenroom of the stadium, I met the other flag bearers:

Во зелената соба на стадионот, сретнав и други носачки на знамиња:

три спортистки, како и актерките Сузан Сарандон и Софија Лорен.

three athletes and the actresses Susan Sarandon and Sophia Loren.

Also, two women with passionate hearts:

Исто така, и две жени со страствени срца:

Wangari Maathai, the Nobel Prize winner from Kenya

Вангари Матаи, добитничка на Нобелова награда од Кенија

who has planted 30 million trees,

која има засадено 30 милиони дрвца. И правејќи го тоа,

and by doing so, she has changed the soil, the weather, in some places in Africa,

ги изменила почвата, времето

во некои области на Африка, и секако

and of course, the economic conditions in many villages;

економските услови на многу села.

and Somaly Mam,

И Сомали Мам, активистка од Камбоџа која страствено се

a Cambodian activist who fights passionately against child prostitution.

бори против детската проституција.

When she was 14 years old, her grandfather sold her to a brothel.

Кога имала 14, нејзиниот дедо ја продал во бордел.

She told us of little girls raped by men

Ни раскажа за мали девојчиња силувани од мажи кои веруваат дека

who believe that having sex with a very young virgin

ако имаат секс со многу млада девица ќе се излечат од СИДА.

will cure them from AIDS,

И за борделите каде децата се принудени да примаат

and of brothels where children are forced to receive 15 clients per day,

петнаесет клиенти дневно,

and if they rebel, they are tortured with electricity.

и доколку се побунат - ги малтретираат со струја.

In the greenroom, I received my uniform.

Во зелената соба ја добив мојата униформа.

It was not the kind of outfit that I normally wear,

Не беше нешто што нормално би го носела,

but it was far from the Michelin Man suit that I had anticipated.

но беше далеку од костимот на човечето на „Мишелин“

кој го очекував. Не беше лошо, навистина.

Not bad, really.

I looked like a refrigerator.

Изгледав како фрижидер.

(Laughter)

(Смеа)

But so did most of the flag bearers, except Sophia Loren,

Како повеќето носачки на знамиња, освен Софија Лорен,

the universal symbol of beauty and passion.

универзалниот симбол за убавина и страст.

Sophia is over 70 and she looks great.

Софија има повеќе од 70 години и изгледа одлично.

She's sexy, slim and tall, with a deep tan.

Таа е секси, тенка и висока, со темен тен.

Now, how can you have a deep tan and have no wrinkles?

Како можеш да имаш темен тен, а да немаш брчки?

I don't know.

Не знам.

Кога на едно тв-интервју ја запрашаа: „Како може да изгледаш толку добро?“

When asked in a TV interview how could she look so good,

she replied, "Posture."

Таа одговори: „Ставот. Мојот грб е секогаш исправен,

(Laughter)

"My back is always straight,

и не правам звуци кои ги прават старите.“

and I don't make old people's noises."

(Смеа)

(Laughter)

So there you have some free advice

Ете, сега имате неколку бесплатни совети

од една од најубавите жени на планетата.

from one of the most beautiful women on earth:

no grunting, no coughing, no wheezing,

Без грофтање, без кашлање, без бревтање,

no talking to yourselves, no farting.

без зборување сами со себе, без прдење.

(Смеа)

(Laughter)

Па, не го рече баш тоа.

Well, she didn't say that, exactly.

(Laughter)

(Смеа)

At some point around midnight,

Некаде околу полноќ,

we were summoned to the wings of the stadium,

бевме повикани на еден дел на стадионот,

and the loudspeakers announced the Olympic flag,

кога звучниците го најавија Олимпиското знаме, и музиката започна -

and the music started --

by the way, the same music that starts here, the "Aida" march.

патем, истата музика која започна тука,

Маршот на Аида.

Sophia Loren was right in front of me.

Софија Лорен беше точно пред мене - таа е 30cm повисока од мене,

She's a foot taller than I am, not counting the poofy hair.

не сметајќи ја натапираната коса.

(Laughter)

(Смеа)

She walked elegantly, like a giraffe on the African savanna,

Чекореше елегантно, како жирафа во африканска савана,

holding the flag on her shoulder.

држејќи го знамето на нејзиното рамо. Јас трчав позади

I jogged behind --

(Laughter)

(Смеа)

on my tiptoes, holding the flag on my extended arm,

на врвот на моите прсти, држејќи го знамето со крената рака,

so that my head was actually under the damn flag.

така што главата ми беше точно под проклето знаме.

(Laughter)

(Смеа)

All the cameras were, of course, on Sophia.

Секако, сите камери беа свртени кон Софија.

That was fortunate for me,

За среќа, зашто на повеќето фотографии од пресовите

because in most press photos, I appear too --

и јас се појавувам, иако помеѓу нозете на Софија.

although, often between Sophia's legs --

(Laughter)

(Смеа)

a place where most men would love to be.

Место каде повеќето мажи би сакале да бидат.

(Laughter)

(Смеа)

(Аплауз)

(Applause)

The best four minutes of my entire life were those in the Olympic stadium.

Најдобрите 4 минути од мојот живот

беа тие од Олимпискиот стадион.

Мојот сопруг се навредува кога ќе го кажам ова,

My husband is offended when I say this,

although I have explained to him that what we do in private

иако му објаснив дека тоа што ние приватно го правиме

usually takes less than four minutes --

обично трае помалку од пет минути,

(Laughter)

(Смеа)

so he shouldn't take it personally.

па, не би требало да го сфаќа лично.

(Laughter)

I have all the press clippings of those four magnificent minutes

Ги имам сите новинарски статии од тие прекрасни 4 минути,

because I don't want to forget them

затоа што не сакам да ги заборавам

when old age destroys my brain cells.

кога староста ќе ми ги уништи мозочните ќелии.

I want to carry in my heart forever the key word of the Olympics:

Сакам засекогаш да го носам во срцето клучниот збор од Игрите,

страст.

passion.

Па, еве една приказна за страстта.

So here's a tale of passion.

The year is 1998,

Годината е 1998, местото е затворски камп

the place is a prison camp for Tutsi refugees in Congo.

за Тутси бегалците во Конго.

By the way, 80 percent of all refugees and displaced people in the world

Патем, 80% од сите бегалци и раселени луѓе во светот

are women and girls.

се жени и девојчиња.

Ова место во Конго можеме да го наречеме „Камп на смртта“,

We can call this place in Congo a death camp,

because those who are not killed will die of disease or starvation.

затоа што тие кои не се убиени, ќе умрат од болест или изгладнетост.

The protagonists of this story are a young woman, Rose Mapendo,

Актерите во оваа приказна

се една млада жена - Роуз Мапендо и нејзините деца.

and her children.

She's pregnant and a widow.

Таа е бремена, и е вдовица.

Војниците ја натерале да гледа

Soldiers had forced her to watch as her husband was tortured and killed.

како нејзиниот сопруг е измачуван и убиен.

Somehow she manages to keep her seven children alive,

Таа некако успева да ги одржи нејзините седум деца во живот,

and a few months later, she gives birth to premature twins,

а неколку месеци подоцна, предвремено раѓа близначиња.

two tiny little boys.

Две малечки момченца.

She cuts the umbilical cord with a stick

Самата ја пресекува папочната врвца со прачка,

and ties it with her own hair.

и ја врзува со нејзината коса.

She names the twins after the camp's commanders

Ги нарекува близнаците по командирите во кампот

to gain their favor,

за да ја придобие нивната милост, и ги храни со црн чај

and feeds them with black tea because her milk cannot sustain them.

зашто нејзиното млеко не може да ги нахрани.

When the soldiers burst in her cell to rape her oldest daughter,

Кога војници упаѓаат во ќелијата да ја силуваа најстарата ќерка,

таа ја грабнува и одбива да ја пушти,

she grabs hold of her and refuses to let go,

дури и кога тие ѝ вперуваат пиштол во главата.

even when they hold a gun to her head.

Somehow, the family survives for 16 months,

Семејството некако преживува во следните 16 месеци,

and then, by extraordinary luck

и тогаш, со невидена среќа и со страствено срцето

and the passionate heart of a young American man, Sasha Chanoff,

на младиот Американец Саша Шаноф

who manages to put her in a US rescue plane,

кој успева да ја стави во американски авион за спасување,

Rose Mapendo and her nine children end up in Phoenix, Arizona,

Роуз Мапендо и нејзините 9 деца завршуваат во Феникс, Аризона,

where they're now living and thriving.

каде што и сега живеат и напредуваат.

"Mapendo," in Swahili, means "great love."

Мапендо, на свахили значи „голема љубов“.

The protagonists of my books are strong and passionate women

Ликовите во моите книги се силни и страствени жени,

like Rose Mapendo.

како Роуз Мапендо.

I don't make them up;

Не ги измислувам. Нема потреба за тоа.

there's no need for that.

Погледнувам наоколу и насекаде ги здогледувам.

I look around, and I see them everywhere.

I have worked with women and for women all my life.

Имам работено со жени и за жените целиот мој живот.

I know them well.

Добро ги познавам.

I was born in ancient times, at the end of the world,

Родена сум во праисториски времиња, на крајот на светот

in a patriarchal Catholic and conservative family.

во патријахално, католичко и конзервативно семејство.

No wonder that by age five, I was a raging feminist --

Не е ни чудно што на пет годишна возраст бев бунтовна феминистка,

although the term had not reached Chile yet,

иако тој поим сèуште немаше пристигнато во Чиле,

so nobody knew what the heck was wrong with me.

па никој не знаеше што по ѓаволите не е во ред со мене.

(Laughter)

(Смеа)

I would soon find out that there was a high price to pay for my freedom

Наскоро ќе дознаам дека цената за мојата слобода

и за непочитувањето на патријахалноста е висока.

and for questioning the patriarchy.

But I was happy to pay it,

Но, сакав да ја платам, зашто за секој удар што го добивав,

because for every blow that I received,

I was able to deliver two.

можев да возвратам со два.

(Laughter)

(Смеа)

Once, when my daughter Paula was in her twenties,

Еднаш, кога ќерка ми Пола имаше 20-на год.

ми рече дека феминизмот е застарен и треба да продолжам понатаму.

she said to me that feminism was dated, that I should move on.

We had a memorable fight.

Имавме караница за паметење. Феминизмот е застарен?

Feminism is dated?

Yes, for privileged women like my daughter and all of us here today,

Да, за привилегирани жени како ќерка ми и за сите кои сме тука денес,

but not for most of our sisters in the rest of the world,

но не и за поголемиот дел од нашите сестри во светот,

кои сèуште се приморани на предвремени бракови,

who are still forced into premature marriage,

prostitution, forced labor.

проституција, присилна работа.

They have children that they don't want or they cannot feed.

Тие имаат деца кои не ги посакувале или не можат да ги нахранат.

They have no control over their bodies or their lives.

Тие немаат контрола врз нивните тела и нивните животи.

Тие немаат ниту образование, ниту слобода.

They have no education and no freedom.

They are raped, beaten up and sometimes killed with impunity.

Тие се силувани, претепувани, а понекогаш и убивани по казна.

For most Western young women of today,

За повеќето жени од Западот денес,

being called a "feminist" is an insult.

да бидат наречени феминистки е навреда.

Feminism has never been sexy,

Феминизмот никогаш не бил секси, но дозволете ми да ве убедам

but let me assure you that it never stopped me from flirting,

дека никогаш не ме спречил да флертувам,

а јас ретко страдав од недостаток на мажи.

and I have seldom suffered from lack of men.

(Смеа)

(Laughter)

Feminism is not dead, by no means.

Феминизмот, во никој случај не е мртов.

Тој има еволуирано. Доколку не ви се допаѓа терминот

It has evolved.

If you don't like the term,

change it, for Goddess' sake.

аман променете го.

Call it "Aphrodite" or "Venus" or "bimbo" or whatever you want.

Наречете го „Афродита“,Венера“,шмизла“, или како сакате,

The name doesn't matter,

името не е важно

as long as we understand what it is about, and we support it.

сè додека разбираме што значи и го поддржуваме.

Така, еве уште една приказна за страста, но оваа е тажна.

So here's another tale of passion, and this is a sad one.

The place is a small women's clinic in a village in Bangladesh.

Местото е мала клиника за жени во село во Бангладеш.

The year is 2005.

Годината е 2005та.

Jenny is a young American dental hygienist

Џени е млада американска забна асистентка,

who has gone to the clinic as a volunteer during her three-week vacation.

која дошла во клиниката како волонтер

за време на нејзиниот тринеделен одмор.

She's prepared to clean teeth,

Таа знае како да чисти заби,

but when she gets there,

но кога пристигнала открила дека нема доктори,

she finds out that there are no doctors, no dentists,

нема забари, а клиниката е всушност колиба полна со муви.

and the clinic is just a hut full of flies.

Outside, there is a line of women

Однадвор, имало редица жени

who have waited several hours to be treated.

кои чекале неколку часа да бидат лекувани.

The first patient is in excruciating pain

Првата пациентка има неподносливи болки

затоа што има неколку расипани катници.

because she has several rotten molars.

Jenny realizes that the only solution is to pull out the bad teeth.

Џени сфаќа дека единственото решение е да се извадат расипаните заби.

Таа нема лиценцаи никогаш не го правела тоа претходно

She's not licensed for that; she has never done it.

She risks a lot and she's terrified.

Многу ризикува и е преплашена.

She doesn't even have the proper instruments,

Таа дури ги нема ни соодветните инструменти,

but fortunately, she has brought some novocaine.

но, за среќа донела малку анестезија.

Jenny has a brave and passionate heart.

Џени има храбро и страсно срце.

She murmurs a prayer and she goes ahead with the operation.

Промрморува молитва и продолжува со операцијата.

At the end, the relieved patient kisses her hands.

На крајот,смирената пациентка ѝ ги бакнува рацете.

That day the hygienist pulls out many more teeth.

Тој ден асистентката вади еден куп заби.

The next morning, when she comes again to the so-called clinic,

Следното утро, кога поворно доаѓа во т.н.р.клиника,

her first patient is waiting for her with her husband.

првата пациентка ја чека заедно со нејзиниот сопруг.

The woman's face looks like a watermelon.

Лицето на жената изгледа како лубеница.

It is so swollen that you can't even see the eyes.

Толку е натечено што дури ни очите не ѝ се гледаат.

The husband, furious, threatens to kill the American.

Сопругот, бесен, се заканува дека ќе ја убие Американката.

Jenny is horrified at what she has done.

Џени е престрашена од тоа што го направила,

But then, the translator explains

но тогаш преведувачот објаснува дека

that the patient's condition has nothing to do with the operation.

состојбата на пациентката нема никаква врска со операцијата.

The day before, her husband beat her up

Претходниот ден, сопруг отја претепал зашто не дошла дома

because she was not home in time to prepare dinner for him.

на време за да му подготви вечера.

Денес, милиони жени живеат вака.

Millions of women live like this today.

They are the poorest of the poor.

Тие се посиромашни и од сиромашните.

Although women do two-thirds of the world's labor,

Иако 2/3 од светската работна сила се жени,

they own less than one percent of the world's assets.

тие поседуваат помалку од 1% од светскиот имот.

They are paid less than men for the same work, if they're paid at all,

Тие се помалку платени од мажите за истата работа

- ако воопшто се платени, и остануваат ранливи

and they remain vulnerable because they have no economic independence,

затоа што немаат економска независност,

and they are constantly threatened by exploitation,

и постојано им се закануваат со екслпоатација.

violence and abuse.

насилство и малтретирање.

It is a fact that giving women education, work,

Факт е дека со пристап до образование и работа за жените,

the ability to control their own income, inherit and own property

можност да ги контролираат своите приходи,

да наследуваат и поседуваат имот, придонесува за општеството.

benefits the society.

If a woman is empowered,

Доколку жената има права,

her children and her family will be better off.

нејзините деца и нејзиното семејство подобро ќе живеат.

If families prosper, the village prospers,

Ако семејствата напредуваат, селата напредуваат,

and eventually, so does the whole country.

на крај и државата ќе напредува.

Wangari Maathai goes to a village in Kenya.

Вангари Матаи оди во едно село во Кенија.

She talks with the women and explains that the land is barren

Зборува со жените и им објаснува дека земјата е неплодна,

because they have cut and sold the trees.

затоа што ги исекле и продале сите дрвја.

Таа ги убедува жените да садат нови дрвца и да ги наводнуваат,

She gets the women to plant new trees and water them,

drop by drop.

капка по капка.

In a matter of five or six years, they have a forest,

За околу пет или шест години, тие ќе имаат цела шума,

the soil is enriched, and the village is saved.

почвата ќе е збогатена, а селото спасено.

The poorest and most backward societies

Најсиромашните и најзаостанатите општества

are always those that put women down.

се секогаш тие кои ги обесправуваат жените.

Yet this obvious truth is ignored by governments

Сепак, оваа очигледна вистина е игнорирана од владите,

and also by philanthropy.

а, исто така и од филантропијата.

For every dollar given to a women's program,

За секој долар даден за програми за жени,

20 dollars are given to men's programs.

се даваат 20 долари за програми за мажи.

Women are 51 percent of humankind.

Жените сочинуваат 51% од човечкиот род.

Empowering them will change everything,

Давајќи им право, тие ќе сменат сè,

more than technology and design and entertainment.

повеќе отколку технологијата, дизајнот и забавата.

I can promise you that women working together --

Можам да ви ветам дека жените кои заедно работаат,

linked, informed and educated --

сплотено, информирано и образовано,

можат да донесат мир и напредок на оваа заборавена планета.

can bring peace and prosperity to this forsaken planet.

In any war today, most of the casualties are civilians,

Во секоја војна денес, најголемиот дел од жртвите се цивили,

mainly women and children.

главно жени и деца. Тие претставуваат колатерална штета.

They are collateral damage.

Men run the world,

Мажите го предводат светот, и погледнете во каков хаос се наоѓаме.

and look at the mess we have.

What kind of world do we want?

Каков вид на свет ние сакаме?

This is a fundamental question that most of us are asking.

Ова е основното прашање кое повеќето од нас го поставуваат.

Дали има смисла да учествуваме во постоечкиот светски поредок?

Does it make sense to participate in the existing world order?

We want a world where life is preserved

Сакаме свет каде животот е заштитен,

and the quality of life is enriched for everybody,

а квалитетот на живот е збогатен за сите,

not only for the privileged.

не само за привилегираните.

Во јануари, бев на изложба на слики на Фернандо Ботеро

In January, I saw an exhibit of Fernando Botero's paintings

во универзитетската библиотека на Беркли.

at the UC Berkeley library.

No museum or gallery in the United States,

Ниту еден музеј или галерија во САД,

except for the New York gallery that carries Botero's work,

освен галеријата во Њујорк која ги прикажува делата на Ботеро,

has dared to show the paintings,

не се осмели да ги претстави сликите, затоа што темата

because the theme is the Abu Ghraib prison.

е затворот „Абу Граиб“.

Тие се огромни слики со измачување и злоупотреба на моќта,

They are huge paintings of torture and abuse of power,

во опсежноста на стилот на Ботеро.

in the voluminous Botero style.

I have not been able to get those images out of my mind

Не можев да ги тргнам тие слики од мојата глава,

or my heart.

ниту од моето срце.

What I fear most is power with impunity.

Тоа од што најмногу се плашам е моќта на казнување.

I fear abuse of power, and the power to abuse.

Се плашам од злоупотреба на моќ и од моќ на злоупотреба.

In our species, the alpha males define reality,

Во нашиот вид, алфа-мажјаците ја дефинираат реалноста,

and force the rest of the pack to accept that reality

и го тераат остатокот од дувлото да ја прифатат таа реалност

and follow the rules.

и да ги следат правилата.

The rules change all the time, but they always benefit them,

Правилата постојано се менуваат, но тие секогаш имаат корист,

and in this case, the trickle-down effect, which does not work in economics,

и тогаш, ефектот на економска политика во корист на богатите

кој не постои во економијата, тука функционира беспрекорно.

works perfectly.

Abuse trickles down from the top of the ladder to the bottom.

Злоупотребата се спушта од врвот на дното на скалата.

Women and children, especially the poor, are at the bottom.

Жените и децата, особено сиромашните, се на дното.

Even the most destitute of men have someone they can abuse --

Дури и најбедните мажи имаат некој кого можат да малтретираат,

a woman or a child.

некоја жена или дете.

I'm fed up with the power that a few exert over the many

Смачено ми е од моќ која неколкумина ја применуваат во однос на многуте

through gender, income, race and class.

преку родот, приходите, расата и класата.

Сметам дека дојде време да се направат големи промени

I think that the time is ripe to make fundamental changes

in our civilization.

во оваа цивилизација.

But for real change, we need feminine energy

Но, за вистинска промена, имаме потреба од женска енергија

in the management of the world.

во управувањето со светот.

We need a critical number of women in positions of power,

Потребен ни е значаен број на жени со позиција на моќ,

and we need to nurture the feminine energy in men.

и треба да ја негуваме феминистичката енергија кај мажите.

I'm talking about men with young minds, of course.

Зборувам за мажите со млади умови, се разбира.

Old guys are hopeless; we have to wait for them to die off.

Старите момци се безнадежни; мораме да почекаме да изумрат.

(Laughter)

(Смеа)

Yes, I would love to have Sophia Loren's long legs

Да, би сакала да ги имам нозете на Софија Лорен

and legendary breasts.

и нејзините легендарни гради.

But given a choice, I would rather have the warrior hearts

Но, ако имам избор, повеќе би сакала да го имам военото срце

на Вангари Матаи, Сомали Мам, Џени и Роуз Мапендо.

of Wangari Maathai, Somaly Mam, Jenny, and Rose Mapendo.

Сакам да го направам овој свет добар.

I want to make this world good.

Не подобар, само добар.

Not better -- but to make it good.

Why not? It is possible.

Зошто да не?можно е.. Погледнете наоколу во оваа просторија,

Look around in this room --

all this knowledge, energy, talent and technology.

сето ова знаење, енергија, талент и технологија.

Let's get off our fannies, roll up our sleeves

Ајде да станеме, да ги засукаме ракавите

and get to work, passionately,

и да се фатиме за работа - страствено,

во создавањето на речиси совршен свет.

in creating an almost-perfect world.

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause and cheers)