Isabel Allende: Tales of passion | TED

Isabel Allende tutku hikayeleri anlatıyor.

Çeviri: Işıl Ekim Tuzak Gözden geçirme: osman oguz ahsen

Thank you so much.

Çok teşekkür ederim. Böyle fevkalade zeki insanlar arasında

It's really scary to be here among the smartest of the smart.

olmak, aslında tedirgin edici bir şey.

(Laughter)

Sizlere tutkuyla ilgili bir kaç öykü anlatmak için buradayım.

I'm here to tell you a few tales of passion.

There's a Jewish saying that I love:

Sevdiğim bir Yahudi atasözü var.

What is truer than truth?

Doğrudan daha doğru olan nedir? Cevap: Öykü.

Answer: the story.

I'm a storyteller.

Ben bir hikaye anlatıcısıyım. Size, hepimizin paylaştığı insan olma haliyle ilgili

I want to convey something that is truer than truth

about our common humanity.

hakikatten daha hakikat olan bir şeyleri nakletmek istiyorum.

All stories interest me,

Bütün öyküler ilgimi çeker ve bazıları onları

and some haunt me until I end up writing them.

yazmaya başlayana kadar hiç aklımdan çıkmaz.

Certain themes keep coming up:

Belli konular sürekli aklıma gelir:

justice, loyalty, violence, death, political and social issues,

adalet, sadakat, şiddet, ölüm, politik ve sosyal meseleler,

freedom.

özgürlük.

I'm aware of the mystery around us,

Etrafımızı saran bir gizem olduğunun farkındayım,

so I write about coincidences, premonitions,

bu yüzden de tesadüfler, önseziler,

emotions, dreams, the power of nature, magic.

duygular, hayaller, doğanın gücü ve sihir hakkında yazıyorum.

In the last 20 years, I have published a few books,

Geçtiğimiz 20 yıl boyunca bir kaç kitap yazdım,

but I have lived in anonymity until February of 2006,

ancak Şubat 2006'da gerçekleştirilen İtalya'daki Kış Olimpiyatlarında

when I carried the Olympic flag in the Winter Olympics in Italy.

olimpiyat bayrağını taşıyana kadar ortalarda pek gözükmedim.

Bu olay beni ünlü yaptı. Şimdi beni insanlar Macy'de gördüklerinde tanıyorlar

That made me a celebrity.

(Laughter)

Now people recognize me in Macy's,

ve torunlarım havalı biri olduğumu düşünüyorlar.

and my grandchildren think that I'm cool.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Allow me to tell you about my four minutes of fame.

Size dört dakikalık ünümden bahsetmeme izin verin.

Olimpiyat açılış seramonisinin,

One of the organizers of the Olympic ceremony,

of the opening ceremony,

organizatörlerinden biri

called me and said that I had been selected to be one of the flag bearers.

beni aradı ve açılışta

bayrak taşıyıcılardan biri olarak seçildiğimi söyledi.

I replied that surely, this was a case of mistaken identity,

Beni bir başkasıyla karıştırdıklarını, atlet olmakla

because I'm as far as you can get from being an athlete.

yakından uzaktan alakamın olmadığını söyledim.

Actually, I wasn't even sure that I could go around the stadium

Aslında yanımda bir baston olmadan stadyumda bir tur atabileceğimden bile

without a walker.

emin değildim.

(Gülüşmeler)

(Laughter)

I was told that this was no laughing matter.

Bana bunun ciddi bir mesele olduğunu söylediler.

This would be the first time

İlk defa Olimpiyat bayrakları

that only women would carry the Olympic flag.

sadece kadınlar tarafından taşınacaktı.

Beş kıtayı temsilen beş kadın,

Five women, representing five continents,

and three Olympic gold medal winners.

ve üç Olimpiyat altın madalyası sahibi.

My first question was, naturally:

İlk sorum, doğal olarak,

What was I going to wear?

"ne giyeceğim ben?" oldu.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

"A uniform," she said,

Telefondaki kadın, "bir üniforma" dedi

and asked for my measurements.

ve ölçülerimi sordu.

My measurements.

Benim ölçülerimi.

Bir an için kendimi kabarık bir anorak içinde,

I had a vision of myself in a fluffy anorak,

looking like the Michelin Man.

Michelin logosundaki adam olarak gözümde canlandırdım.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Şubat'ın ortası gibi

By the middle of February, I found myself in Turin,

kendimi, 80 Olimpik takımın her biri ne zaman caddede görünse

where enthusiastic crowds cheered

onlara tezahürat yapan coşkulu bir kalabalığa sahip Turin kentinde buldum.

when any of the 80 Olympic teams was in the street.

Those athletes had sacrificed everything to compete in the games.

Bu sporcular, oyunlarda yer alabilmek için çok büyük fedakarlıklar yapmışlardı.

They all deserved to win, but there's the element of luck.

Hepsi kazanmayı hakediyordu fakat ortada bir şans faktörü var.

A speck of snow, an inch of ice, the force of the wind

Minik bir kar tanesi, bir parça buz, rüzgarın şiddeti bile

can determine the result of a race or a game.

bir yarışın ya da bir oyunun kaderini tayin edebiliyor.

However, what matters most, more than training or luck, is the heart.

Gelgelelim, en önemli şey --antrenmandan ya da şanstan daha önemlisi-- yürek.

Only a fearless and determined heart will get the gold medal.

Altın madalya sadece cesaret ve azim dolu bir yürekle alınır.

It is all about passion.

Bu tamamen tutkuyla ilgili.

The streets of Turin were covered with red posters

Turin caddeleri, üstünde Olimpiyat sloganları olan

announcing the slogan of the Olympics:

kırmızı afişlerle doluydu.

"Passion lives here."

Tutku böyle yerlerde can bulur. Hep böyle değil midir?

Isn't it always true?

Heart is what drives us and determines our fate.

Yürek, bizi harekete geçirir ve yazgımızı belirler.

Kitaplarımdaki karakterler için gereksinim duyduğum şey de budur:

That is what I need for my characters in my books:

a passionate heart.

tutkulu bir yürek.

I need mavericks, dissidents, adventurers, outsiders and rebels,

Bana gerekenler, sorgulayan, kuralları sarsan ve risk alan

who ask questions, bend the rules and take risks.

uyumsuzlar, muhalifler, maceracılar, dışlanmışlar ve asiler.

People like all of you in this room.

Tıpkı bu salonda bulunanlar, sizler gibi.

İlginç karakterler, bildik sağduyulu kibar insanlardan çıkmıyor.

Nice people with common sense do not make interesting characters.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

They only make good former spouses.

Böyleleri arasından yalnızca iyi eski eşler çıkar.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Applause)

(Alkışlar)

In the greenroom of the stadium, I met the other flag bearers:

Stadyumdaki yeşil odada, diğer bayrak taşıyıcılarıyla tanıştım:

üç sporcuyla iki aktrist, Susan Sarandon ve Sophia Loren.

three athletes and the actresses Susan Sarandon and Sophia Loren.

Also, two women with passionate hearts:

Onlar da tutkulu yürekleri olan kadınlar.

Wangari Maathai, the Nobel Prize winner from Kenya

Ve 30 milyon ağaç dikilmesini sağlayan

who has planted 30 million trees,

Kenya'lı Nobel sahibi Wangari Maathai.

and by doing so, she has changed the soil, the weather, in some places in Africa,

Maathai, yaptıklarıyla Afrika'nın bazı bölgelerinde

toprağı, iklimi ve

and of course, the economic conditions in many villages;

pek çok köyde de ekonomik durumu değiştirmeyi başardı.

and Somaly Mam,

Ve tabii çocukların fuhuşa zorlanmasına karşı tutkuyla savaşan

a Cambodian activist who fights passionately against child prostitution.

Kamboçyalı bir aktivist, Somaly Mam.

When she was 14 years old, her grandfather sold her to a brothel.

Büyükbabası onu, bir geneleve sattığında sadece 14 yaşındaymış.

She told us of little girls raped by men

Somaly Mam bizlere, genç bakire kızlarla seks yaparak AIDS'den kurtulabileceklerini sanan

who believe that having sex with a very young virgin

adamlar tarafından tecavüze uğrayan küçük kızların hikayelerini nakletti.

will cure them from AIDS,

Ve çocukların günde 5 ila 15 müşteriyle ilişkiye girmeye zorlandığı

and of brothels where children are forced to receive 15 clients per day,

genelevleri ve buralardaki çocukların

and if they rebel, they are tortured with electricity.

karşı koydukları zaman nasıl elektrikli işkenceye uğradıklarını anlattı.

In the greenroom, I received my uniform.

O yeşil odada, bana üniformamı verdiler.

It was not the kind of outfit that I normally wear,

Normalde giyeceğim tarzda bir kıyafet değildi

but it was far from the Michelin Man suit that I had anticipated.

ama sandığım gibi Michelin Adamı giysisine de

benzemiyordu. Çok da kötü değildi açıkçası. Giyince

Not bad, really.

I looked like a refrigerator.

daha ziyade buzdolabına benzedim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But so did most of the flag bearers, except Sophia Loren,

Neyse ki diğerleri de benziyordu. Güzelliğin ve tutkunun uluslararası

the universal symbol of beauty and passion.

sembolü Sophia Loren hariç tabii.

Sophia is over 70 and she looks great.

Sophia, 70 küsur yaşında ve harika görünüyor.

She's sexy, slim and tall, with a deep tan.

Uzun ince endamıyla, bronz teniyle gayet seksi bir kadın.

Now, how can you have a deep tan and have no wrinkles?

Buradaki sorun şu: Nasıl olur da böylesi bronz bir tende hiç kırışıklık olmaz.

I don't know.

Bilemiyorum.

Televizyondaki bir söyleşisi esnasında kendisine "nasıl bu kadar hoş görünebiliyorsun"

When asked in a TV interview how could she look so good,

she replied, "Posture."

diye sorulduğunda, şöyle bir yanıt verdi. "Duruşum yüzünden.

(Laughter)

"My back is always straight,

and I don't make old people's noises."

"Sırtımı hep dik tutar ve yaşlı insanların çıkardığı sesleri çıkarmam."

(Gülüşmeler)

(Laughter)

So there you have some free advice

İşte size, dünyanın en güzel kadınlarından birinden

bir parça bedava nasihat.

from one of the most beautiful women on earth:

no grunting, no coughing, no wheezing,

Homurdanmak, öksürmek, hırıl hırıl konuşmak yok,

no talking to yourselves, no farting.

kendini kendine konuşmak ve gaz çıkarmak da...

(Gülüşmeler)

(Laughter)

Eh tam olarak böyle demedi gerçi ama.

Well, she didn't say that, exactly.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

At some point around midnight,

Gecenin bir yarısı sularında çağrılıp,

we were summoned to the wings of the stadium,

stadyumun kanatlarında bir araya getirildik

and the loudspeakers announced the Olympic flag,

ve hoperlörler Olimpiyat bayrağını anons ettiler. Akabinde de müzik başladı--

and the music started --

by the way, the same music that starts here, the "Aida" march.

bu arada, bu müzik buradaki müziğin aynısı,

Aida/Zafer Marşı.

Sophia Loren was right in front of me.

Sophia Loren tam önümde duruyordu --tabii benden bir 30 cm kadar uzun kendisi,

She's a foot taller than I am, not counting the poofy hair.

kabarık saç unsurunu ise hiç hesaba katmıyorum.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

She walked elegantly, like a giraffe on the African savanna,

Bayrak omuzlarında, Afrika'nın savanlarındaki bir zürafaymışçasına

holding the flag on her shoulder.

zarafetle yürüyordu. Bense arkada koşuyordum.

I jogged behind --

(Laughter)

(Gülüşmeler)

on my tiptoes, holding the flag on my extended arm,

--bayrağı havaya kaldırmıştım böyle ayakparmaklarımın ucunda yükseliyordum,

so that my head was actually under the damn flag.

tabii kafam lanet bayrağın altında kalıyordu.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

All the cameras were, of course, on Sophia.

Bütün objektifler elbette Sophia'nın üzerindeydi.

That was fortunate for me,

Ki bu benim açımdan iyi bir şeydi. Çünkü basında çıkan fotoğraflarda

because in most press photos, I appear too --

ben de görünüyordum. Çoğunlukla Sophia'nın bacaklarının arasında.

although, often between Sophia's legs --

(Laughter)

(Gülüşmeler)

a place where most men would love to be.

Pek çok erkeğin olmak isteyeceği bir yer.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Alkışlar)

(Applause)

The best four minutes of my entire life were those in the Olympic stadium.

Hayatımın en güzel dört dakikası

Olimpiyat Stadında geçirdiğim dört dakikadır.

Böyle söyleyince kocam alınganlık ediyor --

My husband is offended when I say this,

although I have explained to him that what we do in private

ona, bizim kapalı kapılar ardında yaptığımız şeyin aslında dört dakikadan

usually takes less than four minutes --

az sürdüğünü açıkladığım halde hem de--

(Laughter)

(Gülüşmeler)

so he shouldn't take it personally.

--bunu kişisel bir şey olarak görmemeli.

(Laughter)

I have all the press clippings of those four magnificent minutes

O muhteşem dört dakikayla ilgili tüm gazete kupürlerini saklıyorum,

because I don't want to forget them

çünkü yaşlılık beyin hücrelerimi yok etmeye

when old age destroys my brain cells.

başladığı zaman, o anları unutmak istemiyorum.

I want to carry in my heart forever the key word of the Olympics:

Olimpiyatların özünü oluşturan o sözcüğü, tutkuyu hep kalbimde

taşımak istiyorum.

passion.

İşte size bir tutku hikayesi.

So here's a tale of passion.

The year is 1998,

Yıl 1998, yer bir esir kampı.

the place is a prison camp for Tutsi refugees in Congo.

Kongo'daki Tutsi mültecilerinin tutulduğu yer.

By the way, 80 percent of all refugees and displaced people in the world

Bu arada belirtmek gerek, tüm dünyadaki göçe zorlanmış insanların ve sığınmacıların

are women and girls.

yüzde 80'i kadınlar ve küçük kızlar

Kongo'daki bu mekana ölüm kampı da diyebiliriz. çünkü

We can call this place in Congo a death camp,

because those who are not killed will die of disease or starvation.

öldürülmekten kurtulan sığınmacılar açlık ve hastalık yüzünden ölümün pençesindeler.

The protagonists of this story are a young woman, Rose Mapendo,

Bu öykünün asıl kahramanları,

Rose Mapendo adlı genç bir kadın ve çocukları.

and her children.

She's pregnant and a widow.

Kadın hamile ve dul.

Askerler, kocasını işkenceyle öldürürken

Soldiers had forced her to watch as her husband was tortured and killed.

ona zorla seyrettirmişler.

Somehow she manages to keep her seven children alive,

Rose bir şekilde, yedi çocuğunu birden hayatta tutmayı başarıyor,

and a few months later, she gives birth to premature twins,

ve bir kaç ay sonra, erken doğumla ikiz çocuklarını dünyaya getiriyor.

two tiny little boys.

İki minik oğlan.

She cuts the umbilical cord with a stick

Göbek bağlarını bir çomakla kesiyor ve bebeklerin

and ties it with her own hair.

göbeğini kendi saçıyla bağlıyor.

She names the twins after the camp's commanders

Onlara, kampın komutanlarının adlarını veriyor

to gain their favor,

ki onların gönlünü hoş tutsun ve bebekleri çayla besleyebilsin

and feeds them with black tea because her milk cannot sustain them.

çünkü sütü az geliyor.

When the soldiers burst in her cell to rape her oldest daughter,

Bir gün askerler hücresine dalıp en büyük kızına tecavüz etmeye

kalktıklarında, kızına sarılıp onları engelliyor,

she grabs hold of her and refuses to let go,

başına bir silah dayadıklarında bile kızını bırakmıyor.

even when they hold a gun to her head.

Somehow, the family survives for 16 months,

Aile her nasılsa 16 ay boyunca hayatta kalıyor,

and then, by extraordinary luck

ve sonra çok büyük bir şans eseri, tutkulu bir kalbi olan genç bir

and the passionate heart of a young American man, Sasha Chanoff,

Amerikalı adam, Sasha Chanoff ortaya çıkıyor,

who manages to put her in a US rescue plane,

ve onları bir Amerikan kurtarma filosuna yerleştiriyor,

Rose Mapendo and her nine children end up in Phoenix, Arizona,

Rose Mapendo ve dokuz çocuğu şimdi Arizona Phoenix'teler,

where they're now living and thriving.

Orada yaşıyor ve kök salıyorlar.

"Mapendo," in Swahili, means "great love."

Mapendo Swahilicede büyük sevda anlamına geliyor.

The protagonists of my books are strong and passionate women

Kitaplarımdaki asıl karakterler tıpkı Rose Mapendo gibi

like Rose Mapendo.

güçlü ve tutkulu kadınlar.

I don't make them up;

Onları kafamdan uydurmuyorum. Buna gerek yok.

there's no need for that.

Etrafıma şöyle bir bakıyorum ve onları her yerde görüyorum.

I look around, and I see them everywhere.

I have worked with women and for women all my life.

Hayatım boyunca kadınlarla ve kadınlar için çalıştım.

I know them well.

Onları iyi tanıyorum.

I was born in ancient times, at the end of the world,

Ben, eski zamanlarda dünyanın öbür ucunda,

in a patriarchal Catholic and conservative family.

ataerkil Katolik ve tutucu bir ailenin çocuğu olarak doğdum.

No wonder that by age five, I was a raging feminist --

Daha beş yaşındayken öfkeli bir feminist olmamda şaşılacak

although the term had not reached Chile yet,

bir şey yok --tabi o vakitler bu kavram Şili'ye henüz

so nobody knew what the heck was wrong with me.

erişememişti, o yüzden kimse bendeki sorunu anlayamıyordu.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I would soon find out that there was a high price to pay for my freedom

Kısa süre içinde, ataerkil düzeni sorgulamanın ve özgürlüğün

yüksek bir bedeli olduğunu öğrenecektim.

and for questioning the patriarchy.

But I was happy to pay it,

Ama bu bedeli ödemekten mutluydum, çünkü aldığım her darbeyi

because for every blow that I received,

I was able to deliver two.

iki misliyle iade edebiliyordum.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Once, when my daughter Paula was in her twenties,

Bir keresinde kızım Paula, yirmili yaşlarındayken bana

feminizmin miadını doldurduğunu söyledi, artık bunlara boşvermeliymişim.

she said to me that feminism was dated, that I should move on.

We had a memorable fight.

Bu yüzden büyük bir kavga etmiştik. Feminizm bayatladı ne demek?

Feminism is dated?

Yes, for privileged women like my daughter and all of us here today,

Tamam, kızım ve benim gibi ayrıcalıklı kadınlar ve buradakiler için bu doğru olabilir,

but not for most of our sisters in the rest of the world,

ama hala çocuk yaşta evliliğe, fahişeliğe zorlanan

köleleştirilen, dünyanın geri kalanındaki kızkardeşlerimiz

who are still forced into premature marriage,

prostitution, forced labor.

için bu kesinlikle doğru değil.

They have children that they don't want or they cannot feed.

onlar hala istemedikleri ya da besleyemedikleri halde çocuk doğuruyorlar.

They have no control over their bodies or their lives.

Kendi vücutları üstünde hiç bir tasarrufları yok.

Ne eğitimleri var ne de özgürlükleri.

They have no education and no freedom.

They are raped, beaten up and sometimes killed with impunity.

Tecavüze uğruyor, dövülüyor ve bazen de öldürülüyorlar. Katilleri ceza bile almıyor.

For most Western young women of today,

Bugün pek çok batılı kadın için feminist

being called a "feminist" is an insult.

diye adlandırılmak bir hakaret.

Feminism has never been sexy,

Eh feminizm seksi bir şey değil sonuçta, ama sizi temin ederim

but let me assure you that it never stopped me from flirting,

feminist olmak hiç bir zaman beni flört etmekten alıkoymadı

ve çok nadiren erkeksizlikten muzdarip düştüm.

and I have seldom suffered from lack of men.

(Gülüşmeler)

(Laughter)

Feminism is not dead, by no means.

Feminizm ölmedi, katiyen.

Sadece evrim geçirdi. Eğer bu sözcükten hoşlanmıyorsanız

It has evolved.

If you don't like the term,

change it, for Goddess' sake.

onu değiştirin, tanrıça aşkına.

Call it "Aphrodite" or "Venus" or "bimbo" or whatever you want.

Aphrodite deyin, Venüs deyin çok istiyorsanız yosma deyin

The name doesn't matter,

ne hakkında olduğunu anladığımız ve desteklediğimiz

as long as we understand what it is about, and we support it.

sürece ne isterseniz onu deyin, ismin önemi yok.

Size bir başka tutku hikayesi anlatacağım, ama bu kez üzücü bir tane.

So here's another tale of passion, and this is a sad one.

The place is a small women's clinic in a village in Bangladesh.

Yer Bangladeş'in bir köyündeki küçük bir kadın kliniği.

The year is 2005.

Yıl 2005.

Jenny is a young American dental hygienist

Jenny, üç haftalık tatilinde kliniğe gönüllü

who has gone to the clinic as a volunteer during her three-week vacation.

olarak çalışmaya giden

genç bir Amerikalı diş hijyenisti.

She's prepared to clean teeth,

Uzmanlığını icra etmeye hazır,

but when she gets there,

fakat oraya gittiğinde görüyor ki ne doktor var ortada ne de diş hekimi,

she finds out that there are no doctors, no dentists,

ve klinik dedikleri de sineklerle dolu bir barakadan ibaret.

and the clinic is just a hut full of flies.

Outside, there is a line of women

Dışarda, kadınlar tedavi olmak için

who have waited several hours to be treated.

sıraya girmiş saatlerdir bekliyor.

The first patient is in excruciating pain

İlk hastası korkunç acılar içinde kıvranıyor

çünkü bir sürü çürük azı dişi var.

because she has several rotten molars.

Jenny realizes that the only solution is to pull out the bad teeth.

Jenny anlıyor ki tek çözüm, çürük dişleri çekmek.

Bu alanda eğitim görmüş değil, bunu daha önce hiç yapmamış.

She's not licensed for that; she has never done it.

She risks a lot and she's terrified.

Bir çok şeyi riske atıyor ve dehşet içinde.

She doesn't even have the proper instruments,

Aslında doğru düzgün gereçleri, gerekli aletleri bile yok,

but fortunately, she has brought some novocaine.

ama şans eseri yanında Novocaine (anestetik ağrı kesici) getirmiş.

Jenny has a brave and passionate heart.

Jenny'nin cesur ve tutkulu bir kalbi var.

She murmurs a prayer and she goes ahead with the operation.

Bir dua mırıldanıyor ve operasyona başlıyor.

At the end, the relieved patient kisses her hands.

Nihayetinde, ağrısı azalan hasta onu ellerinden öpüyor.

That day the hygienist pulls out many more teeth.

O gün, diş hijyenisti bir sürü diş çekiyor.

The next morning, when she comes again to the so-called clinic,

Ertesi sabah, sözümona kliniğe tekrar geldiğinde,

her first patient is waiting for her with her husband.

ilk hastasını, kocasıyla beraber kendisini beklerken buluyor.

The woman's face looks like a watermelon.

Kadının yüzü karpuz gibi şişmiş vaziyette.

It is so swollen that you can't even see the eyes.

O kadar şişmiş ki gözleri bile seçilemiyor.

The husband, furious, threatens to kill the American.

Koca öfkeli ve Amerikalı kadın'ı ölümle tehdit ediyor.

Jenny is horrified at what she has done.

Jenny kadına yaptığı şey yüzünden dehşet içinde,

But then, the translator explains

ama tercümanı durumu açıklıyor

that the patient's condition has nothing to do with the operation.

hastanın yüzü operasyon yüzünden şişmemiş.

The day before, her husband beat her up

Önceki gün kocası, kendisine yemek hazırlaması gereken saatte evde

because she was not home in time to prepare dinner for him.

olmadığı için kadını dövmüş.

Bugün milyonlarca kadın bu şekilde yaşıyor.

Millions of women live like this today.

They are the poorest of the poor.

Onlar yoksulların en yoksulu.

Although women do two-thirds of the world's labor,

Dünyadaki toplam iş gücünün üçte ikisi kadınlara ait

they own less than one percent of the world's assets.

olduğu halde, onlar dünyadaki toplam zenginliğin yüzde birine sahipler.

They are paid less than men for the same work, if they're paid at all,

Onlara emekleri için para ödendiği zaman bile

erkeklerden düşük ücretlerle çalıştırılıyor ve

and they remain vulnerable because they have no economic independence,

savunmasız kalıyorlar çünkü ekonomik özgürlükleri yok,

and they are constantly threatened by exploitation,

ve hayatları devamlı olarak istismar, şiddet ve taciz

violence and abuse.

gölgesi altında sürüyor.

It is a fact that giving women education, work,

Kadınlara eğitim, iş ve kendi gelirlerini

the ability to control their own income, inherit and own property

kontrol edebilme yetisi, miras ve mal edinme

hakkı vermek muhakkak ki toplumun yararınadır.

benefits the society.

If a woman is empowered,

Kadın güçlendiğinde, çocukları ve

her children and her family will be better off.

ailesi de daha iyi koşullarda yaşamaya başlar.

If families prosper, the village prospers,

Aileler refaha kavuştuğunda köyler refaha kavuşur,

and eventually, so does the whole country.

ve eninde sonunda da tüm ülke.

Wangari Maathai goes to a village in Kenya.

Wangari Maathai Kenya'da bir köye gider.

She talks with the women and explains that the land is barren

Kadınlarla konuşur ve onlara toprağın neden verimsiz olduğunu açıklar

because they have cut and sold the trees.

ağaçları kesip satmışlardır.

Kadınları yeni ağaçlar dikmeye ve onları azar azar da olsa

She gets the women to plant new trees and water them,

drop by drop.

sulamaya ikna eder.

In a matter of five or six years, they have a forest,

Beş altı yıl içinde, bir ormana kavuşurlar,

the soil is enriched, and the village is saved.

toprak zenginleşir ve köy kötü kaderinden kurtulur.

The poorest and most backward societies

Kadınların baskı altında tutulduğu toplumlar

are always those that put women down.

her zaman en yoksul ve en geri kalmış toplumlar olagelmiştir.

Yet this obvious truth is ignored by governments

Durum bu kadar aşikar olmasına karşın hükümetlerce,

and also by philanthropy.

ve hatta yardımseverlerce görmezden gelinir.

For every dollar given to a women's program,

Kadınlarla ilgili bir fona bir dolar verilirken,

20 dollars are given to men's programs.

erkeklerle ilgili olana 20 dolar verilir.

Women are 51 percent of humankind.

Kadınlar insanlığın yüzde 51'ini oluşturuyor.

Empowering them will change everything,

Onları güçlendirmek, teknoloji, tasarım ve eğlence

more than technology and design and entertainment.

eğlence dünyasının değiştirebileceğinden fazlasını değiştirecek.

I can promise you that women working together --

Sizi temin ederim ki dünyadan haberdar, bilgili ve eğitimli

linked, informed and educated --

kadınların birlikte çalışması, bu ıssız gezegene

barış ve refah getirebilecek bir şeydir.

can bring peace and prosperity to this forsaken planet.

In any war today, most of the casualties are civilians,

Bugün pek çok savaşta, savaş kurbanlarının çoğunluğu sivillerdir,

mainly women and children.

daha ziyade kadınlar ve çocuklar. Onlar kim vurduya gidenlerdir.

They are collateral damage.

Men run the world,

Erkekler dünyayı yönetiyor ve bakın nasıl berbat bir durumdayız.

and look at the mess we have.

What kind of world do we want?

Nasıl bir dünya istiyoruz?

This is a fundamental question that most of us are asking.

Bu, pek çoğumuzun sorduğu çok mühim bir soru.

Şu anki dünya düzenini sürdürmeye çalışmak makul bir şey mi?

Does it make sense to participate in the existing world order?

We want a world where life is preserved

Sadece ayrıcalıklılar için değil herkes için

and the quality of life is enriched for everybody,

yaşam hakkının korunduğu ve yaşam kalitesinin

not only for the privileged.

yükseltildiği bir dünya istiyoruz.

Ocak ayında California Berkeley Ünv. kütüphanesinde açılan

In January, I saw an exhibit of Fernando Botero's paintings

Fernando Botero'nun resim sergisini gezdim.

at the UC Berkeley library.

No museum or gallery in the United States,

Botero'nun çalışmalarını sürdürdüğü New York galerisi

except for the New York gallery that carries Botero's work,

hariç, ABD'deki hiçbir müze ya da galeri, bu tabloları

has dared to show the paintings,

teşhir etmeye cesaret gösteremiyor, çünkü eserlerin teması

because the theme is the Abu Ghraib prison.

Ebu Garip cezaevi.

Bu resimler, Botero'nun görkemli üslubunu taşıyan, işkence ve

They are huge paintings of torture and abuse of power,

kötü muamele konulu devasa tablolar.

in the voluminous Botero style.

I have not been able to get those images out of my mind

Bu tablolarda gördüklerimi ne kafamdan ne de yüreğimden

or my heart.

söküp atabilmiş değilim.

What I fear most is power with impunity.

Hayatta en çok korktuğum şey denetimsiz güç.

I fear abuse of power, and the power to abuse.

Gücün istismarından ve istismara odaklı güçten korkuyorum.

In our species, the alpha males define reality,

Bizim türümüzde, erk sahibi erkekler gerçekliği tanımlar

and force the rest of the pack to accept that reality

ve diğer herkesi bu gerçekliği kabul etmeye ve kurallara

and follow the rules.

uymaya zorlarlar.

The rules change all the time, but they always benefit them,

Bu kurallar her zaman değişir ama onlar çıkarlarını hep korurlar,

and in this case, the trickle-down effect, which does not work in economics,

ve şu durumda aslında ekonomi için berbat

bir uygulama olan "damlama etkisi" onlar için bulunmaz nimet.

works perfectly.

Abuse trickles down from the top of the ladder to the bottom.

Merdivenin üstünden altına doğru "damlayan" aslında sömürü.

Women and children, especially the poor, are at the bottom.

Kadınlar ve çocuklar, özellikle de fakir olanlar en dipteler.

Even the most destitute of men have someone they can abuse --

En yoksul erkeğin bile istismar edebileceği biri var --bu

a woman or a child.

ya bir kadın ya bir çocuk.

I'm fed up with the power that a few exert over the many

Küçük bir azınlığın, cinsiyet, gelir, ırk ve sınıf farklılıklarını kullanarak

through gender, income, race and class.

çoğunluk üzerinde egemenlik kurmasından yoruldum artık.

Yaşadığımız sistemde radikal değişiklikler yapma zamanının

I think that the time is ripe to make fundamental changes

in our civilization.

geldiğini düşünüyorum.

But for real change, we need feminine energy

Ama dünyanın düzenini esaslı bir değişliğe uğratmak

in the management of the world.

için dişi enerjiye ihtiyacımız var.

We need a critical number of women in positions of power,

Çok sayıda kadını güçlü ve etkili olabilecekleri konumlara taşımaya ihtiyacımız var.

and we need to nurture the feminine energy in men.

ve tabii erkeklerdeki dişil enerjiyi güçlendirmeye de.

I'm talking about men with young minds, of course.

Elbette bahsettiğim erkekler taze zihinlere sahip olanlar.

Old guys are hopeless; we have to wait for them to die off.

Yaşlılar umutsuz vaka, onların ölmesini beklememiz gerekiyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Yes, I would love to have Sophia Loren's long legs

İsterdim ki Sophia Loren'inkiler gibi bacaklarım ve

and legendary breasts.

efsanevi göğüslerim olsun.

But given a choice, I would rather have the warrior hearts

Yine de bana seçme şansı verilse, Wangari Maathai'nin, Somaly Mam'ın,

Jenny'nin ve Rose Mapendo'nun savaşçı kalbine sahip olmayı yeğlerdim.

of Wangari Maathai, Somaly Mam, Jenny, and Rose Mapendo.

Bu dünyayı güzel bir yer haline getirmek istiyorum.

I want to make this world good.

Daha güzel değil, sadece güzel bir yer.

Not better -- but to make it good.

Why not? It is possible.

Neden olmasın ki? Gayet mümkün bu. Şu salona bir bakın --

Look around in this room --

all this knowledge, energy, talent and technology.

bütün bu bilgi, enerji, yetenek ve teknolojiye bakın.

Let's get off our fannies, roll up our sleeves

Hadi, mükemmele yakın bir dünya yaratmak için,

and get to work, passionately,

popomuzu kaldırıp, kolları sıvayarak

tutkuyla işe koyulalım.

in creating an almost-perfect world.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause and cheers)