My underwater robot | David Lang

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

(Aquatic noises)

(ရေအောက်က အသံများ)

So this video was taken

ကဲ ဒါကတော့ ရေအောက်စမ်းသပ်ခန်း

at Aquarius undersea laboratory

အာကွာရီးယပ်စ်(Aquarius) မှာ ရိုက်ထားတဲ့ ဗီဒီယိုလေးပါ။

four miles off the coast of Key Largo,

ကီးလာဂို (Key Largo )ကမ်းခြေနဲ့ (၄)မိုင်အကွာမှာရှိပြီးတော့

about 60 feet below the surface.

ရေမျက်နှာပြင်အောက် ပေ(၆၀)မှာပါ။

NASA uses this extreme environment

နာဆာ (NASA) ဌာနကြီးက ဒီလွန်ကဲပြင်းထန်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကို

to train astronauts and aquanauts,

အာကာသယဉ်မှုးတွေ၊ ရေငုပ်သမားတွေကို လေ့ကျင့် သင်ကြားပေးဖို့အတွက် အသုံးပြု ပါတယ်။

and last year, they invited us along for the ride.

ဒါနဲ့ မနှစ်ကတော့ ကျွန်တော့ကို သူတို့နဲ့ လိုက်ပါစီးနင်းဖို့ ဖိတ်ကြားခဲ့ပါတယ်။

All the footage was taken from our open ROV,

ဒီရိုက်ကူးမှု အားလုံးက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ open ROV လို့ခေါ်တဲ့

which is a robot that we built in our garage.

စက်ရုပ်ကနေ ရိုက်ထားတာပါ။ ကားဂိုဒေါင်ထဲမှာ ဆောက်ထားတာလေ။

So ROV stands for Remote Operated Vehicle,

ROV ဆိုတာက အဝေးမှ ထိန်းချုပ်ရတဲ့ ယာဉ် (Remote Operated Vehicle) ကို ဆိုလိုတာပါ။

which in our case means our little robot

အဲဒီ ကျွန်တော်တိုရဲ့ စက်ရုပ် သေးသေးလေးက

sends live video

အလွန်သေးမျှင်တဲ့ ကြိုးမျှင်ကလေးမှတဆင့်

across that ultra-thin tether

အချိန်နှင့်တပြေးညီ ဗွီဒီယိုတွေကို အပေါ်မှာရှိတဲ့

back to the computer topside.

ကွန်ပြူတာဆီကို ပို့လွတ်ပေးနေတာပါ။

It's open source, meaning we publish

ဒါက အားလုံးဖွင့်ပေးထားတဲ့ အရင်းအမြစ်တစ်ခုပါ။

and share all of our design files

ဆိုလိုတာက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဒီဇိုင်း ဖိုင်တွေ၊

and all of our code online,

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကုဒ်တွေ အားလုံးကို အွန်လိုင်းမှ ထုတ်ပြန်ကြေညာပြီး မျှဝေထားပါတယ်။

allowing anyone to modify

လူတိုင်း ဘယ်သူမဆို ကျွန်တော်တို့ ဒီဇိုင်းတွေကို

or improve or change the design.

မွန်းမံ၊ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှာကို ခွင့်ပြုပေးထားတာပါ။

It's built with mostly off-the-shelf parts

အလွယ်တကူ ဝယ် ရနိုင်တဲ့ သာမန် အစိတ်အပိုင်းတွေနှင့် တည်ဆောင်ထားရာ

and costs about 1,000 times cheaper

ကုန်ကျစရိတ်က ဂျိမ်းစ် ကင်မရွန်းရဲ့

than the ROVs James Cameron used

တိုင်တန်းနစ် သင်္ဘောကို စူးစမ်းရှာဖွေဖို့ အသုံး ပြုခဲ့တဲ့

to explore the Titanic.

ROV နဲ့စာရင် အဆတစ်ထောင်လောက် ဈေးသက်သာပါတယ်။

So ROVs aren't new.

ဒါကြောင့် ROV ဆိုတာ အသစ်အဆန်းတော့ မဟုတ်ပါဘူး။

They've been around for decades.

သူတို့ပေါ်လာတာ ဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ ချီနေပါပြီ။

Scientists use ROVs to explore the oceans.

သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ ROV ကို အသုံးပြု ပြီး သမုဒ္ဒရာတွေကိုစူးစမ်းတယ်။

Oil and gas companies use them for exploration

ရေနံ နဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့ ကုမ္ပဏီတွေကတော့ စူးစမ်းလေ့လာရေး နဲ့

and construction.

ဆောက်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းတွေမှာ သုံးကြပါတယ်။

What we've built isn't unique.

ကျွန်တေ်တို့ တည်ဆောက်ထားတာက ဘာမှ အထူးတထွေ မရှိလှပါဘူး။

It's how we've built it that's really unique.

တကယ်တန်း ထူးခြားတာက ကျွန်တော်တို့ ဆောက်လုပ်ခဲ့ပုံပါပဲ။

So I want to give you a quick story of how it got started.

ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ ဘယ်လို စဖြစ်ခဲ့ကြတယ် ဆိုတာကို အကျဉ်းချုပ် ပြောပြချင်ပါတယ်။

So a few years ago, my friend Eric and I

ဒီလိုနဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်အနည်းငယ်ကပေါ့။ ကျွန်တော်နဲ့ ကျွန်တော့သူငယ်ချင်း အဲရစ်တို့

decided we wanted to explore this underwater cave

ဆုံးဖြတ်လိုက်ကြတာက ဆီရဲရာ တောင်တန်းတွေရဲ့ တောင်ပူစာတွေမှာရှိတဲ့

in the foothills of the Sierras.

ဒီရေအောက် ဥမင်ကို လေ့လာစူးစမ်းချင်တယ် ဆိုတာပါပဲ။

We had heard this story about lost gold

ရွှေကို အလုအယက် ရှာခဲ့ကြတဲ့ ခေတ်ကာလတုန်းက အခိုးခံခဲ့ရပြီး နောက် ပျောက်သွားတဲ့ ရွှေအကြောင်း

from a Gold Rush-era robbery, and we wanted to go up there.

ဇာတ်လမ်းကို ကြားဖူးတော့ ကျွန်တော်တို့ အဲဒီကို သွားချင်ကြတယ်ပေါ့။

Unfortunately, we didn't have any money

ကံဆိုးတာကတော့ ကျွန်တော်တို့မှာက ပိုက်ဆံ လုံးဝမရှိဘူး။

and we didn't have any tools to do it.

အဲဒါကိုလုပ်ဖို့ ပစ္စည်းကိရိယာတွေလည်း တစ်ခုမှ မရှိဘူးလေ။

So Eric had an initial design idea for a robot,

ဒီလိုနဲ့ အဲရစ်ဆီမှာ စက်ရုပ် ဒီဇိုင်း စိတ်ကူး တစ်ခုရှိနေခဲ့တယ်။

but we didn't have all the parts figured out,

ဒါပေမယ့် တပ်ဆင်သုံးရမယ့် အစိတ်အပိုင်းတွေ အားလုံးကို မခန့်မှန်းနိုင်ခဲ့ကြဘူး။

so we did what anybody would do in our situation:

ဒါနဲ့ပဲ ကျွန်တော်တို့ လိုအခြေအနေမျိုးမှာ အခြားသူတွေ လုပ်ကြသလိုပဲ လုပ်ဖြစ်ခဲ့ကြတယ်။

we asked the Internet for help.

အင်တာနက်မှာ အကူအညီ တောင်းတော့တာပေါ့။

More specifically, we created this website,

ပိုပြီးတိတိကျကျပြောရမယ် ဆိုရင်တော့ ကျွန်တော်တို့ ဒီအင်တာနက် စာမျက်နှာ openROV.com ကို ဖန်တီးလိုက်တာပေါ့။

openROV.com, and shared our intentions and our plans

နောက်ပြီး ကျွန်တေ်တို့ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ အစီအစဉ်ကို မျှဝေလိုက်ပါတယ်။

For the first few months, it was just Eric and I

ပထမ လအနည်းငယ်မှာတော့ ဒီဆွေးနွေးပွဲနဲ့ ပတ်သက်ပြီး

talking back to each other on the forums,

အပြန်အလှန် ပြောဆိုတာဆိုလို့ အဲရစ် နဲ့ ကျွန်တော်ပဲရှိတာပေါ့။

but pretty soon, we started to get feedback

'ဒါပေမယ့် ဘာမှ မကြာခင်ပဲ ကျွှန်တော်တို့ဟာ ထုတ်လုပ်သူတွေ၊

from makers and hobbyists,

ဝါသနာရှင်တွေ ဆီကနေ တုံ့ပြန်မှုတွေ စတင်ရလာပါတယ်။

and then actually professional ocean engineers

အဲဒီနောက်မှာ တကယ့် အတတ်ပညာရှင်တွေ၊ ရေကြောင်းဆိုင်ရာ အင်ဂျင်နီယာတွေ ဆီကနေ

who had some suggestions for what we should do.

ကျွှန်တော်တို့ ဘာလုပ်သင့် သလဲ ဆိုတာတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အကြံဥာဏ်တွေ ရလာပါတယ်။

We kept working on it. We learned a lot.

ဒါကို ကျွန်တော်တို့ ဆက်လက် လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အများကြီးကို သင်ယူနိုင်ခဲ့တာပေါ့။

We kept prototyping, and eventually,

ပုံစံတူတွေကို ဆက်တည်ဆောက်နေခဲ့ကြရာ နောက်ဆုံးမှာတော့

we decided we wanted to go to the cave. We were ready.

ကျွန်တော်တို့ ဥမင်ဆီကိုသွားဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ကြတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အဆင်သင့်ဖြစ်နေပါပြီ။

So about that time, our little expedition became quite a story,

အဲဒီအချိန်မှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စူးစမ်းလေ့လာရေးအဖွဲ့ကလေးဟာ တော်တော်လေး ရေပန်းစားနေလို့

and it got picked up in The New York Times.

New York Times သတင်းစာကြီးမှာတောင် ရွေးချယ်ဖေါ်ပြခြင်း ခံခဲ့ရသေးတာပေါ့။

And we were pretty much just overwhelmed

လူတွေရဲ့ အဲဒီလို စိတ်ဝင်စားမှုက ကျွန်တော်တို့ကို တော်တော်ကြီးကို လွှမ်းမိုးသွားတယ်။

with interest from people who wanted a kit

သူတို့က ဒီ open ROV ဆိုတဲ့ စက်ရုပ်ကို

that they could build this open ROV themselves.

သူတို့ကိုယ်တိုင် ဆင်နိုင်မယ့် ကိရိယာတစ်စုံ လိုချင်နေသူတွေပါ။

So we decided to put the project on Kickstarter,

ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စီမံချက်ကို Kickstarter မှာတင်ဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ကြတယ်။

and when we did,

အဲဒီလို တကယ်လည်း လုပ်လိုက်ကြတယ်။

we raised our funding goal in about two hours,

ကျွန်တော်တို့ဟာ ကျွန်တော်တို့ ရည်မှန်းခဲ့ကြတဲ့ ငွေကြေး ပန်းတိုင်ကို နှစ်နာရီအကြာမှာကို ရလိုက်ကြတယ်၊

and all of a sudden, had this money to make these kits.

ချက်ချင်းကြီးဆိုသလိုပါပဲ အဲဒီ ပစ္စည်းကိရိယာတွေ လုပ်ဖို့ ပိုက်ဆံရှိလာပါတယ်။

But then we had to learn how to make them.

ဒါပေမယ့် အဲဒီနောက်မှာတော့ အဲဒီကိရိယာတွေကို ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲဆိုတာ သင်ယူဖို့ လိုနေခဲ့ပါတယ်။

I mean, we had to learn small batch manufacturing.

ဆိုလိုတာက အသေးစား အသုတ်ဖြင့် ဘယ်လို ထုတ်လုပ်ရမယ် ဆိုတာကို သင်ယူရတာကိုပါ။

So we quickly learned that our garage

ဒါနဲ့ပဲ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကြီးထွားလာတဲ့ လုပ်ငန်းအတွက် ကားဂိုဒေါင်ဟာ

was not big enough to hold our growing operation.

မလုံလောက်တော့ဘူး ဆိုတာကို ချက်ချင်း သဘောပေါက် မိသွားတယ်။

But we were able to do it, we got all the kits made,

ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ အဲဒါကို လုပ်နိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ ကိရိယာတွေအားလုံးကို ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

thanks a lot to TechShop, which was a big help to us,

ကျွန်တော်တို့ကို အများကြီးအကူအညီးပေးခဲ့တဲ့ TechShop ကိုအများကြီး ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

and we shipped these kits all over the world

ခရစ်စမတ် မတိုင်မီ ကာလကလေး တင်မှာပဲ

just before Christmas of last year,

ဒီကိရိယာတွေ အားလုံးကို ကမ္ဘာတစ်လွားကို တင်ပို့နိုင်ခဲ့တယ်။

so it was just a few months ago.

ဒီတော့ လွန်ခဲ့တဲ့ လအနည်းငယ်ကလို့ ဆိုရမှာပေါ့။

But we're already starting to get video

ဒါပေမယ့် တစ်ကမ္ဘာလုံးကနေပြီး ဗွီဒီယိုတွေ၊ ဓါတ်ပုံတွေ

and photos back from all over the world,

ကျွန်တော်တို့ စတင် လက်ခံရရှိနေပါပြီ။

including this shot from under the ice in Antarctica.

အန်တာတိကတိုက်က ရေခဲပြင်အောက်မှာ ရိုက်ထားတဲ့ ဒီဓါတ်ပုံလေးလဲ အပါအဝင်ပေါ့။

We've also learned the penguins love robots.

ပင်ဂွင်းငှက်တွေက စက်ရုပ်တွေကို ကြိုက်ကြတယ် ဆိုတာလည်း ကျွန်တော်တို့ သိလိုက်ရသေးတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

So we're still publishing all the designs online,

ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဒီဇိုင်းပုစံတွေကို ဆက်လက်ပြီး အင်တာနက်ပေါ်မှာ ဖြန့်ဝေနေတုန်းပါ။

encouraging anyone to build these themselves.

ဘယ်သူ့ကိုမဆို ဒါတွေကို တပ်ဆင်တည်ဆေက်ဖို့ အားပေးနေတုန်းပါ။

That's the only way that we could have done this.

အဲဒါက ကျွန်တေ်တို့ အနေနဲ့ လုပ်လို့ရနိုင်ခဲ့တဲ့ တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းပါ။

By being open source, we've created

အခမဲ့ အားလုံးကို ဖွင့်ပေးထားတဲ့ အရင်းအမြစ်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့တာကြောင့်

this distributed R&D network,

ကျွန်တော်တို့က ဒီ ဖြန့်ဖြူးရေး R&D ကွန်ယက်ကို ဖန်တီးနိုင်ခဲ့တာပါ၊

and we're moving faster than any venture-backed counterpart.

ကျွန်တော်တို့ဟာ အမျိုးတူစွန့်စားမတည်ထားတဲ့ ဘယ်ကုမ္ပဏီတွေထက်မဆို ပိုပြီးမြန်ဆန်စွာ ပြေးနိုင်ကြပါတယ်။

But the actual robot is really only half the story.

ဒါပေမယ့် တကယ့် စက်ရုပ်ဆိုတာ ကတော့ ဇာတ်လမ်းရဲ့ တစ်ဝက်ပဲ ရှိသေးတာပါ။

The real potential, the long term potential,

တကယ်ဖြစ်နိူင်ချေ၊ ရေရှည်အလားအလာ ကတော့

is with this community of DIY ocean explorers

ကမ္ဘာ တစ်ဝှမ်းလုံးမှာ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့

that are forming all over the globe.

ဒီပင်လယ်ပြင် စူးစမ်းရှာဖွေသူတို့ရဲ့ DIY ကိုယ်တိုင်လုပ် အသိုက်အဝန်းပါ။

What can we discover

ပင်လယ်ပြင်တွေထဲမှာ ထောင်နဲ့ချီပြီး ရှိနေကြတဲ့ ဒီလိုကိရိယာတွေ

when there's thousands of these devices

လှည့်လည် ကျက်စားသွားလာကြမယ့် အချိန်မျိုး ရောက်လာရင်

roaming the seas?

ကျွန်တော်တို့ ဘာတွေများ ရှာဖွေတွေရှိကြမှာပါလိမ့်။

So you're probably all wondering: the cave.

ဒီလိုဆိုရင် ခင်ဗျားတို့အားလုံးက ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းများလားလို့ ထင်မိချင် ထင်မိကြမှာပါ။။

Did you find the gold?

"ခင်ဗျားတို့ ရွှေတွေကိုကော ရှာတွေ့ခဲ့လား" ဆိုတာမျိုးပေါ့။

Well, we didn't find any gold,

ကောင်းပါပြီ၊ ကျွန်တော်တို့ ဘာရွှေကိုမှ ရှာမတွေ့ခဲ့ပါဘူး။

but we decided that what we found was much more valuable.

ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ ရှာတွေ့ခဲ့တာက အများကြီးကို ပိုပြီးတန်ဖိုးရှိတယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ကြတယ်။

It was the glimpse into a potential future

ဒါကတော့ ပင်လယ်ပြင် စူးစမ်းလေ့လာရေး အတွက်

for ocean exploration.

အနာဂတ် အလာအလာတစ်ခုကို ရိပ်ကနဲ မြင်လိုက်ရခြင်းပါပဲ။

It's something that's not limited to the James Camerons of the world,

ဒါဟာဆိုရင် ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ဂျိမ်းစ်ကင်မရွှန်းတွေ အတွက်ပဲ ကန့်သတ်ထားတဲ့ အရာတစ်ခုမဟုတ်ပါဘူး။

but something that we're all participating in.

ဒါဟာ ကျွန်တော်တို့အားလုံး အတူတကွ ပါဝင်ဆောင်ရွက်နေကြတဲ့ အရာတစ်ခုပါ။ ။

It's an underwater world

ဒါဟာ ကျွန်တော်တို့အားလုံး အတူတကွ

we're all exploring together.

ပူးပေါင်း စူးစမ်း ရှာဖွေနေကြတဲ့ ရေအောက်ကမ္ဘာကြီးပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)