Our natural sleep cycle | Jessa Gamble

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Let's start with day and night.

နေ့နဲ့ညကပဲ အစပြုရအောင်။

Life evolved under conditions

သက်ရှိဘဝဟာ အလင်းနဲ့အမှောင် အခြေအနေတွေရဲ့အောက်မှာ

of light and darkness,

ဆင့်ကဲ ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်ခဲ့တာပါ၊

light and then darkness.

အလင်း ပြီးတော့ အမှောင်လေ။

And so plants and animals

ဒီလိုနဲ့ အပင်တွေနဲ့ တိရိစ္ဆာန်တွေဟာ

developed their own internal clocks

အဲဒီလို အလင်းပြောင်းလဲခြင်းတွေမှာ အသင့်ဖြစ်ဖို့

သူတို့ရဲ့ကိုယ်ပိုင် ကိုယ်တွင်းနာရီတွေကို

so that they would be ready for these changes in light.

တိုးတက်ပြောင်းလဲခဲ့ကြတယ်။

These are chemical clocks,

ဒါတွေဟာ ဓါတုနာရီတွေဖြစ်ပြီး

ဒါကို ဆဲလ်၂ခု ဒါမှမဟုတ် ဒိထက်ပိုတဲ့၊

and they're found in every known being that has two or more cells

တစ်ချို့ကျတော့ ဆဲလ် ၁ ခုလဲဖြစ်နိုင်တယ်၊

and in some that only have one cell.

သတ္တဝါတိုင်းမှာတွေ့ရပါတယ်။

I'll give you an example --

ကျွန်မ ဥပမာတစ်ခုပေးမယ်။

ကမ်းခြေက မြင်းခွာပုံ

if you take a horseshoe crab off the beach,

ကဏန်းတစ်ကောင်ကို ထုတ်ယူပြီး

and you fly it all the way across the continent,

တိုက်တစ်လွား လေယာဉ်နဲ့ပျံသန်းပြီးတော့ စောင်းလျှော

and you drop it into a sloped cage,

လှောင်ချိုင့်တစ်ခုထဲကို ပစ်ချထားလိုက်ရင် ကဏန်းဟာ

it will scramble up the floor of the cage

၎င်းရဲ့နေရာရင်းက ကမ်းစပ်တွေမှာ ဒီရေတက်လာသလို

as the tide is rising

လှောင်ချိုင့်ရဲ့ကြမ်းပြင်ပေါ်ကို

on its home shores,

ကုတ်ကပ်တက်လာလိမ့်မယ်။

and it'll skitter down again right as the water is receding

ပြီး မိုင်ထောင်ချီနေတဲ့ ရေတွေပြန်လျှောကျသွားလို

thousands of miles away.

လျှောကျသွားလိမ့်ဦးမယ်။

It'll do this for weeks,

ဒါကို သီတင်းပတ်တွေနဲ့ချီပြီးလုပ်နေမယ်၊

၎င်းရဲ့ရေပုံကြမ်း တဖြည်းဖြည်းနဲ့

until it kind of gradually loses the plot.

ပျောက်သွားသလိုမျိုးအထိပေါ့။

And it's incredible to watch,

စောင့်ကြည့်ရတာ တော်တော်ကို မယုံနိူင်စရာဆိုပေမဲ့

but there's nothing psychic or paranormal going on;

သဘာဝကိုလွန်ဆန်တာ လျှိုဝှက်တာတို့မရှိပါဘူး၊

it's simply that these crabs have internal cycles

ကဏန်းတွေဟာ အမြဲလိုလို ၎င်းရဲ့တစ်ဝိုက်မှာ ဆက်ဖြစ်နေတာနဲ့

that correspond, usually, with what's going on around it.

ကိုက်ညီတဲ့ ကိုယ်တွင်း စက်ဝန်းတွေရှိကြတယ်ဆိုရုံပါ။

So, we have this ability as well.

ဒီတော့ အဲဒီအရည်အချင်း ကျွန်မတို့ဆီမှာလည်းရှိတယ်လေ။

And in humans, we call it the "body clock."

ပြီး လူသားတွေဆီမှာ ကိုယိတွင်းနာရီလို့ ခေါ်တာပေါ့။

ဒါကိုအရှင်းလင်းဆုံး သိမြင်နိူင်တဲ့အချိန်က

You can see this most clearly when you take away someone's watch

လူတစ်ယောက်ဆီက လက်ပတ်နာရီးကိုယူပြီး

and you shut them into a bunker, deep underground,

အဲဒီလူကို မြေအောက်နက်နက်ထဲက ကတုတ်ကျင်းမှာ ပိတ်ပြီး

for a couple of months. (Laughter)

၁ လ၊ ၂ လလောက် ထားလိုက်တဲ့ အခါမှာပေါ့။ (ရယ်သံများ)

People actually volunteer for this,

လူတွေဟာ တကယ်ပဲ စိတ်လိုလက်ရ လုပ်ကြပါတယ်။

and they usually come out

ပြီးတော့ သူတို့ဟာ အမြဲလိုလို ကျင်းထဲက သူတို့ရဲ့

အကျိုးဖြစ်တဲ့ အချိန်နဲ့ပတ်သက်ပြီး

kind of raving about their productive time in the hole.

ကယောင်ကတမ်း ထွက်လာကြတာပါပဲ။

So, no matter how atypical these subjects would have to be,

ဒီတော့ ဒီအကြောင်းတွေဟာ ဘယ်လိုပဲတစ်မူထူးခြားနေပါစေ

they all show the same thing.

သူတို့ပြဆိုတာကတော့ တစ်ခုတည်းပါ။

သူတို့တွေဟာ နေ့စဉ် နည်းနည်းချင်း

They get up just a little bit later every day -- say 15 minutes or so --

အိပ်ယာထတာနောက်ကျတာပါပဲ။ ဆိုရရင် ၁၅မိနစ်လောက်ပေါ့။

and they kind of drift all the way around the clock like this

သီတင်းပတ်တွေ ကြာလာတော့ သူတို့တွေဟာ

over the course of the weeks.

ဒီလိုမျိုး တရစပ်လွင့်မျောနေသလိုမျိုးပေါ့။

ဒီတော့ ဒီနည်းနဲ့ သူတို့တွေဟာ တစ်နည်းနည်းနဲ့

And so, in this way we know that they are working on their own internal clocks,

အပြင်ဘက်က နေ့တာကို အာရုံခံတာထက်

rather than somehow sensing the day outside.

သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင် ကိုယ်တွင်းနာရီတွေဖြင့်

အလုပ်လုပ်နေတယ် ဆိုတာသိရတာပေါ့။

ဒီတော့ ကောင်းပြီ၊ ကျွန်မတို့ဆီမှာ

So fine, we have a body clock,

ကိုယ်တွင်းနာရီ တစ်လုံးစီရှိကြတယ်၊

and it turns out that it's incredibly important in our lives.

ဒါဟာ ကျွန်မတို့ဘဝတွေအတွက် မယုံနိူင်လောက်အောင်

အရေးပါတာဖြစ်နေတယ်လေ။

It's a huge driver for culture

ဒါဟာ ယဉ်ကျေးမှုအတွက် မောင်းနှင်အား တစ်ခုဖြစ်ပြီး

ကျွန်မတို့ အပြုအမူအပေါ်က လျှော့တွက်အထားဆုံးခံရတဲ့

and I think that it's the most underrated force on our behavior.

အားတစ်ခုဖြစ်နေတယ်လို့ ထင်တယ်။

We evolved as a species near the equator,

ကျွန်မတို့ဟာ အီကွေတာနားက မျိုးစိတ်တစ်ခုအနေနဲ့

and so we're very well-equipped

ဆင့်ကဲဖြစ်ပေါ်ခဲ့တာဖြစ်လေတော့

to deal with 12 hours of daylight

၁၂ နာရီအလင်းနဲ့ ၁၂ နာရီ အမှောင်ကို ရင်ဆိုင်ဖို့

and 12 hours of darkness.

အဆင်သင့်ဖြစ်နေခဲ့တာပေါ့။

ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်းကျတော့ ကျွန်မတို့ဟာ

But of course, we've spread to every corner of the globe

ကမ္ဘာလုံးကြီးရဲ့နေရာတိုင်းမှာ ဖြန့်ကြက်ထားတာပါ၊

and in Arctic Canada, where I live,

ကျွန်မနေတဲ့ အာတိတ် ကနေဒါမှာဆိုရင်

we have perpetual daylight in summer

နွေရာသီမှာ ၂၄နာရီပတ်လုံး နေရောင်အမြဲတမ်းရပြီး

and 24 hours of darkness in winter.

ဆောင်းရာသီမှာ ၂၄နာရီပတ်လုံး အမှောင်ကျပါတယ်။

ဒီတော့ ယဉ်ကျေးမှုက မြောက်ပိုင်း

So the culture, the northern aboriginal culture,

ရှေးတိုင်းရင်းသား ယဉ်ကျေးမှုဖြစ်လာပြီး

traditionally has been highly seasonal.

တော်တော်လေးကို ပုံမှန်ကိုဖြစ်နေတော့တာပေါ့။

ဆောင်းတွင်းမှာ ဆက်တိုက်ကို

In winter, there's a lot of sleeping going on;

အိပ်နေရတာက တော်တော်များပြီး၊

you enjoy your family life inside.

မိသားစုဘဝကို အိမ်ထဲမှာပဲခံစားရတာပေါ့။။

And in summer, it's almost manic hunting

နွေရာသီမှာတော့ အလွန်အမင်း တက်ကြွတော့မလောက်

အမဲလိုက်တာနဲ့ နာရီပေါင်းများစွာ

and working activity very long hours,

တက်တက်ကြွကြွ အလုပ်လုပ်တာတို့ပေါ့။

very active.

အရမ်းကို တက်ကြွတာပါပဲရှင်။

So, what would our natural rhythm look like?

ကျွန်မတို့ရဲ့ သဘာဝစည်းဟန်က ဘယ်လိုပုံများပါလိမ့်၊

What would our sleeping patterns be

ကျွန်မတို့ရဲ့ အိပ်စက်ခြင်းပုံစံဟာ

in the sort of ideal sense?

စံပြသဘောထားမျိုးနဲ့ဆိုရင် ဘယ်လိုများဖြစ်မလဲ။

Well, it turns out

ကောင်းပြီ ဖြစ်တတ်တာကတော့

that when people are living

လုံးလုံး သဘာဝမဟုတ်တဲ့

without any sort of artificial light at all,

အလင်းလိုမျိုးနဲ့ နေထိုင်တဲ့အခါ

they sleep twice every night.

လူတွေဟာညတိုင်း ၂ ခါအိပ်တော့တာပေါ့

They go to bed around 8:00 p.m.

ည ၈ နာရီမှာ အိပ်ရာဝင်တယ်၊

until midnight

သန်းခေါင်လောက်အထိပေါ့

and then again, they sleep

နောက်တစ်ခါ မနက် ၂နာရီကနေ

from about 2:00 a.m. until sunrise.

နေထွက်တဲ့အထိ အိပ်ကြပါတယ်။

And in-between, they have a couple of hours

ဒီအကြားမှာတော့ အိပ်ရာထဲမှာ စိတ်ငြိမ်းအေး

of sort of meditative quiet in bed.

တိတ်ဆိတ်တဲ့ တစ်နာရီ ၂ နာရီ စာလောက်ရပါတယ်။

And during this time,

ဒီကာလမှာ ပရိုလက်တင်ဟိုမုန်းက

there's a surge of prolactin,

တစ်လိပ်လိပ် တက်လာတာပေါ့။ မျက်မှောက်ခေတ်

the likes of which a modern day never sees.

နေ့တစ်မှာဘယ်တော့မှ မသိမြင်ရတာမျိုးတွေပေါ့။

The people in these studies

ဒီလေ့လာမှုတွေထဲက လူတွေဟာ

report feeling so awake during the daytime,

နေ့ဘက်မှာ အရမ်းကို နိူးကြား နေတယ်လို့ခံစားရတော့

that they realize

သူတို့ရဲ့ ဘဝမှာ ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ်

they're experiencing true wakefulness

စစ်မှန်တဲ့ နိူးကြားမှုကို ခံစားရတယ်ဆိုတာ

for the first time in their lives.

သဘောပေါက်မိကြတယ်။

So, cut to the modern day.

ဒီတော့ မျက်မှောက်နေ့ကို ဖြတ်ချလိုက်ပါတော့။

We're living in a culture of jet lag,

ကျွန်မတို့ဟာ စံတော်ချိန်မှားယွင်းမှု၊

global travel,

ကမ္လာလုံးခရီးသွားခြင်း၊

24-hour business,

၂၄နာရီ အလုပ်ကိစ္စ၊ အလုပ်အဆိုင်းဆိုတဲ့

shift work.

ယဉ်ကျေးမှုမှာ နေထိုင်နေတာပါ။

And you know, our modern ways

ပြီးတော့ ရှင်ဆို့သိပါတယ်၊ ကျွန်မတို့ရဲ့

of doing things

ကိစ္စရပ်တွေမပေါ် ခေတ်မီနည်းတွေနဲ့

have their advantages,

လုပ်ဆောင်တာဟာ ကောင်းကျိုးတွေ ရှိပေမဲ့

ပေးဆပ်လိုက်ရတာတွေကိုလည်း

but I believe we should understand the costs.

နားလည်သင့်တယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်ရှင်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)