Our natural sleep cycle | Jessa Gamble

Jessa Gamble: Chu kỳ ngủ nghỉ tự nhiên của loài người

Translator: Ha Tran Reviewer: Anh Tran

Let's start with day and night.

Chúng ta hãy bắt đầu với ngày và đêm.

Life evolved under conditions

Cuộc sống tiến hóa

of light and darkness,

trải qua hết ngày rồi đến đêm,

light and then darkness.

ánh mặt trời nhạt dần nhường chỗ cho bóng đêm.

And so plants and animals

Thế là động thực vật

developed their own internal clocks

phát triển các đồng hồ sinh học cho riêng mình

so that they would be ready for these changes in light.

để thích nghi với sự thay đổi của ánh sáng.

These are chemical clocks,

Các đồng hồ hóa học,

and they're found in every known being that has two or more cells

tồn tại trong mọi sinh vật đa bào

and in some that only have one cell.

thậm chí cả đơn bào.

I'll give you an example --

Tôi xin đưa ra ví dụ sau đây.

if you take a horseshoe crab off the beach,

Nếu bạn mang một con cua móng ngựa khỏi bãi biển

and you fly it all the way across the continent,

chở nó trên máy bay xuyên lục địa

and you drop it into a sloped cage,

rồi thả con cua vào một cái lồng để nghiêng,

it will scramble up the floor of the cage

nó sẽ bò lên phần sàn cao của cái lồng

as the tide is rising

như khi thủy triều đang dâng lên

on its home shores,

trên bờ biển trước đây nó đã sống,

and it'll skitter down again right as the water is receding

rồi lồm cồm bò xuống ngay sau khi nước rút

thousands of miles away.

ra xa bờ hàng trăm dặm.

It'll do this for weeks,

Con cua khờ khạo sẽ làm như thế hàng tuần liền

until it kind of gradually loses the plot.

cho đến khi dần quên đi "kịch bản".

And it's incredible to watch,

Tôi thấy rất thú vị khi quan sát chú cua

but there's nothing psychic or paranormal going on;

nhưng rõ ràng con cua không bị thần kinh hoặc mất trí;

it's simply that these crabs have internal cycles

chỉ đơn giản vì cua có các chu kỳ nội khu

that correspond, usually, with what's going on around it.

phản ứng với những gì đang diễn ra quanh nó.

So, we have this ability as well.

Chúng ta cũng có khả năng này.

And in humans, we call it the "body clock."

Và ở loài người, chúng ta gọi đó là đồng hồ sinh học.

You can see this most clearly when you take away someone's watch

Bạn có thể thấy rõ điều này khi lấy đi đồng hồ của ai đó

and you shut them into a bunker, deep underground,

cất vào hầm sâu dưới lòng đất

for a couple of months. (Laughter)

trong vài tháng.

People actually volunteer for this,

Một số người đã tình nguyện tham gia thí nghiệm này,

and they usually come out

nhưng sau đó họ thường xuyên phàn nàn

kind of raving about their productive time in the hole.

vì đã để thời gian hữu ích của mình dưới hố.

So, no matter how atypical these subjects would have to be,

Mặc dù các đối tượng này không điển hình

they all show the same thing.

nhưng họ đều cho chúng ta thấy một thứ.

They get up just a little bit later every day -- say 15 minutes or so --

Hàng ngày họ dậy muộn một chút, tầm khoảng 15 phút

and they kind of drift all the way around the clock like this

thế là họ cứ quay mòng mòng quanh cái đồng hồ như thế này

over the course of the weeks.

trong hàng tuần liền.

And so, in this way we know that they are working on their own internal clocks,

Qua đó, chúng ta biết rằng họ đang hoạt động dựa trên đồng hồ sinh học của riêng mình

rather than somehow sensing the day outside.

chứ không chỉ là cảm giác về ngày đêm.

So fine, we have a body clock,

Vậy là chúng ta có một chiếc đồng hồ sinh học,

and it turns out that it's incredibly important in our lives.

nó cực kỳ quan trọng trong cuộc sống của chúng ta.

It's a huge driver for culture

Nó là cơ chế điều khiển nền văn hóa chủ chốt

and I think that it's the most underrated force on our behavior.

và theo tôi, chúng ta chưa đánh giá hết ảnh hưởng của nó đến hành vi con người.

We evolved as a species near the equator,

Là một loài sống gần đường xích đạo, chúng ta đã tiến hóa

and so we're very well-equipped

và được "vũ trang" đến tận răng

to deal with 12 hours of daylight

để đối phó với 12 tiếng ban ngày

and 12 hours of darkness.

và 12 tiếng ban đêm.

But of course, we've spread to every corner of the globe

Nhưng dĩ nhiên, dân số địa cầu giờ đã dàn trải khắp trái đất

and in Arctic Canada, where I live,

và ở phía bắc Canada nơi tôi sống

we have perpetual daylight in summer

vào mùa hè, ánh nắng chiếu cả ngày

and 24 hours of darkness in winter.

còn mùa đông thì 24 giờ/ngày là ban đêm.

So the culture, the northern aboriginal culture,

Thế nên nền văn hóa thổ dân phương bắc

traditionally has been highly seasonal.

từ xưa đã phụ thuộc theo mùa.

In winter, there's a lot of sleeping going on;

Vào mùa đông, ai cũng ngủ nhiều.

you enjoy your family life inside.

Cuộc sống sinh hoạt gia đình diễn ra bên trong mái ấm.

And in summer, it's almost manic hunting

Vào mùa hè, mọi người nô nức đi săn

and working activity very long hours,

và làm viêc trong nhiều giờ,

very active.

cực kỳ năng động.

So, what would our natural rhythm look like?

Vậy, nhịp điệu tự nhiên của chúng tôi như thế nào?

What would our sleeping patterns be

Cơ chế ngủ nghỉ lý tưởng của chúng tôi

in the sort of ideal sense?

ra sao?

Well, it turns out

Khi mọi người

that when people are living

đang sống

without any sort of artificial light at all,

mà không có chút ánh sáng nhân tạo nào

they sleep twice every night.

họ sẽ ngủ 2 lần mỗi tối.

They go to bed around 8:00 p.m.

Họ đi ngủ tầm 8 giờ tối

until midnight

cho đến nửa đêm

and then again, they sleep

và rồi họ lại tiếp tục ngủ

from about 2:00 a.m. until sunrise.

từ 2 giờ sáng đến khi bình minh.

And in-between, they have a couple of hours

Và giữa 2 khoảng đó, họ có khoảng 2 tiếng

of sort of meditative quiet in bed.

nằm trên giường, vắt tay lên trán suy tư.

And during this time,

Trong thời gian này,

there's a surge of prolactin,

kích thích tố nội tiết (prolactin, hóc môn tiết sữa) tăng lên

the likes of which a modern day never sees.

thời nay thường hiếm xảy ra.

The people in these studies

Những người tham gia cuộc nghiên cứu

report feeling so awake during the daytime,

tường thuật lại cảm giác tỉnh táo suốt cả ngày,

that they realize

họ nhận ra

they're experiencing true wakefulness

họ đang trải qua cảm giác tỉnh táo hoàn toàn

for the first time in their lives.

lần đầu tiên trong đời.

So, cut to the modern day.

Liên hệ sang thời hiện đại.

We're living in a culture of jet lag,

Chúng ta đang sống trong nền văn hóa say máy bay

global travel,

do yêu cầu công tác 24giờ/ngày

24-hour business,

đổi công tác

shift work.

hay đi du lịch khắp thế giới.

And you know, our modern ways

Bạn biết đấy, phương thức

of doing things

làm việc hiện đại thế này

have their advantages,

cũng có những điểm thuận lợi

but I believe we should understand the costs.

nhưng tôi tin chúng ta đều hiểu cái giá phải trả.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)