How to speak so that people want to listen | Julian Treasure | TED

Translator: Chinzorig Enkhtaivan Reviewer: Marla Munkh-Achit

The human voice:

Хүний дуу хоолой бол

It's the instrument we all play.

бидний тоглодог хөгжмийн зэмсэг.

Магад дэлхийн хамгийн хүчтэй аялгуу.

It's the most powerful sound in the world, probably.

Үүгээр л дайныг эхлүүлж

It's the only one that can start a war or say "I love you."

хайр сэтгэлээ илэрхийлдэг.

And yet many people have the experience

Гэвч заримдаа ярьж байхад

that when they speak, people don't listen to them.

хүмүүс түүнийг сонсохгүй байх нь бий.

And why is that?

Яагаад тэр вэ?

How can we speak powerfully to make change in the world?

Бид хэрхэн дэлхийг өөрчлөхүйц

хүчтэй ярьж сурах вэ?

What I'd like to suggest,

Бидэнд засах шаардлагатай

there are a number of habits that we need to move away from.

маш олон зуршил байдаг.

Та бүхний гэгээн оюунд зориулж

I've assembled for your pleasure here seven deadly sins of speaking.

ярианы долоон нүглийг танилцуулъя.

I'm not pretending this is an exhaustive list,

Та бүхнийг урт жагсаалтаар уйдаахгүй,

but these seven, I think, are pretty large habits that we can all fall into.

гэхдээ эдгээр 7 зуршлыг хүн бүр

өөрийн мэдэлгүй хийх магадлал өндөр.

First, gossip.

Хамгийн эхнийх нь хов жив.

Speaking ill of somebody who's not present.

Хэн нэгнийг байхгүйд нь муулах.

Not a nice habit, and we know perfectly well

Тийм ч сайн зуршил биш.

the person gossiping, five minutes later, will be gossiping about us.

Бусдыг муулсан хүн тавхан минутын дараа

өөр нэгэнд биднийг муулна.

Second, judging.

Хоёрдах нь шүүмжлэх.

We know people who are like this in conversation,

Энэ зуршилтай хүнийг сонсох

and it's very hard to listen to somebody

амархан биш гэдгийг бид бүгд мэднэ.

if you know that you're being judged and found wanting at the same time.

Дээр нь та өөрөө шүүмжлүүлээд

мөн буцаагаад шүүмжлэх бүр ч хэцүү.

Third, negativity.

Гуравдах нь гутранги яриа.

Энэ зуршил танд ч байж мэднэ.

You can fall into this.

My mother, in the last years of her life, became very negative,

Ээж маань амьдралынхаа сүүлийн жилүүдэд

маш гутранги болсон, сонсоход маш хэцүү.

and it's hard to listen.

Нэг удаа би ээждээ

I remember one day, I said to her, "It's October 1 today,"

"Өнөөдөр 10 сарын 1" гэхэд

and she said, "I know, isn't it dreadful?"

"Мэдэж байна аа, аймшигтай юм" гэж билээ.

(Laughter)

(Инээд)

It's hard to listen when somebody's that negative.

Хэн нэгний гутранги яриаг сонсох маш хэцүү.

(Laughter)

And another form of negativity, complaining.

Гутарч ярихын өөр нэг хэлбэр бол гомдоллох.

Well, this is the national art of the U.K.

Үүнийг Британичууд бид хамгийн сайн чаддаг.

It's our national sport.

Энэ бол бидний үндэсний спорт.

We complain about the weather, sport, about politics, about everything,

Бид цаг агаар, спорт, улс төр

ер нь бүгдийг л шүүмжилдэг.

but actually, complaining is viral misery.

Гэвч гомдоллосноор зөвхөн

золгүй байдлыг л түгээдэг.

It's not spreading sunshine and lightness in the world.

Ингэснээр дэлхий хэзээ ч

илүү гэрэл гэгээтэй болохгүй.

Excuses.

Шалтаг. Бид энэ залууг бүгд танина.

We've all met this guy.

Бид өөрсдөө ч заримдаа шалтаг хэлдэг.

Maybe we've all been this guy.

Some people have a blamethrower.

Зарим хүмүүс бусдыг буруутгагч буутай.

They just pass it on to everybody else

Үүгээрээ бусдыг шүршдэг.

and don't take responsibility for their actions,

Үүндээ тэд хариуцлага хүлээдэггүй.

Байнга ийм зан гаргадаг хүнийг

and again, hard to listen to somebody who is being like that.

сонсох маш амаргүй.

Penultimate, the sixth of the seven,

Сүүлээсээ хоёрдох нь,

embroidery, exaggeration.

хэт хачирлах, худлаа хэтрүүлэх.

It demeans our language, actually, sometimes.

Үгний утгыг заримдаа алдагдуулах нь ч бий.

For example, if I see something that really is awesome,

Жишээлбэл, хэрвээ би үнэхээр

гайхалтай зүйлийг харвал

what do I call it?

юу гэж хэлдэг вэ?

(Laughter)

(Инээд)

And then, of course, this exaggeration becomes lying,

Хэтрүүлэг цаашлаад худлаа хэлэхэд хүргэнэ.

Худал зүйл давтагдаад эхэлбэл бид

and we don't want to listen to people we know are lying to us.

худал ярьж буй хүнийг сонсох дургүй болно.

And finally, dogmatism.

Хамгийн сүүлийнх, өөрийнхөөрөө зүтгэх.

The confusion of facts with opinions.

Баримт фактыг үзэл бодолтой хольж хутгах.

When those two things get conflated,

Энэ хоёр зүйл холилдоод ирэхээр,

you're listening into the wind.

танд зөвхөн салхины чимээ л сонсогдоно.

You know, somebody is bombarding you with their opinions as if they were true.

Хэн нэгэн таныг өөрийн үзэл бодлоороо бөмбөгдөж эхлэнэ.

It's difficult to listen to that.

Үүнийг сонсоход хэцүү байдаг.

So here they are, seven deadly sins of speaking.

Тэгэхээр ярианы нөгөө "7 нүгэл" энэ байна.

These are things I think we need to avoid.

Эдгээр зуршлаас бид зайлсхийх хэрэгтэй.

But is there a positive way to think about this?

Тэгвэл үүнийг эерэг болгох зам бий юу?

Yes, there is.

Тийм ээ, байгаа.

I'd like to suggest that there are four really powerful cornerstones, foundations,

Тэгэхээр та бүхэнд

дөрвөн хүчирхэг аргыг санал болгоё.

that we can stand on if we want our speech

Эдгээр аргыг ашиглан бид дэлхийг ч өөрчлөх

to be powerful and to make change in the world.

чадалтайгаар ярьж сурах болно.

Азаар үүнийг тогтооход амархан.

Fortunately, these things spell a word.

The word is "hail," and it has a great definition as well.

"HAIL" гэдэг үгээр ихийг тодорхойлж болно.

I'm not talking about the stuff that falls from the sky

Энэ нь тэнгэрээс бидний толгой дээр унаж ирдэг зүйл биш юм.

and hits you on the head.

Бид энэхүү дөрвөн зүйлийг

I'm talking about this definition,

өдөр тутмын мэндчилгээ, хэл яриандаа

to greet or acclaim enthusiastically,

тогтмол хэрэглэж заншвал

which is how I think our words will be received

бий болгож чадах өөрчлөлтийг

if we stand on these four things.

тодорхойлох гэж байна.

So what do they stand for?

За тэгвэл энэ юу байж болох вэ?

See if you can guess.

Та тааж чадах уу?

Эхнийх нь "Honesty", мэдээж үнэнч байдал.

The H, honesty, of course,

being true in what you say, being straight and clear.

Хэлж буй зүйл бүхэн үнэн, тодорхой байх.

The A is authenticity, just being yourself.

"Authenticity" бодитой, өөрөөрөө байх.

A friend of mine described it as standing in your own truth,

Манай нэг найз үүнийг өөрийнхөө

үнэн гэж бодож буй талд зогсох гэж

which I think is a lovely way to put it.

энгийнээр тодорхойлсон байдаг.

The I is integrity, being your word,

"Intergrity" бол шулуун шудрага байх.

actually doing what you say,

Хэлсэн үгэндээ хүрдэг байх.

and being somebody people can trust.

Хүний итгэлийг дааж чаддаг байх.

"Love" бол хайр.

And the L is love.

I don't mean romantic love,

Романтик хайрын талаар хэлсэнгүй.

but I do mean wishing people well, for two reasons.

Бусдад сайныг хүсэх хайр, 2 шалтгаантай.

First of all, I think absolute honesty may not be what we want.

Гэхдээ туйлын шулуухан байх ёстой гэсэн утга биш шүү.

I mean, my goodness, you look ugly this morning.

"Бурхан минь, чи өнөөдөр их муухай харагдаж байна."

Perhaps that's not necessary.

Ингэж хэлээд хэрэггүй.

Tempered with love, of course, honesty is a great thing.

Харин хайр байгаа цагт шулуун зан хүчтэй.

But also, if you're really wishing somebody well,

Та хэн нэгэнд сайныг хүсэж л байгаа бол

it's very hard to judge them at the same time.

түүнийг шүүмжилж, зэмлэх маш хэцүү байдаг.

I'm not even sure you can do those two things simultaneously.

Энэ хоёр зүйлийг хамтад нь хийнэ гэдэг бараг бүтэшгүй зүйл.

So hail.

Тиймээс "HAIL".

Also, now that's what you say,

Энэ бол таны хийх зүйл.

and it's like the old song, it is what you say,

Хуучны дууны үгтэй адил.

it's also the way that you say it.

Мөн хэлэх санаа нь ч мөн адил.

You have an amazing toolbox.

Танд гайхалтай багаж хэрэгсэл байна.

This instrument is incredible,

Энэ бол гайхалтай хэрэгсэл.

and yet this is a toolbox that very few people have ever opened.

Гэтэл үүнийг маш цөөхөн хүн хэрэглэдэг.

I'd like to have a little rummage in there with you now

Надад та бүхэнд зориулж хадгалсан

зарим нэг зүйл бий.

and just pull a few tools out

that you might like to take away and play with,

Та үүнээс зарим нэгийг нь авч

яриандаа хүч нэмж болох юм.

which will increase the power of your speaking.

Register, for example.

Жишээлбэл, хоолойны өнгө.

Now, falsetto register may not be very useful most of the time,

Фальцет өнгө тийм ч оновчтой биш.

Гэхдээ илүү тохиромжтой дунд өнгө гэж байдаг.

but there's a register in between.

I'm not going to get very technical about this

Би мэргэжлийн дуучдын адил

нарийн зүйлсийн талаар ярихгүй.

for any of you who are voice coaches.

Юутай ч та өөрийнхөө хоолойг тохируулж чадна.

You can locate your voice, however.

So if I talk up here in my nose, you can hear the difference.

Хэрвээ би хамраараа ярьвал та ялгааг нь сонсож чадна.

If I go down here in my throat,

Бидний ихэнх нь үргэлж ярьдаг хоолойн угаар ярьж болно.

which is where most of us speak from most of the time.

But if you want weight,

Хоолойгоо бүдүүн болгохыг хүсч байгаа бол цээжний гүнээсээ ярьж болно.

you need to go down here to the chest.

You hear the difference?

Ялгааг нь сонсож байгаа биз?

We vote for politicians with lower voices, it's true,

Бид дуу намтай улс төрчдөд саналаа өгдөг.

because we associate depth with power

Учир нь бүдүүн чанга хоолой нь эрх мэдлийг илтгэдэг.

and with authority.

That's register.

Энэ бол хоолойны өнгө.

Then we have timbre.

Дараа нь дууны үелзэл.

It's the way your voice feels.

Энэ бол таны дуу хоолойны мэдрэмж.

Again, the research shows

Дахин хэлэхэд бид баялаг, зөөлөн, дулаахан

that we prefer voices which are rich, smooth, warm,

яг халуун шоколад шиг хоолойд дурладаг.

like hot chocolate.

Well if that's not you, that's not the end of the world,

Танд тийм хоолой байхгүй бол

санаагаар унах хэрэггүй.

because you can train.

Учир нь хоолойгоо дасгалжуулж болно.

Go and get a voice coach.

Дуу хоолойны багштай бол.

And there are amazing things you can do

Амьсгал, хэлбэрээ өөрчилж дасгал хийснээр

with breathing, with posture, and with exercises

та өөрийнхөө дуу хоолойны өнгийг өөрчилж

to improve the timbre of your voice.

гайхамшгийг бүтээж болно.

Then prosody. I love prosody.

Дараагийнх дууны өндөр нам.

This is the sing-song, the meta-language

Дуу дуулахтай адил.

that we use in order to impart meaning.

Дууг өндөрсгөж, намсган утга илэрхийлдэг.

It's root one for meaning in conversation.

Энэ бол харилцан ярианы суурь.

People who speak all on one note are really quite hard to listen to

Нэг хэмээр ярьдаг хүний яриаг сонсовч ойлгоход бэрх байдаг.

if they don't have any prosody at all.

Өндөр нам болгон ярихгүй бол шүү дээ.

That's where the word "monotonic" comes from,

Эндээс уйтгартай, нэг хэмийн яриа гэдэг үг төрсөн.

or monotonous, monotone.

Also, we have repetitive prosody now coming in,

Мөн нэг хэмээ дахин дахин давтсанаас

where every sentence ends as if it were a question

өгүүлбэр бүр асуух хэлбэртэй болдог.

when it's actually not a question, it's a statement?

Уг нь асуух биш хүүрнэх өгүүлбэр.

(Laughter)

(Инээд)

Тиймээс хэмээ дахин давтах аваас

And if you repeat that one,

it's actually restricting your ability to communicate through prosody,

энэ нь таны яриаг сонирхолгүй болгож

харилцаа холбоог хязгаарладаг.

which I think is a shame,

Тийм ч сайхан зүйл биш.

so let's try and break that habit.

Тиймээс энэ зуршлаас салцгаая.

Хурд. Хурдан ярих үед миний сэтгэл маш их догдолдог.

Pace.

I can get very excited by saying something really quickly,

Эсвэл зарим хэсгийг тодотгохын тулд

or I can slow right down to emphasize,

and at the end of that, of course, is our old friend silence.

яриагаа удаашруулдаг.

Эцэст нь зогсоож ч болно.

There's nothing wrong with a bit of silence in a talk, is there?

Заримдаа яриан дундуур хэсэгхэн ч болов

чимээгүй болж болно биз дээ?

We don't have to fill it with ums and ahs.

Энэ чимээгүй зогсолтыг хм, өө гэх авиагаар дүүргэх хэрэггүй.

It can be very powerful.

Энэ арга маш хүчтэй.

Of course, pitch often goes along with pace

Мэдээж өргөлт хурдтай дөрөө хоршдог.

to indicate arousal, but you can do it just with pitch.

Сэтгэл хөдлөлийг харуулдаг.

Дууг өргөхөд л хангалттай.

Where did you leave my keys?

Түлхүүр хаана байна?

(Higher pitch) Where did you leave my keys?

(Өргөлттэй дуугаар) Түлхүүр хаана байна?

So, slightly different meaning in those two deliveries.

Ижил үг боловч хоёр янзаар хэлэхэд

харилцан адилгүй санаа өгүүлдэг.

And finally, volume.

Тэгээд хамгийн сүүлийнх нь чанга хоолой.

(Loud) I can get really excited by using volume.

(Чангаар) Дуугаа чангалах надад таалагддаг.

Sorry about that, if I startled anybody.

Хэн нэгнийг цочоосон бол уучлаарай.

Or, I can have you really pay attention by getting very quiet.

Эсвэл би дуугаа аажуухан болгосноор

бүгдийн анхаарлыг татаж болох юм.

Some people broadcast the whole time.

Зарим нэг нь чангалсан ТВ шиг ярьдаг.

Try not to do that.

Битгий тэгээрэй.

That's called sodcasting,

Үүнийг "яршигтай" мэдээ гэж нэрлэдэг.

(Laughter)

Imposing your sound on people around you carelessly and inconsiderately.

Эргэн тойрноо огтхон ч мэдрэлгүйгээр

чийртэй чанга ярих нь тийм ч таатай биш.

Not nice.

Мэдээж, энэ бүгдийг нийлүүлэн тоглоход

Of course, where this all comes into play most of all

is when you've got something really important to do.

заавал мэдэх ёстой нэг чухал зүйл бий.

Яг одоо тайзан дээр зогсоод та бүхэнтэй

It might be standing on a stage like this and giving a talk to people.

ярьж байгаатай адил,

It might be proposing marriage,

магадгүй гэрлэх санал ч тавьж байж болно.

asking for a raise, a wedding speech.

Цалингын нэмэлт хүсэх эсвэл хуримын нээлтийн үг ч байж болох юм.

Whatever it is, if it's really important,

Аль нь ч байсан, хэрвээ танд чухал л бол

you owe it to yourself to look at this toolbox

энэ хайрцгуудаас хэрэгслээ сонгоод

and the engine that it's going to work on,

мотороо угсраарай.

and no engine works well without being warmed up.

Ямар ч моторыг халаахгүй бол ажиллахгүй.

Warm up your voice.

Дуу хоолойгоо урьдчилан халаа.

Actually, let me show you how to do that.

Яаж халааж болохыг харуулъя.

Would you all like to stand up for a moment?

Бүгдээрээ нэгхэн хором

суудлаасаа босож болох уу?

I'm going to show you

the six vocal warm-up exercises that I do before every talk I ever do.

Та бүхэнд яриа бүхнийхээ өмнө

хоолойгоо халааж болдог 6 арга зааж өгье.

Any time you're going to talk to anybody important, do these.

Хэнтэй ч уулзаж ярихын өмнө

энэ дасгалыг хийж болно.

First, arms up, deep breath in,

Эхлээд гараа өргөөд гүнзгий амьсгаа ав.

and sigh out, ahhhhh, like that.

Тэгээд гарга. (Амьсгаа гаргав) Яг ингэж.

One more time.

Дахиад нэг удаа.

Ahhhh, very good.

Аа, маш сайн байна.

Now we're going to warm up our lips,

Одоо бид уруулаа халаана.

and we're going to go Ba, Ba, Ba, Ba,

Тэгээд дагаад хийгээрэй. Ба ба ба ба ба.

Ba, Ba, Ba, Ba. Very good.

Ба ба ба ба. Маш сайн байна.

And now, brrrrrrrrrr,

Одоо, брррррррррр,

just like when you were a kid.

Хүүхэд байхдаа ингэж дуугардаг байсан шиг.

Brrrr. Now your lips should be coming alive.

Бррр, одоо уруул амь орлоо.

We're going to do the tongue next

Дараагийнх хэл.

with exaggerated la, la, la, la, la, la, la, la, la.

Бага зэрэг хэтрүүлж ла ла ла ла ла ла ла

Beautiful. You're getting really good at this.

Гайхалтай, маш мундаг хийж байна.

Дараа нь, Ррррррр.

And then, roll an R. Rrrrrrr.

That's like champagne for the tongue.

Энэ бол хэлэнд зориулсан оргилуун дарс.

Finally, and if I can only do one,

Хамгийн сүүлийнх нь, мэргэжилтнүүд үүнийг

the pros call this the siren.

эргүүлийн дохио гэдэг.

It's really good. It starts with "we" and goes to "aw."

Сонирхолтой. "Үий" гэж өндрөөр эхлээд,

The "we" is high, the "aw" is low.

"Ау" гэж намсган буулгана.

So you go, weeeaawww, weeeaawww.

Эхлэе: үиийааауу, үиийааауу.

Fantastic. Give yourselves a round of applause.

Гайхалтай. Баяр хүргэж алга ташицгаая.

Take a seat, thank you.

Суудалдаа сууцгаана уу. (Алга ташилт)

(Applause)

Next time you speak, do those in advance.

Ярих шаардлага гарахаараа үүнийг хийгээрэй.

Now let me just put this in context to close.

Хамгийн сүүлд үүнийг хэлэхийг зөвшөөрнө үү.

This is a serious point here.

Энэ маш чухал санаа.

This is where we are now, right?

Энэ бол бидний бодит байдал.

We speak not very well

Бид сонсохгүй байгаа хүмүүстэй

to people who simply aren't listening

бид тийм ч сайн ярьж чаддаггүй.

in an environment that's all about noise and bad acoustics.

Дээрээс нь маш шуугиантай, цууриатай бол.

I have talked about that on this stage in different phases.

Би тайзан дээрээс өөр хэлбэрүүдээр ярьсан.

What would the world be like

Хэрвээ бид хүчтэй ярьж чаддаг бол,

if we were speaking powerfully

дэлхий ямар болох бол?

to people who were listening consciously

Бүгд биднийг анхааралтайгаар,

in environments which were actually fit for purpose?

зорилго тэмүүлэлтэйгээр сонсвол яах бол?

Or to make that a bit larger,

Энэ хүрээг жаахан томсгож үзье.

what would the world be like

Хэрэв дэлхий даяараа зорилготой ярьдаг,

if we were creating sound consciously

түүнийг нь зорилготойгоор сонсдог,

and consuming sound consciously

бид бүгд зорилготойгоор харилцдаг бол

and designing all our environments

бидний амьдарч буй дэлхий

хэрхэн өөрчлөгдөх байсан бол?

consciously for sound?

That would be a world that does sound beautiful,

Ингэж чадвал бидний дэлхий

and one where understanding would be the norm,

хүн бүр бие биенээ ойлгож чаддаг,

эелдэг харьцаатай болж чадна.

and that is an idea worth spreading.

Энэ бол түгээхэд буруутахгүй санаа.

Thank you.

Баярлалаа.

(Applause)

Баярлалаа. (Алга ташилт)