Paul Bloom: The origins of pleasure

Translator: ALEKSANDAR MITEVSKI Reviewer: Dragana Mitrovikj

I'm going to talk today

Денеска ќе зборувам

about the pleasures of everyday life.

за секојдневните задоволства.

But I want to begin with a story

Меѓутоа сакам да започнам со приказна

of an unusual and terrible man.

за еден необичен и ужасен човек.

This is Hermann Goering.

Ова е Херман Геринг.

Goering was Hitler's second in command in World War II,

За време на Втората светска војна Геринг бил втор командант веднаш позади Хитлер,

his designated successor.

а воедно и негов назначен наследник.

And like Hitler,

И, исто како и Хитлер,

Goering fancied himself a collector of art.

себе си се сметал за колекционер на уметнички дела.

He went through Europe, through World War II,

За време на Втората Светска Војна тој одел

stealing, extorting and occasionally buying

низ Европа и притоа крадел, изнудувал и понекогаш купувал

various paintings for his collection.

различни слики за својата колекција.

And what he really wanted was something by Vermeer.

Она што навистина сакал е да поседува нешто од Вермер.

Hitler had two of them, and he didn't have any.

Хитлер поседувал две вакви слики, а тој немал ниту една.

So he finally found an art dealer,

Конечно пронашол трговец со уметнички дела,

a Dutch art dealer named Han van Meegeren,

Холандски трговец со уметнички дела кој се викал Хан ван Мегерен,

who sold him a wonderful Vermeer

кој што му продал прекрасно дело од Вермер

for the cost of what would now be 10 million dollars.

за цена која што денеска би била 10 милиони долари.

And it was his favorite artwork ever.

Тоа било неговото најомилено уметничко дело.

World War II came to an end,

Втората Светска војна завршила,

and Goering was captured, tried at Nuremberg

Геринг бил фатен, му било судено во Нирнберг

and ultimately sentenced to death.

и конечно бил осуден на смрт.

Then the Allied forces went through his collections

Веднаш после тоа, сојузниците ги пребарале неговите колекции

and found the paintings

и ги пронашле сликите,

and went after the people who sold it to him.

па тргнале во потрага по луѓето кои што му ги продале.

And at some point the Dutch police came into Amsterdam

Холандската полиција отишла во Амстердам

and arrested Van Meegeren.

и го уапсила Ван Мегерен.

Van Meegeren was charged with the crime of treason,

Ван Мегерен бил обвинет за предавство,

which is itself punishable by death.

кое што пак било казниво со смрт.

Six weeks into his prison sentence,

После шест недели од затворската казна,

van Meegeren confessed.

Ван Мегерен признал.

But he didn't confess to treason.

Меѓутоа тој не го признал предавството.

He said, "I did not sell a great masterpiece

Тој рекол, "Не му продадов големо уметничко дело

to that Nazi.

на тој Нацист.

I painted it myself; I'm a forger."

Сам ја насликав, Јас сум фалсификатор."

Now nobody believed him.

Никој не му поверувал.

And he said, "I'll prove it.

Потоа рекол, "Ќе докажам.

Bring me a canvas and some paint,

Донесете ми платно и боја,

and I will paint a Vermeer much better

и ќе ви насликам многу подобра слика од Вермер

than I sold that disgusting Nazi.

за разлика од онаа што му ја продадов на оној одвратен Нацист.

I also need alcohol and morphine, because it's the only way I can work."

Исто така ми треба алкохол и морфиум, бидејќи само така можам да работам."

(Laughter)

(Смеа)

So they brought him in.

Му донеле она што барал.

He painted a beautiful Vermeer.

Насликал прекрасна слика од Вермер.

And then the charges of treason were dropped.

И потоа тужбите за предавство биле повлечени.

He had a lesser charge of forgery,

Се соочил со поблаго обвинување за фалсификат,

got a year sentence

добил казна од една година

and died a hero to the Dutch people.

и умрел како херој на Холандскиот народ.

There's a lot more to be said about van Meegeren,

Има уште многу да се зборува за Ван Мегерен,

but I want to turn now to Goering,

но сега сакам да се осврнам на Геринг,

who's pictured here being interrogated at Nuremberg.

кој е прикажан на сликава за време на неговото сослушување во Нирнберг.

Now Goering was, by all accounts, a terrible man.

Геринг, според сите стандарди, бил ужасен човек.

Even for a Nazi, he was a terrible man.

Дури и за Нацист, тој бил ужасен човек.

His American interrogators described him

Американските детективи кои го испрашувале го опишале

as an amicable psychopath.

како пријателски психопат.

But you could feel sympathy

Но веројатно би почувствувале сожалување

for the reaction he had

на неговата реакција

when he was told that his favorite painting

кога му кажале дека неговата омилена слика

was actually a forgery.

всушност е фалсификат.

According to his biographer,

Според неговиот биограф,

"He looked as if for the first time

"Изгледаше како за прв пат

he had discovered there was evil in the world."

да открил дека постои зло на светот."

(Laughter)

(Смеа)

And he killed himself soon afterwards.

Набргу после тоа се самоубил.

He had discovered after all

Сепак открил дека сликата,

that the painting he thought was this

за која што мислел дека е оваа,

was actually that.

била всушност оваа.

It looked the same,

Изгледала идентично,

but it had a different origin, it was a different artwork.

но имала различно потекло, била поинакво уметничко дело.

It wasn't just him who was in for a shock.

Не бил само тој шокиран.

Once van Meegeren was on trial, he couldn't stop talking.

Откако започнало судењето, Ван Мегерен не престанал да зборува.

And he boasted about all the great masterpieces

Се фалел со големите дела

that he himself had painted

кои што сам ги насликал, а кои што

that were attributed to other artists.

им биле препишувани на други уметници.

In particular, "The Supper at Emmaus"

Особено, "Вечерата кај Емаус"

which was viewed as Vermeer's finest masterpiece, his best work --

која што се сметала како најубаво дело на Вермер, негова најдобра изработка --

people would come [from] all over the world to see it --

доаѓале луѓе од цел свет за да ја видат --

was actually a forgery.

всушност била фалсификат.

It was not that painting, but that painting.

Не била оваа слика, туку оваа.

And when that was discovered,

Кога тоа било откриено,

it lost all its value and was taken away from the museum.

сликата ја изгубила својата вредност и била отстранета од музејот.

Why does this matter?

Зошто е ова важно?

I'm a psychologists -- why do origins matter so much?

Психолози, зошто потеклото е толку важно?

Why do we respond so much

Зошто реагираме толку многу

to our knowledge of where something comes from?

кога ќе дознаеме од каде нешто потекнува?

Well there's an answer that many people would give.

Постои одговор кој што многу луѓе ќе ви го дадат.

Many sociologists like Veblen and Wolfe

Многу социолози, како Веблен и Волф ќе

would argue that the reason why we take origins so seriously

кажат дека причината поради која го земаме потеклото толку сериозно

is because we're snobs, because we're focused on status.

е поради тоа што сме снобови, бидејќи сме насочени кон статусот.

Among other things,

Помеѓу другите нешта,

if you want to show off how rich you are, how powerful you are,

доколку сакаш да покажеш колку си богат, колку си моќен,

it's always better to own an original than a forgery

секогаш е подобро да поседуваш оригинал отколку фалсификат

because there's always going to be fewer originals than forgeries.

бидејќи секогаш ќе има помалку оригинали отколку фалсификати.

I don't doubt that that plays some role,

Не се сомневам дека тоа игра одредена улога,

but what I want to convince you of today

но она во што сакам да ве убедам денес

is that there's something else going on.

е дека нешто друго игра улога.

I want to convince you

Сакам да ве убедам

that humans are, to some extent, natural born essentialists.

дека луѓето се, до одреден степен, природно родени есенцијалисти.

What I mean by this

Поентата ми е

is we don't just respond to things as we see them,

дека нашата реакција не зависи од нашиот вид,

or feel them, or hear them.

чувства, или слух.

Rather, our response is conditioned on our beliefs,

Туку, нашата реакција е условена од нашите верувања,

about what they really are, what they came from,

но кои се тие верувања, од каде доаѓаат,

what they're made of, what their hidden nature is.

од што се направени, каква е нивната скриена природа.

I want to suggest that this is true,

Сакам да укажам дека ова е точно,

not just for how we think about things,

не само за тоа како размислуваме за нештата,

but how we react to things.

туку и како реагираме кон истите.

So I want to suggest that pleasure is deep --

Оттука, сакам да укажам дека задоволството е сложено --

and that this isn't true

и ова не важи само за

just for higher level pleasures like art,

повисоките нивоа на задоволство како што е уметноста,

but even the most seemingly simple pleasures

туку и навидум наједноставните задоволства

are affected by our beliefs about hidden essences.

се под влијание на нашите верувања за скриените суштини.

So take food.

Еве да ја земеме како пример храната.

Would you eat this?

Дали ќе го јадете ова?

Well, a good answer is, "It depends. What is it?"

Паа, добар одговор е, "Зависи. Што е?"

Some of you would eat it if it's pork, but not beef.

Некои од вас би го јаделе доколку е свинско, а не телешко.

Some of you would eat it if it's beef, but not pork.

Некои од вас би го јаделе доколку е телешко, а не свинско.

Few of you would eat it if it's a rat

Малкумина од вас би го јаделе доколку е од стаорец

or a human.

или човек.

Some of you would eat it only if it's a strangely colored piece of tofu.

Некои од вас би го јаделе само доколку е чудно обоено парче од тофу сирење.

That's not so surprising.

Тоа не е толку изненадувачко.

But what's more interesting

Но, она што е поинтересно

is how it tastes to you

е дека неговиот вкус

will depend critically on what you think you're eating.

ќе зависи најмногу од тоа што вие мислите дека јадете во моментот.

So one demonstration of this was done with young children.

Една демонстрација за ова беше направена со мали деца.

How do you make children

Како ќе ги натерате децата

not just be more likely to eat carrots and drink milk,

не само да јадат повеќе моркови и да пијат млеко,

but to get more pleasure from eating carrots and drinking milk --

туку и да чувствуваат поголемо задоволство од тоа што јадат моркови и пијат млеко --

to think they taste better?

да мислат дека имаат подобар вкус?

It's simple, you tell them they're from McDonald's.

Едноставно е, ќе им кажете дека се од МекДоналдс.

They believe McDonald's food is tastier,

Тие веруваат дека храната од МекДоналдс е повкусна,

and it leads them to experience it as tastier.

а тоа ги води кон тоа да ја доживеат како повкусна.

How do you get adults to really enjoy wine?

Како ќе ги натерате возрасните навистина да уживаат во вино?

It's very simple:

Многу е едноставно:

pour it from an expensive bottle.

налејте го од скапо шише.

There are now dozens, perhaps hundreds of studies showing

Постојат повеќе, можеби стотици истражувања кои покажуваат

that if you believe you're drinking the expensive stuff,

дека доколку веруваш дека пиеш скап пијалок,

it tastes better to you.

истиот ќе има подобар вкус за тебе.

This was recently done with a neuroscientific twist.

Ова неодамна беше направено во едно невролошко истражување.

They get people into a fMRI scanner,

Ги внесуваат луѓето во магнетна резонанца,

and while they're lying there, through a tube,

и додека лежат таму, преку цевка,

they get to sip wine.

пијат вино.

In front of them on a screen is information about the wine.

Пред нив на екран се наоѓа информација за виното.

Everybody, of course,

Сите, се разбира,

drinks exactly the same wine.

пијат од истото вино.

But if you believe you're drinking expensive stuff,

Но доколку веруваш дека пиеш нешто скапо,

parts of the brain associated with pleasure and reward

делови од мозокот поврзани со задоволството и награда

light up like a Christmas tree.

светнуваат како Божикна елка.

It's not just that you say it's more pleasurable, you say you like it more,

Не само што кажувате дека повеќе уживате, дека повеќе ви се допаѓа,

you really experience it in a different way.

туку навистина го доживувате поинаку.

Or take sex.

Или еве да речеме сексот.

These are stimuli I've used in some of my studies.

Ова се стимули кои што ги користев во некои од моите истражувања.

And if you simply show people these pictures,

И доколку едноставно им ги покажете овие слики на луѓето,

they'll say these are fairly attractive people.

ќе ви кажат дека ова се прилично атрактивни луѓе.

But how attractive you find them,

Но, колку ќе бидат привлечни за вас,

how sexually or romantically moved you are by them,

колку многу сексуално или романтично ќе ве допрат,

rests critically on who you think you're looking at.

најмногу зависи од вашето мислење во што гледате.

You probably think the picture on the left is male,

Веројатно мислите дека сликата од лево е машко,

the one on the right is female.

а онаа на десно е женско.

If that belief turns out to be mistaken, it will make a difference.

Доколку излезе дека не е така, сепак тоа ќе има големо значење.

(Laughter)

(Смеа)

It will make a difference if they turn out to be

Исто така ќе има значење доколку излезе дека е

much younger or much older than you think they are.

многу помлад/а или многу постар/а од колку што вие мислите.

It will make a difference if you were to discover

Ќе има значење доколку откриете

that the person you're looking at with lust

дека личноста во која што гледате со страст

is actually a disguised version of your son or daughter,

е всушност маскирана верзија на вашиот син или ќерка,

your mother or father.

вашата мајка или татко.

Knowing somebody's your kin typically kills the libido.

Сознанието дека некоја личност ви е роднина, вообичаено го убива либидото.

Maybe one of the most heartening findings

Еден од охрабрувачките наоди од

from the psychology of pleasure

психологијата на задоволството е дека

is there's more to looking good than your physical appearance.

привлечноста не се состои само во физичкиот изглед.

If you like somebody, they look better to you.

Личноста ви изгледа поубаво доколку ви се допаѓа.

This is why spouses in happy marriages

Токму поради ова сопружниците од среќните бракови

tend to think that their husband or wife

мислат дека нивниот сопруг или сопруга

looks much better than anyone else thinks that they do.

изгледаат многу подобро отколку што другите мислат.

(Laughter)

(Смеа)

A particularly dramatic example of this

Особено драматичен пример за ова

comes from a neurological disorder known as Capgras syndrome.

доаѓа од еден вид на невролошко растројство познато како Капграсов синдром.

So Capgras syndrome is a disorder

Капграсовиот синдром е растројство

where you get a specific delusion.

каде што имате специфична делузија.

Sufferers of Capgras syndrome

Оние кои што страдаат од Капграсов синдром

believe that the people they love most in the world

веруваат дека луѓето кои што тие ги сакаат најмногу на светот

have been replaced by perfect duplicates.

се заменети со совршени дупликати.

Now often, a result of Capgras syndrome is tragic.

Честопати, последиците од Капграсовиот синдром се трагични.

People have murdered those that they loved,

Имало случаи во кои што луѓето ги убиваат своите сакани

believing that they were murdering an imposter.

а притоа верувајќи дека убиваат натрапник.

But there's at least one case

Меѓутоа, има еден случај

where Capgras syndrome had a happy ending.

каде што Капграсовиот синдром имал среќен крај.

This was recorded in 1931.

Ова било забележано во 1931.

"Research described a woman with Capgras syndrome

"Еден истражувач опишува жена со Капграсов синдром

who complained about her poorly endowed and sexually inadequate lover."

која што се жалела на нејзиниот слабо надарен и сексуално несоодветен љубовник."

But that was before she got Capgras syndrome.

Меѓутоа тоа било пред да заболи од Капграсов синдром.

After she got it, "She was happy to report

После заболувањето, "Среќна изјавила

that she has discovered that he possessed a double

дека открила оти тој поседува двојник

who was rich, virile, handsome and aristocratic."

кој што бил богат, витален, згоден и аристократ."

Of course, it was the same man,

Се разбира, станувало збор за истиот човек,

but she was seeing him in different ways.

но таа го доживувала на поинаков начин.

As a third example,

Како трет пример,

consider consumer products.

земете ги во предвид продуктите за широка потрошувачка.

So one reason why you might like something is its utility.

Една причина поради која можете да сакате нешто е неговата корисност.

You can put shoes on your feet; you can play golf with golf clubs;

Чевлите можете да ги облечете; можете да играте голф со голф палките;

and chewed up bubble gum doesn't do anything at all for you.

додека изџвакана мастика не ви врши никаква работа.

But each of these three objects has value

Меѓутоа секој од овие три објекти имаат вредности

above and beyond what it can do for you

кои се поголеми и подалекусежни за разлика од она што можат да го направат за вас

based on its history.

врз основа на нивното минато.

The golf clubs were owned by John F. Kennedy

Голф палките биле поседувани од страна на Џон Кенеди

and sold for three-quarters of a million dollars at auction.

и биле продадени за 750 000 долари на аукција.

The bubble gum was chewed up by pop star Britney Spears

Мастиката била џвакана од страна на поп звездата Бритни Спирс

and sold for several hundreds of dollars.

и била продадена за неколку стотици долари.

And in fact, there's a thriving market

Всушност, постои растечки пазар

in the partially eaten food of beloved people.

за делумно изедена храна од луѓето кои ни се омилени.

(Laughter)

(Смеа)

The shoes are perhaps the most valuable of all.

Чевлите се можеби највредни од се друго.

According to an unconfirmed report,

Според една непотврдена изјава,

a Saudi millionaire offered 10 million dollars

еден Саудиски милионер понудил 10 милиони долари

for this pair of shoes.

за овој пар чевли.

They were the ones thrown at George Bush

Тие се оние кои беа фрлени кон Џорџ Буш

at an Iraqi press conference several years ago.

на прес-конференција во Ирак пред неколку години.

(Applause)

(Аплауз)

Now this attraction to objects

Оваа привлечност кон објектите

doesn't just work for celebrity objects.

не е случај само за објектите од славните луѓе.

Each one of us, most people,

Секој од нас, повеќето луѓе,

have something in our life that's literally irreplaceable,

имаме нешто во нашиот живот кое што е буквално незаменливо,

in that it has value because of its history --

кое што има вредност поради неговото минато --

maybe your wedding ring, maybe your child's baby shoes --

можеби вашиот свадбен прстен, можеби бебешките чевли на вашето дете --

so that if it was lost, you couldn't get it back.

кое што доколку го изгубите, веќе нема да можете да го вратите назад.

You could get something that looked like it or felt like it,

Можете да најдете нешто што е слично или нешто што ги побудува истите чувства кај вас,

but you couldn't get the same object back.

но не можете да го вратите истиот објект.

With my colleagues George Newman and Gil Diesendruck,

Со моите колеги Џорџ Њуман и Жил Дизендрук,

we've looked to see what sort of factors, what sort of history, matters

се обидовме да дознаеме каков вид на фактори и каков вид на минато се важни

for the objects that people like.

за објектите кои што луѓето ги сакаат.

So in one of our experiments,

Во еден од нашите експерименти,

we asked people to name a famous person who they adored,

ги замоливме луѓето да наведат позната личност која што ја обожаваат,

a living person they adored.

жива личност која што тие ја обожаваат.

So one answer was George Clooney.

Еден од одговорите беше Џорџ Клуни.

Then we asked them,

Потоа ги прашавме,

"How much would you pay for George Clooney's sweater?"

"Колку многу би платиле за џемперот на Џорџ Клуни?"

And the answer is a fair amount --

Одговорот е достоен --

more than you would pay for a brand new sweater

повеќе одошто би платиле за чисто нов џемпер

or a sweater owned by somebody who you didn't adore.

или џемпер кој што му припаѓал на некој кој што не го обожавате.

Then we asked other groups of subjects --

Потоа прашавме друга група на испитаници --

we gave them different restrictions

им дадовме поинакви ограничувања

and different conditions.

и поинакви услови.

So for instance, we told some people,

На пример, на едни луѓе им кажавме,

"Look, you can buy the sweater,

"Види, можеш да го купиш џемперот,

but you can't tell anybody you own it,

меѓутоа не смееш да кажеш на никому дека го поседуваш,

and you can't resell it."

а исто така не смееш да го продаваш."

That drops the value of it,

Ова ја намалува неговата вредност,

suggesting that that's one reason why we like it.

сугерирајќи дека тоа е една од причините поради која ни се допаѓа.

But what really causes an effect

Меѓутоа уште поголем ефект предизвикува

is you tell people, "Look, you could resell it, you could boast about it,

доколку им кажете на луѓето, "Види, можеш да го продадеш, можеш да се фалиш со него,

but before it gets to you,

но пред да дојде во твои раце,

it's thoroughly washed."

претходно ќе биде темелно испран."

That causes a huge drop in the value.

Ова предизвикува огромен пад не неговата вредност.

As my wife put it, "You've washed away the Clooney cooties."

Како што рече жена ми, "Ги нема повеќе вошките од Клуни."

(Laughter)

(Смеа)

So let's go back to art.

Ајде да се вратиме на уметноста.

I would love a Chagall. I love the work of Chagall.

Би сакал нешто од Шагал. Ја сакам работата на Шагал.

If people want to get me something at the end of the conference,

Доколку на крајот од конференцијата сакате да ми подарите нешто,

you could buy me a Chagall.

можете да ми купите нешто од Шагал.

But I don't want a duplicate,

Меѓутоа, не сакам фалсификат,

even if I can't tell the difference.

дури и ако не можам да ја забележам разликата.

That's not because, or it's not simply because,

Тоа не е поради тоа, или не е едноставно бидејќи сум,

I'm a snob and want to boast about having an original.

сноб и сакам да се фалам дека поседувам оригинал.

Rather, it's because I want something that has a specific history.

Туку, бидејќи сакам нешто што има специфично минато.

In the case of artwork,

Кога станува збор за уметничките дела,

the history is special indeed.

минатото има посебна улога.

The philosopher Denis Dutton

Филозофот Денис Датон

in his wonderful book "The Art Instinct"

во неговата одлична книга "Уметнички инстинкт"

makes the case that, "The value of an artwork

вели дека, "Вредноста на уметничкото дело

is rooted in assumptions about the human performance underlying its creation."

е вкоренета во претпоставката за човечкиот чин кој стои во позадина на неговото создавање."

And that could explain the difference

Ова може да ја објасни разликата

between an original and a forgery.

помеѓу оригиналот и фалсификатот.

They may look alike, but they have a different history.

Тие можеби изгледаат исто, но имаат различно минато.

The original is typically the product of a creative act,

Оригиналот е вообичаено производ на креативен чин,

the forgery isn't.

фалсификатот не е.

I think this approach can explain differences

Мислам дека овој пристап може да ги објасни разликите

in people's taste in art.

помеѓу уметничките вкусови.

This is a work by Jackson Pollock.

Ова е дело од Џексон Полок.

Who here likes the work of Jackson Pollock?

Кој од овде ја сака работата на Џексон Полок?

Okay. Who here, it does nothing for them?

Добро. За кого не претставуваат ништо посебно?

They just don't like it.

Едноставно не ви се допаѓа.

I'm not going to make a claim about who's right,

Нема да судам кој е во право,

but I will make an empirical claim

но ќе дадам една емпириска изјава

about people's intuitions,

за интуициите на луѓето,

which is that, if you like the work of Jackson Pollock,

а тоа е дека, доколку ви се допаѓа работата на Џексон Полок,

you'll tend more so than the people who don't like it

поголема е веројатноста, за разлика од луѓето на кои не им се допаѓа,

to believe that these works are difficult to create,

да верувате дека овие дела тешко се создаваат,

that they require a lot of time and energy

дека е потребно многу време и труд

and creative energy.

и креативна енергија.

I use Jackson Pollock on purpose as an example

Намерно го користам Џексон Полок како пример

because there's a young American artist

бидејќи постои еден млад американски уметник

who paints very much in the style of Jackson Pollock,

кој што слика многу слично на стилот на Џексон Полок,

and her work was worth

и нејзината работа вредеше

many tens of thousands of dollars --

многу десетици илјади долари --

in large part because she's a very young artist.

најмногу поради тоа што таа е многу млад уметник.

This is Marla Olmstead

Ова е Марла Олмстед

who did most of her work when she was three years old.

која што најголем дел од своите дела ги направи кога имаше три години.

The interesting thing about Marla Olmstead

Она што е интересно за Марла Олмстед

is her family made the mistake

е тоа што нејзиното семејство направи грешка

of inviting the television program 60 Minutes II into their house

поканувајќи ја телевизиската програма 60 Минути II кај нив дома

to film her painting.

за да ги снимаат нејзините слики.

And they then reported that her father was coaching her.

Во емисијата кажаа дека нејзиниот татко ја подучувал.

When this came out on television,

Кога ова излезе на телевизија,

the value of her art dropped to nothing.

вредноста на нејзините дела падна на нула.

It was the same art, physically,

Тоа беа истите уметнички дела, физички,

but the history had changed.

меѓутоа нивното минато беше сменето.

I've been focusing now on the visual arts,

Се насочив кон визуелната уметност,

but I want to give two examples from music.

меѓутоа сакам да дадам два примера од музиката.

This is Joshua Bell, a very famous violinist.

Ова е Џошуа Бел, многу познат виолинист.

And the Washington Post reporter Gene Weingarten

Новинарот од Вашингтон Пост, Џин Веингартен,

decided to enlist him for an audacious experiment.

одлучи да го вклучи во еден храбар експеримент.

The question is: How much would people like Joshua Bell,

Прашањето е: Колку луѓето ќе го сакаат Џошуа Бел,

the music of Joshua Bell,

музиката на Џошуа Бел,

if they didn't know they were listening to Joshua Bell?

доколку не знаат дека го слушаат Џошуа Бел?

So he got Joshua Bell to take his million dollar violin

Така, Џошуа Бел со својата виолина од еден милион долари

down to a Washington D.C. subway station

отишол во метрото на Вашингтон D.C.

and stand in the corner and see how much money he would make.

застанал во еден ќош за да види колку пари може да заработи.

And here's a brief clip of this.

Еве еден кратка снимка од ова.

(Violin music)

(Музика од виолина)

After being there for three-quarters of an hour,

После 45 минути

he made 32 dollars.

тој заработил 32 долари.

Not bad. It's also not good.

Не е лошо. Но, не е ниту добро.

Apparently to really enjoy the music of Joshua Bell,

Очигледно за навистина да уживате во музиката на Џошуа Бел,

you have to know you're listening to Joshua Bell.

мора да знаете дека го слушате Џошуа Бел.

He actually made 20 dollars more than that,

Тој всушност заработи дополнителни 20 долари,

but he didn't count it.

но нив не ги рачунаше.

Because this woman comes up --

Дојде една жена --

you see at the end of the video -- she comes up.

се гледа на крајот од снимката -- таа доаѓа.

She had heard him at the Library of Congress a few weeks before

Го слушала неколку недели претходно, во Конгресната Библиотека

at this extravagant black-tie affair.

за време на еден екстравагантен настан.

So she's stunned that he's standing in a subway station.

Таа е зачудена од фактот што тој стои овде во метрото.

So she's struck with pity.

И’ паѓа жал за него.

She reaches into her purse and hands him a 20.

Вади од својата чанта 20 долари и му ги подава.

(Laughter)

(Смеа)

(Applause)

(Аплауз)

The second example from music

Вториот музички пример

is from John Cage's modernist composition,

е модернистичката композиција од Џон Кејџ,

"4'33"."

"4'33"."

As many of you know,

Како што многумина од вас знаат,

this is the composition where the pianist sits at a bench,

ова е композиција во која пијанистот седнува на клупата,

opens up the piano

го отвара пијаното

and sits and does nothing for four minutes and 33 seconds --

и седи и не прави ништо четири минута и 33 секунди --

that period of silence.

период на тишина.

And people have different views on this.

Луѓето имаат различни мислења за ова.

But what I want to point out

Но, она на што сакам да укажам

is you can buy this from iTunes.

е дека ова можете да го купите од Ај Тјунс.

(Laughter)

(Смеа)

For a dollar 99,

За долар и деведесет и девет центи,

you can listen to that silence,

можете да ја слушате таа тишина,

which is different than other forms of silence.

која што е различна од другите видови на тишина.

(Laughter)

(Смеа)

Now I've been talking so far about pleasure,

До сега зборував за задоволството,

but what I want to suggest

но сакам да укажам

is that everything I've said applies as well to pain.

дека се’ што кажав до сега, исто така важи и за болката.

And how you think about what you're experiencing,

Како размислуваш за твоето моментално доживување,

your beliefs about the essence of it,

твоите верувања за неговата суштина,

affect how it hurts.

влијае врз тоа колку боли.

One lovely experiment

Еден убав експеримент

was done by Kurt Gray and Dan Wegner.

беше спроведен од Курт Греј и Ден Вегнер.

What they did was they hooked up Harvard undergraduates

Студенти од Харвард беа прикачени

to an electric shock machine.

на машина за електрични шокови.

And they gave them a series of painful electric shocks.

Им дадоа серија од болни електрични шокови.

So it was a series of five painful shocks.

Имаше серии од пет болни шокови.

Half of them are told that they're being given the shocks

На половина им е кажано дека шоковите им ги задава

by somebody in another room,

некој од соседната соба,

but the person in the other room doesn't know they're giving them shocks.

но дека тој од соседната соба не знае дека задава шокови на некој друг.

There's no malevolence, they're just pressing a button.

Не постои злобна намера, тие само притискаат копче.

The first shock is recorded as very painful.

Првиот шок е оценет како многу болен.

The second shock feels less painful, because you get a bit used to it.

Вториот шок е помалку болен, бидејќи се навикнувате веќе.

The third drops, the fourth, the fifth.

Третиот опаѓа, четвртиот, петиот.

The pain gets less.

Болката се намалува.

In the other condition,

Во другата група,

they're told that the person in the next room

им е кажано дека човекот од другата соба

is shocking them on purpose -- knows they're shocking them.

намерно им задава шокови -- знае дека задава шокови на некому.

The first shock hurts like hell.

Првиот е пеколно болен.

The second shock hurts just as much,

Вториот исто како претходниот,

and the third and the fourth and the fifth.

и третиот и четвртиот и петиот.

It hurts more

Повеќе боли

if you believe somebody is doing it to you on purpose.

доколку веруваш дека некој намерно те повредува.

The most extreme example of this

Најекстремниот пример за ова

is that in some cases,

е дека во некои случаи,

pain under the right circumstances

болката во вистинските услови

can transform into pleasure.

може да се претвори во задоволство.

Humans have this extraordinarily interesting property

Луѓето имаат една интересна карактеристика

that will often seek out low-level doses of pain

често пати да сакаат болка која е на ниско ниво

in controlled circumstances

во контролирани услови

and take pleasure from it --

и притоа им причинува задоволство --

as in the eating of hot chili peppers

како кога јадеме лути пиперчиња

and roller coaster rides.

и возењата на ролер костер.

The point was nicely summarized

Наравоучението е убаво сумирано

by the poet John Milton

од поетот Џон Милтон

who wrote, "The mind is its own place,

која напишал, "Умот е место за себе,

and in itself can make a heaven of hell,

и во себе може да направи рај од пекол,

a hell of heaven."

пекол од рај."

And I'll end with that. Thank you.

Со ова ќе завршам. Ви благодарам.

(Applause)

(Аплауз)