Paul Bloom: The origins of pleasure

Haz almanın kökenleri

Çeviri: Oguz Tanridag Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I'm going to talk today

Bugün gündelik hayatın

about the pleasures of everyday life.

hazları hakkında konuşacağım.

But I want to begin with a story

Ama önce olağandışı ve korkunç

of an unusual and terrible man.

bir adamın hikayesiyle başlamak istiyorum.

This is Hermann Goering.

Bu adam Herman Göring.

Goering was Hitler's second in command in World War II,

Göring İkinci Dünya Savaşı sırasında

his designated successor.

Hitler'den sonraki ikinci adam,

And like Hitler,

onun planlanmış varisi. Ve Hitler gibi,

Goering fancied himself a collector of art.

Göring'de sanat koleksiyonculuğa meftundu.

He went through Europe, through World War II,

İkinci Dünya Savaşı boyunca Avrupa'dan

stealing, extorting and occasionally buying

çalarak, zorla el koyarak ve nadiren satın alarak

various paintings for his collection.

bir çok tabloyu koleksiyonuna kattı.

And what he really wanted was something by Vermeer.

Ve onun gerçekten istediği Vermeer'den bir şeylerdi.

Hitler had two of them, and he didn't have any.

Hitler'de iki tane olduğu halde onda hiç yoktu.

So he finally found an art dealer,

Böylece sonunda bir sanat satıcısı buldu.

a Dutch art dealer named Han van Meegeren,

Adı Han van Meegeren olan Hollandalı bir sanat satıcısı.

who sold him a wonderful Vermeer

Adam ona şimdilerin parasıyla 10 milyon dolar

for the cost of what would now be 10 million dollars.

edebilecek bir fiyata harikulade bir Vermeer sattı.

And it was his favorite artwork ever.

Ve bu tablo onun en üstüne titrediği tablo haline geldi.

World War II came to an end,

İkinci Dünya Savaşı sonlandığında

and Goering was captured, tried at Nuremberg

Göring yakalandı,Nürenberg'de yargılandı

and ultimately sentenced to death.

ve sonunda ölüme mahkum edildi.

Then the Allied forces went through his collections

Sonrasında müttefik güçler onun

and found the paintings

koleksiyonunu inceledi ve tabloları buldu

and went after the people who sold it to him.

ve onları satanları aramaya başladı.

And at some point the Dutch police came into Amsterdam

Ve arama sırasında Hollanda polisi

and arrested Van Meegeren.

Amsterdam'da Van Meegren'i yakaladı.

Van Meegeren was charged with the crime of treason,

Van Meegren vatana ihanetle suçlandı,

which is itself punishable by death.

bu ölüm cezası verilebilecek bir suçlamaydı.

Six weeks into his prison sentence,

Hapishanede yatarken altı hafta sonra

van Meegeren confessed.

Van Meegren itirafta bulundu.

But he didn't confess to treason.

Ama bu itiraf vatana ihanet suçlamasıyla ilgili değildi.

He said, "I did not sell a great masterpiece

" O naziye büyük sanat eserinin

to that Nazi.

kendisini satmadım.

I painted it myself; I'm a forger."

Onu kendim yaptım, ben bir sahtekarım" dedi.

Now nobody believed him.

Şimdi, hiç kimse ona inanmadı.

And he said, "I'll prove it.

Ve (bunun üzerine) o dedi ki " bunu ispatlayabilirim,

Bring me a canvas and some paint,

bana bir tuval ve biraz boya getirin,

and I will paint a Vermeer much better

o iğrenç naziye sattığımdan

than I sold that disgusting Nazi.

çok daha iyi bir Vermeer yaparım. Alkol ve morfine de

I also need alcohol and morphine, because it's the only way I can work."

ihtiyacım olacak çünkü ancak o sayede bunu yapabilirim."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So they brought him in.

Böylece ona istediklerini getirdiler.

He painted a beautiful Vermeer.

O da harikulade bir Vermeer tablosu yaptı.

And then the charges of treason were dropped.

Ve sonra vatana ihanet suçlaması düştü.

He had a lesser charge of forgery,

Daha hafif bir suçlama olan sahtekarlıktan

got a year sentence

bir yıl yedi ve öldüğünde Hollanda halkının

and died a hero to the Dutch people.

nazarında bir kahramandı.

There's a lot more to be said about van Meegeren,

Van Meegren hakkında söylenebilecek çok şey var

but I want to turn now to Goering,

ama şimdi ben buradaki fotoğrafta Nürenberg'teki

who's pictured here being interrogated at Nuremberg.

sorgulanması gösterilen Göring'e dönmek istiyorum.

Now Goering was, by all accounts, a terrible man.

Şimdi Göring her anlamda korkunç bir adamdı.

Even for a Nazi, he was a terrible man.

Hatta nazi olarak korkunç bir adamdı.

His American interrogators described him

Onun Amerikalı sorgucuları kendisini

as an amicable psychopath.

dostça tavırlar gösteren bir psikopat olarak tanımladılar.

But you could feel sympathy

Fakat (yine de)kendisine

for the reaction he had

çok beğendiği bu tablonun

when he was told that his favorite painting

sahte olduğu

was actually a forgery.

söylendiğinde gösterdiği tepki için sempati duyabilirsiniz.

According to his biographer,

Biyograficisine göre,

"He looked as if for the first time

" Dünyada kötülük ve şer olduğunu

he had discovered there was evil in the world."

ilk kez keşfetmişcesine baktı."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And he killed himself soon afterwards.

Ve kısa bir süre sonra da kendini öldürdü.

He had discovered after all

Bütün bunlardan sonra keşfetmişti ki

that the painting he thought was this

sahip olduğu tablo

was actually that.

aslında bu tabloydu.

It looked the same,

Aynı görünüyordu,

but it had a different origin, it was a different artwork.

fakat farklı bir orijini vardı, farklı bir sanat eseriydi.

It wasn't just him who was in for a shock.

kendisi de bu şoka girmiş kişi değildi.

Once van Meegeren was on trial, he couldn't stop talking.

Van Meegeren yargılanırken hiç durmadan konuştu.

And he boasted about all the great masterpieces

Ve diğer sanatçılara atfedilip de

that he himself had painted

aslında kendisinin yaptığı

that were attributed to other artists.

sanat eserleriyle övündü.

In particular, "The Supper at Emmaus"

Özellikle de " Emmaus'daki Akşam Yemeği"

which was viewed as Vermeer's finest masterpiece, his best work --

Ki Vermeeer'in en güzel sanat eseri sayılıyordu,

people would come [from] all over the world to see it --

onun en iyi eseri ---görmek için dünyanın her tarafından

was actually a forgery.

insanların geldiği-- aslında bir taklitdi.

It was not that painting, but that painting.

(Yani) o eser değildi, bu eserdi.

And when that was discovered,

Ve bu anlaşıldığında,

it lost all its value and was taken away from the museum.

bütün değerini kaybetti ve müzeden çıkarıldı.

Why does this matter?

Bu neden bu kadar önemli?

I'm a psychologists -- why do origins matter so much?

Siz psikologlar, neden kökler bu denli önemli?

Why do we respond so much

Neden bir şeylerin nereden geldiğinin

to our knowledge of where something comes from?

bilgisine dayanarak bu denli tepki veriyoruz?

Well there's an answer that many people would give.

Buna bir çok insanın verebileceği türden bir cevap var.

Many sociologists like Veblen and Wolfe

Veblen ve Wolfe gibi bir çok sosyoloğa göre,

would argue that the reason why we take origins so seriously

kökleri, temelleri çok ciddiye alışımızın nedeni

is because we're snobs, because we're focused on status.

snop yaratıklar olmamız, statüko üzerinde yoğunlaşmış olmamızdır.

Among other things,

Diğer nedenler arasında ; eğer ne kadar zengin,

if you want to show off how rich you are, how powerful you are,

ne kadar güçlü olduğunuzu göstermek istiyorsanız,

it's always better to own an original than a forgery

daima orijinal bir şeye sahip olmak taklidine sahip olmaktan iyidir

because there's always going to be fewer originals than forgeries.

çünkü orijinaller taklitlerden daima daha az sayıda olacaktır.

I don't doubt that that plays some role,

Bunun oynadığı rol konusunda bir şüphem yok,

but what I want to convince you of today

fakat bu gün sizleri daha farklı bir şeyin daha

is that there's something else going on.

etkili olduğu konusunda ikna etmek istiyorum.

I want to convince you

Sizleri ikna etmek istediğim konu

that humans are, to some extent, natural born essentialists.

insanların belirli bir dereceye kadar da olsa

What I mean by this

doğuştan ilkeci olmalarıdır. Bundan şunu kastediyorum

is we don't just respond to things as we see them,

biz şeylere sadece onları gördüğümüz gibi,

or feel them, or hear them.

onları duyumsadığımız gibi ya da onları işittiğimiz

Rather, our response is conditioned on our beliefs,

gibi tepki vermeyiz. Daha ziyade; tepkilerimiz, onların ne olduğuna,

about what they really are, what they came from,

nereden geldiğine, nelerden yapılmış olduklarına,

what they're made of, what their hidden nature is.

gizli doğalarının ne olduğuna göre değil, inançlarımıza

I want to suggest that this is true,

göre şekillenir. Ben bunun doğru olduğunu ima etmek istiyorum,

not just for how we think about things,

(ama) sadece şeyler hakkında nasıl düşündüğümüz

but how we react to things.

konusunda değil, şeylere nasıl tepki verdiğimiz konusunda da.

So I want to suggest that pleasure is deep --

Bundan dolayı hazzın derinden geldiğini--

and that this isn't true

ve bunun sadece sanat gibi yüksek seviyeli

just for higher level pleasures like art,

hazlar için değil, aynı zamanda gizlenmiş özellikler konusundaki

but even the most seemingly simple pleasures

inançlarımız tarafından etkilenen apaçık görünümlü

are affected by our beliefs about hidden essences.

basit hazlarımız için de söz konusu

So take food.

olduğunu ima etmek istiyorum.

Would you eat this?

İsterseniz besin maddelerini alın. Bunun yer miydiniz?

Well, a good answer is, "It depends. What is it?"

Şimdi iyi bir cevap " Duruma göre. Onun ne olduğuna bağlı" olacaktır.

Some of you would eat it if it's pork, but not beef.

Bazılarınız domuz olursa yiyebilir,sığır olursa yemez.

Some of you would eat it if it's beef, but not pork.

Bazılarınız sığır olursa yiyebilir, domuz olursa yemez.

Few of you would eat it if it's a rat

Birkaçınız eğer fareyse yiyebilir.

or a human.

ya da insansa.

Some of you would eat it only if it's a strangely colored piece of tofu.

Bazılarınız sadece bir tutam tofu tarafından

That's not so surprising.

garip bir şekilde renklendirilmişse yiyebilir.Fazlaca sürpriz değil.

But what's more interesting

Fakat daha ilgi çekici olan,

is how it tastes to you

onun tadının, size, ne yediğinizi düşündüğünüzle

will depend critically on what you think you're eating.

çok yakından bağlantılı olarak nasıl geldiğidir.

So one demonstration of this was done with young children.

Küçük çocuklarla birlikte yapılmış bir uygulama.

How do you make children

Çocukların sadece havuç yeme ve süt içme ihtimallerini

not just be more likely to eat carrots and drink milk,

arttırmayı değil, onların havuç yemekten ve süt içmekten

but to get more pleasure from eating carrots and drinking milk --

daha fazla haz duymalarını ve onların daha iyi

to think they taste better?

tadlara sahip olduklarını düşünmelerini nasıl sağlayabilirsiniz?

It's simple, you tell them they're from McDonald's.

Basit, onlara bunların McDonald's' tan olduğunu söyleyin.

They believe McDonald's food is tastier,

Onlar McDonald's ın yemeklerinin tadının

and it leads them to experience it as tastier.

daha iyi olduğuna inanıyorlar ve bundan dolayı tadların

How do you get adults to really enjoy wine?

daha iyi olduğunu deneyimliyorlar. Erişkinlerin şaraptan

It's very simple:

gerçekten hoşlanmaları nasıl sağlanır? Çok basit:

pour it from an expensive bottle.

pahalı bir şişeden boşalt.

There are now dozens, perhaps hundreds of studies showing

Düzinelerce, belki de yüzlerce çalışmanın gösterdiği o ki

that if you believe you're drinking the expensive stuff,

eğer pahalı bir içki içtiğine inanıyorsan,

it tastes better to you.

onun tadı sana daha iyi gelecektir.

This was recently done with a neuroscientific twist.

Bu da yakında yapılan nörobilimsel bir şaşırtmaca.

They get people into a fMRI scanner,

İnsanları fMRI içine sokuyorlar,

and while they're lying there, through a tube,

ve onlar orada yatarken, tüp içinde,

they get to sip wine.

bir yudum şarap tadıyorlar.

In front of them on a screen is information about the wine.

Önlerindeki ekranda ise şarap hakkında bilgi.

Everybody, of course,

Herkes, tabii ki,

drinks exactly the same wine.

tamamen aynı şarabı içiyor.

But if you believe you're drinking expensive stuff,

Ancak eğer pahalı bir şarap içtiğinize inanıyorsanız,

parts of the brain associated with pleasure and reward

beynin haz ve ödülle ilişkili alanları

light up like a Christmas tree.

Yılbaşı ağacı gibi ışıldıyor.Sadece daha fazla haz duyduğunuzu

It's not just that you say it's more pleasurable, you say you like it more,

söylemenin dışında daha fazla sevdiğinizi de söylüyorsunuz,

you really experience it in a different way.

onu gerçekten farklı bir yoldan deneyimliyorsunuz.

Or take sex.

Ya da seksi alın.

These are stimuli I've used in some of my studies.

Bunlar benim çalışmalarımda kullanmış olduğum uyaranlar.

And if you simply show people these pictures,

Ve eğer bu fotoğrafları insanlara basitçe gösterdiyseniz

they'll say these are fairly attractive people.

bunların bir hayli çekici kişiler olduğunu söylerler.

But how attractive you find them,

Ancak onları ne kadar çekici bulduğunuz, onlar tarafından

how sexually or romantically moved you are by them,

seksüel ya da romantik açıdan ne kadar etkilenmiş

rests critically on who you think you're looking at.

olduğunuz esasında sizin kime baktığınıza bağlıdır.

You probably think the picture on the left is male,

Muhtemelen soldaki resmin erkek,

the one on the right is female.

sağdakinin ise kadın olduğunu düşünüyorsunuz.

If that belief turns out to be mistaken, it will make a difference.

Eğer bu inancınızın yanlış olduğu anlaşılırsa, farklı bir durum ortaya çıkar.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

It will make a difference if they turn out to be

Eğer sizin düşündüğünüzden daha genç ya da

much younger or much older than you think they are.

daha yaşlı çıkarlarsa yine farkedecektir.

It will make a difference if you were to discover

Eğer şehvetle baktığınız kişinin gerçekte

that the person you're looking at with lust

oğlunuzun ya da kızınızın,

is actually a disguised version of your son or daughter,

annenizin ya da babanızın kılık değiştirmiş halleri

your mother or father.

olduğunu keşfederseniz yine iş değişir.

Knowing somebody's your kin typically kills the libido.

Birinin sizin akrabanız olduğunu öğrenmeniz libidonuzu öldürür.

Maybe one of the most heartening findings

Hazzın psikolojisiyle ilgili

from the psychology of pleasure

en cesaret verici bulgulardan birisi

is there's more to looking good than your physical appearance.

güzel görünmede fiziksel görünümünüzden fazla bir şeyler olduğudur.

If you like somebody, they look better to you.

Eğer birilerini seviyorsanız,onlar size daha iyi görünür.

This is why spouses in happy marriages

Bundan dolayı mutlu evliliklerde eşler

tend to think that their husband or wife

kocalarının ya da karılarının, herhangi birinin

looks much better than anyone else thinks that they do.

gördüğünden daha iyi olduğunu düşünme eğilimindedirler.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

A particularly dramatic example of this

Özellikle dramatik olan bir örnek

comes from a neurological disorder known as Capgras syndrome.

Capgras sendromu adıyla bilinen nörolojik hastalıktan gelir.

So Capgras syndrome is a disorder

Capgras sendromu

where you get a specific delusion.

spesifik delüzyonlara sahip olduğunuz bir hastalıktır.

Sufferers of Capgras syndrome

Capgras sendomunun hastaları

believe that the people they love most in the world

hayatta en fazla sevdikleri insanların

have been replaced by perfect duplicates.

kusursuz taklitleriyle yer değiştirdiği kanısındadırlar.

Now often, a result of Capgras syndrome is tragic.

Sıklıkla Capgras sendromunun sonu trajiktir.

People have murdered those that they loved,

İnsanlar sevdikleri kişileri sahtelerini

believing that they were murdering an imposter.

öldürdüklerine inanarak öldürürler.

But there's at least one case

Fakat en azından Capgras sendromunun

where Capgras syndrome had a happy ending.

mutlu sonlandığı bir vaka vardır.

This was recorded in 1931.

Bu 1931'de kayda geçirilmiştir. " Araştırma, yeterince kendisine bağlı

"Research described a woman with Capgras syndrome

olmadığını ve seksüel bakımdan uygunsuz olduğunu söylediği

who complained about her poorly endowed and sexually inadequate lover."

aşığından yakınan Capgras sendromlu bir kadın tanımlamıştır."

But that was before she got Capgras syndrome.

Fakat bu, kadının Capgras sendromu olmasından öncedir.

After she got it, "She was happy to report

Hastalıktan sonra " O belirtmekten mutludur ki,

that she has discovered that he possessed a double

aşığının zengin, seksi, yakışıklı ve aristokratik

who was rich, virile, handsome and aristocratic."

bir çiftinin olduğunu keşfetmiştir."

Of course, it was the same man,

Tabii ki bahsettiği aynı adamdı.

but she was seeing him in different ways.

ama o aşığını farklı biçimlerde görüyordu.

As a third example,

Üçüncü örnek olarak,

consider consumer products.

üretim mallarını düşünün.

So one reason why you might like something is its utility.

Bir şeyi niçin sevdiğinizin nedeni onun kullanımı olabilir.

You can put shoes on your feet; you can play golf with golf clubs;

ayakkabıları ayaklarınıza geçirirsiniz; golf sopalarıyla golf oynarsınız;

and chewed up bubble gum doesn't do anything at all for you.

ve çiğnenmiş bir sakız sizin için hiç bir anlam ifade etmeyebilir.

But each of these three objects has value

Ama bu üç nesnenin herbiri

above and beyond what it can do for you

sizin için ifade ettiklerinin üzerinde ve ötesinde,

based on its history.

onların geçmişteki kullanımlarına (tarihlerine) göre bir

The golf clubs were owned by John F. Kennedy

değer taşırlar.Bunlar John F. Kennedy' e ait olan golf sopaları

and sold for three-quarters of a million dollars at auction.

ve müzayedede 750 bin dolara satıldılar.

The bubble gum was chewed up by pop star Britney Spears

Bu pop yıldızı Britney Spears tarafından

and sold for several hundreds of dollars.

çiğnenmiş bir sakızdı ve yüzlerce dolara satıldı.

And in fact, there's a thriving market

Ve tapınılan insanların kısmen yediği

in the partially eaten food of beloved people.

besinlerle ilgili gelişmekte olan bir pazar bile var.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

The shoes are perhaps the most valuable of all.

Bu ayakkabılar belki de tüm ayakkabıları arasında

According to an unconfirmed report,

en değerli olanı.Doğrulanmamış bir kaynağa göre,

a Saudi millionaire offered 10 million dollars

bir Suudi milyoner bu ayakkabılar için

for this pair of shoes.

10 milyon dolar önerdi.

They were the ones thrown at George Bush

Yıllar önce Irak'taki bir basın toplantısında

at an Iraqi press conference several years ago.

George Bush'a atılan ayakkabılardı onlar.

(Applause)

(Alkışlar)

Now this attraction to objects

Şimdi, nesnelerle ilgili bu çekim gücü

doesn't just work for celebrity objects.

sadece ünlü insanlara ait olmayla ilgili değildir.

Each one of us, most people,

Her birimiz, insanların çok büyük bir bölümü,

have something in our life that's literally irreplaceable,

hayatımızdaki değeri onun geçmişiyle kaim olan,

in that it has value because of its history --

yerine yenisi konulamayacak bir şeylere sahibiz

maybe your wedding ring, maybe your child's baby shoes --

bu bir evlilik yüzüğü olabilir, çocuğunuzun bebeklik

so that if it was lost, you couldn't get it back.

ayakkabıları olabilir-- ki kaybolduğunda yerine koyamazsınız.

You could get something that looked like it or felt like it,

Onun gibi görünen ya da onun gibi hissettiren

but you couldn't get the same object back.

bir şey bulabirsiniz ama aynı şeyi yerine koyamazsınız.

With my colleagues George Newman and Gil Diesendruck,

Meslekdaşlarım George Newman ve Gil Diesendruck' la

we've looked to see what sort of factors, what sort of history, matters

birlikte insanların sevdiği nesneler için hangi faktörlerin,

for the objects that people like.

hangi geçmişin önem taşıdığına baktık.

So in one of our experiments,

Bu tür deneysel çalışmalarımızdan birinde,

we asked people to name a famous person who they adored,

İnsanlara hayran oldukları ünlü birinin adını sorduk,

a living person they adored.

hayran oldukları yaşayan birinin.

So one answer was George Clooney.

Yanıtlardan biri George Clooney idi.

Then we asked them,

Sonra şunu sorduk,

"How much would you pay for George Clooney's sweater?"

" George Clooney'in süveterine ne kadar

And the answer is a fair amount --

para verirdiniz?" Ve cevap iyi bir miktardı--

more than you would pay for a brand new sweater

yepyeni bir süvetere ya da hayran olmadığınız

or a sweater owned by somebody who you didn't adore.

birisine ait olan bir süvetere ödeyebileceğiz

Then we asked other groups of subjects --

miktardan fazla.Sonra bunu farklı denek gruplarına,

we gave them different restrictions

onlara farklı sınırlamalar

and different conditions.

ve farklı senaryolar vererek sorduk.

So for instance, we told some people,

Mesela, bazı insanlara dedik ki,

"Look, you can buy the sweater,

" Bak, süveteri satın alabilirsin,

but you can't tell anybody you own it,

ama hiç kimseye sana ait olduğunu

and you can't resell it."

söylemeyeceksin ve onu satmayacaksın."

That drops the value of it,

Bu onun değerini düşürür, bu da onu neden sevdiğimizle

suggesting that that's one reason why we like it.

ilgili bir açıklama telkin ediyor. Ama gerçekten bir etki

But what really causes an effect

yaratan insanlara şunu söylemenizdir

is you tell people, "Look, you could resell it, you could boast about it,

" Bak, onu geriye satabilirsin, onunla

but before it gets to you,

ilgili böbürlenebilirsin ama o sana gelmeden önce

it's thoroughly washed."

adamakıllı yıkanmıştı."

That causes a huge drop in the value.

Bu değerde büyük bir düşüşe yol açar. Karımın söylediği gibi

As my wife put it, "You've washed away the Clooney cooties."

" Clooney' in bitlerinden temizlenmiştir de ondan".

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So let's go back to art.

Haydi sanata geri dönelim.

I would love a Chagall. I love the work of Chagall.

Chagall'a hayranımdır. Chagall eserlerine hayranım.

If people want to get me something at the end of the conference,

Eğer (bu) konferansın sonunda bana bir şey

you could buy me a Chagall.

vermek istiyorsanız bana bir Chagall satın alın.

But I don't want a duplicate,

Ama kopya istemem, aradaki farkı

even if I can't tell the difference.

söyleyemesem de (istemem).

That's not because, or it's not simply because,

Bunun nedeni snob olmam ve orijinaline sahip olacağım için

I'm a snob and want to boast about having an original.

övünmeyi istemem değil, ya da neden basitçe bu değil.

Rather, it's because I want something that has a specific history.

Daha çok, özel hikayesi olan bir şeyi istediğimden.

In the case of artwork,

Sanat eserleri özelinde,

the history is special indeed.

hikaye gerçekten özel bir öneme sahiptir..

The philosopher Denis Dutton

Filozof Denis Dutton

in his wonderful book "The Art Instinct"

" Sanat İçgüdüsü" isimli harika kitabında

makes the case that, "The value of an artwork

konuyu şöyle koyar, " Bir sanat eserinin değeri onun

is rooted in assumptions about the human performance underlying its creation."

yaratılışındaki insan gayreti hakkındaki varsayımlara dayanır."

And that could explain the difference

Ve bu orijinal ve taklid

between an original and a forgery.

arasındaki farkı açıklayabilir.

They may look alike, but they have a different history.

Birbirlerine benzeyebilirler ancak hikayeleri farklıdır.

The original is typically the product of a creative act,

Orijinal olan tipik olarak yaratıcı eylemin ürünüdür,

the forgery isn't.

taklid değildir.

I think this approach can explain differences

Bence bu insanların sanatı değerlendirmeleri

in people's taste in art.

arasındaki farkı açıklar.

This is a work by Jackson Pollock.

Bu Jackson Pollock' un bir çalışması.

Who here likes the work of Jackson Pollock?

Buradakilerden Jackson Pollock'un sanatını sevenler kimler ?

Okay. Who here, it does nothing for them?

Tamam. Onun kendileri için bir anlam ifade etmediği kimler?

They just don't like it.

Onlar onu sevmiyor.

I'm not going to make a claim about who's right,

Kimin doğru olduğu konusunda bir iddiam olmayacak,

but I will make an empirical claim

ama insanların içgüdüleriyle ilgili

about people's intuitions,

tecrübeye dayalı bir iddiam olacak,

which is that, if you like the work of Jackson Pollock,

o da şu, eğer Jackson Pollock'un çalışmalarını seviyorsanız,

you'll tend more so than the people who don't like it

siz bu çalışmaları yaratmanın zor olduğuna,

to believe that these works are difficult to create,

bir yığın zaman ve enerji ve yaratıcı enerji

that they require a lot of time and energy

gerektirdiğine, onun çalışmalarını sevmeyen insanlara

and creative energy.

oranla daha fazla inanma eğiliminde olacaksınızdır.

I use Jackson Pollock on purpose as an example

Jackson Pollock örneğini kasıtlı olarak kullandım

because there's a young American artist

çünkü Jackson Pollock' un stiline çok yakın

who paints very much in the style of Jackson Pollock,

biçimde resim yapan genç bir Amerikalı sanatçı var

and her work was worth

ve onun çalışması

many tens of thousands of dollars --

kendisinin çok genç olmasından dolayı

in large part because she's a very young artist.

özellikle değerli bulundu--onbinlerce dolar--

This is Marla Olmstead

İşte çalışmalarının çok büyük bir bölümünü

who did most of her work when she was three years old.

üç yaşındayken yapan Marla Olmstead.

The interesting thing about Marla Olmstead

Marla Olmstead' le ilgili enteresan konu şu ki

is her family made the mistake

Ailesi evlerine televizyon programı

of inviting the television program 60 Minutes II into their house

60 Dakika II ' yi, onun resim yapışını

to film her painting.

filme çektirmek üzere davet etti.

And they then reported that her father was coaching her.

Ve sonrasında onlar da babasının ona yardım ettiğini

When this came out on television,

haber yaptılar.Bu haber televizyonda yayınlanınca,

the value of her art dropped to nothing.

sanatını değeri sıfırlandı.

It was the same art, physically,

Fiziksel olarak aynı sanattı,

but the history had changed.

ancak hikayesi değişmişti.

I've been focusing now on the visual arts,

Şimdilerde görsel sanatlar üzerine yoğunlaşıyorum,

but I want to give two examples from music.

ama müzikle ilgili iki örnek vermek isterim.

This is Joshua Bell, a very famous violinist.

Bu Joshua Bell, çok meşhur bir kemancı.

And the Washington Post reporter Gene Weingarten

Ve Washington Post muhabiri Gene Weingarten

decided to enlist him for an audacious experiment.

kendisini cüretkar bir denemede kullanmaya

The question is: How much would people like Joshua Bell,

karar verdi.Soru şuydu : İnsanlar Joshua Bell' i ,

the music of Joshua Bell,

Joshua Bell' in müziğini, onu dinlediklerini

if they didn't know they were listening to Joshua Bell?

bilmeden dinlediklerinde onu ne kadar sevebilir?

So he got Joshua Bell to take his million dollar violin

Ve Joshua Bell' i, milyon dolarlık kemanını alarak

down to a Washington D.C. subway station

bir Washington D.C. metro istasyonuna gitmeye

and stand in the corner and see how much money he would make.

ve köşede dikilerek ne kadar para kazanabileceğini

And here's a brief clip of this.

görmeye ikna etti. Ve bu da onun kısa bir klibi.

(Violin music)

(Keman Müziği)

After being there for three-quarters of an hour,

Orada 45 dakika durduktan sonra

he made 32 dollars.

32 dolar kazandı.

Not bad. It's also not good.

Kötü değil. İyi de değil aynı zamanda.

Apparently to really enjoy the music of Joshua Bell,

Aşikar biçimde Joshua Bell' in müziğinin gerçekten

you have to know you're listening to Joshua Bell.

tadını çıkarmak için Joshua Bell' i dinliyor olduğunuzu bilmelisiniz.

He actually made 20 dollars more than that,

O esasında 20 dolar daha fazla kazandı,

but he didn't count it.

ama bunu (kazanmış olduğuna) katmadı.

Because this woman comes up --

Ortaya çıkan bu kadın yüzünden--

you see at the end of the video -- she comes up.

bakın videonun sonunda---o görünen kadın

She had heard him at the Library of Congress a few weeks before

O bir kaç hafta önce Kongre Kütüphanesindeki

at this extravagant black-tie affair.

smokin giyilen gösterişli toplantıda onu dinlemişti.

So she's stunned that he's standing in a subway station.

Bu nedenle, metro istasyonunda dikildiğini

So she's struck with pity.

görünce şaşakalır. Acıma hissiyle sarsılır.

She reaches into her purse and hands him a 20.

Çantasına uzanır ve ona bir 20'lik verir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Applause)

(Alkışlar)

The second example from music

Müzikten ikinci örnek

is from John Cage's modernist composition,

John Cage' in modernist kompozisyonu

"4'33"."

" 4'33".

As many of you know,

Çoğunuzun bildiği gibi,

this is the composition where the pianist sits at a bench,

bu kompozisyonda piyanist koltuğuna oturur,

opens up the piano

piyanoyu açar

and sits and does nothing for four minutes and 33 seconds --

ve oturur ve dört dakika ve 33 saniye boyunca

that period of silence.

hiç bir şey yapmaz-- bir sessizlik periyodu.

And people have different views on this.

Ve insanların bunun üzerine farklı görüşleri vardır.

But what I want to point out

Ama benim burada işaret etmek istediğim,

is you can buy this from iTunes.

bunu iTunes' tan satın alabileceğinizdir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

For a dollar 99,

Bir doksan dokuz' a

you can listen to that silence,

bu sessizliği dinleyebilirsiniz,

which is different than other forms of silence.

ki sessizliğin diğer şekillerinden farklıdır.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Now I've been talking so far about pleasure,

Şimdiye kadar haz hakkında konuşmuş bulunuyorum,

but what I want to suggest

ama söylediklerimin hepsinin

is that everything I've said applies as well to pain.

acı çekme için de geçerli olduğunu söylemek isterim.

And how you think about what you're experiencing,

Ve ne yaşadığınız hakkındaki düşüncelerinizde

your beliefs about the essence of it,

onun içeriği hakkındaki inançlarınız

affect how it hurts.

ne kadar acı verdiğine etki eder.

One lovely experiment

Kurt Gray ve Dan Wegner tarafından yapılan

was done by Kurt Gray and Dan Wegner.

güzel bir deneyde

What they did was they hooked up Harvard undergraduates

Harvard'lı üniversite öğrencileri

to an electric shock machine.

elektrik şoku üreten bir makinaya bağlanır.

And they gave them a series of painful electric shocks.

Ve onlara bir dizi ağrılı elektrik şoku uygulanır.

So it was a series of five painful shocks.

Toplamda beş ağrılı şokun olduğu bir seri.

Half of them are told that they're being given the shocks

Onların yarısına şokların

by somebody in another room,

diğer odada bulunan birisi tarafından,

but the person in the other room doesn't know they're giving them shocks.

şok verdiğini bilmeden ve hiç bir artniyeti olmadan

There's no malevolence, they're just pressing a button.

sadece butona basarak verildiği söylenir.

The first shock is recorded as very painful.

İlk şok çok ağrılı olarak kaydedilir.

The second shock feels less painful, because you get a bit used to it.

İkinci şok biraz alışkanlık nedeniyle daha az ağrı uyandırır.

The third drops, the fourth, the fifth.

Üçüncüde tepki düşer, dördüncü ve beşincide de.

The pain gets less.

Ağrı giderek azalır.

In the other condition,

Diğer bölümde,

they're told that the person in the next room

yandaki odadaki kişinin

is shocking them on purpose -- knows they're shocking them.

şokları kasten ve bilerek verdiği söylenir.

The first shock hurts like hell.

Birinci şok felaket biçimde acıtır.

The second shock hurts just as much,

İkinci şok aynen onun gibi acı verir,

and the third and the fourth and the fifth.

ve üç ve dört ve de beş de.

It hurts more

Eğer birinin bu işi amaçlı olarak

if you believe somebody is doing it to you on purpose.

yaptığını bilirseniz daha fazla canınız acır.

The most extreme example of this

Bununla ilgili en aşırı örnekte

is that in some cases,

bazı vakalarda normal koşullar

pain under the right circumstances

altında acı olarak hissedilen şey

can transform into pleasure.

hazza dönüşür.

Humans have this extraordinarily interesting property

Bu sıradışı enteresanlığa sahip olan insanlar

that will often seek out low-level doses of pain

sıklıkla kontrollu bir düşük dozlu

in controlled circumstances

ağrı-acı arayışı içine girer

and take pleasure from it --

ve bundan da haz duyarlar,

as in the eating of hot chili peppers

küçük acı kırmızı biberleri yemelerinde

and roller coaster rides.

ve lunaparklarda tehlikeli araçlara binmelerinde

The point was nicely summarized

olduğu gibi.Şair John Milton

by the poet John Milton

" Zihin öyle kendine has bir alandır ki,

who wrote, "The mind is its own place,

bu alan içinde cehennemi cennet

and in itself can make a heaven of hell,

ve cenneti cehennem yapabilir." derken

a hell of heaven."

konu (zaten) güzel bir şekilde özetlenmişti.

And I'll end with that. Thank you.

Ve bununla bitireceğim. Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)