The secrets of learning a new language | Lýdia Machová | TED

Аудармашы: Жарас Джайлыбаев Редактор: Askhat Yerkimbay

Шет тілдерін үйренгенді жақсы көремін.

Ұнайтындығы сондай, әр екі жыл сайын жаңа тіл үйренемін,

қазір сегізіншісін үйренудемін.

I love learning foreign languages.

Адамдар бұл жайлы білгенде, сұрайтыны:

In fact, I love it so much that I like to learn a new language every two years,

«қалай істедің?» «құпиясы неде?».

Шынында, көп жылдан бергі жауабым:

currently working on my eighth one.

When people find that out about me, they always ask me,

«білмеймін», «жай тіл үйренген ұнайды».

"How do you do that? What's your secret?"

Бірақ адамдар бұл жауабыма еш риза болмады.

And to be honest, for many years, my answer would be,

Олар неге бір тіл үйрену үшін көп жыл жұмсайтынын,

"I don't know. I simply love learning languages."

онда да еркін емес,

But people were never happy with that answer.

ал менің бірінен соң бірін үйренгенімді білгісі келді.

They wanted to know why they are spending years trying to learn even one language,

Олар көп тілде сөйлейтін полиглоттардың құпиясын білгісі келді.

never achieving fluency,

Шындығында, басқа полиглоттардың қалай үйренетіні маған да қызық болды.

and here I come, learning one language after another.

They wanted to know the secret of polyglots,

Барлығымызға ортақ дүние не?

people who speak a lot of languages.

Басқаларға қарағанда, біздің тез үйренуімізге не себеп?

And that made me wonder, too,

how do actually other polyglots do it?

Себебін білу үшін өзім сияқтылармен кездесемін деп шештім.

What do we have in common?

And what is it that enables us

Көп полиглотты кездестіруге қолайлы жер —

to learn languages so much faster than other people?

жүздеген тіл үйренушілер тәжірибе жинау үшін

I decided to meet other people like me and find that out.

бір жерге жиналатын мерекелер.

Әлемде полиглоттар үшін ұйымдастырылатын бірнеше мереке бар,

The best place to meet a lot of polyglots

is an event where hundreds of language lovers

сонда барып, полиглоттардан қандай әдіс қолданатынын сұрауды жөн көрдім.

meet in one place to practice their languages.

Мен кездескен ирландиялық Беннидің әдісі — сөйлесуді бірінші күннен-ақ бастау.

There are several such polyglot events organized all around the world,

and so I decided to go there

and ask polyglots about the methods that they use.

Ол тілашардан бірнеше тіркесті үйренеді де,

And so I met Benny from Ireland,

сол тілде сөйлейтіндерге барып, дереу әңгімелесуді бастап кетеді.

who told me that his method is to start speaking from day one.

Күніне 200 қате жіберсе де, бәрібір,

He learns a few phrases from a travel phrasebook

өйткені ол өзіне берілген жауап арқылы үйренуде.

and goes to meet native speakers

and starts having conversations with them right away.

Бір жақсысы, оған көп саяхатқа шығудың керегі шамалы,

He doesn't mind making even 200 mistakes a day,

өйткені жайлы бөлмеңізден шықпай-ақ,

because that's how he learns, based on the feedback.

интернетте шетелдіктермен оңай сөйлесе аласыз.

And the best thing is, he doesn't even need to travel a lot today,

Орыс тілін өте қызық әдіспен меңгерген бразилиялық Лукаспен кездестім.

because you can easily have conversations with native speakers

Skype-та орысша сөйлейтін кездейсоқ жүздеген адамды достығына қосып,

from the comfort of your living room, using websites.

I also met Lucas from Brazil

who had a really interesting method to learn Russian.

біреуімен сөйлесу терезесін ашып,

He simply added a hundred random Russian speakers on Skype as friends,

орысша «сәлем» деп жазады.

Оған «сәлем, қалайсың?» деген жауап келеді.

and then he opened a chat window with one of them

Лукас мұны көшіріп, тағы бір терезедегі басқа адамға жібереді.

and wrote "Hi" in Russian.

«Менде бәрі жақсы, рахмет, сен қалайсың?» деген жауап береді.

And the person replied, "Hi, how are you?"

Lucas copied this and put it into a text window with another person,

Лукас мұны бірінші адамға жібереді.

Осылай бірін-бірі танымайтын екі адам бұл жағдайды білмей сөйлесе берген.

and the person replied, "I'm fine, thank you, and how are you?"

Lucas copied this back to the first person,

(Күлкі)

Кейін ол өзі жазып үйренді, өйткені осылай көп сөйлесудің арқасында

and in this way, he had two strangers have a conversation with each other

орысша әңгімелесудің әдетте қалай басталатынын біліп алды.

without knowing about it.

(Laughter)

Мықты әдіс емес пе, солай ғой?

And soon he would start typing himself,

Мен кездескен полиглоттар тілдің әуезділігіне еліктеп үйреніп бастаған,

because he had so many of these conversations

that he figured out how the Russian conversation usually starts.

біразы жиі айтылатын 500 сөзді үйренген,

What an ingenious method, right?

And then I met polyglots who always start by imitating sounds of the language,

біразы тек грамматиканы үйренуден бастаған.

and others who always learn the 500 most frequent words of the language,

Жүз полиглоттан жаңа тілді үйренудің жүз түрлі әдісін естуге болады.

and yet others who always start by reading about the grammar.

Әрқайсының тіл үйренуде бірегей әдістері бар,

If I asked a hundred different polyglots,

және әрқайсымыз түбінде бірнеше тілді еркін меңгеріп шығамыз.

I heard a hundred different approaches to learning languages.

Everybody seems to have a unique way they learn a language,

Өздерінің әдістерін айтқан полиглоттарды тыңдаған кезде,

and yet we all come to the same result of speaking several languages fluently.

кенеттен барлығымызға ортақ дүниені айқын түсіндім:

And as I was listening to these polyglots telling me about their methods,

біз тіл үйренудің ләззатын оңай тауып алдық.

it suddenly dawned on me:

the one thing we all have in common

Барлық полиглоттар тіл үйренуді көңіл көтеру сияқты талқылап жатты.

is that we simply found ways to enjoy the language-learning process.

Олардың жайнаған жүздерін

түрлі-түсті грамматика кестесін,

All of these polyglots were talking about language learning

қолдан жасалған тіл үйрену карталарын,

үйренген тілдерінің статистикасын қосымшадан көрсеткенде,

as if it was great fun.

You should have seen their faces

тіпті шет тіліндегі рецептпен ас пісіруді қалай сүйетінін айтқанда көруге болады.

when they were showing me their colorful grammar charts

and their carefully handmade flash cards,

and their statistics about learning vocabulary using apps,

Әрқайсысы әртүрлі әдіс жасайды, бірақ өздері содан рахаттанады.

or even how they love to cook based on recipes in a foreign language.

Өзім де осылай тіл үйренгенімді түсіндім.

All of them use different methods,

Испан тілін үйренгенде оқулықтағы мәтіннен жалығып кеттім.

but they always make sure it's something that they personally enjoy.

Теміржол бекетіне жол сілтеуді сұраған Хосе жайлы кім оқығысы келсін, рас па?

I realized that this is actually how I learn languages myself.

When I was learning Spanish, I was bored with the text in the textbook.

Одан да Хәрри Поттерді оқығым келді: бала күнімнен бері сүйікті кітабым,

I mean, who wants to read about Jose

бірнеше рет оқығаным тағы бар.

asking about the directions to the train station. Right?

Солай Хәрри Поттердің испаншасын тауып, оқи бастадым.

I wanted to read "Harry Potter" instead,

Әрине, басында айтарлықтай ештеңе түсінбедім.

because that was my favorite book as a child,

and I have read it many times.

Сүйікті кітабымды оқуды жалғастыра бердім.

So I got the Spanish translation of "Harry Potter" and started reading,

Кітаптың соңын еш қиындықсыз түгелдей түсіне бастадым.

and sure enough, I didn't understand almost anything at the beginning,

Неміс тілін үйренгенде де осы жағдай қайталанды.

but I kept on reading because I loved the book,

Сүйікті ситкомым «Friends» неміс тілінде көре бастағанда түсініксіз болды.

and by the end of the book, I was able to follow it almost without any problems.

And the same thing happened when I was learning German.

Бір сөздің аяқталып, екіншісінің қалай басталатынын білмедім.

I decided to watch "Friends," my favorite sitcom, in German,

Күн сайын көруді тоқтатпадым, өйткені бұл — «Friends».

and again, at the beginning it was all just gibberish.

Барлық тілде көре аламын. Қатты жақсы көремін.

I didn't know where one word finished and another one started,

Екінші немесе үшінші маусымнан соң, олардың әңгімесін түсіне бастадым.

but I kept on watching every day because it's "Friends."

Басқа полиглоттармен кездескен соң, мынаны түсіндім:

I can watch it in any language. I love it so much.

And after the second or third season,

біз данышпан емеспіз

seriously, the dialogue started to make sense.

және тіл үйренудің оңай жолы жоқ.

Үйренуден ләззат алудың жолын таптық,

I only realized this after meeting other polyglots.

мектепте зеріктіретін тіл үйрену сабағын

We are no geniuses

and we have no shortcut to learning languages.

күнде қайталағымыз келетін әдетке айналдырдық.

We simply found ways how to enjoy the process,

Сөздерді қағазға жазғыңыз келмесе, қосымшаға жазуыңызға болады.

how to turn language learning from a boring school subject

Оқулықтағы іш пыстыратын материалдарды тыңдағыңыз келмесе,

into a pleasant activity which you don't mind doing every day.

YouTube-тан қызық контент табыңыз немесе әртүрлі тілдегі подкастарды тыңдаңыз.

If you don't like writing words down on paper,

you can always type them in an app.

Егер тұйық адам болып,

If you don't like listening to boring textbook material,

сол тілде сөйлейтін адамдармен қазір сөйлесе алмайтын болсаңыз,

find interesting content on YouTube or in podcasts for any language.

өз-өзіңізбен сөйлесіп көруіңізге болады.

Бөлмеңізде қымсынбай өз-өзіңізбен сөйлесіп,

If you're a more introverted person

апта жоспарыңызды, күніңіздің қалай өткенін әңгімелеп,

and you can't imagine speaking to native speakers right away,

телефондағы кез келген суретті

you can apply the method of self-talk.

қиялыңыздағы досыңызға сипаттап берсеңіз болады.

You can talk to yourself in the comfort of your room,

describing your plans for the weekend, how your day has been,

Полиглоттар тілді осылай үйренеді.

or even take a random picture from your phone

Бір жақсысы, бұл үйренгісі келген барлық адамның қолынан келеді.

and describe the picture to your imaginary friend.

This is how polyglots learn languages,

Басқа полиглоттармен кездескенде

and the best news is, it's available to anyone

тіл үйрену үшін оның ләззатын сезінудің маңызды екенін түсіндім,

who is willing to take the learning into their own hands.

Бірақ бұл қуаныштың өзі толық жеткілікті емес.

So meeting other polyglots helped me realize

that it is really crucial to find enjoyment

Егер шет тілін еркін меңгергіңіз келсе, мына үш ұстанымға берік болу керек.

in the process of learning languages,

but also that joy in itself is not enough.

Біріншіден, сізге пайдалы әдіс керек.

If you want to achieve fluency in a foreign language,

Ертең болатын сынақ үшін бір бет сөзді жаттауға тырыссаңыз,

you'll also need to apply three more principles.

ол сөздер қысқа мерзімді жадыңызда сақталады да,

First of all, you'll need effective methods.

бірнеше күннен кейін ұмытып кетесіз.

Алайда ол сөздерді жадыңызда ұзақ сақтағыңыз келсе,

If you try to memorize a list of words for a test tomorrow,

араға уақыт салу әдісін қолданып, бірнеше күн қайталау керек.

the words will be stored in your short-term memory

and you'll forget them after a few days.

If you, however, want to keep words long term,

Осы жүйеге негізделген Anki, Memrise қосымшаларын қолдануыңызға болады,

you need to revise them in the course of a few days repeatedly

немесе полиглоттар көп қолданатын «Алтын тізім» әдісін қолданып,

using the so-called space repetition.

дәптерге сөздерді жазсаңыз болады.

You can use apps which are based on this system such as Anki or Memrise,

Қай әдістің пайдалы әрі оңай екенін білмесеңіз,

or you can write lists of word in a notebook using the Goldlist method,

полиглоттардың YouTube-тағы арналарын,

which is also very popular with many polyglots.

сайттарын қарап,

олардан шабыт алыңыз.

If you're not sure which methods are effective and what is available out there,

Оларға әсер етсе, сізге де көмектесуі керек.

just check out polyglots' YouTube channels and websites

Үшінші ұстаным – жүйелі түрде оқуды қолға алу.

and get inspiration from them.

If it works for them, it will most probably work for you too.

Қолымыз бос емес, тіл үйренуге мүлде уақыт жоқ.

The third principle to follow

Жоспар құрсақ, уақыт таба аламыз.

is to create a system in your learning.

We're all very busy and no one really has time to learn a language today.

Таңертең әдеттегіден 15 минут ерте тұра аласыз ба?

Бұл сөз жаттауға тамаша уақыт болар еді.

But we can create that time if we just plan a bit ahead.

Көлігіңізбен жолда бара жатып, подкаст тыңдай аласыз ба?

Can you wake up 15 minutes earlier than you normally do?

Тамаша, осылай тыңдау дағдыңызды жетілдірер едіңіз.

That would be the perfect time to revise some vocabulary.

Қосымша уақытқа жоспар құрмай да, көп іс тындыра аламыз,

Can you listen to a podcast on your way to work while driving?

жұмысқа бара жатқан жолда, үй шаруасын істеп жүріп, подкаст тыңдай аламыз.

Well, that would be great to get some listening experience.

There are so many things we can do without even planning that extra time,

Маңыздысы, үйрену үшін жоспар құру керек.

«Сейсенбі және бейсенбі күндері досыммен 20 минут сөйлесуді жетілдіремін.

such as listening to podcasts on our way to work

or doing our household chores.

The important thing is to create a plan in the learning.

Таңғы ас ішіп отырып, YouTube-тан видео қараймын».

"I will practice speaking every Tuesday and Thursday

Үйренуге жоспар құрсаңыз,

with a friend for 20 minutes.

қосымша уақыттың қажеті жоқ,

I will listen to a YouTube video while having breakfast."

өйткені ол әр күніңіздің бір бөлігіне айналады.

If you create a system in your learning,

Қорыта келе, тілді еркін меңгергіңіз келсе, шыдамды болуыңыз да керек.

you don't need to find that extra time,

because it will become a part of your everyday life.

Екі айда тіл үйрену мүмкін емес,

And finally, if you want to learn a language fluently,

бірақ күн сайын аз да болса

you need also a bit of patience.

оқысаңыз, екі айда айтарлықтай жетістікке жетуге болады.

It's not possible to learn a language within two months,

Жетістіктен басқа дүние бізді қанаттандыра алмайды.

but it's definitely possible to make a visible improvement in two months,

Friends-ты немісше қарап отырғанда

if you learn in small chunks every day in a way that you enjoy.

бірінші рет әзіл түсінгенім әлі жадымда жаңғырып тұр.

And there is nothing that motivates us more

Қуанғаным сонша, шабыттанып, сол күні әдеттегіден 2 бөлім көп қарадым.

than our own success.

I vividly remember the moment

when I understood the first joke in German when watching "Friends."

Көруді жалғастырып,

бұрынғыдан да көбірек түсініп, кішкентай жетістіктерден соң,

I was so happy and motivated

that I just kept on watching that day two more episodes,

бірте-бірте ойымды еркін, толық жеткізе алатын деңгейге жеттім.

and as I kept watching,

I had more and more of those moments of understanding, these little victories,

Бұл – ғажап сезім.

and step by step, I got to a level where I could use the language

Бұл сезімге құштарлығым сондай:

әр екі жыл сайын жаңа тіл үйренемін.

freely and fluently to express anything.

Барлық полиглоттың сыры осы.

This is a wonderful feeling.

Белгілі бір уақытта жүйелі түрде рахаттанып оқитын пайдалы әдісті табыңыз,

I can't get enough of that feeling,

and that's why I learn a language every two years.

So this is the whole polyglot secret.

осылайша полиглоттар жылдар бойы емес, бірнеше айдың ішінде тіл үйренеді.

Find effective methods which you can use systematically

over the period of some time in a way which you enjoy,

Қазір кейбіріңіз ойлауыңыз мүмкін:

«Тіл үйренуден ләззат алу қандай ғажап,

and this is how polyglots learn languages within months, not years.

бірақ негізгі құпиясы, полиглоттар – сіздер,

басқаларға қарағанда, ерекше дарынды емессіздер ме?»

Now, some of you may be thinking,

"That's all very nice to enjoy language learning,

Тамаша! Бірақ мен Бенни мен Лукас жайлы бір нәрсені айтпадым.

but isn't the real secret that you polyglots

Бенни мектепте 11 жыл гэл ирланд тілін, бес жыл неміс тілін оқыған.

are just super talented and most of us aren't?"

Well, there's one thing I haven't told you about Benny and Lucas.

Тіпті мектеп бітіргенде де ол тілдерде сөйлей алмаған.

Benny had 11 years of Irish Gaelic and five years of German at school.

21 жасында «қанында тіл үйрену жоқ»,

басқа тілдерде сөйлей алмаймын деп ойлайды.

He couldn't speak them at all when graduating.

Тіл үйренудің жолдарын іздеп,

Up to the age of 21, he thought he didn't have the language gene

сол тілде сөйлейтіндерден кері жауап алатын

and he could not speak another language.

Бенни қазір 10 тілде көсіліп сөйлейді.

Then he started to look for his way of learning languages,

which was speaking to native speakers and getting feedback from them,

Лукас мектепте 10 жыл бойы ағылшын тілін үйренгісі келген.

and today Benny can easily have a conversation in 10 languages.

Сыныбында ең нашар оқитын оқушылардың бірі болған.

Достары, тіпті, мазақтап,

оған орысша оқулық әкеліп берген.

Lucas tried to learn English at school for 10 years.

Олардың ойынша, ол ешқашан тіл үйрене алмайды, басқа тілді де.

He was one of the worst students in class.

Кейін Лукас тәжірибе мен әдісті бастайды:

His friends even made fun of him

and gave him a Russian textbook as a joke

өзінің жолын іздейді,

because they thought he would never learn that language, or any language.

мысалы, Skype-та танымайтын адамдармен сөйлесу.

And then Lucas started to experiment with methods,

10 жылдан кейін Лукас 11 тілде еркін сөйлейді.

looking for his own way to learn,

for example, by having Skype chat conversations with strangers.

Керемет емес пе?!

And after just 10 years,

Тамаша, мен мұндай ғажайыпты күнде көремін.

Lucas is able to speak 11 languages fluently.

Тіл маманы ретінде, адамдарға өздігінен тіл үйренуге көмектесемін,

Does that sound like a miracle?

сондықтан әрқашан көремін.

Well, I see such miracles every single day.

Адамдар тіл үйрену үшін 5, 10, тіпті 20 жылын жұмсайды,

As a language mentor,

кенеттен үйренуді өз қолдарына алып,

I help people learn languages by themselves,

and I see this every day.

People struggle with language learning for five, 10, even 20 years,

өздері ләззат алатын дүниелерді, тиімдірек әдістерді қолданып,

өздерінің оқуына сүйсініп,

and then they suddenly take their learning into their own hands,

жетістіктерін бағалайды,

start using materials which they enjoy, more effective methods,

кенеттен өмір бойы қолы жетпеген тілге деген дарынын сиқырмен тауып алады.

or they start tracking their learning

so that they can appreciate their own progress,

Тіл үйренуге күш салып,

and that's when suddenly

бірақ салың суға кетіп, тіл үйрену қиын,

they magically find the language talent that they were missing all their lives.

тілге деген икемім жоқ деп ойласаңыз,

тағы да қайталап көріңіз.

So if you've also tried to learn a language

Тілді еркін меңгеру үшін, бәлкім, сізге ләззаты мол әдіс жетіспей тұрған шығар.

and you gave up, thinking it's too difficult

or you don't have the language talent,

Бәлкім сізге полиглот болу үшін бір ғана әдіс жетіспей жүрген шығар.

give it another try.

Maybe you're also just one enjoyable method away

Рақмет.

(Қол шапалақтау)

from learning that language fluently.

Maybe you're just one method away from becoming a polyglot.

Thank you.

(Applause)