Lightning calculation and other "mathemagic" | Arthur Benjamin

Translator: Aaron Erlich Reviewer: Zakaria Babutsidze

Good morning, ladies and gentlemen.

დილა მშვიდობისა, ქალბატონებო და ბატონებო.

My name is Art Benjamin, and I am a "mathemagician."

ჩემი სახელია არტ (არტურ) ბენჯამინი და მე ვარ ”მათე-მაგი.”

What that means is, I combine my loves of math and magic

ეს კი იმას ნიშნავს, რომ მე ერთმანეთს ვუთავსებ მათემატიკისა და მაგიის სიყვარულს,

to do something I call "mathemagics."

რომ შევქმნა ”მათე-მაგია.”

But before I get started, I have a quick question for the audience.

მაგრამ სანამ დავიწყებდე, ერთი შეკითხვა მაქვს აუდიტორიასთან.

By any chance, did anyone happen

შემთხვევით ვინმეს ხომ არ

to bring with them this morning a calculator?

წამოგიღიათ კალკულატორი ამ დილით?

Seriously, if you have a calculator with you, raise your hand.

სერიოზულად გეკითხებით, თუ ვინმეს თან გაქვთ კალკულატორი, ხელი აწიეთ, აწიეთ ხელი.

Raise your hand. Did your hand go up?

მე ვაპირებდი -- თქვენ აწიეთ ხელი?

Now bring it out, bring it out. Anybody else?

ამოიღეთ კალკულატორი, ამოიღეთ. კიდევ ვის გაქვთ?

I see, I see one way in the back.

აი, აი, კიდევ ერთს ვხედავ უკანა რიგში.

You sir, that's three.

თქვენ, ბატონო, ეს უკვე სამი.

And anybody on this side here?

და აქეთ მხარეს აქვს ვინმეს?

OK, over there on the aisle.

კარგი, თქვენ მანდ, ნაპირში რომ ზიხართ. თქვენ ოთხს კალკულატორებით

Would the four of you please bring out your calculators,

გთხოვთ, ამოხვიდეთ სცენაზე.

then join me up on stage.

Let's give them a nice round of applause.

მოდით, ტაშით გავამხნევოთ მოხალისეები.

(Applause)

(ტაში)

That's right.

ძალიან კარგი. ახლა კი, რადგანაც არ მქონია

Now, since I haven't had the chance to work with these calculators,

ამ კალკულატორებთან მუშაობის საშუალება, ჯერ უნდა დავრწმუნდე,

I need to make sure that they are all working properly.

რომ ყველა მათგანი ნამდვილად მუშაობს.

Would somebody get us started by giving us a two-digit number, please?

დასაწყისისთვის ვინმე ხომ არ გვიკარნახებდა

რომელიმე ორნიშნა რიცხვს?

How about a two-digit number?

ორნიშნა რიცხვი?

Audience: 22.

აუდიტორია: 22.

AB: 22. And another two-digit number, sir?

არტურ ბენჯამინი (ა.ბ.): 22. კიდევ ერთი ორნიშნა რიცხვი, ბატონო?

Audience: 47.

აუდიტორია: 47

AB: Multiply 22 times 47, make sure you get 1,034,

ა.ბ.: 47 გაამრავლეთ 22-ზე. დარწმუნდით, რომ მიიღეთ 1034,

or the calculators are not working.

წინააღმდეგ შემთხვევაში კალკულატორები არ მუშაობს. ყველამ მიიღო 1034? 1034?

Do all of you get 1,034? 1,034?

Volunteer: No.

ქალბატონი: არა.

AB: 594. Let's give three of them a nice round of applause there.

ა.ბ.: 594. მოდით, დანარჩენ სამს დავუკრათ ტაში.

(Applause)

(ტაში)

Would you like to try a more standard calculator, just in case?

ჩვეულებრივი კალკულატორი ხომ არ გირჩევნიათ, ყოველი შემთხვევისთვის?

ძალიან კარგი.

OK, great.

What I'm going to try and do then --

რის გაკეთებასაც ვაპირებ --

I notice it took some of you a little bit of time to get your answer.

როგორც შევნიშნე, ზოგ თქვენგანს პასუხის მისაღებად გარკვეული დრო დასჭირდა.

That's OK.

არა უშავს. მე გიჩვენებთ უფრო მოკლე გზას, თუ როგორ გაამრავლოთ

I'll give you a shortcut for multiplying even faster on the calculator.

კალკულატორით კიდევ უფრო სწრაფად.

There is something called the square of a number,

არსებობს ასეთი ცნება, რიცხვის კვადრატი.

which most of you know is taking a number and multiplying it by itself.

როგორც უმრავლესობამ იცით, ეს არის

რიცხვის გამრავლება თავის თავზე.

For instance, five squared would be?

მაგალითად, ხუთის კვადრატი იქნება...

Audience: 25.

აუდიტორია: 25.

AB: 25. The way we can square on most calculators --

ა.ბ.: 25. ახლა გაჩვენებთ, როგორ ითვლება ეს კალკულატორების უმრავლესობაზე --

let me demonstrate with this one --

ამ კალკულატორის მეშვეობით გაჩვენებთ --

is by taking the number, such as five,

ვიღებთ ერთ ციფრს, მაგალითად ხუთს,

hitting "times" and then "equals,"

ვაჭერთ ”გამრავლებას” და შემდეგ ”უდრის”,

and on most calculators that will give you the square.

და კალკულატორების უმრავლესობა მოგვცემს ხუთის კვადრატს.

On some of these ancient RPN calculators,

ზოგ ძველ RPN კალკულატორზე

you've got an "x squared" button on it,

არის ”x კვადრატის” ღილაკი,

will allow you to do the calculation even faster.

რომელიც საშუალებას გაძლევთ უფრო სწრაფად შეასრულოთ კალკულაცია.

What I'm going to try and do now is to square, in my head,

ახლა შევეცდები, ზეპირად ავიყვანო კვადრატში

four two-digit numbers

ოთხი ორნიშნა რიცხვი

faster than they can do on their calculators,

უფრო სწრაფად, ვიდრე ისინი შეძლებენ თავიანთ კალკულატორებზე, თუნდაც მოკლე გზის გამოყენებით.

even using the shortcut method.

What I'll use is the second row this time,

ამჯერად მოგმართავთ მეორე რიგს და ოთხ თქვენგანს გთხოვთ --

and I'll get four of you

ერთი, ორი, სამი, ოთხი -- თითოეულმა ორნიშნა რიცხვი დაასახელოთ.

to each yell out a two-digit number,

and if you would square the first number,

და თუ პირველ რიცხვს კვადრატში აიყვანთ

and if you would square the second, the third and the fourth,

და თუ მეორე, მესამე და მეოთხე რიცხვსაც კვადრატში აიყვანთ,

შევეცდები, შეგეჯიბროთ პასუხების მიღებაში, კარგი?

I will try and race you to the answer. OK?

So quickly, a two-digit number please.

ასე რომ სწრაფად - ორნიშნა რიცხვი, თუ შეიძლება.

Audience: 37.

აუდიტორია: 37.

Arthur Benjamin: 37 squared, OK.

ა.ბ.: 37 კვადრატში, კარგი.

Audience: 23.

აუდიტორია: 23.

AB: 23 squared, OK.

ა.ბ.: 23 კვადრატში, კარგი.

Audience: 59.

AB: 59 squared, OK, and finally?

აუდიტორია: 59.

ა.ბ.: 59 კვადრატში, კარგი და ბოლოს?

Audience: 93.

აუდიტორია: 93.

AB: 93 squared.

Would you call out your answers, please?

ა.ბ.: 93 კვადრატში. ახლა, თუ შეიძლება, თქვენი პასუხები მიკარნახეთ.

Volunteer: 1369. AB: 1369.

ქალბატონი: 1369. ა.ბ.: 1369.

Volunteer: 529. AB: 529.

ქალბატონი: 529.

ა.ბ.: 529.

Volunteer: 3481. AB: 3481.

მამაკაცი: 3481.

ა.ბ.: 3481.

Volunteer: 8649.

მამაკაცი: 8649.

AB: Thank you very much.

ა.ბ.: დიდი მადლობა.

(Applause)

(ტაში)

Let me try to take this one step further.

ნება მომეცით, ერთი ნაბიჯით წავიწიოთ წინ.

I'm going to try to square some three-digit numbers this time.

ახლა ვცდი რამდენიმე სამნიშნა რიცხვის კვადრატში აყვანას.

I won't even write these down --

არც კი დავწერ მათ --

I'll just call them out as they're called out to me.

მე მხოლოდ გავიმეორებ მას შემდეგ, რაც მათ დამისახელებენ.

Anyone I point to, call out a three-digit number.

ვისაც ვანიშნებ, გთხოვთ, მითხრათ სამნიშნა რიცხვი.

Anyone on our panel, verify the answer.

გთხოვთ, პანელის ნებისმიერმა წევრმა დაადასტუროთ პასუხი.

Just give some indication if it's right.

უბრალოდ მანიშნეთ, სწორია თუ არა.

A three-digit number, sir, yes?

ბატონო, სამნიშნა რიცხვი, თუ შეიძლება.

Audience: 987.

აუდიტორია: 987.

AB: 987 squared is 974,169.

ა.ბ.: 987-ის კვადრატი არის 974 169.

(Laughter)

(სიცილი)

AB: Yes? Good.

ასეა? კარგი.

Another three-digit --

შემდეგი, შემდეგი სამნიშნა --

(Applause)

(ტაში)

-- შემდეგი სამნიშნა რიცხვი, ბატონო.

-- another three-digit number, sir?

Audience: 457.

აუდიტორია: 457.

AB: 457 squared is 205,849.

ა.ბ.: 457-ის კვადრატი არის 205 849.

205,849?

205 849?

AB: Yes?

ასეა?

OK, another, another three-digit number, sir?

კარგი, სხვა, სხვა სამნიშნა რიცხვი, ბატონო.

Audience: 321.

AB: 321 is 103,041.

აუდიტორია: 321.

ა.ბ.: 321 კვადრატში არის 103 041. 103 041.

103,041.

მართალი ვარ? კიდევ ერთი სამნიშნა რიცხვი, თუ შეიძლება.

Yes? One more three-digit number please.

აუდიტორია: ოჰ, 722.

Audience: Oh, 722.

AB: 722 is 500, that's a harder one.

722-ის კვადრატი არის ხუთას... -- ოო, ეს უფრო ძნელია.

Is that 513,284?

513 284-ია?

Volunteer: Yes.

ქალბატონი: დიახ.

AB: Yes? Oh, one more, one more three-digit number please.

ა.ბ.: მართლა? ოჰ, კიდევ ერთი, კიდევ ერთი სამნიშნა რიცხვი, თუ შეიძლება.

Audience: 162.

აუდიტორია: 162.

162 squared is 26,244.

162-ის კვადრატია 26 244.

Volunteer: Yes.

დიდი მადლობა.

Thank you very much.

(Applause)

(ტაში)

(Applause ends)

Let me try to take this one step further.

ნება მომეცით, კიდევ ერთი ნაბიჯით წავიდეთ წინ.

(Laughter)

(სიცილი)

I'm going to try to square a four-digit number this time.

ახლა კი შევეცდები ოთხნიშნა რიცხვის კვადრატში აყვანას.

You can all take your time on this;

ახლა შეგიძლიათ, არ იჩქაროთ. ამ შემთხვევაში მე არ ვეცდები თქვენთან შეჯიბრებას,

I will not beat you to the answer on this one,

მაგრამ ვეცდები, სწორად გიპასუხოთ.

but I will try to get the answer right.

უფრო შემთხვევითი რომ გავხადოთ ეს პროცესი, ახლა მეოთხე რიგი ავიღოთ,

To make this a little bit more random, let's take the fourth row this time,

ვთქვათ, ერთი, ორი, სამი, ოთხი.

let's say, one, two, three, four.

If each of you would call out a single digit between zero and nine,

თუ თითოეული თქვენგანი იტყვის ერთ ციფრს 0-დან 9-მდე,

გამოგვივა ოთხნიშნა რიცხვი, რომელსაც კვადრატში ავიყვან.

that will be the four-digit number that I'll square.

აუდიტორია: ცხრა.

Nine.

ა.ბ.: ცხრა.

Seven.

აუდიტორია: შვიდი. ა.ბ.: შვიდი.

Five.

აუდიტორია: ხუთი. ა.ბ.: ხუთი.

აუდიტორია: რვა. ა.ბ.: რვა.

Eight.

9,758, this will take me a little bit of time, so bear with me.

9 758, ეს ცოტაოდენ დროს წამართმევს, ასე რომ, მოთმინება იქონიეთ.

95 million --

95 218 564?

(Sighs)

218,564?

Volunteer: Yes!

ქალბატონი: დიახ.

AB: Thank you very much.

ა.ბ.: დიდი მადლობა.

(Applause)

(ტაში)

(Applause ends)

Now, I would attempt to square a five-digit number --

ახლა კი შევეცდები, ხუთნიშნა რიცხვის კვადრატში აყვანას --

and I can --

მე კი შემიძლია ეს --

but unfortunately, most calculators cannot.

მაგრამ, სამწუხაროდ, კალკულატორების უმრავლესობას არ შეუძალია.

(Laughter)

(სიცილი)

Eight-digit capacity -- don't you hate that?

მაქსიმუმ რვანიშნა რიცხვი -- ნუთუ ეს ნერვებს არ გიშლით?

So, since we've reached the limits of our calculators --

რადგანაც უკვე მივაღწიეთ ჩვენი კალკულატორების შესაძლებლობების ლიმიტს...

what's that?

ეს რა არის? თქვენი კალკულატორი უფრო...

Does yours go higher?

ქალბატონი: არ ვიცი.

ა.ბ.: თქვენი კალკულატორი უფრო მეტსაც ანგარიშობს?

Volunteer: I don't know.

AB: Oh, yours does?

მეტს ანგარიშობს?

Volunteer: I can probably do it. AB: I'll talk to you later.

მამაკაცი: მგონი, მეც შემიძლია იგივე.

ა.ბ.: თქვენ მოგვიანებით მოგიბრუნდებით.

In the meanwhile, let me conclude

მანამდე კი ნება მომცით, შოუს პირველი ნაწილი

the first part of my show by doing something a little trickier.

უფრო გამჭრიახი ხერხის გამოყენებით დავასრულო.

Let's take the largest number on the board here, 8649.

მოდით, ავიღოთ ფურცელზე გამოსახული უდიდესი რიცხვი, 8649.

Would you each enter that on your calculator?

შეიყვანეთ ეს რიცხვი თქვენს კალკულატორებში.

And instead of squaring it this time,

ამჯერად ამ რიცხვის კვადრატში აყვანის ნაცვლად

I want you to take that number and multiply it

მინდა, რომ იგი გაამრავლოთ

by any three-digit number that you want,

ნებისმიერ სამნიშნა რიცხვზე,

but don't tell me what you're multiplying by --

მაგრამ არ მითხრათ, რაზე ამრავლებთ --

just multiply it by any random three-digit number.

უბრალოდ გაამრავლეთ ნებისმიერ სამნიშნა რიცხვზე.

So you should have as an answer either

შესაბამისად, პასუხად მიიღებთ

a six-digit or probably a seven-digit number.

ექვსნიშნა ან შვიდნიშნა რიცხვს.

How many digits do you have, six or seven?

რამდენი ციფრი მიიღეთ თქვენ, ექვსი თუ შვიდი?

Seven, and yours?

შვიდი. და თქვენ? ქალბატონი: შვიდი.

Seven? Seven?

ა.ბ.: შვიდი? შვიდი?

და... ვერ გადაწყვიტეთ?

And, uncertain.

Seven.

მამაკაცი: დიახ.

Is there any possible way that I could know

ა.ბ.: შვიდი. არსებობს კი რამე ხერხი იმისა, რომ ვიცოდე,

what seven-digit numbers you have?

რა შვიდნიშნა რიცხვი მიიღეთ თქვენ? მიპასუხეთ ”არა”.

Say "No."

(Laughter)

(სიცილი)

Good, then I shall attempt the impossible --

კარგი. მაშინ შეუძლებელს შევეჭიდები --

or at least the improbable.

ან, სულ მცირე, ძნელად დასაჯერებელს.

What I'd like each of you to do is to call out for me

ყველა თქვენგანმა მითხარით

any six of your seven digits, any six of them,

ნებისმიერი ექვსი ციფრი თქვენი შვიდნიშნა რიცხვიდან, ნებისმიერი ექვსი,

in any order you'd like.

ნებისმიერი თანმიმდევრობით.

(Laughter)

(სიცილი)

ერთ ჯერზე ერთი ციფრი მითხარით და მე შევეცდები, გამოვიცნო ის ციფრი რომელიც თქვენ გამოტოვეთ.

One digit at a time,

I shall try and determine the digit you've left out.

დავიწყოთ თქვენი შვიდნიშნა რიცხვით.

Starting with your seven-digit number,

დამისახელეთ ამ რიცხვის ექვსი ციფრი.

call out any six of them please.

Volunteer: 1, 9, 7, 0, 4, 2.

ქალბატონი: ერთი, კარგი, 197042.

AB: Did you leave out the number 6?

ა.ბ.: თქვენ გამოტოვეთ ციფრი 6?

Good, OK, that's one.

ქალი: დიახ. ა.ბ.: ძალიან კარგი, ეს ერთი.

You have a seven-digit number, call out any six of them please.

თქვენ გაქვთ შვიდნიშნა რიცხვი, დამისახლეთ ნებისმიერი ექვსი ციფრი.

ქალი: 44875.

Volunteer: 4, 4, 8, 7, 5.

ა.ბ.: მგონი მხოლოდ ხუთი გავიგონე. ერთი წუთით... 44875.

I think I only heard five numbers. I -- wait -- 44875 --

did you leave out the number 6?

თქვენ გამოტოვეთ ციფრი 6?

Same as she did, OK.

ქალბატონი: დიახ. ა.ბ.: ისევე როგორც წინა მონაწილემ. თქვენ გაქვთ შვიდნიშნა რიცხვი --

You've got a seven-digit number --

დამისახელეთ ნებისმიერი ექვსი ციფრი ხმამაღლა და გარვევით.

call out any six of them loud and clear.

Volunteer: 0, 7, 9, 0, 4, 4.

მამაკაცი: 079044

I think you left out the number 3?

ა.ბ.: მგონი, თქვენ გამოტოვეთ ციფრი 3.

AB: That's three.

ესეც მესამე. შანსი იმისა, რომ შემთხვევით გამომეცნო ეს პასუხები არის

The odds of me getting all four of these right by random guessing

10 000-დან ერთი ანუ 10 მეოთხე ხარისხში.

would be one in 10,000: 10 to the fourth power.

OK, any six of them.

კარგი, ნებისმიერი ექვსი.

(Laughter)

Really scramble them up this time, please.

ამჯერად, გთხოვთ, მართლა გადაანაცლვოთ ციფრები.

Volunteer: 2, 6, 3, 9, 7, 2.

მამაკაცი: 263972.

Did you leave out the number 7?

ა.ბ.: თქვენ გამოტოვეთ ციფრი 7?

And let's give all four of these people a nice round of applause.

მოდით, ტაში დავუკრათ ამ ოთხ ადამიანს.

დიდი მადლობა.

Thank you very much.

(Applause)

(Applause ends)

შემდეგი ნომრისთვის კი --

For my next number --

(Laughter)

(სიცილი)

while I mentally recharge my batteries,

სანამ ”დავტენი” ჩემი ტვინის ”ელემენტებს”,

ერთი შეკითხვა მაქვს აუდიტორიასთან.

I have one more question for the audience.

By any chance, does anybody here happen to know

შემთხვევით, ვინმემ ხომ არ იცით

the day of the week that they were born on?

კვირის ის დღე, როცა თქვენ დაიბადეთ?

If you think you know your birth day, raise your hand.

თუ ფიქრობთ, რომ იცით თქვენი დაბადების დღე, აწიეთ ხელი.

Let's see, starting with -- let's start with a gentleman first.

მოდით, ვნახოთ -- დავიწყოთ ბატონით,

What year was it, first of all?

ბატონო, უპირველეს ყოვლისა, რომელ წელს დაიბადეთ? აი, ამიტომ ვიწყებ მამაკაცით.

That's why I pick a gentleman first.

რომელ წელს?

Audience: 1953.

აუდიტორია: 1953.

1953, and the month?

ა.ბ.: 1953. თვე?

November what?

აუდიტორია: ნოემბერი. ა.ბ.: ნოემბრის?

აუდიტორია: 23.

23rd -- was that a Monday?

ა.ბ.: 23 -- ორშაბათი იყო? აუდიტორია: დიახ.

Audience: Yes.

კარგი. კიდევ ვის აქვს სურვილი?

Good. Somebody else?

I haven't seen any women's hands up.

ხედავთ? არცერთი ქალბატონის ხელი არ დამინახავს.

OK, how about you, what year?

კარგი -- თქვენ, რომელ წელს?

1949, and the month?

აუდიტორია: 1949. ა.ბ.: და თვე?

October what?

აუდიტორია: ოქტომბერი. ა.ბ.: ოქტომბრის?

აუდიტორია: ხუთი.

Fifth -- was that a Wednesday?

ა.ბ.: ხუთი -- ოთხშაბათს?

Yes! I'll go way to the back right now, how about you?

დიახ. ახლა სულ ბოლოში წავალ, თქვენ?

Yell it out, what year?

დაიძახეთ, რომელ წელს? აუდიტორია: 1959.

Audience: 1959.

1959, OK -- and the month?

ა.ბ.: 1959, კარგი. და თვე?

აუდიტორია: თებერვალი.

Audience: February.

February what?

ა.ბ.: თებერვლის რომელი რიცხვი? აუდიტორია: ექვსი.

Sixth -- was that a Friday? Audience: Yes.

ა.ბ.: ექვსი -- პარასკევს? აუდიტორია: დიახ.

Good, how about the person behind her?

კარგი. აი, თქვენ, ქალბატონის უკან?

Call out, what year was it?

დაიძახეთ, დაიძახეთ რომელ წელს.

Audience: 1947. AB: 1947, and the month?

აუდიტორია: 1947. ა.ბ.: 1947, და თვე?

Audience: May. AB: May what?

აუდიტორია: მაისი. ა.ბ.: მაისის?

Seventh -- would that be a Wednesday?

აუდიტორია: შვიდი. ა.ბ.: შვიდი -- ოთხშაბათი იქნებოდა.

Audience: Yes. AB: Thank you very much.

აუდიტორია: დიახ.

ა.ბ.: დიდი მადლობა.

(Applause)

(ტაში)

Anybody here who'd like to know the day of the week they were born?

ვინმეს ხომ არ უნდა გაიგოს, კვირის რომელ დღეს დაიბადა?

We can do it that way.

ასეც შეგვიძლია გავაკეთოთ.

Of course, I could just make up an answer and you wouldn't know,

რა თქმა უნდა, მე შემიძლია, უბრალოდ გამოვიგონო პასუხი და თქვენ არ გეცოდინებათ, სწორია თუ არა,

ამიტომ მომზადებული მოვედი.

so I come prepared for that.

I brought with me a book of calendars.

კალენდრების წიგნი წამოვიღე.

It goes as far back into the past as 1800, because you never know.

1800 წლიდან იწყება, რა იცი, რა ხდება.

(Laughter)

(სიცილი)

I didn't mean to look at you, sir -- you were just sitting there.

ბატონო, თქვენთვის სპეციალურად არ შემომიხედავს,

უბრალოდ, აქ იჯექით.

(Laughter)

Anyway, Chris, you can help me out here, if you wouldn't mind.

კრის, შეგიძლიათ დამეხმაროთ? თუ წინააღმდეგი არ ხართ.

This is a book of calendars.

ეს არის კალენდრების წიგნი. და მე ვიკითხავ,

Who wanted to know their birth day?

ვის უნდა გაიგოს, კვირის რომელ დღეს დაიბადა? თქვენ, ბატონო? კარგი.

What year was it, first of all?

პირველ რიგში, რომელ წელს დაიბადეთ?

Audience: 1966.

აუდიტორია: 1966.

66 -- turn to the calendar with 1966.

ა.ბ.: 66 -- გადაშალეთ 1966 წლის კალენდარზე --

And what month?

დაბადების თვე?

Audience: April. AB: April what?

აუდიტორია: აპრილი. ა.ბ.: დაბადების რიცხვი?

Audience: 17th.

აუდიტორია: 17. ა.ბ.: 17 -- კვირა უნდა ყოფილიყო.

I believe that was a Sunday.

Can you confirm, Chris?

კრის, შეგიძლიათ, დამიდასტუროთ?

კრის ანდერსონი: დიახ. ა.ბ.: კარგი. კრის, იცით, რას გეტყვით:

Chris Anderson: Yes.

AB: I'll tell you what, Chris:

სანამ ეს წიგნი გაქვთ,

as long as you have that book in front of you,

do me a favor, turn to a year outside of the 1900s,

გთხოვთ, გადაშალოთ იმ წელზე, რომელიც 1900-იანებში არ არის

either into the 1800s or way into the 2000s --

და ან 1800-იანებშია, ან თუნდაც 2000-იანებში.

that'll be a much greater challenge for me.

ეს ჩემთვის ბევრად უფრო დიდი გამოწვევა იქნება.

AB: What year would you like? CA: 1824.

კრის, რომელი წელი გაინტერესებთ?

კ.ა.: 1824.

AB: 1824, OK.

ა.ბ.: 1824, კარგი.

AB: And what month?

და რომელი თვე? კ.ა: ივნისი.

CA: June.

ა.ბ.: ივნისის? კ.ა.: ექვსი.

AB: June what? CA: Sixth.

AB: Was that a Sunday?

ა.ბ.: ექვსი -- კვირა დღე იყო?

CA: It was. AB: And it was cloudy.

კ.ა.:დიახ. ა.ბ.: ღრუბლიანი დღე იყო.

(Laughter)

Good, thank you very much.

კარგი, ძალიან დიდი მადლობა.

(Applause)

(ტაში)

(Applause ends)

But I'd like to wrap things up now

ახლა მინდა, შევაჯამო

by alluding to something from earlier in the presentation.

და მივუბრუნდე ერთ საკითხს

დღევანდელი პრეზენტაციიდან.

There was a gentleman up here who had a 10-digit calculator.

აქ იყო მამაკაცი, რომელსაც ჰქონდა ათნიშნა კალკულატორი.

Where is he, would you stand up,

სად ხართ? თუ შეიძლება, წამოდექით.

10-digit guy?

ათნიშნა კალკულატორის პატრონი.

OK, stand up for me just for a second,

ერთი წამით ადექით,

so I can see where you are.

რომ დაგინახოთ.

You have a 10-digit calculator, sir, as well?

კარგი. ა, თქვენც გაქვთ, ბატონო, ათნიშნა კალკულატორი?

OK, what I'm going to try and do, is to square in my head

ახლა შევეცდები, ზეპირად კვადრატში ავიყვანო

a five-digit number requiring a 10-digit calculator.

ხუთნიშნა რიცხვი, რომლის გამოთვლასაც ათნიშნა კალკულატორი სჭირდება.

But to make my job more interesting for you, as well as for me,

მაგრამ იმისთვის, რომ ეს უფრო საინტერესო გახდეს თქვენთვისაც და ჩემთვისაც,

I'm going to do this problem thinking out loud.

ამ ამოცანას გადავჭრი

ხმამაღლა.

So you can actually, honestly hear

ასე რომ თქვენ ზუსტად გაიგონებთ,

what's going on in my mind while I do a calculation of this size.

რა ხდება ჩემს გონებაში,

როდესაც ამხელა გამოთვლას ვაკეთებ.

Now, I have to apologize to our magician friend Lennart Green.

ახლა ბოდიში უნდა მოვუხადო ჩვენს ილუზიონისტ მეგობარს, ლენარტ გრინს.

I know as a magician we're not supposed to reveal our secrets,

ვიცი, რომ ჩვენ - მაგები - არ უნდა ვამჟღავნებდეთ ჩვენს საიდუმლოებებს,

but I'm not too afraid

მაგრამ სულაც არ მეშინია, რომ ხალხი

that people are going to start doing my show next week, so --

მსგავს შოუს მოაწყობს შემდეგ კვირას.

I think we're OK.

ასე რომ მგონი, ყველაფერი წესრიგშია.

(Laughter)

(Applause)

So, let's see,

მოდით, ვნახოთ. ავიღოთ...

let's take a different row of people, starting with you.

მოდით, სხვა რიგიდან ავირჩიოთ ხალხი. თქვენით დავიწყოთ.

I'll get five digits: one, two, three, four.

მე ხუთ ციფრს მივიღებ: ერთი, ორი, სამი, ოთხი -

Oh, I did this row already.

უი, ამ რიგიდან უკვე ავირჩიე. მოდით, წინა რიგი ავიღოთ.

Let's do the row before you,

starting with you: one, two, three, four, five.

თქვენით დავიწყოთ, ბატონო -- ერთი, ორი, სამი, ოთხი, ხუთი.

Call out a single digit --

დაასახელეთ ხუთი ციფრი. ეს იქნება ჩვენი ხუთნიშნა რიცხვი,

that will be the five-digit number that I will try to square, go ahead.

რომელსაც მე კვადრატში ავიყვან. დაიწყეთ.

აუდიტორია: ხუთი. ა.ბ.: ხუთი.

Five.

Seven.

აუდიტორია: შვიდი. ა.ბ.: შვიდი.

აუდიტორია: ექვსი. ა.ბ.: ექვსი.

Six.

აუდიტორია: რვა. ა.ბ.: რვა.

Eight.

Three.

აუდიტორია: სამი. ა.ბ.: სამი.

57,683 --

57 683

squared.

Yuck.

აყვანილი კვადრატში. ფუი.

Let me explain to you how I'm going to attempt this problem.

მოდით, აგიხსნით, თუ როგორ

ვაპირებ ამ პრობლემის გადაჭრას.

I'm going to break the problem down into three parts.

პრობლემას დავყოფ სამ ნაწილად:

I'll do 57,000 squared,

ჯერ 57 000-ს ავიყვან კვადრატში,

plus 683 squared,

დავუმატებ 683-ის კვადრატს,

plus 57,000 times 683 times two.

დავუმატებ 57 000-ის ნამრავლს

ორჯერ 683-ზე.

Add all those numbers together,

ყველა ეს რიცხვი,

and with any luck, arrive at the answer.

ცოტაოდენ იღბალთან ერთად, მომცემს პასუხს.

Now, let me recap.

ნება მომეცით, შევაჯამო.

(Laughter)

Thank you.

მადლობა.

(Laughter)

While I explain something else --

იმ დროს, როდესაც რაღაცას ვხსნი

(Laughter)

-- I know, that you can use, right?

-- ამის გამოყენებას კი შეძლებთ, ასე არ არის?

(Laughter)

While I do these calculations,

იმ დროს, როდესაც ამ გამოთვლებს ვაკეთებ,

you might hear certain words,

თქვენ შეიძლება, გაიგონოთ რაღაც სიტყვები

რიცხვების ნაცვლად, რომლებიც ერთვებიან ჩემს გამოთვლებში.

as opposed to numbers, creep into the calculation.

Let me explain what that is.

ნება მომეცით, აგიხსნათ, ეს რას ნიშნავს.

This is a phonetic code,

ეს არის ბგერითი კოდი,

a mnemonic device that I use,

მნემონიკური მოწყობილობა, რომელსაც მე ვიყენებ

that allows me to convert numbers into words.

და რომელიც მეხმარება რიცხვების სიტყვებად გარდაქმნაში.

I store them as words, and later on retrieve them as numbers.

მე ვიმახსოვრებ მათ, როგორც სიტყვებს, და შემდგომ საჭიროებისამებრ გადამყავს რიცხვებში.

I know it sounds complicated; it's not.

ვიცი, რომ რთულად ჟღერს, მაგრამ არ არის რთული.

I don't want you to think you're seeing something out of "Rain Man."

უბრალოდ არ მინდა, იფიქროთ, რომ ”წვიმის კაცის” ნაწყვეტს უყურებთ.

(სიცილი)

(Laughter)

There's definitely a method to my madness --

ნამდვილად აქვს ჩემს სიგიჟეს ლოგიკური ახსნა --

definitely, definitely.

ნამდვილად, ნამდვილად. ბოდიში.

Sorry.

(Laughter)

(სიცილი)

If you want to talk to me about ADHD afterwards,

თუ გსურთ, შემდგომ გაფანტულობისა და ჰიპერაქტიურობის სინდრომზე მესაუბროთ,

you can talk to me then.

კი, ბატონო. კარგი --

By the way, one last instruction,

სხვათა შორის, ერთი საბოლოო ინსტრუქცია

for my judges with the calculators --

ჩემი კალკულატორებიანი მსაჯებისათვის. თქვენ თვითონ იცით, ვისაც მოგმართავთ.

you know who you are --

არსებობს მინიმუმ 50-პროცენტიანი შანსი იმისა,

there is at least a 50 percent chance that I will make a mistake here.

რომ მე შეცდომას დავუშვებ.

If I do, don't tell me what the mistake is;

თუ ასე მოხდა, არ მითხრათ, რა არის შეცდომა.

just say, "you're close," or something like that,

უბრალოდ თქვით, ”ახლოს ხარ”, ან მსგავსი რამ. მე შევეცდები, გამოვიცნო პასუხი,

and I'll try and figure out the answer --

რაც თავისთავად საკმაოდ სახალისო იქნება.

which could be pretty entertaining in itself.

If, however, I am right,

მაგრამ, თუ მე მართალი ვარ,

whatever you do, don't keep it to yourself, OK?

რასაც გააკეთებთ, გაგვიზიარეთ, კარგი?

(Laughter)

(სიცილი)

Make sure everybody knows that I got the answer right,

დარწმუნდით, რომ ყველა გაიგებს, რომ სწორი პასუხი მივიღე,

რადგან ეს არის ჩემი გრანდიოზული ფინალი.

because this is my big finish, OK.

So, without any more stalling,

ასე რომ, ზედმეტი დაყოვნების გარეშე

here we go.

შევუდგეთ საქმეს.

I'll start the problem in the middle, with 57 times 683.

ამოცანას შუიდან დავიწყებ, 57-ს გავამრავლებ 683-ზე.

57-ჯერ 68 არის 3 400-ს დამატებული 476 ანუ 3 876,

57 times 68 is 3,400, plus 476 is 3876,

ეს არის 38 760-ს დამატებული 171.

that's 38,760 plus 171,

38,760 plus 171 is 38,931.

38 760-ს მივუმატოთ 171, ეს უდრის 38 931.

38,931; double that to get 77,862.

38 931 გაორმაგებული იქნება 77 862.

77,862 becomes cookie fission,

77 862 გახდება ”შეთხზული უჯრედი” (რომელსაც ვიმახსოვრებ).

cookie fission is 77,822.

”შეთხზული უჯრედი” ამ შემთხვევაში არის 77 822.

That seems right, I'll go on. Cookie fission, OK.

თითქოს ყველაფერი კარგადაა. გავაგრძელებ.

Next, I do 57 squared, which is 3,249, so I can say,

შემდეგ კვადრატში ამყავს 57 და ეს უდრის 3 249, ანუ შემიძლია ვთქვა

three billion.

სამ მილიარდ... ავიღოთ 249 და დავუმატოთ იმ ”შეთხზულ უჯრედს”, 249.

Take the 249, add that to cookie, 249,

oops, but I see a carry coming --

მგონი, ფინიშს ვუახლოვდები.

249 --

249 --

add that to cookie, 250 plus 77,

ამას ვუმატებ ”შეთხზულ უჯრედს”, 250-ს მივუმატოთ 77,

is 327 million --

ეს უკვე 327 მილიონ...

fission, fission, OK, finally, we do 683 squared,

”უჯრედი”, ”უჯრედი”. კარგი, საბოლოოდ 683 აგვყავს კვადრატში,

that's 700 times 666, plus 17 squared

ესეც 700-ჯერ 666, ამას დამატებული 17-ის კვადრატი,

is 466,489, rev up if I need it,

ეს არის 466 489. თუ მჭირდება, დავუჩქარებ კიდეც.

rev up, take the 466,

ვიღებ 466-ს,

add that to fission, to get,

ვუმატებ იმ ჩემს ”შეთხზულ უჯრედს” და ვიღებ --

ოჰ, ღმერთო --

oh gee --

328,489.

328 489.

Audience: Yeah! AB: Good.

აუდიტორია: ეგ არის!

ა.ბ.: ძალიან კარგი.

Thank you very much.

(ტაში)

(Applause)

დიდი მადლობა.

I hope you enjoyed mathemagics.

იმედი მაქვს, ისიამოვნეთ ”მათე-მაგიით”. მადლობა.

Thank you.

(Applause)

(ტაში)