Why people believe weird things | Michael Shermer

3,040,361 views ・ 2008-04-15

TED


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Anh Le Reviewer: Loan Huynh
00:25
I'm Michael Shermer, director of the Skeptics Society,
0
25000
2532
Tôi là Michael Shermer, giám đốc của Skeptics Society
00:27
publisher of "Skeptic" magazine.
1
27556
1532
và chủ của tạp chí "Skeptic".
00:29
We investigate claims of the paranormal,
2
29112
1913
Chúng tôi điều tra hiện tượng siêu linh,
00:31
pseudo-science, fringe groups and cults, and claims of all kinds between,
3
31049
3682
hội kín, giả khoa học và các cáo buộc về
mang tính khoa học, giả danh khoa học, phản khoa học, khoa học vô giá trị
00:34
science and pseudo-science and non-science and junk science,
4
34755
2894
00:37
voodoo science, pathological science, bad science, non-science,
5
37673
3303
tà thuật, khoa học bệnh hoạn, sai trái,
00:41
and plain old non-sense.
6
41000
1887
và những niềm tin vô lý từ xa xưa.
00:42
And unless you've been on Mars recently,
7
42911
1917
Trừ phi dạo gần đây bạn ở trên sao Hỏa
00:44
you know there's a lot of that out there.
8
44852
2018
bạn biết có nhiều thứ như thế ngoài đó.
00:46
Some people call us debunkers, which is kind of a negative term.
9
46894
3022
Vài người gọi chúng tôi với cái tên khá tiêu cực là kẻ vạch trần
00:49
But let's face it, there's a lot of bunk.
10
49940
2108
Nhưng hãy thẳng thắn, có nhiều thứ nhảm nhí.
00:52
We are like the bunko squads of the police departments out there --
11
52072
3453
Chúng tôi giống mấy đội cảnh sát chống lừa đảo ngoài kia vậy,
00:55
well, we're sort of like the Ralph Naders of bad ideas,
12
55549
3427
kiểu như Ralph Nader của những ý tưởng tệ hại ấy,
00:59
(Laughter)
13
59000
1230
(Tiếng cười)
01:00
trying to replace bad ideas with good ideas.
14
60254
2722
nhưng vẫn cố thay thế ý tưởng tồi bằng ý tưởng tốt.
01:03
I'll show you an example of a bad idea.
15
63000
1863
Tôi sẽ cho bạn ví dụ về một ý tưởng tồi.
01:04
I brought this with me,
16
64887
1158
Tôi có mang thứ này,
01:06
this was given to us by NBC Dateline to test.
17
66069
3907
tạp chí Dateline của NBC đã đưa nó cho chúng tôi để kiểm tra.
01:10
It's produced by the Quadro Corporation of West Virginia.
18
70000
3286
Nó được sản xuất bởi Công ty Quardo ở West Virginia.
01:13
It's called the Quadro 2000 Dowser Rod.
19
73310
2910
Nó được gọi là Que dò Quardo 2000.
01:16
(Laughter)
20
76244
1446
(Tiếng cười)
01:17
This was being sold to high-school administrators for $900 apiece.
21
77714
5262
Mỗi chiếc được bán với giá 900 đôla cho các Ban quản lý trường cấp 3.
01:23
It's a piece of plastic with a Radio Shack antenna attached to it.
22
83000
4327
Nó là một miếng nhựa được gắn với râu anten Radio Shack.
01:27
You could dowse for all sorts of things,
23
87351
1966
Bạn có thể dò tất cả mọi thứ,
01:29
but this particular one was built to dowse for marijuana
24
89341
3393
nhưng chiếc đặc biệt này được sản xuất để dò tìm cần sa
01:32
in students' lockers.
25
92758
1218
trong tủ đồ của học sinh.
01:34
(Laughter)
26
94000
2460
(Tiếng cười)
01:36
So the way it works is you go down the hallway,
27
96484
3545
Vậy để sử dụng, bạn hãy đi dọc hành lang
01:40
and you see if it tilts toward a particular locker,
28
100053
2999
và xem thử nó nghiêng về phía chiếc tủ nào
01:43
and then you open the locker.
29
103076
1444
thì hãy mở của tủ đó ra.
01:44
So it looks something like this.
30
104544
1577
Trông nó giống như thế này.
01:46
I'll show you.
31
106145
1183
Để tôi chỉ cho bạn xem.
01:48
(Laughter)
32
108809
1167
(Tiếng cười)
01:50
Well, it has kind of a right-leaning bias.
33
110000
3391
Hình như nó có xu hướng nghiêng sang phải.
01:53
Well, this is science, so we'll do a controlled experiment.
34
113415
2805
Vì đây là khoa học nên chúng ta sẽ làm thử nghiệm kiểm tra.
01:56
It'll go this way for sure.
35
116244
1582
Chắc chắn nó sẽ ngả về hướng này.
01:57
(Laughter)
36
117850
3934
(Tiếng cười)
02:01
Sir, do you want to empty your pockets, please, sir?
37
121808
2526
Anh có thể dốc túi của mình ra không?
02:04
(Laughter)
38
124358
1838
(Tiếng cười)
02:06
So the question was, can it actually find marijuana in students' lockers?
39
126220
3457
Vậy câu hỏi là nó có thể thật sự tìm cần sa trong tủ đồ học sinh không?
02:09
And the answer is, if you open enough of them, yes.
40
129701
2598
Câu trả lời là nếu mở đủ số tủ ra thì có đấy.
02:12
(Laughter)
41
132323
1023
(Tiếng cười)
02:13
(Applause)
42
133370
1606
(Tiếng vỗ tay)
02:15
But in science, we have to keep track of the misses, not just the hits.
43
135000
3381
Nhưng trong khoa học, ta phải theo dõi thất bại chứ không chỉ thành công
02:18
And that's probably the key lesson to my short talk here:
44
138405
3266
Và đó có lẽ là bài học chính của buổi nói chuyện ngắn của tôi hôm nay
02:21
This is how psychics work, astrologers, tarot card readers and so on.
45
141695
3734
Đây là lối làm việc của nhà ngoại cảm, nhà chiêm tinh, người bói bài tarot...
02:25
People remember the hits and forget the misses.
46
145453
2219
Ta chỉ nhớ đến thành công và quên mất thất bại.
02:27
In science, we keep the whole database,
47
147696
1895
Trong khoa học, chúng tôi giữ toàn bộ dữ liệu
02:29
and look to see if the number of hits somehow stands out
48
149615
2661
và xem thử số lần thành công có thể nào nhiều hơn
02:32
from the total number you'd expect by chance.
49
152300
2213
trong tổng số lần thực hiện hay không.
02:34
In this case, we tested it.
50
154537
1294
Trong trường hợp này, chúng tôi kiểm tra nó
02:35
We had two opaque boxes:
51
155855
1492
Ta có hai hộp không trong suốt:
02:37
one with government-approved THC marijuana, and one with nothing.
52
157371
3634
một đựng cần sa THC được chính phủ cho phép và một hộp rỗng.
02:41
And it got it 50 percent of the time --
53
161029
1881
Và nó đúng trong 50% tổng số lần,
02:42
(Laughter)
54
162934
1093
(Tiếng cười)
02:44
which is exactly what you'd expect with a coin-flip model.
55
164051
2925
tức là chính xác những gì bạn mong đợi về một mô hình lật xu.
02:47
So that's just a fun little example here of the sorts of things we do.
56
167000
3991
Đây chỉ là một ví dụ vui về những công việc chúng tôi làm.
02:51
"Skeptic" is the quarterly publication. Each one has a particular theme.
57
171015
3468
"Skeptic" là tạp chí ra theo quý. Mỗi quý đều có một chủ đề riêng.
02:54
This one is on the future of intelligence.
58
174507
2074
Bản này là về tương lai của trí tuệ.
02:56
Are people getting smarter or dumber?
59
176605
1771
Con người đang trở nên thông minh hay ngu ngốc hơn?
02:58
I have an opinion of this myself because of the business I'm in,
60
178400
3048
Tôi có quan điểm riêng nhờ công việc tôi đang làm,
03:01
but in fact, people, it turns out, are getting smarter.
61
181472
2667
nhưng thật ra, con người đang trở nên thông minh hơn.
03:04
Three IQ points per 10 years, going up.
62
184163
2813
Mỗi 10 năm IQ lại tăng thêm 3 điểm.
03:07
Sort of an interesting thing.
63
187000
1651
Một sự thật thú vị.
03:08
With science, don't think of skepticism as a thing, or science as a thing.
64
188675
3547
Đừng nghĩ chủ nghĩa hoài nghi hay khoa học như một vật.
03:12
Are science and religion compatible?
65
192246
1730
Khoa học và tôn giáo có hợp nhau?
03:14
It's like, are science and plumbing compatible?
66
194000
2231
Như thể hỏi khoa học và ống nước có hợp không?
03:16
They're just two different things.
67
196255
1634
Chúng chỉ là hai thứ khác nhau.
03:17
Science is not a thing. It's a verb.
68
197913
1739
Khoa học không là vật. Nó là động từ.
03:19
It's a way of thinking about things.
69
199676
1722
Nó là cách suy nghĩ về sự vật.
03:21
It's a way of looking for natural explanations for all phenomena.
70
201422
3070
Là cách tìm lời giải thích tự nhiên cho mọi hiện tượng.
03:24
I mean, what's more likely:
71
204516
1350
Ý tôi là điều khả dĩ hơn là:
03:25
that extraterrestrial intelligences or multi-dimensional beings
72
205890
3563
trí tuệ ngoài trái đất hay thực thể đa chiều
03:29
travel across vast distances of interstellar space
73
209477
2390
vượt qua khoảng không to lớn giữa các vì sao
03:31
to leave a crop circle in Farmer Bob's field in Puckerbrush, Kansas
74
211891
3180
để bỏ lại mấy vòng tròn bí ẩn trên cánh đồng ở Puckerbrush, Kansas
03:35
to promote skeptic.com, our web page?
75
215095
1810
nhằm quảng cáo cho skeptic.com, trang web của chúng tôi?
03:36
Or is it more likely that a reader of "Skeptic" did this with Photoshop?
76
216929
4478
Hoặc có thể nhiều khả năng hơn là bạn đọc của "Skeptic" photoshop tấm hình?
03:41
And in all cases we have to ask --
77
221431
1650
Trong mọi trường hợp, chúng ta phải hỏi rằng
03:43
(Laughter)
78
223105
1824
03:44
What's the more likely explanation?
79
224953
2023
(Tiếng cười)
Lời giải thích nào hợp lý hơn?
03:47
Before we say something is out of this world,
80
227000
2167
Trước khi nói có thứ bên ngoài thế giới này,
03:49
we should first make sure that it's not in this world.
81
229191
2664
đầu tiên ta nên đảm bảo nó không đến từ thế giới này.
03:51
What's more likely:
82
231879
1151
Điều nào có khả dĩ hơn:
03:53
that Arnold had extraterrestrial help in his run for the governorship,
83
233054
3326
Arnold nhờ sự trợ giúp ngoài hành tinh để tranh cử chức Thống đốc,
03:56
or that the "World Weekly News" makes stuff up?
84
236404
2498
hay tờ "World Weekly News" bịa chuyện?
03:58
(Laughter)
85
238926
1389
(Tiếng cười)
04:00
The same theme is expressed nicely here in this Sidney Harris cartoon.
86
240339
4662
Chủ đề tương tự được thể hiện rất hay trong bộ phim hoạt hình Sidney Harris.
04:05
For those of you in the back, it says here: "Then a miracle occurs.
87
245025
3215
Cho những bạn ngồi phía sau, ở đây ghi: "Rồi một phép màu xảy ra."
04:08
I think you need to be more explicit here in step two."
88
248264
2712
"Tôi nghĩ ông phải viết rõ hơn trong bước hai."
04:11
This single slide completely dismantles the intelligent design arguments.
89
251000
4496
Chỉ hình này thôi đã hoàn toàn xóa bỏ những tranh luận về thiết kế thông minh.
04:15
There's nothing more to it than that.
90
255520
1848
Ngoài ra không còn gì khác.
04:17
(Applause)
91
257392
1050
(Tiếng vỗ tay)
04:18
You can say a miracle occurs,
92
258466
1388
Bạn có thể nói có phép màu,
04:19
it's just that it doesn't explain anything or offer anything.
93
259878
2966
chỉ là điều đó không giải thích hay đem lại điều gì cả.
04:22
There's nothing to test.
94
262868
1150
Chẳng có gì để kiểm tra.
04:24
It's the end of the conversation for intelligent design creationists.
95
264042
3448
Nó chấm dứt tranh luận cho những người theo thuyết sáng tạo thiết kế thông minh.
04:27
And it's true, scientists sometimes throw terms out as linguistic place fillers --
96
267514
4886
Và đó là sự thật, các nhà khoa học đôi khi đưa ra thuật ngữ như từ đệm,
04:32
dark energy or dark matter, something like that --
97
272424
2348
năng lượng tối, vật chất tối, những từ như vậy,
04:34
until we figure out what it is, we'll call it this.
98
274796
2460
tới khi ta biết được nó là gì, ta sẽ gọi nó như vậy
04:37
It's the beginning of the causal chain for science.
99
277280
2701
Đây là khởi đầu của chuỗi nhân quả trong khoa học.
04:40
For intelligent design creationists, it's the end of the chain.
100
280005
4075
Với người thuộc thuyết sáng tạo thiết kế thông minh, đó là kết thúc chuỗi nhân quả.
04:44
So again, we can ask this: what's more likely?
101
284104
2172
Lần nữa, ta lại hỏi: điều nào hợp lý hơn?
04:46
Are UFOs alien spaceships, or perceptual cognitive mistakes, or even fakes?
102
286300
4391
UFO là đĩa bay ngoài hành tinh, nhầm lẫn giác quan, hay thậm chí là đồ giả?
04:50
This is a UFO shot from my house in Altadena, California,
103
290715
3261
Đây là tấm ảnh chụp UFO từ nhà tôi ở Altadena bang California,
04:54
looking down over Pasadena.
104
294000
1976
nhìn xuống dưới Pasadena.
04:56
And if it looks a lot like a Buick hubcap, it's because it is.
105
296000
3521
Nếu bạn thấy thứ này giống nắp đậy trục bánh xe Buick thì chính là nó đấy.
04:59
You don't even need Photoshop or high-tech equipment,
106
299545
2738
Bạn còn không cần Photoshop hay thiết bị công nghệ cao,
05:02
you don't need computers.
107
302307
1198
cũng chẳng cần máy tính.
05:03
This was shot with a throwaway Kodak Instamatic camera.
108
303529
3447
Ảnh này được chụp bằng máy ảnh dùng 1 lần Kodak Instamatic.
05:07
You just have somebody off on the side with a hubcap ready to go.
109
307000
3096
Bạn chỉ cần có người bên cạnh sẵn sàng quăng cái nắp lên.
05:10
Camera's ready -- that's it.
110
310120
1898
Camera sẵn sàng -- vậy đó.
05:12
(Laughter)
111
312042
1437
(Tiếng cười)
05:13
So, although it's possible that most of these things are fake
112
313503
3473
Dù có thể hầu hết những thứ này là giả,
05:17
or illusions or so on, and that some of them are real,
113
317000
3714
hay do ảo giác, và cũng có thể một vài thứ là thật,
05:20
it's more likely that all of them are fake, like the crop circles.
114
320738
3133
nhưng có vẻ tất cả là giả, giống những vòng tròn trên cánh đồng.
05:23
On a more serious note, in all of science we're looking for a balance
115
323895
3381
Theo ghi nhận chính thức hơn, trong khoa học ta tìm kiếm sự cân bằng
05:27
between data and theory.
116
327300
1676
giữa dữ liệu và lý thuyết.
05:29
In the case of Galileo, he had two problems
117
329000
3976
Trong trường hợp của Galileo, ông ấy gặp hai vấn đề
05:33
when he turned his telescope to Saturn.
118
333000
2361
khi ông quay kính viễn vọng về phía sao Thổ.
05:35
First of all, there was no theory of planetary rings.
119
335385
3122
Đầu tiên, chưa hề có lý thuyết nào về vòng đai hành tinh cả.
05:38
Second of all, his data was grainy and fuzzy,
120
338531
2193
Thứ hai, dữ liệu của ông ấy đều thô sơ và mơ hồ
05:40
and he couldn't quite make out what he was looking at.
121
340748
2528
và ông cũng không thể nhận ra mình đang nhìn thấy gì.
05:43
So he wrote that he had seen --
122
343300
1676
Nên ông viết lại những gì đã thấy
05:45
"I have observed that the furthest planet has three bodies."
123
345000
3507
"Tôi đã quan sát thấy hành tinh xa nhất có ba bộ phận."
05:48
And this is what he ended up concluding that he saw.
124
348531
2865
Và đây là điều ông kết luận về thứ mình đã thấy.
05:51
So without a theory of planetary rings and with only grainy data,
125
351420
3556
Vậy nếu không có thuyết về vành đai hành tinh và chỉ vài dữ liệu thô sơ,
05:55
you can't have a good theory.
126
355000
1918
bạn không thể có một giả thuyết đúng.
05:56
It wasn't solved until 1655.
127
356942
1619
Nó được giải quyết vào năm 1655.
05:58
This is Christiaan Huygens's book that catalogs all the mistakes
128
358585
3014
Đây là quyển sách của Christiaan Huygens đưa ra những sai lầm
06:01
people made trying to figure out what was going on with Saturn.
129
361623
2962
mà con người mắc phải khi cố tìm hiểu về sao Thổ.
06:04
It wasn't till Huygens had two things:
130
364609
1856
Huygens có hai thứ:
06:06
He had a good theory of planetary rings and how the solar system operated,
131
366489
4486
một giả thuyết tốt về vành đai hành tinh và cách hệ Mặt trời vận hành,
06:10
and he had better telescopic, more fine-grain data
132
370999
2863
cùng kính viễn vọng tốt hơn và dữ liệu ít sạn hơn.
06:13
in which he could figure out that as the Earth is going around faster --
133
373886
3543
Nhờ vậy ông biết được rằng nếu Trái Đất quay nhanh hơn sao Thổ,
06:17
according to Kepler's Laws -- than Saturn, then we catch up with it.
134
377453
3228
thì theo định luật Kepler, thì ta sẽ bắt kịp nó.
06:20
And we see the angles of the rings at different angles, there.
135
380705
3271
Và ta thấy được các góc độ của vành đai từ những góc nhìn khác nhau.
06:24
And that, in fact, turns out to be true.
136
384000
2220
Và điều đó hóa ra lại đúng.
06:26
The problem with having a theory is that it may be loaded with cognitive biases.
137
386244
5297
Vấn đề của việc đưa ra một giả thuyết là nó có thể chứa những nhận thức thành kiến.
06:31
So one of the problems of explaining why people believe weird things
138
391565
3267
Một trong những vấn đề giải thích con người tin vào những thứ kì lạ
06:34
is that we have things, on a simple level,
139
394856
2068
đơn giản là do ta có những thứ đó,
06:36
and then I'll go to more serious ones.
140
396948
1828
và tôi sẽ nói ở cấp độ nghiêm túc hơn
06:38
Like, we have a tendency to see faces.
141
398800
1876
như ta có xu hướng nhận diện khuôn mặt.
06:40
This is the face on Mars.
142
400700
1776
Đây là khuôn mặt trên sao Hỏa.
06:42
In 1976, where there was a whole movement to get NASA to photograph that area
143
402500
4512
Năm 1976 có cả một phong trào đòi NASA phải chụp hình khu vực này
06:47
because people thought this was monumental architecture made by Martians.
144
407036
3916
vì người ta tin rằng đây là công trình kiến trúc vĩ đại của người dân sao Hỏa.
06:50
Here's the close-up of it from 2001.
145
410976
2771
Đây là hình cận cảnh chụp vào năm 2001.
06:53
If you squint, you can still see the face.
146
413771
2460
Nếu bạn thử lác mắt thì vẫn có thể nhìn ra khuôn mặt
06:56
And when you're squinting,
147
416255
1302
Nhưng nếu làm thế
06:57
you're turning that from fine-grain to coarse-grain,
148
417581
3023
bạn sẽ biến dữ liệu từ ít thành nhiều sạn,
07:00
so you're reducing the quality of your data.
149
420628
2287
và làm giảm đi chất lượng dữ liệu của bạn.
07:02
And if I didn't tell you what to look for, you'd still see the face,
150
422939
3229
Nếu tôi không nói bạn phải tìm gì, bạn vẫn sẽ nhìn thấy khuôn mặt,
07:06
because we're programmed by evolution to see faces.
151
426192
2429
vì ta được lập trình thấy khuôn mặt qua sự tiến hóa.
07:08
Faces are important for us socially.
152
428645
2151
Các khuôn mặt rất quan trọng về mặt xã hội.
07:10
And of course, happy faces, faces of all kinds are easy to see.
153
430820
3468
Và tất nhiên, mặt vui, hay các kiểu mặt đều dễ nhìn ra.
07:14
You see the happy face on Mars, there.
154
434312
1896
Bạn thấy mặt cười trên sao Hỏa.
07:16
(Laughter)
155
436232
1151
(Tiếng cười)
07:17
If astronomers were frogs, perhaps they'd see Kermit the Frog.
156
437407
2913
Nếu nhà thiên văn học là ếch, họ sẽ nhìn thấy chú ếch Kermit.
07:20
Do you see him there? Little froggy legs.
157
440344
1953
Bạn có thấy không? Mấy chân ếch nhỏ xíu.
07:22
Or if geologists were elephants?
158
442688
2195
Hay nếu nhà địa chất là voi?
07:25
Religious iconography.
159
445736
3240
Biểu tượng tôn giáo.
07:29
(Laughter)
160
449000
2801
(Tiếng cười)
07:31
Discovered by a Tennessee baker in 1996.
161
451825
2151
Phát hiện bởi một thợ bánh Tennessee năm 1996.
07:34
He charged five bucks a head to come see the nun bun
162
454000
2477
Ông ta thu mỗi người đến xem 5 đô-la
07:36
till he got a cease-and-desist from Mother Teresa's lawyer.
163
456501
3713
tới khi ông ta nhận được đơn xử lý xâm phạm từ luật sư của Đức Mẹ Teresa.
07:40
Here's Our Lady of Guadalupe and Our Lady of Watsonville, just down the street,
164
460238
3738
Đây là Đức Mẹ Guadalupe và Đức Mẹ Watsonville,
07:44
or is it up the street from here?
165
464000
1604
ở ngay ngoài đường.
07:45
Tree bark is particularly good because it's nice and grainy, branchy,
166
465628
3348
Vỏ cây đặc biệt tốt vì nó sần sùi, nhiều nhánh,
07:49
black-and-white splotchy and you can get the pattern-seeking --
167
469000
3000
có vệt đen trắng và bạn có thể tìm ra các họa tiết
07:52
humans are pattern-seeking animals.
168
472024
1952
vì con người là loài vật tìm họa tiết.
07:54
Here's the Virgin Mary on the side of a glass window in Sao Paulo.
169
474000
3563
Đây là Đức Mẹ Mary ở cạnh của sổ bằng kính ở Sao Paulo.
07:57
Here's when the Virgin Mary made her appearance on a cheese sandwich --
170
477587
3414
Đây là Đức Mẹ Mary xuất hiện trên miếng bánh kẹp phô-mai
08:01
which I got to actually hold in a Las Vegas casino --
171
481025
2490
mà tôi đã được cầm ở sòng bạc Las Vegas,
08:03
of course, this being America.
172
483539
1537
tất nhiên, người Mỹ là vậy đó.
08:05
(Laughter)
173
485100
1525
(Tiếng cười)
08:06
This casino paid $28,500 on eBay for the cheese sandwich.
174
486649
4327
Sòng bạc này trả 28.500 đô-la trên eBay để mua miếng bánh kẹp.
08:11
(Laughter)
175
491000
1976
(Tiếng cười)
08:13
But who does it really look like? The Virgin Mary?
176
493000
2381
Nhưng thực sự nhìn nó giống ai? Đức Mẹ Mary?
08:15
(Laughter)
177
495405
1979
(Tiếng cười)
08:17
It has that sort of puckered lips, 1940s-era look.
178
497408
3865
Nó có kiểu môi nhăn nheo, phong cách kỉ nguyên 1940.
08:21
Virgin Mary in Clearwater, Florida.
179
501297
1679
Đức Mẹ Mary ở Clearwater, Florida.
08:23
I actually went to see this one.
180
503000
1976
Tôi đích thực đã tới xem cái này.
08:25
There was a lot of people there.
181
505000
1834
Có rất nhiều người ở đó.
08:26
The faithful come in their wheelchairs and crutches, and so on.
182
506858
4652
Các tín đồ đến bằng xe lăn và nạng,...
08:31
We went down and investigated.
183
511534
1861
Chúng tôi đã tới và điều tra.
08:33
Just to give you a size, that's Dawkins, me and The Amazing Randi,
184
513419
3173
Để cho bạn biết kích cỡ, đó là Dawkins, tôi và Randi vĩ đại,
08:36
next to this two, two and a half story-sized image.
185
516616
2413
kế bên là bức hình lớn gấp hai lần rưỡi.
08:39
All these candles, thousands of candles people had lit in tribute to this.
186
519053
3502
Người ta đã thắp hàng ngàn ngọn nến để tưởng niệm điều này.
08:42
So we walked around the backside, to see what was going on.
187
522579
2805
Chúng tôi đi vòng ra phía sau để xem chuyện gì đang xảy ra.
08:45
It turns out wherever there's a sprinkler head and a palm tree,
188
525408
3331
Hóa ra cứ khi nào có đầu vòi tưới nước và một cây cọ
08:48
you get the effect.
189
528763
1213
ta sẽ thấy hiệu ứng này.
08:50
Here's the Virgin Mary on the backside, which they started to wipe off.
190
530000
3381
Đây là Đức Mẹ Mary từ phía sau, mà họ đã bắt đầu lau đi.
08:53
I guess you can only have one miracle per building.
191
533405
2571
Tôi đoán mỗi tòa nhà chỉ có được một phép màu thôi.
08:56
(Laughter)
192
536000
3333
(Tiếng cười)
08:59
So is it really a miracle of Mary, or is it a miracle of Marge?
193
539357
3679
Vậy đây thật sự là phép màu của Mary, hay là phép màu của Marge?
09:03
(Laughter)
194
543060
1001
(Tiếng cười)
09:04
And now I'm going to finish up with another example of this,
195
544085
3603
Và bây giờ tôi sẽ kết thúc bằng một ví dụ nữa,
09:07
with auditory illusions.
196
547712
2777
ảo giác thính giác.
09:10
There's this film, "White Noise," with Michael Keaton,
197
550513
2526
Có một bộ phim tên "Tiếng ồn trắng" có Michael Keaton,
09:13
about the dead talking back to us.
198
553063
2534
nói về người chết nói chuyện với chúng ta.
09:15
By the way, the whole business of talking to the dead is not that big a deal.
199
555621
3665
Nhân tiện, mấy chuyện nói chuyện với người chết không hay tới vậy đâu.
09:19
Anybody can do it, turns out.
200
559310
1485
Hóa ra ai cũng làm được cả.
09:20
It's getting the dead to talk back that's the really hard part.
201
560819
3088
Bắt người chết nói lại với mình mới là phần khó.
09:23
(Laughter)
202
563931
1098
(Tiếng cười)
09:25
In this case, supposedly, these messages are hidden in electronic phenomena.
203
565053
3782
Trong trường hợp này, có những thông điệp được ẩn sau hiện tượng điện tử.
09:28
There's a ReverseSpeech.com web page where I downloaded this stuff.
204
568859
3285
Trang ReverseSpeech.com là nơi tôi đã tải thứ này về.
09:32
This is the most famous one of all of these.
205
572168
3151
Đây là thứ nổi tiếng nhất trong tất cả.
09:35
Here's the forward version of the very famous song.
206
575343
2801
Đây là bản xuôi của một ca khúc nổi tiếng.
09:38
(Music with lyrics)
207
578168
1071
(Tiếng nhạc và lời)
09:39
If there's a bustle in your hedgerow don't be alarmed now.
208
579263
5158
Nếu có tiếng ồn nơi hàng rào, đừng hoảng sợ.
09:45
It's just a spring clean for the May Queen.
209
585089
3795
Đó chỉ là mùa xuân được quét dọn cho Nữ hoàng tháng Năm.
09:50
Yes, there are two paths you can go by, but in the long run,
210
590764
4987
Phải, có hai con đường bạn có thể đi, nhưng rốt cuộc,
09:56
There's still time to change the road you're on.
211
596870
3564
vẫn sẽ có thời gian để thay đổi con đường bạn đi.
10:01
(Music ends)
212
601514
1580
(Nhạc dừng)
10:03
Couldn't you just listen to that all day?
213
603733
2611
Ta có thể nghe cả ngày nhỉ?
10:06
All right, here it is backwards,
214
606368
1607
Được rồi, đây là bản đảo ngược,
10:07
and see if you can hear the hidden messages that are supposedly in there.
215
607999
4030
thử xem bạn có nghe thấy được thông điệp lẽ ra được ẩn giấu trong đây không.
10:12
(Music with unintelligible lyrics)
216
612513
6778
(Nhạc và lời khó hiểu)
10:26
(Lyrics) Satan!
217
626450
1294
(Lời) Quỷ Satan!
10:27
(Unintelligible lyrics continue)
218
627768
6477
(Tiếp tục lời khó hiểu)
10:41
What did you get? Audience: Satan!
219
641934
1620
Bạn nghe được gì? Khán giả: Satan!
10:43
Satan. OK, at least we got "Satan".
220
643578
1712
Satan. OK, ít nhất ta cũng nghe thấy
10:45
Now, I'll prime the auditory part of your brain
221
645314
2302
Giờ tôi nhồi vào vùng não xử lý âm thanh của bạn
10:47
to tell you what you're supposed to hear, and then hear it again.
222
647640
3437
và nói bạn sẽ phải nghe thấy gì, rồi ta nghe lại lần nữa.
10:51
(Music with lyrics)
223
651101
3801
(Tiếng nhạc và lời)
11:17
(Music ends)
224
677673
1086
(Nhạc dừng)
11:18
(Laughter)
225
678783
1207
(Tiếng cười)
11:20
(Applause)
226
680014
6389
(Tiếng vỗ tay)
11:26
You can't miss it when I tell you what's there.
227
686427
2549
Bạn không thể không nghe thấy khi tôi đã cho bạn biết.
11:29
(Laughter)
228
689000
3250
(Tiếng cười)
11:32
I'm going to just end with a positive, nice little story.
229
692274
4035
Tôi sẽ kết thúc bằng một câu chuyện tích cực.
11:36
The Skeptics is a nonprofit educational organization.
230
696333
2845
Skeptics là một tổ chức giáo dục phi lợi nhuận.
11:39
We're always looking for little good things that people do.
231
699202
2820
Chúng tôi luôn tìm kiếm những điều tốt mà người ta làm.
11:42
And in England, there's a pop singer.
232
702046
2009
Và ở Anh, có một ca sĩ nhạc pop.
11:44
One of the top popular singers in England today, Katie Melua.
233
704079
3745
Một trong những ca sĩ nổi tiếng hàng đầu nước Anh hiện nay, Katie Melua.
11:47
And she wrote a beautiful song.
234
707848
1528
Cô đã viết một bài hát rất hay.
11:49
It was in the top five in 2005, called, "Nine Million Bicycles in Beijing."
235
709400
5576
Bài hát nằm trong top 5 năm 2005 tên "Chín triệu chiếc xe đạp ở Bắc Kinh".
11:55
It's a love story -- she's sort of the Norah Jones of the UK --
236
715000
3096
Đó là một chuyện tình, cô ấy kiểu như Norah Jones của Anh vậy,
11:58
about how she much loves her guy,
237
718120
1621
về cô yêu chàng trai nhiều thế nào
11:59
and compared to nine million bicycles, and so forth.
238
719765
2476
và so sánh với chín triệu chiếc xe đạp, v.v
12:02
And she has this one passage here.
239
722265
2225
Và cô đã viết đoạn này.
12:04
(Music)
240
724514
1036
(Tiếng nhạc)
12:05
(Lyrics) We are 12 billion light-years from the edge
241
725574
5771
(Lời) Ta cách tận cùng vũ trụ những 12 tỉ năm ánh sáng.
12:11
That's a guess,
242
731369
2325
Em chỉ đoán vậy thôi.
12:13
No one can ever say it's true,
243
733718
3711
Chẳng ai biết được có thật vậy không.
12:17
But I know that I will always be with you.
244
737453
4603
Nhưng em biết rằng em sẽ luôn bên anh. (Dừng nhạc)
12:22
Michael Shermer: Well, that's nice. At least she got it close.
245
742731
2965
Hay đấy. Ít ra cô ấy cũng tới gần rồi.
12:25
In America it'd be, "We're 6,000 light years from the edge."
246
745720
2923
Ở Mỹ sẽ là "Ta cách tận cùng vũ trụ 6.000 năm ánh sáng".
12:28
(Laughter)
247
748667
1036
(Tiếng cười)
12:29
But my friend, Simon Singh, the particle physicist now turned science educator,
248
749727
3769
Nhưng bạn tôi, Simon Singh, nhà vật lý phần tử và giờ là giáo viên khoa học,
12:33
who wrote the book "The Big Bang," and so on,
249
753520
2127
người đã viết quyển sách "Vụ nổ Big Bang",
12:35
uses every chance he gets to promote good science.
250
755671
2405
đã dùng mọi cơ hội để thúc đẩy khoa học chân chính.
12:38
And so he wrote an op-ed piece in "The Guardian" about Katie's song,
251
758100
3286
Nên anh ấy viết một bài trên tờ "The Guardian" về bài hát của Katie.
12:41
in which he said, well, we know exactly how far from the edge.
252
761410
5036
Trong đó anh nói ta biết chính xác ta cách bờ rìa bao xa.
12:46
You know, it's 13.7 billion light years, and it's not a guess.
253
766470
3818
Bạn biết đấy, là 13,7 tỉ năm ánh sáng, không phải đoán bừa đâu.
12:50
We know within precise error bars how close it is.
254
770312
4264
Ta biết trong biểu đồ sai số ta gần tận cùng vũ trụ thế nào.
12:54
So we can say, although not absolutely true, it's pretty close to being true.
255
774600
3810
Nên có thể nói, dù không hoàn toàn đúng, nó cũng đã gần đúng rồi.
12:58
And, to his credit, Katie called him up after this op-ed piece came out, and said,
256
778434
4739
Và để đáp lại, Katie gọi cho anh ấy sau khi bài báo được phát hành và nói:
13:03
"I'm so embarrassed. I was in the astronomy club.
257
783197
2371
"Tôi rất xấu hổ vì từng trong câu lạc bộ thiên văn
13:05
I should've known better."
258
785592
1278
Đáng ra tôi phải biết"
13:06
And she re-cut the song.
259
786894
1222
Và cô ấy làm lại bài hát.
13:08
So I will end with the new version.
260
788140
1848
Nên tôi sẽ kết thúc bằng bản mới.
13:10
(Music with lyrics)
261
790012
1264
(Tiếng nhạc và lời)
13:11
We are 13.7 billion light years
262
791300
2421
Ta cách tận cùng của vũ trụ
13:13
from the edge of the observable universe.
263
793745
3491
13,7 tỉ năm ánh sáng.
13:17
That's a good estimate with well-defined error bars.
264
797260
3769
Đó là con số ước lượng đúng với thanh sai số rõ ràng.
13:21
And with the available information,
265
801053
3152
Và với những thông tin sẵn có,
13:24
I predict that I will always be with you.
266
804229
4343
em dự đoán rằng em sẽ luôn bên anh.
13:28
(Laughter)
267
808596
1157
(Tiếng cười)
13:29
How cool is that?
268
809777
1168
Hay quá phải không?
13:30
(Applause)
269
810969
2031
(Tiếng vỗ tay)
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7