If I should have a daughter ... | Sarah Kay

Sarah Kay: Nếu tôi có con gái...

Translator: Lily Nguyen Reviewer: Thach Thao Nguyen Phuc

Nếu tôi có một cô con gái

If I should have a daughter,

instead of "Mom,"

thay vì Mẹ,

she's going to call me "Point B,"

con tôi sẽ gọi tôi là Điểm B,

vì như vậy thì con sẽ biết rằng dù bất kỳ chuyện gì xảy ra,

because that way she knows that no matter what happens,

at least she can always find her way to me.

ít nhất con cũng sẽ tìm được đường đến tôi.

And I'm going to paint solar systems on the backs of her hands

Và tôi sẽ vẽ hệ thái dương lên lòng bàn tay con,

để con phải học cả bầu trời

so she has to learn the entire universe

before she can say, "Oh, I know that like the back of my hand."

trước khi có thể nói, "Ôi, con đã biết cái đó rõ như lòng bàn tay của mình rồi."

And she's going to learn

Và con sẽ học rằng

that this life will hit you hard in the face,

cuộc sống này sẽ tát vào mặt con

wait for you to get back up just so it can kick you in the stomach.

chờ con đứng dậy để có thể đá con vào bụng.

But getting the wind knocked out of you

Nhưng bị đánh hộc hơi

is the only way to remind your lungs

thì phổi con mới nhớ rằng

how much they like the taste of air.

không khí tuyệt vời như thế nào

Có những nỗi buồn

There is hurt, here,

that cannot be fixed by Band-Aids or poetry.

mà cao dán hay thơ ca cũng không thể xoa dịu được

So the first time she realizes that Wonder Woman isn't coming,

Vì vậy lần đầu con nhận ra

rằng nữ siêu nhân sẽ không đến giải cứu,

I'll make sure she knows

Mẹ muốn con biết rằng

she doesn't have to wear the cape all by herself,

con không phải đeo tấm khăn choàng một mình.

because no matter how wide you stretch your fingers,

Vì dù cho con giang tay rộng cỡ nào,

your hands will always be too small

thì bàn tay con cũng sẽ quá bé nhỏ

to catch all the pain you want to heal.

để có thể tóm lấy tất cả nỗi đau con muốn xoa dịu

Believe me, I've tried.

Tin mẹ đi, mẹ đã thử rồi.

"And, baby," I'll tell her,

"Và, con yêu," tôi sẽ nói với con tôi,

don't keep your nose up in the air like that.

đừng ngẩng mũi lên cao như thế

I know that trick; I've done it a million times.

Mẹ biết cái mánh đó, mẹ đã làm nó cả tỷ lần

You're just smelling for smoke

Con chỉ chờ mùi khói

so you can follow the trail back to a burning house,

lần theo nó đến ngôi nhà đang cháy

so you can find the boy who lost everything in the fire

và tìm thấy một cậu bé đã mất tất cả trong đám cháy

to see if you can save him.

để xem thử con có cứu được cậu bé đó không

Or else find the boy who lit the fire in the first place,

Hoặc tìm lấy cậu bé đã châm lửa đám cháy

to see if you can change him.

để xem thử con có thể thay đổi cậu không."

But I know she will anyway,

Nhưng tôi biết con gái sẽ làm vậy bất cứ giá nào,

so instead I'll always keep an extra supply

vì vậy tôi sẽ luôn giữ trong nhà

of chocolate and rain boots nearby,

sô cô la và giày đi mưa

because there is no heartbreak that chocolate can't fix.

bởi vì không có nỗi đau nào mà sô cô la không làm dịu được.

Okay, there's a few that chocolate can't fix.

Ok, có một vài nỗi đau sô cô la không giúp được.

But that's what the rain boots are for,

Nhưng đó là lúc ta cần giày đi mưa.

because rain will wash away everything, if you let it.

Bởi vì mưa sẽ rửa trôi mọi thứ, nếu được cho phép.

I want her to look at the world

Tôi muốn con nhìn thẳng vào thế giới

through the underside of a glass-bottom boat,

qua phần bên cạnh của con tàu có đuôi bằng kính,

to look through a microscope

để nhìn qua một cái kính hiển vi

at the galaxies that exist

vào những vũ trụ to lớn đang tồn tại

on the pinpoint of a human mind,

trên đầu kim của tâm trí con người,

because that's the way my mom taught me.

bởi vì đó là cách mẹ tôi dạy tôi.

That there'll be days like this.

Là sẽ có những ngày như thế này

(Singing) There'll be days like this, my momma said.

♫ Sẽ có những ngày như thế này, mẹ tôi nói ♫

When you open your hands to catch

Khi con giang rộng đôi tay để bắt lấy

and wind up with only blisters and bruises;

mà chỉ thu lại những vết cắt bầm tím;

when you step out of the phone booth and try to fly

Khi con bước ra khỏi buồng điện thoại và cố bay đi

and the very people you want to save

và những người mà con muốn cứu

are the ones standing on your cape;

lại là những người đang giẫm lên khăn choàng của con;

when your boots will fill with rain,

khi bốt của con tràn đầy nước mưa,

and you'll be up to your knees in disappointment.

và sự thất vọng lên đến tận cổ.

And those are the very days you have all the more reason to say thank you.

Đó chính là những ngày con có thêm lý do để nói cảm ơn

Because there's nothing more beautiful

Bởi vì không có gì đẹp đẽ hơn

than the way the ocean refuses to stop kissing the shoreline,

cái cách biển cả cứ ôm lấy bãi cát,

no matter how many times it's sent away.

dù cho bao lần nó bị đẩy ra xa.

You will put the wind in win some, lose some.

Con sẽ thổi cơn gió vào sự thất thường của thắng thua

You will put the star in starting over, and over.

Con sẽ đặt vì sao

lên những sự khởi đầu mới

And no matter how many land mines erupt in a minute,

Và cho dù bao nhiêu trận cuồng phong xảy ra trong một phút.

be sure your mind lands

hãy chắc chắn là tâm trí con tập trung vào

on the beauty of this funny place called life.

vẻ đẹp của cuộc đời kỳ lạ này.

And yes, on a scale from one to over-trusting,

Đành rằng từ một đến tin-người-quá-mức

I am pretty damn naive.

thì tôi thật sự quá ngây thơ.

But I want her to know that this world is made out of sugar.

Nhưng tôi muốn con biết rằng thế giới này được tạo ra từ đường cát

It can crumble so easily,

Nó có thể tan biến quá dễ dàng

but don't be afraid to stick your tongue out and taste it.

nhưng đừng lo, hãy thè lưỡi ra mà nếm nó.

"Baby," I'll tell her, "remember, your momma is a worrier,

"Con yêu," Tôi sẽ nói con, 'hãy nhớ, mẹ con là người hay lo,

and your poppa is a warrior,

còn ba con là người chiến binh,

and you are the girl with small hands and big eyes

và con là cô gái với đôi tay nhỏ và đôi mắt to

who never stops asking for more."

không biết ngừng học hỏi.'

Remember that good things come in threes

Hãy nhớ rằng những đều tốt đẹp đến ba lần

and so do bad things.

và những điều xấu cũng vậy.

Always apologize when you've done something wrong,

Và luôn luôn xin lỗi khi con đã làm gì sai phạm.

Nhưng đừng bao giờ xin lỗi

but don't you ever apologize

cho cách mà mắt con không ngừng sáng lên.

for the way your eyes refuse to stop shining.

Your voice is small, but don't ever stop singing.

Giong nói con nhỏ, nhưng đừng ngừng ca hát.

And when they finally hand you heartache,

Và cuối cùng, khi đời trao cho con những cơn đau đầu

when they slip war and hatred under your door

khi chiến tranh và căm hận chui qua khe cửa

and offer you handouts on street-corners

và những tờ rơi trên các góc phố

of cynicism and defeat,

tràn đầy những thất bại và sự nghi ngờ

you tell them that they really ought to meet your mother.

hãy bảo họ rằng họ nên gặp mẹ con.

(Applause)

Thank you. Thank you.

Cám ơn. Cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Cám ơn.

Thank you.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thanks.

Cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Cám ơn.

Thank you.

(Applause)

(Vỗ tay)

All right, so I want you to take a moment,

Được rồi, bây giờ tôi muốn các bạn dừng lại một chút.

and I want you to think of three things that you know to be true.

và tôi muốn bạn nghĩ đến ba điều

mà bạn biết là đúng.

They can be about whatever you want --

Nó có thể về bất cứ thứ gì bạn muốn --

technology, entertainment, design,

công nghệ, giải trí, thiết kế,

your family, what you had for breakfast.

gia đình bạn, bạn có gì cho bữa sáng.

The only rule is don't think too hard.

Luật duy nhất là đừng nghĩ quá kỹ.

Okay, ready? Go.

Ok, sẵn sàng chưa? Bắt đầu.

Okay.

Okay.

So here are three things I know to be true.

Và đây là ba điều mà tôi biết là đúng.

I know that Jean-Luc Godard was right when he said that,

tôi biết rằng Jean-Luc Godard đã đúng

khi ông nói, "một câu chuyện tốt

"A good story has a beginning, a middle and an end,

phải có mở bài, thân bài, và kết.

although not necessarily in that order."

dù không cần phải theo trình tự đó."

I know that I'm incredibly nervous and excited to be up here,

Tôi biết rằng tôi rất run và hứng khởi khi được đứng trên đây.

which is greatly inhibiting my ability to keep it cool.

làm cho khả năng giữ bình tĩnh của tôi giảm thiểu một cách đáng kể

(Cười)

(Laughter)

And I know

và tôi biết

that I have been waiting all week to tell this joke.

tôi đã chờ cả tuần để kể cho cá bạn câu chuyện cười này.

(cười)

(Laughter)

Tại sao con bù nhìn lại được mời đến TED?

Why was the scarecrow invited to TED?

Vì nó rất nổi bật trong cánh đồng.

Because he was out standing in his field.

(Cười)

(Laughter)

I'm sorry.

Xin lỗi.

Okay, so these are three things I know to be true.

Ok, đó là ba điều mà tôi biết là đúng.

But there are plenty of things I have trouble understanding.

Nhưng có rất nhiều điều tôi thấy rất khó hiểu.

So I write poems to figure things out.

Vì vậy tôi viết thơ để giải thích.

Sometimes the only way I know how to work through something

Đôi khi cách duy nhất mà tôi biết để suy nghĩ

là viết một bài thơ

is by writing a poem.

Sometimes I get to the end of the poem,

Và đôi khi tới cuối bài thơ

look back and go, "Oh, that's what this is all about,"

tôi nhìn lại và nghĩ, "Ồ, thì ra đó là vậy."

Và đôi khi tôi đến cuối bài thơ

and sometimes I get to the end of the poem

nhưng vẫn không giải quyết được vấn đề gì.

and haven't solved anything,

but at least I have a new poem out of it.

nhưng ít ra tôi có thêm một bài thơ mới.

Spoken-word poetry is the art of performance poetry.

Thơ nói là loại hình nghệ thuật của văn thơ trình diễn.

I tell people it involves creating poetry

Tôi nói với mọi người rằng nó bao gồm sáng tạo thơ ca

that doesn't just want to sit on paper,

mà không chỉ ở trên trang giấy,

that something about it demands it be heard out loud

rằng có cái gì đó về nó đòi hỏi phải được nói ra

or witnessed in person.

hoặc được nhìn thấy.

When I was a freshman in high school,

Khi tôi mới bước vào trung học,

I was a live wire of nervous hormones.

tôi luôn luôn lo lắng.

And I was underdeveloped and over-excitable.

Tôi bị chậm lớn

nhưng lại dễ bị kích động.

And despite my fear

Nhưng bất kể nỗi sợ hãi

of ever being looked at for too long,

khi bị người khác nhìn quá lâu,

I was fascinated by the idea of spoken-word poetry.

tôi bị hấp dẫn bởi ý tưởng về thơ nói.

I felt that my two secret loves, poetry and theater,

Tôi cảm thấy rằng hai tình yêu bí mật của mình, thơ ca và sân khấu,

đã hợp lại, có một đứa bé,

had come together, had a baby,

một đứa bé tôi cần làm quen.

a baby I needed to get to know.

Và tôi đã quyết định thử.

So I decided to give it a try.

My first spoken-word poem,

Bài thơ nói đầu tiên của tôi

packed with all the wisdom of a 14-year-old,

bao bọc bởi trí tuệ của một cô bé 14 tuổi

was about the injustice

nói về sự bất công

of being seen as unfeminine.

của việc được coi là không nữ tính.

The poem was very indignant,

Bài thơ rất giận dữ,

và khá là phóng đại,

and mainly exaggerated,

but the only spoken-word poetry that I had seen up until that point

nhưng những bài thơ nói tôi đã xem cho đến thời điểm đó

was mainly indignant,

chủ yếu là giận dữ,

so I thought that's what was expected of me.

nên tôi nghĩ như vậy là tốt rồi.

The first time that I performed,

Lần đầu tiên tôi trình diễn

the audience of teenagers hooted and hollered their sympathy,

khán gia cổ vũ và hò hét,

and when I came off the stage, I was shaking.

và khi tôi rời khỏi sân khấu tôi vẫn còn run.

I felt this tap on my shoulder,

Tôi thấy có người vỗ vào vai tôi,

and I turned around to see

và khi quay lại nhìn

this giant girl in a hoodie sweatshirt emerge from the crowd.

một cô gái cao lớn trong một cái áo nỉ tiến lại từ đám đông.

She was maybe eight feet tall

Cô ấy chắc phải cao đến 2 mét

and looked like she could beat me up with one hand,

và nhìn như là có thể đánh bật tôi chỉ với một tay,

but instead she just nodded at me and said,

nhưng thay vào đó, cô ấy chỉ gật đâu với tôi

và nói "Ê này, tôi cũng cảm thấy như vậy đó. Cám ơn"

"Hey, I really felt that. Thanks."

Và sấm chớp đã nổi lên.

And lightning struck.

Tôi đã hoàn toàn bị thu phục.

I was hooked.

I discovered this bar on Manhattan's Lower East Side

Tôi tìm thấy một quán bar ở phía Đông Manhattan

có một chương trình trình diễn thơ nói tự do hàng tuần,

that hosted a weekly poetry open Mic,

and my bewildered, but supportive, parents took me

và bố mẹ tôi, dù bất ngờ nhưng vẫn ủng hộ hết mình, đã đưa tôi đến đó

to soak in every ounce of spoken word that I could.

để tận hưởng mọi thứ về thơ nói.

I was the youngest by at least a decade,

Tôi trẻ hơn mọi người ở đấy ít nhất chục năm

but somehow the poets at the Bowery Poetry Club

nhưng sao đó, các nhà thơ tại câu lạc bộ thơ Bowery

didn't seem bothered by the 14-year-old wandering about.

không cảm thấy khó chịu bởi một đứa bé 14 tuổi lang thang ở đó --

In fact, they welcomed me.

thật ra, họ còn chào mừng tôi.

And it was here, listening to these poets share their stories,

Và ở đó, lắng nghe họ chia sẻ những câu chuyện của mình

tôi học được rằng thơ nói không phải giận dữ

that I learned that spoken-word poetry didn't have to be indignant,

nó có thể vui hoặc đau đớn

it could be fun or painful

or serious or silly.

hoặc nghiêm trọng hoặc ngớ ngẩn.

The Bowery Poetry Club became my classroom and my home,

Câu lạc bô thơ ca Bowery trở thành lớp học và nhà của tôi.

and the poets who performed

Và những nhà thơ trình diễn ở đó

encouraged me to share my stories as well.

đã khuyến khích tôi chia sẻ câu chuyện của mình.

Never mind the fact that I was 14.

Không quan tâm đến việc là tôi chỉ 14 tuổi --

They told me, "Write about being 14."

họ nói với tôi rằng, "Hãy viết về tuổi 14."

So I did and stood amazed every week

Tôi làm vậy và hàng tuần, tôi đứng đó, ngạc nhiên sung sướng

khi những cô chú người lớn với học thức đầy mình

when these brilliant, grown-up poets

laughed with me and groaned their sympathy

cười với tôi và cảm thông cùng tôi

and clapped and told me, "Hey, I really felt that too."

và vỗ tay và nói tôi rằng, 'này, tôi cũng cảm thấy thế đấy."

Now I can divide my spoken-word journey

Bây giờ tôi có thể chia hành trình thơ nói của mình

into three steps.

thành ba giai đoạn

Step one was the moment I said,

Một là lúc tôi nói,

"I can. I can do this."

"Tôi có thể. Tôi có thể làm việc này,"

And that was thanks to a girl in a hoodie.

và đó là nhờ cô gái cao lớn trong chiếc áo nỉ.

Step two was the moment I said,

Hai là khi tôi nói,

"I will. I will continue.

"Tôi sẽ tiếp tục.

I love spoken word. I will keep coming back week after week."

Tôi yêu thơ nói. Tôi sẽ quay trở lại mỗi tuần."

And step three began

Giai đoạn ba bắt đầu

when I realized I didn't have to write indignant poems,

khi tôi nhận ra rằng tôi không phải viết thơ một cách tức giận,

nếu đó không phải là tôi.

if that's not what I was.

There were things that were specific to me,

đây là những điều rất cụ thể với tôi,

and the more that I focused on those things,

và tôi càng chú tâm vào những điều này,

the weirder my poetry got,

thì thơ của tôi càng kỳ quái,

but the more that it felt like mine.

nhưng càng lúc tôi thấy nó như là của tôi hơn.

It's not just the adage "Write what you know."

Không phải chỉ là "viết những gì bạn biết,"

It's about gathering up all of the knowledge and experience

mà nó còn là nơi tụ hợp tất cả những kiến thức và kinh nghiệm

you've collected up to now

mà bạn thu được tới giờ phút đó

to help you dive into the things you don't know.

để giúp bạn đi sâu khám phá những điều chưa biết.

I use poetry to help me work through what I don't understand,

tôi dùng thơ ca để giúp giải quyết những điều tôi chưa hiểu

nhưng những bài thơ mới tôi viết

but I show up to each new poem

tràn đầy ký ức

with a backpack full of everywhere else that I've been.

của những nơi tôi đã từng đi qua.

When I got to university, I met a fellow poet

Khi tôi đến đại học, tôi gặp một nhà thơ khác

who shared my belief in the magic of spoken-word poetry.

cũng chia sẽ niềm tin của tôi ở phép màu của thơ nói.

And actually, Phil Kaye and I

Và thật ra, Phil Kaye và tôi

cũng thật tình cờ có trùng họ.

coincidentally also share the same last name.

When I was in high school I had created Project V.O.I.C.E.

Và khi tôi còn đang ở trung học, tôi đã tạo ra dự án V.O.I.C.E,

as a way to encourage my friends to do spoken word with me.

như là một cách để khuyến khích bạn bè tôi cùng làm thơ nói với tôi.

But Phil and I decided to reinvent Project V.O.I.C.E.,

Nhưng Phil và tôi quyết định thay đổi dự án V.O.I.C.E

this time changing the mission

thay đổi sứ mệnh

to using spoken-word poetry as a way to entertain,

sử dụng thơ nói như là một cách để giải trí,

educate and inspire.

giáo dục và tạo nguồn cảm hứng.

We stayed full-time students, but in between we traveled,

Chúng tôi tiếp tục đi học, nhưng trong thời gian nghỉ chúng tôi đi khắp nơi,

performing and teaching

biểu diễn và dạy

nine-year-olds to MFA candidates,

từ đứa bé 9 tuổi cho đến sinh viên cao học,

from California to Indiana to India

từ California đến Indiana đến Ấn Độ

to a public high school just up the street from campus.

đến một trường trung học công ngay đối diện khuôn viên trường đại học.

And we saw over and over

Và chúng tôi chứng kiến rất nhiều lần

the way that spoken-word poetry

cái cách mà thơ nói

cracks open locks.

mở những lỗ khóa.

But it turns out sometimes, poetry can be really scary.

Nhưng hóa ra đôi khi

văn thơ có thể rất đáng sợ.

Kết quả là một số lần,

Turns out sometimes,

you have to trick teenagers into writing poetry.

bạn phải lừa những người trẻ để họ viết thơ.

So I came up with lists. Everyone can write lists.

Và tôi nghĩ ra việc liệt kê. Tất cả mọi người đều có thể liệt kê.

And the first list that I assign

Và danh sách đầu tiên tôi cho học sinh làm

is "10 Things I Know to be True."

là "10 điều tôi biết là đúng"

Và đây là điều xảy ra, và bạn cũng sẽ phát hiện ra điều này

And here's what happens, you would discover it too

if we all started sharing our lists out loud.

nếu chúng ta bắt đầu đọc to danh sách của mình ,

At a certain point, you would realize that someone has the exact same thing,

Vào một thời điểm nào đó, bạn sẽ nhận ra rằng

một ai đó cũng có chung một ý tưởng với bạn,

or one thing very similar,

hay một điều gì đó gần giống

to something on your list.

với ý tưởng trong danh sách của bạn.

And then someone else

Và một người khác

has something the complete opposite of yours.

sẽ có những điều hoàn toàn trái ngược với những điều của bạn.

Third, someone has something you've never even heard of before.

Và rồi sẽ có một người có những ý tưởng mà bạn chưa nghe thấy bao giờ

Fourth, someone has something you thought you knew everything about,

Và rồi, một người sẽ viết về một vấn đề mà bạn tưởng là bạn biết hết rồi

but they're introducing a new angle of looking at it.

dưới một góc nhìn mới.

And I tell people that this is where great stories start from --

Và tôi bảo với mọi người rằng bốn chỗ giao nhau đó,

these four intersections

là nơi những câu chuyện vĩ đại bắt đầu

of what you're passionate about

những câu chuyện về những điều mà bạn yêu thích

and what others might be invested in.

với ý tưởng của người khác đóng góp vào.

And most people respond really well to this exercise.

Hầu hết mọi người tỏ ra thích thú với bài tập này,

But one of my students, a freshman named Charlotte,

nhưng một học sinh, một tân sinh viên tên là Charlotte

was not convinced.

có vẻ không được thuyết phục lắm.

Charlotte was very good at writing lists, but she refused to write any poems.

Charlotte liệt kệ rất tốt, nhưng cô bé không chịu viết một bài thơ nào cả

"Miss," she'd say, "I'm just not interesting.

"Thưa cô", cô bé nói, 'em không phải là một người thú vị

I don't have anything interesting to say."

em không có gì hay ho để nói cả."

So I assigned her list after list,

Tôi giao cho cô bé liệt kệ hết thứ này đến thứ khác

and one day I assigned the list

Rồi một ngày, tôi ra bài liệt kê

"10 Things I Should Have Learned by Now."

"10 điều đáng lẽ ra tôi phải học được rồi"

Number three on Charlotte's list was,

Điều thứ 3 trong danh sách của Charlotte là

"I should have learned not to crush on guys

"Đáng lẽ ra tôi phải nhớ là không nên thích người nào

three times my age."

tuổi gấp ba lần mình"

I asked her what that meant,

Tôi hỏi cô bé thế nghĩa là gì

and she said, "Miss, it's kind of a long story."

cô nói "Dạ, nhưng câu chuyện dài dòng lắm"

And I said, "Charlotte, it sounds pretty interesting to me."

và tôi nói "Charlotte, cô thấy chuyện đó nghe khá thú vị đấy chứ"

And so she wrote her first poem,

Rồi Charlotte viết bài thơ đầu tiên của mình

a love poem unlike any I had ever heard before.

một bài thơ tình khác hẳn tất cả các bài thơ tình tôi đã từng nghe trước đây

Và bài thơ bắt đầu

And the poem began,

"Anderson Cooper is a gorgeous man."

"Anderson Cooper thật là đẹp trai"

(Laughter)

(Cười)

"Bạn có nhìn thấy anh ấy trong chương trình 60 Phút,

"Did you see him on 60 Minutes,

racing Michael Phelps in a pool --

bơi đua với Michael Phelps

nothing but swim trunks on --

mặc mỗi chiếc quần bơi

diving in the water, determined to beat this swimming champion?

lao xuống nước, quyết tâm đánh bại nhà vô địch?

Sau cuộc đua, anh hất mái tóc ánh bạc còn ướt nhẹp

After the race, he tossed his wet, cloud-white hair

and said, 'You're a god.'

và nói "Anh đúng là một vị thần!"

No, Anderson, you're the god."

Không, Anderson, anh mới chính là vị thần"

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

Now, I know that the number one rule to being cool

Tôi biết rằng quy tắc đầu tiên để giữ bình tĩnh và tỏ ra cool

là chống lại sự bối rối,

is to seem unfazed,

to never admit that anything scares you

là không bao giờ để điều gì đe dọa

ảnh hưởng hoặc kích thích bạn.

or impresses you or excites you.

Somebody once told me

Có một người nói với tôi rằng

it's like walking through life like this.

nó giống như là đi qua cuộc đời như thế này.

You protect yourself

Bạn bảo vệ bản thân

from all the unexpected miseries or hurt that might show up.

khỏi những nỗi đau buồn không ngờ tới nhưng lại có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

But I try to walk through life like this.

Nhưng tôi muốn đi qua cuộc đời mình như thế này

And yes, that means catching all of those miseries and hurt,

và mặc dù nó đồng nghĩa với việc tôi phải bắt lấy những nỗi đau buồn kia,

but it also means that when beautiful, amazing things

khi những điều tuyệt vời và đẹp đẽ

rơi xuống đời tôi,

just fall out of the sky,

I'm ready to catch them.

tôi sẽ sẵn sàng để bắt lấy chúng.

I use spoken word to help my students

Tôi dùng thơ nói để giúp học sinh của mình

rediscover wonder,

tìm lại những điều kỳ diệu

to fight their instincts to be cool and unfazed

để chống lại ước muốn bản năng của sự bình tĩnh và xa lạnh

and, instead, actively pursue being engaged with what goes on around them,

thay vào đó, tích cực tham gia vào mọi việc xung quanh mình

so that they can reinterpret and create something from it.

để họ có thể suy diển lại sự việc và kiến tạo ra những ̣điều mới mẻ.

It's not that I think that spoken-word poetry

Tôi không nghĩ thơ nói

là loại hình nghệ thuật lý tưởng

is the ideal art form.

I'm always trying to find the best way to tell each story.

Ngược lại tôi luôn cố gắng tìm kiếm cách tốt nhất ̣để kể từng câu chuyện

I write musicals; I make short films alongside my poems.

Tôi viết nhạc kịch, tôi làm phim ngắn bên cạnh những bài thơ

But I teach spoken-word poetry

Nhưng tôi dạy thơ nói

vì nó dễ lưu truyền.

because it's accessible.

Không phải ai cũng có thể đọc các nốt nhạc

Not everyone can read music or owns a camera,

hoặc sở hữu một chiếc máy ảnh

but everyone can communicate in some way,

nhưng ai cũng có thể giao tiếp, bằng cách này hay cách khác

and everyone has stories that the rest of us can learn from.

và ai cũng có các câu chuyện

mà chúng ta có thể học theo.

Plus, spoken-word poetry allows for immediate connection.

Thêm vào đó, thơ nói cho chúng ta sự cảm thông ngay lập tức

Nhiều khi chúng ta cảm thấy cô độc

It's not uncommon to feel like you're alone

như là không ai hiểu mình cả

or that nobody understands you,

but spoken word teaches

nhưng thơ nói nói rằng

that if you have the ability to express yourself

nếu như bạn có khả năng diễn tả bản thân mình

and the courage to present those stories and opinions,

và có sự dũng cảm để kể lại các câu chuyện và ý kiến đó

you could be rewarded

bạn sẽ được tán thưởng

with a room full of your peers,

và lắng nghe bởi một căn phòng đầy những người cùng trang lứa

or your community, who will listen.

hoặc những người trong cộng đồng.

And maybe even a giant girl in a hoodie

Va có thể kể cả một cô gái to lớn trong chiếc áo nỉ

who will connect with what you've shared.

cũng sẽ cảm thông với những gì bạn vừa chia sẻ

And that is an amazing realization to have,

Và đó là một sự khám khá tuyệt vời

especially when you're 14.

nhất là khi bạn mới 14 tuổi.

Plus, now with YouTube,

Thêm vào đó, bây giờ với YouTube

that connection's not even limited to the room we're in.

sự kết nối đó không còn bị giới hạn trong căn phòng nhỏ nữa.

I'm so lucky that there's this archive of performances

Tôi cảm thấy thật may mắn là sẽ có bản lưu dữ của các màn biểu diển

mà tôi có thể chia sẻ với các học sinh của mình.

that I can share with my students.

It allows for even more opportunities

Nó cho họ nhiều cơ hội hơn

để tìm một nhà thơ hoặc một bài thơ

for them to find a poet or a poem that they connect to.

mà họ có thể đồng cảm với.

Once you've figured this out,

Rất dễ để bị sa vào, khi mà bạn đã phát hiện ra,

it is tempting to keep writing the same poem,

thói quen viết đi viết lại một bài thơ duy nhất

or keep telling the same story, over and over,

hoặc kể đi kể lại một câu chuyện duy nhất

once you've figured out that it will gain you applause.

khi mà bạn đã phát hiện ra là nó sẽ làm cho bạn được tán thưởng.

It's not enough to just teach that you can express yourself.

Học diễn tả bản thân thôi là chưa đủ,

You have to grow and explore

bạn cần phải học cách để phát triển và khám phá

and take risks and challenge yourself.

và chấp nhận rủi ro, thách thức bản thân.

And that is step three:

Đó chính là bước thứ ba:

infusing the work you're doing

làm cho những gì bạn làm ngập tràn

with the specific things that make you you,

với những điều cụ thể và đặc biệt của cá nhân bạn mà thôi,

even while those things are always changing.

kể cả khi những điều đó thay đổi liên tục.

Because step three never ends.

Bởi vì bước thứ ba là mãi mãi.

But you don't get to start on step three,

Nhưng bạn không thể bắt đầu bước thứ ba,

until you take step one first:

trước khi bạn bắt đầu bước một: Tôi có thể.

"I can."

Tôi đi lại rất nhiều khi tôi dạy học,

I travel a lot while I'm teaching,

and I don't always get to watch all of my students reach their step three,

vì thế không phải lúc nào tôi cũng có thể chứng kiến học sinh của mình đi đến bước thứ ba,

nhưng tôi đã rất may mắn với Charlotte

but I was very lucky with Charlotte,

là tôi đã có thể theo sát cuộc hành trình của cô bé.

that I got to watch her journey unfold the way it did.

I watched her realize

Tôi đã ở đó khi cô nhận ra

that, by putting the things that she knows to be true into the work she's doing,

rằng, bằng cách cho những gì mà cô biết là đúng vào trong việc viết lách của mình

she can create poems that only Charlotte can write,

cô có thể tạo ra những bài thơ mà chỉ Charlotte có thể viết

about eyeballs and elevators and Dora the Explorer.

về con mắt và thang máy và Dora Người tìm kiếm.

And I'm trying to tell stories only I can tell --

Và tôi luôn cố gắng để kề những câu chuyện mà chỉ mình tôi có thể kể

như là câu chuyện này chẳng hạn.

like this story.

I spent a lot of time thinking about the best way to tell this story,

Tôi đã dành rất nhiều thời gian suy nghĩ tìm cách hay nhất để kể câu chuyện này,

and I wondered if the best way

và tôi băn khoăn không biết có phải cách hay nhất

was going to be a PowerPoint, a short film --

sẽ là một bài PowerPoint hay là một đoạn phim ngắn

And where exactly was the beginning, the middle or the end?

và đâu mới là bắt đầu, phần giữa và kết thúc?

I wondered whether I'd get to the end of this talk

Và tôi băn khoăn không biết liệu khi tôi đến được phần kết của cuộc nói chuyện ngày hôm nay

and finally have figured it all out, or not.

là tôi có thể thấu rõ được mọi thứ hay không.

And I always thought that my beginning was at the Bowery Poetry Club,

Tôi luôn nghĩ là sự khởi đầu của mình là ở Bowery Poetry Club,

nhưng có thể nó đã bắt đầu từ trước đó rất lâu.

but it's possible that it was much earlier.

In preparing for TED,

Khi chuẩn bị cho TED,

I discovered this diary page in an old journal.

tôi tìm thấy trang nhật ký này trong một tờ báo cũ.

I think December 54th was probably supposed to be 24th.

Tôi nghĩ ngày 54 tháng 12 thực ra là ngày 24.

It's clear that when I was a child,

Rõ ràng là từ khi tôi còn bé,

I definitely walked through life like this.

tôi đã đi qua cuộc đời như thế này.

I think that we all did.

Tôi nghĩ tất cả chúng ta đều đã đi như thế.

I would like to help others rediscover that wonder --

Tôi muốn được giúp mọi người tìm lại điều kỳ diệu đó,

to want to engage with it, to want to learn,

để muốn được tham gia, để muốn được học hỏi,

to want to share what they've learned,

và để muốn được chia sẻ những gì họ vừa học,

what they've figured out to be true

những điều mà họ vừa phát hiện ra là đúng

and what they're still figuring out.

và những điều mà họ vẫn đang cố gắng tìm ra câu trả lời.

So I'd like to close with this poem.

Và tôi xin phép được kết thúc với bài thơ này.

Khi họ dội bom Hiroshima,

When they bombed Hiroshima,

the explosion formed a mini-supernova,

vụ nổ như tạo ra một siêu tân tinh hạng nhỏ

so every living animal, human or plant

khiến tất cả cây cối, động vật và con người

that received direct contact with the rays from that sun

ở trong tầm ngắm trực tiếp

của ánh mặt trời gay gắt đó

was instantly turned to ash.

tan ngay thành bụi.

And what was left of the city soon followed.

Và những gì còn sót lại của thành phố cũng sớm nối bước đi theo.

The long-lasting damage of nuclear radiation

Sự tàn phá lâu dài của sóng hạt nhân

caused an entire city and its population

khiến cả một thành phố và những người dân của nó

to turn into powder.

tan biến thành khói bụi.

When I was born, my mom says I looked around the whole hospital room

Khi tôi được sinh ra, mẹ tôi bảo rằng tôi nhìn xung quanh cả căn phòng bệnh viện

với cái nhìn như thể muốn nói: 'Cái này á? Tôi đã làm cái này cả tỳ lần trước đây rồi'

with a stare that said, "This? I've done this before."

She says I have old eyes.

Mẹ nói tôi có một đôi mắt già.

When my Grandpa Genji died, I was only five years old,

Khi ông Genji của tôi qua đời, tôi mới có năm tuổi

but I took my mom by the hand and told her,

nhưng tôi cầm tay mẹ tôi và nói với bà,

"Don't worry, he'll come back as a baby."

'Mẹ đừng lo, ông sẽ quay lại như một em bé thôi'

And yet, for someone who's apparently done this already,

Kể cả vậy, cho một người có vẻ như đã làm chuyện này trước đây cả tỷ lần,

I still haven't figured anything out yet.

tôi vẫn chưa thấy hết được mọi thứ.

My knees still buckle every time I get on a stage.

Đầu gối tôi vẫn run lẩy bẩy mỗi lần tôi đứng trên sân khấu

My self-confidence can be measured out

Sự tự tin của tôi có thể được đo bằng

in teaspoons mixed into my poetry,

vài thìa trà nhỏ hòa lẫn vào các bài thơ tôi viết,

and it still always tastes funny in my mouth.

và cái vị nó để lại trong miệng tôi vẫn thật kỳ lạ.

But in Hiroshima, some people were wiped clean away,

Nhưng ở Hiroshima, có những người bị quét đi không ̣để lại một dấu vết

leaving only a wristwatch or a diary page.

đề lại chỉ một chiếc đồng hồ hoặc một trang nhật ký.

So no matter that I have inhibitions to fill all my pockets,

Thế nên chẳng hề gì nếu trong hành lý của tôi có đầy những trở ngại,

tôi vẫn cố gắng,

I keep trying,

hoping that one day I'll write a poem

với hy vọng một ngày nào đó tôi sé viết một bài thơ

I can be proud to let sit in a museum exhibit

mà tôi có thể tự hào để lại trong một viện bảo tàng

as the only proof I existed.

như là bằng chứng duy nhất về sự tồn tại của mình.

Bố mẹ tôi đặt tên tôi là Sarah,

My parents named me Sarah, which is a biblical name.

một cái tên Kinh Thánh.

In the original story, God told Sarah she could do something impossible, and --

Trong câu chuyện được kế, Chúa bảo với Sarah là cô sẽ làm được những chuyện không-làm-được

và cô cười,

she laughed,

because the first Sarah,

bởi vì cô Sarah đầu tiên

she didn't know what to do with impossible.

cô không biết mình sẽ làm gì với những điều không tưởng đó

And me?

Và tôi? Tôi thực ra cũng không biết mình sẽ làm gì,

Well, neither do I,

but I see the impossible every day.

nhưng tôi thấy những điều không tưởng hàng ngày

Impossible is trying to connect in this world,

Không tưởng được là cố gắng để kết nối trong thế giới này,

trying to hold onto others while things are blowing up around you,

là cố gẳng để giữ lấy những người khác khi mọi thứ đang nổ tung xung quanh bạn,

biết rằng khi bạn đang nói

knowing that while you're speaking,

mọi người thực sự đang lắng nghe chứ không chỉ chờ đến lượt họ để nói

they aren't just waiting for their turn to talk -- they hear you.

Họ cảm thấy những điều mà bạn cảm thấy

They feel exactly what you feel

at the same time that you feel it.

vào đúng lúc mà bạn cảm thấy chúng.

It's what I strive for every time I open my mouth --

Đó là điều mà tôi luôn cố gằng vươn tới mỗi lần tôi mở miệng nói

that impossible connection.

sự kết nối không tưởng đó.

There's this piece of wall in Hiroshima

Có một bức tường ở Hiroshima

that was completely burnt black by the radiation.

bị thiêu đen bởi sóng phóng xạ

But on the front step, a person who was sitting there

Nhưng trên những bậc thang, có một người ngồi đó

blocked the rays from hitting the stone.

chặn lại những tia phóng xạ chiếu vào tảng đá

Và thứ duy nhất còn sót lại ở đó bây giờ

The only thing left now

is a permanent shadow of positive light.

là cái bóng vĩnh cửu của ánh sáng hy vọng.

Sau quả bom nguyên tử,

After the A-bomb,

specialists said it would take 75 years

các chuyên gia nói rằng sẽ mất 75 năm

for the radiation-damaged soil of Hiroshima City

cho mảnh đất bị phóng xạ tàn phá của thành phố Hiroshima

to ever grow anything again.

có bất ký thứ gì mọc lên từ đó.

But that spring, there were new buds popping up from the earth.

Nhưng mùa xuân đó, chồi non đã nảy lên từ đất.

When I meet you, in that moment,

Khi tôi gặp bạn, trong giây phút đó,

I'm no longer a part of your future.

tôi đã không còn là một phần trong tương lai của bạn.

I start quickly becoming part of your past.

và rất nhanh, tôi trở thành một phần trong quá khứ

But in that instant, I get to share your present.

Nhưng trong giây phút đó, tôi được chia sẻ với hiện tại của bạn

And you, you get to share mine.

Và bạn, bạn được chia sẻ hiện tại của tôi

And that is the greatest present of all.

Và đó là món quà tuyệt vời nhất.

So if you tell me I can do the impossible --

Thế nên nếu bạn bảo với tôi rằng tôi có thể làm được những điều không tưởng,

có thề tôi sẽ cười

I'll probably laugh at you.

I don't know if I can change the world yet,

Tôi không biết liệu tôi có thể thay đổi thế giới này được chưa

because I don't know that much about it --

bởi vì tôi thực sự không biết nhiều về nó,

and I don't know that much about reincarnation either,

và tôi cũng không biết gì nhiều về sự đầu thai,

nhưng nếu bạn làm cho tôi cười hết cỡ,

but if you make me laugh hard enough,

thỉnh thoảng tôi quên mất mình đang ở thế giới nào.

sometimes I forget what century I'm in.

This isn't my first time here. This isn't my last time here.

Đây không phải là lần đầu tiên của tôi ở đây. Đây cũng sẽ không phải là lần cuối cùng.

Những lời này cũng không phải là những lời cuối cùng của tôi

These aren't the last words I'll share.

But just in case, I'm trying my hardest

Nhưng chỉ để đề phòng, tôi đang cố gắng hết sức mình

to get it right this time around.

để làm mọi việc đúng lần này.

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

̣(Vỗ tay)

Thank you.

(Applause)

Cảm ơn.

Thank you.

(Applause)

̣(Vỗ tay)

Cảm ơn

Thank you.

(Applause)

̣(Vỗ tay)