If I should have a daughter ... | Sarah Kay

Tłumaczenie: Marta Barszcz Korekta: Martyna Bajek

Jeśli będę miała córkę,

If I should have a daughter,

instead of "Mom,"

zamiast "Mama"

she's going to call me "Point B,"

będzie nazywać mnie "Punkt B"

żeby wiedziała, że cokolwiek by się nie działo,

because that way she knows that no matter what happens,

at least she can always find her way to me.

zawsze do mnie trafi.

And I'm going to paint solar systems on the backs of her hands

Namaluję wszechświat na jej dłoniach,

tak by musiała nauczyć się go na pamięć

so she has to learn the entire universe

before she can say, "Oh, I know that like the back of my hand."

zanim powie: "Znam go tak dobrze jak własną dłoń".

And she's going to learn

I nauczy się

that this life will hit you hard in the face,

że życie nie raz da jej po twarzy,

wait for you to get back up just so it can kick you in the stomach.

a potem poczeka aż wstanie tylko po to, by dać jej kopniaka w brzuch.

But getting the wind knocked out of you

Jednak odebranie na chwilę oddechu

is the only way to remind your lungs

jest jedynym sposobem, by płuca zrozumiały,

how much they like the taste of air.

jak bardzo lubią smak powietrza.

Jest taki ból,

There is hurt, here,

that cannot be fixed by Band-Aids or poetry.

którego nie można uleczyć plasterkiem ani poezją.

So the first time she realizes that Wonder Woman isn't coming,

Więc za pierwszym razem kiedy moja córka zda sobie sprawę,

że Superkobieta nie nadejdzie z pomocą,

I'll make sure she knows

zapewnię ją

she doesn't have to wear the cape all by herself,

że nie musi się bronić sama.

because no matter how wide you stretch your fingers,

Bo nie ważne jak szeroko rozpościerasz palce

your hands will always be too small

twoje dłonie zawsze będą zbyt małe

to catch all the pain you want to heal.

by wyłapać każdą krzywdę, którą chcesz naprawić.

Believe me, I've tried.

Uwierzcie mi, próbowałam.

"And, baby," I'll tell her,

I powiem jej: "Skarbie,

don't keep your nose up in the air like that.

nie zadzieraj tak nosa.

I know that trick; I've done it a million times.

Znam tę sztuczkę, robiłam tak milion razy.

You're just smelling for smoke

W ten sposób tylko wyczujesz dym

so you can follow the trail back to a burning house,

który doprowadzi cię do płonącego domu

so you can find the boy who lost everything in the fire

a tam znajdziesz chłopca, któremu ogień odebrał wszystko

to see if you can save him.

i będziesz próbowała go uratować.

Or else find the boy who lit the fire in the first place,

Albo znajdziesz chłopca, który podłożył ogień,

to see if you can change him.

i będziesz próbowała go zmienić."

But I know she will anyway,

Ale wiem, że ona i tak to zrobi,

so instead I'll always keep an extra supply

więc zamiast ją pouczać, będę miała pod ręką zapas

of chocolate and rain boots nearby,

czekolady i kalosze

because there is no heartbreak that chocolate can't fix.

ponieważ nie ma takiego bólu serca, którego nie mogłaby uleczyć czekolada.

Okay, there's a few that chocolate can't fix.

OK, jest kilka problemów których czekolada nie naprawi...

But that's what the rain boots are for,

Ale właśnie po to są kalosze.

because rain will wash away everything, if you let it.

Ponieważ, jeśli tylko pozwolisz, deszcz zmyje wszystko.

I want her to look at the world

Chcę, by patrzyła na świat

through the underside of a glass-bottom boat,

przez szklane dno łodzi,

to look through a microscope

przez mikroskop

at the galaxies that exist

na galaktyki, które istnieją

on the pinpoint of a human mind,

w zakątkach ludzkiego umysłu,

because that's the way my mom taught me.

bo tak właśnie nauczyła mnie mama.

That there'll be days like this.

Zawsze będą dni takie jak ten.

(Singing) There'll be days like this, my momma said.

♫ Zawsze będą dni takie jak ten, mówiła moja mama ♫

When you open your hands to catch

Kiedy rozpościerasz ramiona, żeby coś złapać,

and wind up with only blisters and bruises;

a jedyne, co dostajesz to rany i sińce,

when you step out of the phone booth and try to fly

kiedy wychodzisz z budki telefonicznej i próbujesz latać,

and the very people you want to save

a ludzie, których chcesz ocalić

are the ones standing on your cape;

są jedynymi, którzy cię powstrzymują,

when your boots will fill with rain,

kiedy twoje kalosze napełnią się wodą,

and you'll be up to your knees in disappointment.

a ty będziesz tonąć w morzu rozczarowania.

And those are the very days you have all the more reason to say thank you.

Ale w takie dni tym bardziej znajdziesz powód, by dziękować.

Because there's nothing more beautiful

Bo nie ma nic piękniejszego

than the way the ocean refuses to stop kissing the shoreline,

niż ocean, który zawsze wraca do brzegu,

no matter how many times it's sent away.

nieważne ile razy by się oddalał.

You will put the wind in win some, lose some.

Wiatry są czasem pomyślne, a czasem nie.

You will put the star in starting over, and over.

Gwiazdy

pojawiają się i gasną.

And no matter how many land mines erupt in a minute,

I nieważne, ile min wybucha w ciągu minuty,

be sure your mind lands

niech twoje myśli spoczną

on the beauty of this funny place called life.

na pięknie tego zabawnego miejsca zwanego życiem.

And yes, on a scale from one to over-trusting,

Tak, w skali od jednego do nadmiernego zaufania

I am pretty damn naive.

jestem cholernie naiwna.

But I want her to know that this world is made out of sugar.

Ale chcę, by moja córka wiedziała, że świat jest zrobiony z cukru.

It can crumble so easily,

Łatwo się rozpuszcza

but don't be afraid to stick your tongue out and taste it.

ale nie należy bać się go próbować.

"Baby," I'll tell her, "remember, your momma is a worrier,

Powiem jej: "Dziecinko, pamiętaj, że rzeczą mamusi jest się martwić,

and your poppa is a warrior,

tatusia - walczyć,

and you are the girl with small hands and big eyes

a ty jesteś dziewczynką o maleńkich dłoniach i wielkich oczach,

who never stops asking for more."

która zawsze chce więcej."

Remember that good things come in threes

Pamiętaj, że szczęścia chodzą trójkami,

and so do bad things.

ale problemy też.

Always apologize when you've done something wrong,

Zawsze przepraszaj, kiedy zrobisz coś złego.

Ale nigdy nie przepraszaj

but don't you ever apologize

za to, jak nieustający błysk w twoich oczach.

for the way your eyes refuse to stop shining.

Your voice is small, but don't ever stop singing.

Nigdy nie przestawaj śpiewać, chociaż twój głos nie jest doskonały.

And when they finally hand you heartache,

A kiedy w końcu ktoś złamie ci serce,

when they slip war and hatred under your door

kiedy do twojego domu wkradnie się wojna i nienawiść,

and offer you handouts on street-corners

a na ulicach zobaczysz tylko

of cynicism and defeat,

cynizm i porażkę,

you tell them that they really ought to meet your mother.

powiedz wszystkim, że powinni poznać twoją matkę.

(Applause)

Thank you. Thank you.

Dziękuję. Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Dziękuję.

Thank you.

(Applause)

(Brawa)

Thanks.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Dziękuję

Thank you.

(Applause)

(Brawa)

All right, so I want you to take a moment,

Dobrze, teraz chciałabym, abyście przez chwilę

and I want you to think of three things that you know to be true.

zastanowili się nad trzema rzeczami,

których jesteście pewni.

They can be about whatever you want --

To może być cokolwiek -

technology, entertainment, design,

technologia, rozrywka, projekt,

your family, what you had for breakfast.

wasza rodzina, co jedliście na śniadanie.

The only rule is don't think too hard.

Jest jedna zasada: nie zastanawiaj się zbyt długo.

Okay, ready? Go.

Ok, gotowi? Start.

Okay.

OK.

So here are three things I know to be true.

Więc, trzy rzeczy których ja jestem pewna.

I know that Jean-Luc Godard was right when he said that,

Wiem że Jean-Luc Godard miał rację

kiedy powiedział że "dobre opowiadanie

"A good story has a beginning, a middle and an end,

ma początek, środek i koniec,

although not necessarily in that order."

choć niekoniecznie w tej kolejności."

I know that I'm incredibly nervous and excited to be up here,

Wiem, że jestem niesamowicie podekscytowana swoją obecnością tutaj,

which is greatly inhibiting my ability to keep it cool.

co uniemożliwia mi zachowanie spokoju.

(Śmiech)

(Laughter)

And I know

I wiem,

that I have been waiting all week to tell this joke.

że cały tydzień czekałam by opowiedzieć wam ten kawał.

(Śmiech)

(Laughter)

Dlaczego strach na wróble został zaproszony na TED?

Why was the scarecrow invited to TED?

Bo się wyróżniał na swoim polu.

Because he was out standing in his field.

(Śmiech)

(Laughter)

I'm sorry.

Przepraszam.

Okay, so these are three things I know to be true.

Ok, więc to są trzy rzeczy, które ja wiem na pewno.

But there are plenty of things I have trouble understanding.

Jednak jest mnóstwo innych, których nie mogę zrozumieć.

So I write poems to figure things out.

Dlatego piszę wiersze.

Sometimes the only way I know how to work through something

Czasem jedynym sposobem na zrozumienie czegoś

jest napisanie wiersza.

is by writing a poem.

Sometimes I get to the end of the poem,

Czasem dochodzę do ostatniego wersu,

look back and go, "Oh, that's what this is all about,"

patrzę na cały wiersz i myślę "Aha, więc o to chodziło."

Ale czasem kończę wiersz

and sometimes I get to the end of the poem

i nadal nic nie rozumiem.

and haven't solved anything,

but at least I have a new poem out of it.

Ale chociaż mam nowy wiersz.

Spoken-word poetry is the art of performance poetry.

Poezja mówiona jest formą poetyckiego performance'u.

I tell people it involves creating poetry

Zawsze mówię, że w ten sposób tworzy się poezję,

that doesn't just want to sit on paper,

która nie tylko chce żyć na papierze,

that something about it demands it be heard out loud

ale jeszcze ma w sobie coś, co wymaga głośnego wypowiedzenia

or witnessed in person.

albo osobistego doświadczenia.

When I was a freshman in high school,

W pierwszej klasie liceum

I was a live wire of nervous hormones.

byłam kłębkiem nerwów.

And I was underdeveloped and over-excitable.

Byłam opóźniona w rozwoju

i nadpobudliwa.

And despite my fear

Chociaż bałam się,

of ever being looked at for too long,

kiedy ktoś na mnie za długo patrzył,

I was fascinated by the idea of spoken-word poetry.

zafascynowała mnie idea poezji mówionej.

I felt that my two secret loves, poetry and theater,

Czułam, że moje dwie sekretne miłości - poezja i teatr -

połączyły się i mają dziecko,

had come together, had a baby,

dziecko, które musiałam poznać.

a baby I needed to get to know.

Postanowiłam więc spróbować.

So I decided to give it a try.

My first spoken-word poem,

Mój pierwszy wiersz mówiony,

packed with all the wisdom of a 14-year-old,

nafaszerowany całą mądrością 14-latki

was about the injustice

był o niesprawiedliwości

of being seen as unfeminine.

bycia postrzeganą jako niekobieca.

The poem was very indignant,

Wiersz wyrażał moje oburzenie

i był raczej przesadzony,

and mainly exaggerated,

but the only spoken-word poetry that I had seen up until that point

ale cała poezja mówiona, z którą się do tamtej pory spotkałam

was mainly indignant,

była przepełniona oburzeniem,

so I thought that's what was expected of me.

więc sądziłam, że tego się oczekuje też i ode mnie.

The first time that I performed,

Podczas pierwszego mojego występu

the audience of teenagers hooted and hollered their sympathy,

publiczność złożona z nastolatków krzyczała z zadowolenia

and when I came off the stage, I was shaking.

i kiedy zeszłam ze sceny, cała drżałam.

I felt this tap on my shoulder,

Poczułam czyjąś dłoń na moim ramieniu,

and I turned around to see

odwróciłam się i zobaczyłam

this giant girl in a hoodie sweatshirt emerge from the crowd.

wysoką dziewczynę w bluzie z kapturem, która wyszła z tłumu.

She was maybe eight feet tall

Miała chyba z dwa i pół metra wzrostu

and looked like she could beat me up with one hand,

i wyglądała, jakby mogła mnie powalić jedną ręką,

but instead she just nodded at me and said,

ale zamiast tego skinęła na mnie

i powiedziała: "Wiesz, też tak się czułam. Dzięki."

"Hey, I really felt that. Thanks."

To było jak grom z jasnego nieba.

And lightning struck.

Uzależniłam się.

I was hooked.

I discovered this bar on Manhattan's Lower East Side

Odkryłam taki bar na Manhattan's Lower East Side,

który organizował otwarte wieczorki poetyckie,

that hosted a weekly poetry open Mic,

and my bewildered, but supportive, parents took me

na które zabierali mnie moi zdumieni, ale pomocni rodzice,

to soak in every ounce of spoken word that I could.

bym chłonęła każde wypowiadane tam słowo.

I was the youngest by at least a decade,

Byłam o jakieś 10 lat młodsza od pozostałych,

but somehow the poets at the Bowery Poetry Club

ale jakimś cudem poetom z Klubu Poetyckiego Bowery

didn't seem bothered by the 14-year-old wandering about.

nie przeszkadzała wałęsająca się tam 14-latka,

In fact, they welcomed me.

właściwie to bardzo mile mnie przyjęli.

And it was here, listening to these poets share their stories,

Właśnie tam, słuchając historii opowiadanych przez poetów,

nauczyłam się, że poezja mówiona nie musi być przepełniona oburzeniem,

that I learned that spoken-word poetry didn't have to be indignant,

że może być zabawna albo bolesna,

it could be fun or painful

or serious or silly.

poważna lub głupiutka.

The Bowery Poetry Club became my classroom and my home,

Klub Poetycki Bowery stał się dla mnie szkołą i domem.

and the poets who performed

A poeci, którzy tam występowali

encouraged me to share my stories as well.

zachęcali mnie do opowiadania swoich historii.

Never mind the fact that I was 14.

Nie było ważne, że miałam 14 lat --

They told me, "Write about being 14."

mówili mi: "Pisz o byciu 14-latką".

So I did and stood amazed every week

Tak robiłam i co tydzień byłam zdumiona,

kiedy ci wspaniali, dojrzali poeci

when these brilliant, grown-up poets

laughed with me and groaned their sympathy

śmiali się ze mną i wyrażali swoje poparcie,

and clapped and told me, "Hey, I really felt that too."

klaskali i mówili, że "też tak się czuli".

Now I can divide my spoken-word journey

Mogę teraz podzielić moją przygodę z poezją mówioną

into three steps.

na trzy etapy.

Step one was the moment I said,

Etap pierwszy był wtedy, kiedy powiedziałam:

"I can. I can do this."

"Potrafię. Mogę to zrobić".

And that was thanks to a girl in a hoodie.

I stało się to dzięki dziewczynie w bluzie z kapturem.

Step two was the moment I said,

Drugi etap był, kiedy powiedziałam:

"I will. I will continue.

"Nie przestanę. Idę dalej.

I love spoken word. I will keep coming back week after week."

Uwielbiam poezję mówioną. Będę tu wracać co tydzień."

And step three began

A trzeci etap rozpoczął się,

when I realized I didn't have to write indignant poems,

gdy zrozumiałam, że nie muszę pisać wierszy przepełnionych gniewem,

jeśli tak naprawdę go nie czuję.

if that's not what I was.

There were things that were specific to me,

Miałam swoje własne, specyficzne przemyślenia

and the more that I focused on those things,

i im bardziej się na nich skupiałam,

the weirder my poetry got,

tym dziwniejsza stawała się moja poezja,

but the more that it felt like mine.

ale jednocześnie była bardziej moja.

It's not just the adage "Write what you know."

To nie jest tylko bezsensowne porzekadło "pisz, co wiesz",

It's about gathering up all of the knowledge and experience

trzeba zebrać całą swoją wiedzę i doświaczenie

you've collected up to now

zgromadzone do tej pory,

to help you dive into the things you don't know.

aby pomogły nam zgłębiać nieznane tematy.

I use poetry to help me work through what I don't understand,

Poezja pomaga mi uporać się z tym, czego nie rozumiem,

ale do każdego nowego wiersza zabieram się

but I show up to each new poem

dźwigając wielki bagaż

with a backpack full of everywhere else that I've been.

dotychczasowych doświadczeń.

When I got to university, I met a fellow poet

Kiedy poszłam na studia, spotkałam innego poetę,

who shared my belief in the magic of spoken-word poetry.

który podzielał moją wiarę w magię poezji mówionej.

And actually, Phil Kaye and I

I zupełnie przypadkiem Phil Kaye i ja

mamy takie samo nazwisko.

coincidentally also share the same last name.

When I was in high school I had created Project V.O.I.C.E.

W liceum stworzyłam Projekt V.O.I.C.E.,

as a way to encourage my friends to do spoken word with me.

który miał zachęcać moich znajomych do wspólnego tworzenia poezji mówionej.

But Phil and I decided to reinvent Project V.O.I.C.E.,

Jednak później z Philem zdecydowaliśmy się zmienić Projekt V.O.I.C.E. -

this time changing the mission

tym razem za swoją misję przyjmując,

to using spoken-word poetry as a way to entertain,

że poezja mówiona ma bawić,

educate and inspire.

uczyć i inspirować.

We stayed full-time students, but in between we traveled,

Studiowaliśmy dziennie, ale też podróżowaliśmy w międyczasie,

performing and teaching

występowaliśmy i uczyliśmy

nine-year-olds to MFA candidates,

wszystkich, od 9-latków po studentów uczelni artystycznych,

from California to Indiana to India

od Kalifornii, przez Indianę aż do Indii,

to a public high school just up the street from campus.

w szkołach publicznych, na ulicach, w kampusach uczelni.

And we saw over and over

I za każdym razem obserwowaliśmy,

the way that spoken-word poetry

jak poezja mówiona

cracks open locks.

otwiera zamknięte drzwi.

But it turns out sometimes, poetry can be really scary.

Jednak czasem się okazuje,

że poezja może być naprawdę przerażająca.

Okazuje się czasem,

Turns out sometimes,

you have to trick teenagers into writing poetry.

że musisz podejść nastolatków podstępem, by zaczęli pisać wiersze.

So I came up with lists. Everyone can write lists.

Dlatego zaczęłam tworzyć listy. Każdy może je układać.

And the first list that I assign

Pierwsza moja lista to

is "10 Things I Know to be True."

"10 rzeczy, które wiem na pewno".

Dzieje się coś takiego, coś, czego doświadczylibyście też tutaj,

And here's what happens, you would discover it too

if we all started sharing our lists out loud.

gdybyśmy teraz wszyscy odczytali swoje listy.

At a certain point, you would realize that someone has the exact same thing,

W pewnym momencie zdalibyście sobie sprawę

że ktoś zapisał dokładnie tę samą rzecz

or one thing very similar,

albo inną, ale bardzo podobną

to something on your list.

do tego, co sam napisałeś.

And then someone else

A ktoś inny

has something the complete opposite of yours.

napisał coś zupełnie odwrotnego.

Third, someone has something you've never even heard of before.

Trzecia osoba ma coś, o czym nigdy nawet nie słyszałeś.

Fourth, someone has something you thought you knew everything about,

Z kolei czwarta osoba ma coś, o czym myślałeś, że wiesz wszystko,

but they're introducing a new angle of looking at it.

ale ta osoba daje ci zupełnie nowe spojrzenie na to coś.

And I tell people that this is where great stories start from --

Zawsze mówię ludziom, że właśnie stąd biorą się wspaniałe historie,

these four intersections

z tych czterech skrzyżowań

of what you're passionate about

tego, czym się pasjonujesz

and what others might be invested in.

i tego, czym interesują się inni.

And most people respond really well to this exercise.

Większość osób dobrze reaguje na takie ćwiczenie.

But one of my students, a freshman named Charlotte,

Ale jedna z moich studentek, Charlotte z pierwszego roku,

was not convinced.

nie była przekonana.

Charlotte was very good at writing lists, but she refused to write any poems.

Charlotte była dobra w układaniu list, ale nie chciała pisać wierszy.

"Miss," she'd say, "I'm just not interesting.

"Proszę pani", powiedziała, "ja po prostu nie jestem ciekawym człowiekiem.

I don't have anything interesting to say."

Nie mam nic ciekawego do powiedzenia."

So I assigned her list after list,

Zaczęłam jej więc zadawać kolejne listy

and one day I assigned the list

i któregoś dnia poprosiłam o stworzenie listy

"10 Things I Should Have Learned by Now."

"10 rzeczy które powinnam już umieć".

Number three on Charlotte's list was,

Numer 3 na jej liście to

"I should have learned not to crush on guys

"powinnam już umieć zakochiwać się w facetach

three times my age."

starszych ode mnie trzy razy."

I asked her what that meant,

Zapytałam ją, co miałam na myśli,

and she said, "Miss, it's kind of a long story."

a ona odpowiedziała: "To długa historia, proszę pani".

And I said, "Charlotte, it sounds pretty interesting to me."

A ja na to: "Charlotte, to brzmi całkiem ciekawie".

And so she wrote her first poem,

I w ten sposób narodził się pierwszy wiersz,

a love poem unlike any I had ever heard before.

wiersz o miłości, jakiego nigdy przedtem nie słyszałam.

Początek był taki:

And the poem began,

"Anderson Cooper is a gorgeous man."

"Anderson Cooper jest cudownym mężczyzną."

(Laughter)

(Śmiech)

"Czy widzieliście go w wiadomościach,

"Did you see him on 60 Minutes,

racing Michael Phelps in a pool --

jak ścigał się z Michaelem Phelpsem w basenie -

nothing but swim trunks on --

w samych kąpielówkach -

diving in the water, determined to beat this swimming champion?

jak nurkował, zdeterminowany, by pokonać tego mistrza w pływaniu?

Po wyścigu przeczesał swoje mokre, białe jak śnieg włosy

After the race, he tossed his wet, cloud-white hair

and said, 'You're a god.'

i powiedział: 'Jesteś bogiem'.

No, Anderson, you're the god."

Nie, Anderson, to ty jesteś bogiem."

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

Now, I know that the number one rule to being cool

Teraz już wiem, że podstawowa zasada chłodnego spokoju

to sprawiać wrażenie niewzruszonego,

is to seem unfazed,

to never admit that anything scares you

nigdy nie przyznawać się, że coś cię przeraża

lub zadziwia, czy ekscytuje.

or impresses you or excites you.

Somebody once told me

Kiedyś ktoś mi powiedział,

it's like walking through life like this.

że trzeba tak iść przez życie.

You protect yourself

Chronisz się

from all the unexpected miseries or hurt that might show up.

przed wszystkimi niespodziewanymi nieszczęściami lub bólem, który może się pojawić.

But I try to walk through life like this.

Ale ja idę przez życie tak.

And yes, that means catching all of those miseries and hurt,

I owszem, łapię przez to te nieszczęścia i ból,

but it also means that when beautiful, amazing things

ale za to kiedy piękne, wspaniałe rzeczy

po prostu lecą z nieba,

just fall out of the sky,

I'm ready to catch them.

ja jestem gotowa je złapać.

I use spoken word to help my students

Używam poezji mówionej, by pomóc moim studentom

rediscover wonder,

na nowo odkryć cud,

to fight their instincts to be cool and unfazed

walczyć z ich skłonnością do chłodu i niewzruszenia,

and, instead, actively pursue being engaged with what goes on around them,

a zamiast tego skłaniać do zaangażowania w to, co dzieje się dookoła,

so that they can reinterpret and create something from it.

tak, by mogli to interpretować i coś z tego tworzyć.

It's not that I think that spoken-word poetry

To nie jest tak, że uważam, że poezja mówiona

jest idealną formą sztuki.

is the ideal art form.

I'm always trying to find the best way to tell each story.

Zawsze szukam najlepszego sposobu, by opowiedzieć daną historię.

I write musicals; I make short films alongside my poems.

Równolegle do poezji piszę musicale, tworzę filmy krótkometrażowe.

But I teach spoken-word poetry

Jednak uczę poezji mówionej,

bo jest jest w zasięgu każdego z nas.

because it's accessible.

Nie każdy potrafi czytać nuty

Not everyone can read music or owns a camera,

i nie każdy ma kamerę,

but everyone can communicate in some way,

ale każdy potrafi się w jakiś sposób porozumiewać

and everyone has stories that the rest of us can learn from.

i każdy ma jakąś historię,

z której inni mogą się czegoś nauczyć.

Plus, spoken-word poetry allows for immediate connection.

Co więcej, poezja mówiona pozwala na bezpośrednie połączenia.

Ludzie często czują się samotni

It's not uncommon to feel like you're alone

lub nierozumiani,

or that nobody understands you,

but spoken word teaches

ale poezja mówiona uczy,

that if you have the ability to express yourself

że jeśli potrafisz się wyrazić

and the courage to present those stories and opinions,

i masz odwagę zaprezentować swoje historie i opinie,

you could be rewarded

możesz odnieść sukces

with a room full of your peers,

w postaci pełnej sali rówieśników

or your community, who will listen.

czy znajomych, którzy cię słuchają.

And maybe even a giant girl in a hoodie

I może nawet ogromna dziewczyna w bluzie z kapturem

who will connect with what you've shared.

będzie identyfikować się z tym, co mówisz.

And that is an amazing realization to have,

To wspaniałe doświadczenie,

especially when you're 14.

szczególnie kiedy masz 14 lat.

Plus, now with YouTube,

A teraz, kiedy mamy You Tube

that connection's not even limited to the room we're in.

nie jesteśmy ograniczeni do jednego pokoju.

I'm so lucky that there's this archive of performances

Cieszę się, że istnieje archiwum występów,

którymi mogę dzielić się z moimi studentami.

that I can share with my students.

It allows for even more opportunities

Daje to jeszcze więcej możliwości

znalezienia poety czy wiersza,

for them to find a poet or a poem that they connect to.

z którym się identyfikują.

Once you've figured this out,

Kuszące - jak już raz tego spróbujesz,

it is tempting to keep writing the same poem,

będzie cię kusiło, by pisać ten sam wiersz

or keep telling the same story, over and over,

albo powtarzać tę samą historię bez przerwy

once you've figured out that it will gain you applause.

po tym, jak po raz pierwszy dostaniesz brawa.

It's not enough to just teach that you can express yourself.

Nie wystarczy pokazać, że możesz siebie wyrażać,

You have to grow and explore

musisz dojrzewać i odkrywać nowe rzeczy,

and take risks and challenge yourself.

podejmować ryzyko i stawiać sobie wyzwania.

And that is step three:

I to jest właśnie trzeci krok:

infusing the work you're doing

nasycanie swojej pracy

with the specific things that make you you,

tym, co sprawia, że jesteś sobą,

even while those things are always changing.

nawet kiedy to się cały czas zmienia.

Because step three never ends.

Krok trzeci nigdy się nie kończy.

But you don't get to start on step three,

Ale nie dojdziesz to trzeciego etapu

until you take step one first:

zanim nie przejdziesz przez pierwszy: potrafię.

"I can."

Ucząc, odbywam wiele podróży

I travel a lot while I'm teaching,

and I don't always get to watch all of my students reach their step three,

i nie zawsze mam okazję patrzeć, jak moi studenci robią trzeci krok,

ale z Charlotte miałam szczęście,

but I was very lucky with Charlotte,

bo widziałam, jak przeszła cały proces i otworzyła się tak jak ja.

that I got to watch her journey unfold the way it did.

I watched her realize

Patrzyłam, jak zdaje sobie sprawę,

that, by putting the things that she knows to be true into the work she's doing,

że, poprzez przekształcanie wiedzy w dzieło,

she can create poems that only Charlotte can write,

może tworzyć wiersze, jakie tylko ona może pisać --

about eyeballs and elevators and Dora the Explorer.

o gałkach ocznych, o windach i o tym, że "Dora poznaje świat".

And I'm trying to tell stories only I can tell --

Ja opowiadam historie, które potrafię opowiedzieć tylko ja,

tak jak tę teraz.

like this story.

I spent a lot of time thinking about the best way to tell this story,

Długo myślałam nad tym, jaki będzie najlepszy sposób na tę historię,

and I wondered if the best way

zastanawiałam się, czy lepszy będzie

was going to be a PowerPoint, a short film --

pokaz slajdów, czy krótki film,

And where exactly was the beginning, the middle or the end?

i gdzie dokładnie jest początek, środek, a gdzie koniec?

I wondered whether I'd get to the end of this talk

Zastanawiałam się, czy kiedy dojdę do końca swojego wystąpienia,

and finally have figured it all out, or not.

wreszcie poznam wszystkie odpowiedzi, czy nie.

And I always thought that my beginning was at the Bowery Poetry Club,

Zawsze myślałam, że mój początek był w Klubie Poetyckim Bowery,

ale możliwe, że było to dużo wcześniej.

but it's possible that it was much earlier.

In preparing for TED,

Podczas przygotowań do TED

I discovered this diary page in an old journal.

znalazłam tę stronę z kalendarza w starym pamiętniku.

I think December 54th was probably supposed to be 24th.

54 grudnia pewnie miał być 24 grudnia.

It's clear that when I was a child,

Kiedy byłam dzieckiem na pewno

I definitely walked through life like this.

szłam przez życia właśnie tak.

I think that we all did.

Myślę, że wszyscy tak mieliśmy.

I would like to help others rediscover that wonder --

Chciałabym pomóc wszystkim na nowo odkryć ten cud -

to want to engage with it, to want to learn,

by chcieć się angażować, by chcieć się uczyć,

to want to share what they've learned,

by chcieć dzielić się wiedzą

what they've figured out to be true

o tym, co wiemy na pewno

and what they're still figuring out.

i o tym, czego nadal nie rozumiemy.

So I'd like to close with this poem.

Dlatego chciałabym zakończyć tym wierszem.

Kiedy zrzucili bomby na Hiroshimę,

When they bombed Hiroshima,

the explosion formed a mini-supernova,

wybuch stał się mini supernową,

so every living animal, human or plant

a każde żywe stworzenie, człowiek i roślina,

that received direct contact with the rays from that sun

które weszło w kontakt

z promieniami tego słońca,

was instantly turned to ash.

natychmiast zmieniło się w proch.

And what was left of the city soon followed.

Zgliszcza miasta również obróciły się w popiół.

The long-lasting damage of nuclear radiation

Długotrwałe efekty promieniowania

caused an entire city and its population

zamieniły miasto i wszystkich mieszkańców

to turn into powder.

w proch.

When I was born, my mom says I looked around the whole hospital room

Moja mama mówi, że kiedy się urodziłam, rozejrzałam się po sali szpitalnej

wzrokiem, który mówił "To? Ja to już przerabiałam".

with a stare that said, "This? I've done this before."

She says I have old eyes.

Mówi, że mam oczy starego człowieka.

When my Grandpa Genji died, I was only five years old,

Kiedy zmarł mój dziadek Genji, miałam 5 lat,

but I took my mom by the hand and told her,

ale wzięłam mamę za rękę i powiedziałam

"Don't worry, he'll come back as a baby."

"Nie martw się, on wróci w postaci dziecka",

And yet, for someone who's apparently done this already,

A jednak, jak na kogoś, kto widocznie już przez to przeszedł,

I still haven't figured anything out yet.

wciąż nic jeszcze nie odkryłam.

My knees still buckle every time I get on a stage.

Kolana mi nadal drżą zawsze kiedy wchodzę na scenę.

My self-confidence can be measured out

Moja pewność siebie może być mierzona

in teaspoons mixed into my poetry,

na łyżeczki mieszające moją poezję,

and it still always tastes funny in my mouth.

ona wciąż dziwnie smakuje w moich ustach.

But in Hiroshima, some people were wiped clean away,

Ale w Hiroshimie ludzie zostali zmieceni z powierzchni ziemi,

leaving only a wristwatch or a diary page.

zostawiając tylko zegarek albo kartkę z pamiętnika.

So no matter that I have inhibitions to fill all my pockets,

Więc niezależnie od kieszeni pełnych obaw,

wciąż próbuję,

I keep trying,

hoping that one day I'll write a poem

z nadzieją, że któregoś dnia napiszę wiersz,

I can be proud to let sit in a museum exhibit

z którego będę dumna tak, że mógłby być jedynym eksponatem w muzeum

as the only proof I existed.

na dowód mojego istnienia.

Moi rodzice dali mi na imię Sarah

My parents named me Sarah, which is a biblical name.

a to jest imię z Biblii.

In the original story, God told Sarah she could do something impossible, and --

Bóg powiedział Sarze, że może zrobić coś niemożliwego,

a ona się zaśmiała,

she laughed,

because the first Sarah,

ponieważ nie wiedziała,

she didn't know what to do with impossible.

co ma zrobić z tym, co jest niemożliwe.

And me?

A ja? Ja też nie wiem,

Well, neither do I,

but I see the impossible every day.

ale spotykam się z niemożliwym na co dzień.

Impossible is trying to connect in this world,

Niemożliwe próbuje łączyć ludzi,

trying to hold onto others while things are blowing up around you,

próbuje mocno się ich trzymać, gdy wszystko wokół wybucha,

wie, że kiedy mówisz,

knowing that while you're speaking,

oni nie tylko czekają na swoją kolej, by coś powiedzieć - oni cię słuchają.

they aren't just waiting for their turn to talk -- they hear you.

Czują dokładnie to, co ty czujesz

They feel exactly what you feel

at the same time that you feel it.

w tej samej chwili co ty.

It's what I strive for every time I open my mouth --

To jest właśnie to, czego pragnę za każdym razem, kiedy zaczynam mówić -

that impossible connection.

tego niemożliwego połączenia.

There's this piece of wall in Hiroshima

Jest taki kawałek muru w Hiroshimie,

that was completely burnt black by the radiation.

który został spalony na czarno przez promieniowanie.

But on the front step, a person who was sitting there

Ale osoba, która siedziała na schodku przed budynkiem

blocked the rays from hitting the stone.

zatrzymała promieniowanie.

Jedyna rzecz, która tam teraz została

The only thing left now

is a permanent shadow of positive light.

to cień pozytywnego blasku.

Po bombie A

After the A-bomb,

specialists said it would take 75 years

specjaliści mówili, że musi minąć 75 lat,

for the radiation-damaged soil of Hiroshima City

zanim zniszczona promieniowaniem ziemia Hiroshimy

to ever grow anything again.

wyda znowu plon.

But that spring, there were new buds popping up from the earth.

Jednak tej wiosny pokazały się tam świeże pączki.

When I meet you, in that moment,

Od momentu kiedy was spotkałam

I'm no longer a part of your future.

nie jestem już częścią waszej przyszłości.

I start quickly becoming part of your past.

Szybko staję się waszą przeszłością.

But in that instant, I get to share your present.

Jednak w tym momencie dzielę z wami teraźniejszość.

And you, you get to share mine.

A wy jesteście częścią mojej teraźniejszości.

And that is the greatest present of all.

A to najwspanialszy prezent na świecie.

So if you tell me I can do the impossible --

Więc gdy mi powiecie, że mogę robić rzeczy niemożliwe,

pewnie będę się z was śmiała.

I'll probably laugh at you.

I don't know if I can change the world yet,

Nie wiem, czy już potrafię zmieniać świat,

because I don't know that much about it --

bo jeszcze niewiele o nim wiem -

and I don't know that much about reincarnation either,

niewiele też wiem o reinkarnacji,

ale jeśli sprawicie, że zaśmieję się wystarczająco głośno,

but if you make me laugh hard enough,

może zapomnę, który mamy wiek.

sometimes I forget what century I'm in.

This isn't my first time here. This isn't my last time here.

To nie jest mój pierwszy raz na tej scenie. Nie jest to też ostatni raz.

To nie są moje ostatnie słowa.

These aren't the last words I'll share.

But just in case, I'm trying my hardest

Ale gdyby jednak miało być inaczej staram się

to get it right this time around.

tym razem mieć rację.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Thank you.

(Applause)

Dziękuję.

Thank you.

(Applause)

(Brawa)

Dziękuję.

Thank you.

(Applause)

(Brawa)