Ziyah Gafić: Everyday objects, tragic histories

Ziyah Gafic: Gündelik objeler, dramatik hikayeler

Çeviri: İbrahim Büyüktavşan Gözden geçirme: güney örnek

These are simple objects:

Bunlar sıradan eşyalar:

clocks, keys, combs, glasses.

Saatler, anahtarlar, taraklar, gözlükler.

They are the things the victims of genocide in Bosnia

Bunlar Bosna'daki soykırım kurbanlarının

carried with them on their final journey.

son yolculuklarında yanlarında taşıdıkları eşyalar.

We are all familiar with these mundane,

Hepimiz bu bayağı, gündelik eşyalara aşinayız.

everyday objects.

The fact that some of the victims carried

Bazı kurbanların diş macunu ve diş fırçası gibi

personal items such as toothpaste and a toothbrush

bazı kişisel eşyalarını yanında taşıması,

is a clear sign they had no idea

kendilerine ne yapılacağı hakkında

what was about to happen to them.

bir fikirleri olmadığının açık bir işareti.

Usually, they were told that they were going to be

Genellikle onlara savaş esirlerine karşılık

exchanged for prisoners of war.

takas edilecekleri söylenmiş.

These items have been recovered

Bu eşyalar ülkemdeki çok sayıda toplu mezardan toparlandı

from numerous mass graves across my homeland,

and as we speak, forensics are exhuming bodies

ve biz konuşurken, adli tıpçılar

yeni bulunan toplu mezarlardan cesetler çıkarıyorlar,

from newly discovered mass graves,

20 years after the war.

savaştan 20 yıl sonra bile.

And it is quite possibly the largest ever discovered.

Ve bu büyük ihtimalle bugüne kadar bulunanların en büyüğü.

During the four years of conflict

'90lı yılların başında

Bosna'yı harap eden bu 4 yıllık savaş boyunca

that devastated the Bosnian nation in the early '90s,

approximately 30,000 citizens, mainly civilians,

yaklaşık 30.000 kişi

-büyük çoğunluğu sivil-

went missing, presumed killed,

kayboldu, muhtemelen katledildi

and another 100,000 were killed

ve 100.000 kişi ise askeri operasyonlarda katledildi.

during combat operations.

Most of them were killed

Öldürülenlerin çoğu

either in the early days of the war

ya savaşın ilk günlerinde

or towards the end of the hostilities,

ya da savaşın sonuna doğru

when U.N. safe zones like Srebrenica

Birleşmiş Milletlerce güvenli alan ilan edilen bölgelerin

-Srebrenica gibi-

fell into the hands of the Serb army.

Sırp ordusunun eline geçmesiyle katledildi.

The international criminal tribunal

Uluslararası Ceza Mahkemesi çok sayıda

delivered a number of sentences

insanlık suçu ve soykırım davası açtı.

for crimes against humanity and genocide.

Genocide is a systematic and deliberate

Soykırım

bir ırkın ya da politik, dini veya etnik bir grubun

destruction of a racial, political, religious

sistemli bir şekilde ve kasıtlı olarak yok edilmesidir.

or ethnic group.

As much as genocide is about killing.

Soykırım öldürmek olduğu kadar,

It is also about destroying their property,

mülkiyetin, kültürel mirasın

their cultural heritage,

ve nihayetinde onların varlığına dair

and ultimately the very notion that they ever existed.

her şeyin yok edilmesidir de.

Genocide is not only about the killing;

Soykırım sadece öldürmek değildir,

it is about the denied identity.

bir kimliğin inkar edilmesidir.

There are always traces —

Gerçek bir suç gibi görünmeyen emareler vardır.

no such thing as a perfect crime.

There are always remnants of the perished ones

Her zaman ölenlerden geriye

that are more durable than their fragile bodies

onların çürüyen bedenlerinden ve kaybolan hatıralarımızdan

and our selective and fading memory of them.

daha dayanıklı olan bir şeyler kalır.

These items are recovered

Bu eşyalar

çok sayıda toplu mezardan toplandı

from numerous mass graves,

and the main goal of this collection of the items

ve bu eşyaların derlenmesinin asıl amacı

is a unique process

Avrupa topraklarında Holokost'tan sonra yaşanan

of identifying those who disappeared in the killings,

ilk soykırım eyleminde hayatını kaybedenlerin

the first act of genocide on European soil

tespit edilmesinde eşsiz bir yol olmasıdır.

since the Holocaust.

Not a single body should remain undiscovered

Bir tek ceset bile bulunmamış

or unidentified.

ya da tespit edilmemiş olmamalı.

Once recovered,

Ölüme giden yolda

these items that the victims carried with them

kurbanların beraberlerinde taşıdıkları

on their way to execution

bu eşyalar bulunduğunda,

are carefully cleaned, analyzed,

dikkatlice temizlendi, incelendi,

catalogued and stored.

listelendi ve saklandı.

Thousands of artifacts are packed in white plastic bags

Çıkarılan binlerce şey tıpkı CSI'daki gibi

just like the ones you see on CSI.

beyaz plastik poşetlere konuldu.

These objects are used as a forensic tool

Bu eşyalar

kurbanların görsel olarak teşhis edilmesinde

in visual identification of the victims,

adli tıp ekipmanı olarak kullanıldı,

but they are also used as very valuable forensic evidence

bunun yanında

devam eden savaş suçları davalarında

in the ongoing war crimes trials.

çok değerli adli deliller olarak da kullanıldılar.

Survivors are occasionally called

Sağ kalanlar arada bir bu eşyaları

to try to identify these items physically,

fiziksel olarak teşhis etmek için çağrıldılar

but physical browsing is extremely difficult,

ama fiziksel olarak göz atmak

çok zor, etkisiz ve üzücü bir süreç.

an ineffective and painful process.

Once the forensics and doctors and lawyers

Adli tıpçılar, doktorlar ve hukukçular

are done with these objects,

o eşyayla işlerini bitirdikten sonra

they become orphans of the narrative.

bunlar hikayenin yetimleri haline geliyor.

Many of them get destroyed, believe it or not,

Birçoğu yok oluyor, ister inanın ister inanmayın

or they get simply shelved,

ya da basitçe rafa kaldırılıyorlar,

out of sight and out of mind.

göz önünden ve hafızamızdan.

I decided a few years ago

Birkaç yıl önce

to photograph every single exhumed item

mezarlardan çıkan her bir eşyayı fotoğraflayarak

in order to create a visual archive

hayatta kalanların kolayca göz atabilecekleri

that survivors could easily browse.

görsel bir arşiv oluşturmaya karar verdim.

As a storyteller, I like to give back to the community.

Bir hikayeci olarak, topluma geri dönüş yapmayı seviyorum.

I like to move beyond raising awareness.

Farkındalığı artırmayı seviyorum.

And in this case, someone may

Böylece, birileri bu eşyaları tanıyabilir

recognize these items

or at least their photographs will remain

ya da en azından bu fotoğraflar

as a permanent, unbiased and accurate reminder

yaşananlara dair kalıcı,

tarafsız ve eksiksiz birer hatırlatıcı olarak kalırlar.

of what happened.

Photography is about empathy,

Fotoğrafçılık empatidir

and the familiarity of these items guarantee empathy.

ve bu eşyalarla yakın olmak da işte bu empatiyi sağlıyor.

In this case, I am merely a tool,

Bu durumda, ben bir aracıyım,

a forensic, if you like,

hatta uygun görürseniz, bir adli tıpçıyım

and the result is a photography that is as close

ve sonuç olarak ortaya

as possible of being a document.

belge sayılabilecek fotoğraflar çıktı.

Once all the missing persons are identified,

Tüm kayıplar teşhis edildiğinde,

only decaying bodies in their graves

mezarda çürüyen sadece cesetler olacak

and these everyday items will remain.

ama bu sıradan eşyalar varlığını sürdürecek.

In all their simplicity,

Tüm bu sadelikleriyle,

these items are the last testament

bu eşyalar kurbanların kimliğine dair elimizde kalan son kanıtlar,

to the identity of the victims,

the last permanent reminder

o insanların bir zamanlar yaşadıklarını bize hatırlatacak son şeyler.

that these people ever existed.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)