Ziyah Gafić: Everyday objects, tragic histories

Translator: George Tsaava Reviewer: Sandro Subeliani

These are simple objects:

ესენი მარტივი საგნებია:

clocks, keys, combs, glasses.

საათები, გასაღებები, სავარცხლები, სათვალეები.

They are the things the victims of genocide in Bosnia

ის საგნებია, რომლებიც გენოციდის მსხვერპლებს ბოსნიაში,

carried with them on their final journey.

თან ჰქონდათ ბოლო წუთებში.

We are all familiar with these mundane,

ჩვენთვის ნაცნობია თითოეული ეს

everyday objects.

ყოველდღიური საგანი.

The fact that some of the victims carried

ფაქტი, რომ ამ ადამიანების ნაწილს,

personal items such as toothpaste and a toothbrush

თან ჰქონდა კბილის პასტა და ჯაგრისი,

is a clear sign they had no idea

ნათელი დადასტურებაა იმისა,

what was about to happen to them.

რომ წარმოდგენაც არ ჰქონდათ რა ელოდათ.

Usually, they were told that they were going to be

მათ ეუბნებოდნენ,

exchanged for prisoners of war.

რომ ცვლიდნენ სამხედრო ტყვეებზე.

These items have been recovered

მოხდა ამ საგნების ამოღება და აღდგენა

from numerous mass graves across my homeland,

ჩემი მშობლიური მიწის მრავალი, საერთო სასაფლაოდან

and as we speak, forensics are exhuming bodies

და ახლაც, როცა ჩვენ ვლაპარაკობთ, ხდება

from newly discovered mass graves,

ცხედრების ექსგუმაცია ახლად აღმოჩენილი სამარხებიდან,

20 years after the war.

ომიდან 20 წლის შემდეგ.

And it is quite possibly the largest ever discovered.

სავსებით შესაძლებელია, რომ ეს ყველაზე დიდი სასაფლაოა,

During the four years of conflict

რომელიც ოთხწლიანი კონფლიქტის დროს შეიქმნა,

that devastated the Bosnian nation in the early '90s,

რომელმაც გაანადგურა ბოსნიური ნაცია 90-იანი წლების დასაწყისში.

approximately 30,000 citizens, mainly civilians,

დაახლოებით 30,000 მშვიდობიანი მოქალაქე

went missing, presumed killed,

დაიკარგა და დაიღუპა,

and another 100,000 were killed

100,000 ადამიანი შეეწირა

during combat operations.

საბრძოლო ოპერაციებს.

Most of them were killed

მათი უმეტესობა მოკლეს

either in the early days of the war

კონფლიქტის დასაწყისში,

or towards the end of the hostilities,

ან საბრძოლო ოპერაციების დასრულებისას,

when U.N. safe zones like Srebrenica

როდესაც გაეროს უსაფრთხო ზონები, როგორიცაა სრებრენიცა

fell into the hands of the Serb army.

სერბული არმიის ხელში ჩავარდა.

The international criminal tribunal

საერთაშორისო სასამართლო ტრიბუნალმა

delivered a number of sentences

უამრავი ვერდიქტი გამოიტანა

for crimes against humanity and genocide.

კაცობრიობის წინაშე დანაშაულისა და გენოციდისათვის.

Genocide is a systematic and deliberate

გენოციდი არის

destruction of a racial, political, religious

რასობრივი, პოლიტიკური, რელიგიური

or ethnic group.

ან ეთნიკური ჯგუფის სისტემური განადგურება.

As much as genocide is about killing.

გენოციდი არა მარტო მკვლელობაა,

It is also about destroying their property,

ის ასევე მსხვერპლის ქონების და

their cultural heritage,

კულტურული მემკვიდრეობის განადგურებაა.

and ultimately the very notion that they ever existed.

მათი არსებობის წაშლა.

Genocide is not only about the killing;

გენოციდი მხოლოდ მკვლელობა არ არის,

it is about the denied identity.

ის იდენტობის გაქრობაა.

There are always traces —

მაგრამ რჩება კვალი.

no such thing as a perfect crime.

არ არსებობს იდეალური დანაშაული.

There are always remnants of the perished ones

ყოველთვის რჩება, რაღაც იმისგან, რაც განადგურდა,

that are more durable than their fragile bodies

ისინი უფრო გამძლეები არიან ვიდრე მათი მსხვრევადი სხეულები

and our selective and fading memory of them.

და ჩვენი სელექციური მეხსიერება.

These items are recovered

ეს საგნები აღდგენილია

from numerous mass graves,

სასაფლაოებიდან.

and the main goal of this collection of the items

ასეთი კოლექციის შექმნის მთავარი მიზანი

is a unique process

არის უნიკალური პროცესი

of identifying those who disappeared in the killings,

მათი იდენტიფიცირების, ვინც ემსხვერპლა ამ მკვლელობებს,

the first act of genocide on European soil

პირველ გენოციდს ევროპულ მიწაზე

since the Holocaust.

ჰოლოქოსტის შემდეგ.

Not a single body should remain undiscovered

არც ერთი გვამი არ უნდა დარჩეს

or unidentified.

არაიდენტიფიცირებული.

Once recovered,

აღდგენილი საგნები,

these items that the victims carried with them

რომელიც მსხვერპლებს თან ქონდათ

on their way to execution

ფრთხილად იწმინდება,

are carefully cleaned, analyzed,

ხდება მათი ანალიზი,

catalogued and stored.

შემდეგ კატალოგში შეტანა და შენახვა.

Thousands of artifacts are packed in white plastic bags

ათასობით არტეფაქტი იფუთება თეთრი პლასტიკის ჩანთაში,

just like the ones you see on CSI.

როგორც სამხილი დანაშაულის შემდეგ.

These objects are used as a forensic tool

ეს საგნები იარაღია

in visual identification of the victims,

მსხვერპლების იდენტიფიკაციისათვის,

but they are also used as very valuable forensic evidence

ამავდროულად ფასეული სამხილია

in the ongoing war crimes trials.

სასამართლო ტრიბუნალისათვის.

Survivors are occasionally called

დროდადრო იბარებენ გადარჩენილებს

to try to identify these items physically,

ფიზიკურად, ამ საგნების ამოსაცნობად.

but physical browsing is extremely difficult,

მაგრამ ეს რთული, არაეფექტური

an ineffective and painful process.

და უაღრესად მტკივნეული პროცესია.

Once the forensics and doctors and lawyers

როცა სასამართლო ექსპერტები, ექიმები და ადვოკატები

are done with these objects,

ამთავრებენ საქმეს მათთან

they become orphans of the narrative.

ეს საგნები დუმდებიან.

Many of them get destroyed, believe it or not,

არ დაიჯერებთ მაგრამ, ნაწილი საგნებისა ნადგურდება,

or they get simply shelved,

ან ხდება მათი თაროზე შემოდება,

out of sight and out of mind.

მხედველობიდან და გონებიდან შორს.

I decided a few years ago

მე გადავწყვიტე, რამდენიმე წლის წინ,

to photograph every single exhumed item

ფოტო გადამეღო თითოეული ასეთი საგნისათვის,

in order to create a visual archive

ვიზუალური არქივის შესაქმენლად.

that survivors could easily browse.

გადარჩენილებს ადვილად რომ მოეძებნათ ისინი.

As a storyteller, I like to give back to the community.

მინდა რომ საზოგადოებას ხელი მიუწვდებოდეს მათზე

I like to move beyond raising awareness.

უფრო მეტი ჰქონდეს ვიდრე ზოგადი ცოდნა.

And in this case, someone may

ამ შემთხვევაში ვინმემ

recognize these items

შეიძლება ამოიცნოს რომელიმე საგანი,

or at least their photographs will remain

მაგრამ ესეც რომ არა, ეს ფოტოები

as a permanent, unbiased and accurate reminder

დარჩება მუდმივ, მიუკორძოებელ და აკურატულ

of what happened.

შემხსენებლად იმისა თუ რა მოხდა.

Photography is about empathy,

ფოტოგრაფია თანაგრძნობასთანაა კავშირში

and the familiarity of these items guarantee empathy.

და ამ საგნებთან გაცნობა თანაგრძნობის გარანტიაა.

In this case, I am merely a tool,

აქ მე მხოლოდ იარაღი ვარ,

a forensic, if you like,

ან თუ გსურთ ექსპერტი,

and the result is a photography that is as close

ხოლო ეს ფოტოები

as possible of being a document.

დოკუმენტია.

Once all the missing persons are identified,

როცა ყველა დაკარგული პიროვნების

only decaying bodies in their graves

იდენტიფიცირება მოხდება

and these everyday items will remain.

ეს საგნები

In all their simplicity,

უბრალოდ დარჩებიან

these items are the last testament

უკანასკნელ დადასტურებად

to the identity of the victims,

და შემხსენებლად იმისა,

the last permanent reminder

რომ ისინი ოდესღაც

that these people ever existed.

არსებობდნენ.

Thank you very much.

დიდი მადლობა!

(Applause)

(აპლოდისმენტები)