The price of shame | Monica Lewinsky | TED

Monica Lewinsky: Utancın bedeli

Çeviri: Hale Yildiz Gözden geçirme: Yusuf Paşa ÖZDEDE

You're looking at a woman who was publicly silent for a decade.

Şu anda on yıldır sessiz kalmış bir kadına bakıyorsunuz.

Obviously, that's changed,

Doğal olarak bu durum değişti ama

but only recently.

sadece kısa bir süre önce.

It was several months ago that I gave my very first major public talk,

Birkaç ay önce

ilk büyük halka açık konuşmamı yaptım

at the Forbes "30 Under 30 Summit" --

Forbes'un 30'un Altında 30 zirvesinde:

1,500 brilliant people, all under the age of 30.

1.500 fevkalade insan, hepsi 30 yaşın altında.

That meant that in 1998, the oldest among the group were only 14,

Bu demek oluyor ki, 1998 yılında,

grubun en büyükleri henüz 14 yaşındaydı,

and the youngest, just four.

en küçükleri ise sadece dört.

I joked with them that some might only have heard of me from rap songs.

Beni sadece rap şarkılarından tanıyor

olma olasılıklarıyla dalga geçmiştim.

Yes, I'm in rap songs.

Evet, rap şarkılarında adım geçiyor.

(Laughter)

Almost 40 rap songs.

Neredeyse 40 rap şarkısı. (Kahkaha)

(Laughter)

But the night of my speech, a surprising thing happened.

Ama konuşmamı yaptığım gece, beklenmedik bir şey oldu.

At the age of 41, I was hit on by a 27-year-old guy.

41 yaşındayken, 27 yaşında bir adam benimle flört etti.

(Laughter)

I know, right?

Tuhaf, değil mi?

He was charming, and I was flattered,

Çok cezbediciydi ve benim gururumu okşadı

and I declined.

ve ben onu reddettim.

You know what his unsuccessful pickup line was?

Beni tavlamak için ne dedi biliyor musunuz?

He could make me feel 22 again.

Beni tekrar 22 yaşında gibi hissettirebileceğini söyledi.

(Laughter)

(Kahkaha) (Alkış)

(Applause)

I realized, later that night,

O gece sonradan farkettim, tekrar 22 yaşında olmak istemeyen

I'm probably the only person over 40 who does not want to be 22 again.

tek 40 yaşındaki kişiydim sanırım.

(Laughter)

(Kahkaha)

(Applause)

(Alkış)

At the age of 22, I fell in love with my boss.

22 yaşında, patronuma aşık oldum

And at the age of 24,

ve 24 yaşında,

I learned the devastating consequences.

bunun yıpratıcı sonuçlarını öğrendim.

Can I see a show of hands of anyone here

Burada, 22 yaşında hata yapmamış olan,

who didn't make a mistake or do something they regretted at 22?

ya da pişmanlık duyduğu bir şey yapmamış olan var mi?

Yep. That's what I thought.

Evet, ben de boyle düşünmüştüm.

So like me, at 22, a few of you may have also taken wrong turns

Yani tipki benim gibi, 22 yaşında bazılarınız yanlış bir yola sapmış

and fallen in love with the wrong person,

ve yanlış bir insana aşık olmuş olabilirsiniz,

maybe even your boss.

hatta belki de patronunuza.

Unlike me, though,

Yalnız, benim tersime, sizin patronunuz

your boss probably wasn't the president of the United States of America.

muhtemelen Amerika Birleşik Devleti'nin Cumhurbaşkanı değildi.

(Laughter)

Of course, life is full of surprises.

Tabii ki, hayat süprizlerle dolu.

Not a day goes by that I'm not reminded of my mistake,

Hatamı hatirlamadigim bir gün bile geçmiyor,

and I regret that mistake deeply.

ve büyük pişmanlık duyuyorum.

In 1998, after having been swept up into an improbable romance,

1998'de, imkansiz bir aşkın içine savrulduktan sonra,

I was then swept up into the eye of a political, legal and media maelstrom

daha önce hiç rastlamadigimiz siyasi, hukuki ve medyatik bir fırtınanın

like we had never seen before.

tam ortasina suruklendim.

Remember, just a few years earlier,

Hatırlarsınız ki, sadece bir kaç sene önce

news was consumed from just three places:

haberler yalnızca bir kaç yerden tüketiliyordu:

gazete veya dergi okurken,

reading a newspaper or magazine,

listening to the radio

radyo dinlerken

or watching television.

veya televizyon izlerken.

That was it.

Bu kadardı.

But that wasn't my fate.

Ama benim kaderim bu değildi.

Instead, this scandal was brought to you

Onun yerine, bu skandal size

by the digital revolution.

dijital devrim tarafindan getirildi.

That meant we could access all the information we wanted,

Bu, istediğimiz her türlü bilgiye erişebileceğimiz anlamına geliyordu,

when we wanted it, anytime, anywhere.

ne zaman, nerede istersek.

And when the story broke in January 1998,

Ve 1998 Ocak ayında bu haber

internete yayıldı.

it broke online.

It was the first time the traditional news was usurped by the internet

Bu, geleneksel haberlerin

önemli bir olay için internet tarafından ele geçirilmesinin ilk örneğiydi,

for a major news story --

a click that reverberated around the world.

bir tıklamayla dünyaya yayıldı.

What that meant for me personally

Bunun benim için kişisel anlamı,

was that overnight, I went from being a completely private figure

bir gecede, tamamen bir özel kişi olmaktan çıkıp

to a publicly humiliated one, worldwide.

dünyaca ayıplanan bir figür haline gelmem oldu.

I was patient zero of losing a personal reputation on a global scale

Ben, kişisel itibarını küresel bir ölçekte

neredeyse aniden kaybeden ilk vakaydım.

almost instantaneously.

This rush to judgment, enabled by technology,

Teknolojinin imkan sağladığı bu yargılama telaşı

taşlayan sanal çetelere yol açtı.

led to mobs of virtual stone-throwers.

Granted, it was before social media,

Evet, bunlar sosyal medyadan önceydi

but people could still comment online,

ama insanlar yine de internette yorum yapabiliyorlar,

e-mail stories,

haberleri, ve, tabii ki, zalim şakaları email ile iletebiliyorlardı.

and, of course, e-mail cruel jokes.

News sources plastered photos of me all over

Haber kaynakları her yere fotoğraflarımı yapıştırdı

gazetelere ve internet ilanlarına satmak,

to sell newspapers, banner ads online,

and to keep people tuned to the TV.

ve insanların ilgisini televizyona odaklamak için.

Do you recall a particular image of me, say, wearing a beret?

Mesela, bereli bir fotoğrafımı

hatırlayabiliyor musunuz?

Now, I admit I made mistakes --

Hata yaptığımı kabul ediyorum,

especially wearing that beret.

özellikle o bere konusunda.

(Laughter)

But the attention and judgment that I received --

Hikayenin kendisinden ziyade benim mazur kaldığım ilgi ve yargının

not the story, but that I personally received --

eşi benzeri görülmemişti.

was unprecedented.

I was branded as a tramp,

Bana sürtük damgası vuruldu,

tart,

kaşar, şıllık, fahişe, aptal,

slut,

whore,

bimbo,

and, of course, "that woman."

ve, tabii ki, o kadın.

I was seen by many,

Birçok insan tarafından görülmüş

but actually known by few.

ama çok azı tarafından tanınmıştım.

And I get it: it was easy to forget

Ve anlıyorum, o kadının çok boyutlu

that that woman was dimensional,

olduğunu unutmak kolaydı,

had a soul

ve bir zamanlar parçalanmamış bir ruhu olduğunu.

and was once unbroken.

When this happened to me 17 years ago, there was no name for it.

17 yıl önce bu benim başıma geldiğinde, bir ismi yoktu.

Now we call it "cyberbullying" and "online harassment."

Şimdi buna sanal zorbalık diyoruz ve çevrimici taciz.

Today, I want to share some of my experience with you,

Bugün, sizinle bazı deneyimlerimi paylaşmak istiyorum,

talk about how that experience has helped shape my cultural observations,

kültürel gözlemlerimi nasıl inşa ettiklerininden ve geçmiş

deneyimlerimin diğerlerinde daha az çileye sebep olacak bir değişime

and how I hope my past experience can lead to a change

that results in less suffering for others.

yol açabilecekleri umudumdan bahsetmek istiyorum.

In 1998, I lost my reputation and my dignity.

1998'de, hem itibarımı hem de gururumu kaybettim.

I lost almost everything.

Neredeyse herşeyimi kaybettim,

ve neredeyse hayatımı kaybettim.

And I almost lost my life.

Izin verin, sizin için bir resim çizeyim.

Let me paint a picture for you.

It is September of 1998.

Eylül 1998,

I'm sitting in a windowless office room

ve ben penceresiz bir ofis odasında oturuyorum.

inside the Office of the Independent Counsel,

Bağımsız Danışmanın Oda'sında

uğultulu floresan ışıklar altında

underneath humming fluorescent lights.

I'm listening to the sound of my voice,

sözde bir arkadaşın bir sene önce

my voice on surreptitiously taped phone calls

gizlice bantladığı telefon görüşmelerindeki

that a supposed friend had made the year before.

Buradayım çünkü hukuki olarak

I'm here because I've been legally required

to personally authenticate all 20 hours of taped conversation.

kaydedilmiş 20 saatlik konuşmanın tümünü doğrulamak zorunda bırakıldım.

For the past eight months, the mysterious content of these tapes

Geçtiğimiz sekiz ay boyunca, bu bantların gizemli içerikleri

has hung like the sword of Damocles over my head.

kafamın üstünde Demokles'in kılıcı gibi asılmışlardı.

I mean, who can remember what they said a year ago?

Yani, bir sene önce ne söylediğini kim hatirlayabilir ki?

Scared and mortified, I listen,

Korkmus ve utanç dolu bir şekilde dinliyorum,

listen as I prattle on about the flotsam and jetsam of the day;

günün olan biteni hakkında gevezelik etmemi

listen as I confess my love for the president,

Cumhurbaşkanı'na ilan-ı aşk etmemi

and, of course, my heartbreak;

ve tabii ki kalp kırıklığımı;

listen to my sometimes catty, sometimes churlish, sometimes silly self

bazen hain, bazen kaba, bazen aptal benliğimi

gaddar, bağışlamaz, görgüsüz oluşumu;

being cruel, unforgiving, uncouth;

listen, deeply, deeply ashamed, to the worst version of myself,

çok derin bir utanç içinde

benim bile tanımadığım kendimin en kötü versiyonu oluşumu

dinliyorum.

a self I don't even recognize.

A few days later, the Starr Report is released to Congress,

Bir kaç gün sonra, Starr Rapor'u Kongre'ye veriliyor, ve bütün teyp

and all of those tapes and transcripts, those stolen words, form a part of it.

ve transkriptler, o çalınan kelimeler, bunun bir kısmını oluşturuyor.

That people can read the transcripts is horrific enough.

Insanların transkriptleri okuyabiliyor olmaları yeterince dehşet verici,

fakat bir kaç hafta sonra,

But a few weeks later,

bu ses bantları televizyonda yayınlanıyor,

the audiotapes are aired on TV,

and significant portions made available online.

ve önemli kısımları internete veriliyor.

The public humiliation was excruciating.

Duyduğum utanç eziyetliydi.

Life was almost unbearable.

Hayat neredeyse yaşanılamaz hale geldi.

Bu 1998'de çok sık meydana gelen bir olay değildi.

This was not something that happened with regularity back then in 1998,

and by "this," I mean the stealing of people's private words, actions,

Bundan kastım, insanların özel kelimelerini, hareketlerini

conversations or photos,

sohbetlerini ya da fotoğraflarını çalmak,

and then making them public --

ve sonra bunları yayınlamak --

public without consent,

izinsiz,

public without context

içerikten yoksun

and public without compassion.

ve merhametsizce.

Fast-forward 12 years, to 2010,

12 yıl ileri sarın. Yıl 2010 ve

and now social media has been born.

şimdi sosyal medya doğdu.

The landscape has sadly become much more populated with instances like mine,

Manzara ne yazık ki benimki gibi hikayelerle doldu,

whether or not someone actually made a mistake,

Birinin hata yapıp yapmamasıyla alakasız

and now, it's for both public and private people.

ve şimdi hem kamuya mal olmuş hem de özel kişiler için.

The consequences for some have become dire, very dire.

Bazıları için sonuçlar ciddi oldu, son derece ciddi.

Eylül 2010'da

I was on the phone with my mom in September of 2010,

telefonda annemle konuşuyordum.

and we were talking about the news of a young college freshman

haberlerdeki

Rutgers Üniversite'si birinci sinifta,

from Rutgers University,

Tyler Clementi adında bir gençten bahsediyorduk.

named Tyler Clementi.

Sweet, sensitive, creative Tyler was secretly webcammed by his roommate

Tatlı, duygusal, yaratıcı Tyler

oda arkadaşı tarafından başka bir adamla beraber olurken

while being intimate with another man.

.gizlice videoya alınmış.

When the online world learned of this incident,

Çevrimiçi dünya bu olayı duyunca,

the ridicule and cyberbullying ignited.

alaylar ve sanal zorbalık ateşlendi.

A few days later,

Bir kaç gün sonra,

Tyler George Washington Köprü'sünden

Tyler jumped from the George Washington Bridge

to his death.

ölümüne atladı.

He was 18.

18 yaşındaydı.

My mom was beside herself about what happened to Tyler and his family,

Annem, Tyler ve ailesinin

and she was gutted with pain

başına gelenler sonucunda çok telaşlanmış ve azap çekmişti.

in a way that I just couldn't quite understand.

Öyle ki, nedenini pek anlayamamıştım,

And then eventually, I realized she was reliving 1998,

ve zamanla farkettim ki

o 1998'i tekrar yaşıyordu,

başucuma oturup

reliving a time when she sat by my bed every night,

reliving -- (Chokes up)

beni kapı açık duş almaya zorladığı,

sorry -- reliving a time when she made me shower with the bathroom door open,

ebeveynlerimin ikisinin de benim utançtan gerçek anlamda

and reliving a time when both of my parents feared

öleceğimden korktukları bir dönemi,

that I would be humiliated to death,

literally.

tekrar yaşıyordu.

Today, too many parents haven't had the chance

Bugün, çok fazla sayıda ebeveyn

sevdiklerini zamanında alıp kurtarma şansına sahip olamıyorlar.

to step in and rescue their loved ones.

Çok fazla sayıda ebeveyn çocuklarının eziyet ve utancından

Too many have learned of their child's suffering and humiliation

after it was too late.

çok geç haberdar oluyorlar.

Tyler'ın trajik, anlamsız ölümü benim icin bir dönüm

Tyler's tragic, senseless death was a turning point for me.

It served to recontextualize my experiences,

noktası olup, kendi deneyimlerimi gözden geçirmeme yardımcı oldu,

and I then began to look at the world of humiliation and bullying around me

ve etrafımdaki utanç ve zorbalık dolu dünyaya bakmaya başlayıp,

and see something different.

yeni bir şey gördüm.

In 1998, we had no way of knowing

1998'de, bu internet denilen cesur yeni teknolojinin bizi

where this brave new technology called the internet would take us.

nereye götüreceğini bilmemizin bir yolu yoktu.

Since then, it has connected people in unimaginable ways --

Ondan beri, birçok insanı hayal edilemeyecek bir şekilde

joining lost siblings,

birbirine bağladı, kayıp kardeşleri buluşturdu,

saving lives,

hayatları kurtarıp, devrimler başlattı

launching revolutions ...

fakat benim başıma gelen karanlık, sanal zorbalık ve ayıplama

But the darkness, cyberbullying, and slut-shaming that I experienced

had mushroomed.

hızla yayıldı.

Every day online, people -- especially young people,

Çevrimiçi her gün, insanlar, özellikle

who are not developmentally equipped to handle this --

gelişimsel açıdan bunun üstesinden gelebilecek donanıma sahip olmayan

are so abused and humiliated

genç insanlar, o kadar istismar edilip utandırılıyorlar ki

that they can't imagine living to the next day.

bir sonraki gün hayatta kalmayı hayal bile edemiyorlar

And some, tragically, don't.

ve bazıları, ne yazik ki, kalmıyorlar

And there's nothing virtual about that.

ve bunun sanal olan hiçbir yani yok. Genç insanlara

Childline, a UK nonprofit that's focused on helping young people on various issues,

birtakım sorunlarında yardımcı olmaya odaklanmış

released a staggering statistic late last year:

BK merkezli Childcare, geçen yılın sonlarında, çarpıcı bir istatistik

from 2012 to 2013, there was an 87 percent increase

yayınladı. 2012'den 2013'e kadar,

sanal zorbalıkla ilişkili arama ve epostalarda

in calls and e-mails related to cyberbullying.

yüzde 87 bir artış yaşanmış.

A meta-analysis done out of the Netherlands

Hollanda'da yapılan bir meta-analize göre

showed that for the first time,

ilk defa, sanal zorbalık intihar

cyberbullying was leading to suicidal ideations

düşüncelerine, çevrimdışı zorbalıktan

more significantly than offline bullying.

çok daha fazla neden olmaya başlamış.

And you know, what shocked me -- although it shouldn't have --

Ve beni şoke eden ne oldu biliyor musunuz?

was other research last year

Geçen sene, başka bir araştırmanın bulgularına göre, utanç duygusu

that determined humiliation was a more intensely felt emotion

mutluluk, ve hatta öfke duygularından

çok daha yoğun bir şekilde hissedilen bir duyguymuş.

than either happiness or even anger.

Cruelty to others is nothing new.

Zulüm yeni bir şey değil ama çevrimiçi,

teknoloji tarafından geliştirilmiş utandırma daha güçlü,

But online, technologically enhanced shaming is amplified,

uncontained

denetimsiz ve kalıcı olarak erişilebilir.

and permanently accessible.

The echo of embarrassment used to extend only as far as your family, village,

Utancın yankısı eskiden sadece ailene, köyüne,

school or community.

okuluna ya da topluluğuna kadar ulaşırdı

But now, it's the online community too.

fakat şimdi, çevrimici toplumuna kadar yayılıyor.

Millions of people, often anonymously, can stab you with their words,

Milyonlarca insan, çoğunlukla anonim olarak,

seni kelimeleriyle bıçaklayabilir ve bu çok büyük bir acı.

and that's a lot of pain.

And there are no perimeters around how many people can publicly observe you

Ne kadar insanın seni gözlemlediğini ve seni

kazığa oturttuğunu gösteren

and put you in a public stockade.

bir indeks yok.

There is a very personal price to public humiliation,

Bu halk aşağılanması için

çok kişisel bir bedel

and the growth of the internet has jacked up that price.

ve internetin büyümesi bu bedeli yükseltti.

Neredeyse iki asırdır, kültürel toprağımıza

For nearly two decades now,

we have slowly been sowing the seeds of shame and public humiliation

yavaş yavaş, utanç ve aşağılamanın

in our cultural soil, both on- and offline.

tohumlarını ektik, hem çevrimiçi hem çevrimdışı.

Gossip websites, paparazzi, reality programming, politics,

Dedikodu siteleri, paparazzi, realite programları, siyaset,

news outlets and sometimes hackers

haber yayınları ve bazen hackerlar hep utanç içinde iş yapıyorlar.

all traffic in shame.

It's led to desensitization and a permissive environment online,

Bu, duyarsızlaşmaya ve serbest bir çevrimiçi ortama yol açıp

which lends itself to trolling, invasion of privacy and cyberbullying.

trollemeye, özel yaşamı işgale ve sanal zorbalığa ortam yarattı.

This shift has created what Professor Nicolaus Mills calls

Bu değişim, Profesor Nicalau Mills'in deyimiyle

"a culture of humiliation."

bir utanç kültürünü yarattı.

Consider a few prominent examples just from the past six months alone.

Sırf geçtiğimiz altı aydan birkaç öne çıkan örneğe bakalım.

Snapchat, the service which is used mainly by younger generations

Snapchat, genel olarak genç neslin kullandığı bir servis

and claims that its messages only have the life span of a few seconds.

ve mesajlarının sadece bir kaç saniyelik ömrü olduğunu

iddia ediyor. Nasıl bir içeriğe sahip olduğunu

You can imagine the range of content that that gets.

tahmin edebiliyorsunuzdur.

A third-party app which Snapchatters use to preserve the life span of the messages

Snapchat'çilerin mesajların ömrünü uzatmak için kullandığı

3. parti bir uygulama hacklenmiş,

was hacked,

ve 100,000 kişisel konuşma, fotoğraf ve vidyo,

and 100,000 personal conversations, photos and videos were leaked online,

to now have a life span of forever.

ölümsüzleşmek üzere internete akmıştı.

Jennifer Lawrence and several other actors had their iCloud accounts hacked,

Jennifer Lawrence ve birkaç oyuncunun daha iCloud hesapları hacklendi

and private, intimate, nude photos were plastered across the internet

ve onlardan izinsiz, kişisel, mahrem, çıplak fotoğraflar

without their permission.

internette yayınlandı.

One gossip website had over five million hits

Bir dedikodu sitesinde bu hikaye

for this one story.

beş milyondan fazla tıklama aldı.

And what about the Sony Pictures cyberhacking?

Peki Sony Pictures cyberhacking olayına ne demeli?

The documents which received the most attention

En çok dikkat çeken belgeler,

were private e-mails that had maximum public embarrassment value.

azami toplu utanç değerine sahip kişisel epostalardı.

Fakat, bu utanç kültüründe,

But in this culture of humiliation,

there is another kind of price tag attached to public shaming.

genel utandırma eylemine iliştirilen başka bir tür fiyat etiketi var.

The price does not measure the cost to the victim,

Bu, Tyler ve başta kadınlar, azınlıklar, gey ve lezbiyenler olmak üzere

which Tyler and too many others --

çok fazla sayıda insanın ödediği

notably, women, minorities and members of the LGBTQ community --

kurbanlara malolan

fiyatı ölçmeyip,

have paid,

but the price measures the profit of those who prey on them.

onları avlayanların karlarını ölçüyor.

Bu başkalarına yapılan istila, etkili biçimde ve insafsızca çıkarılıp

This invasion of others is a raw material,

efficiently and ruthlessly mined, packaged and sold at a profit.

Genel utandırmanın bir ticari mal

A marketplace has emerged where public humiliation is a commodity,

ve utancın bir endüstri olduğu bir pazar yeri ortaya çıktı.

and shame is an industry.

Nasıl para kazanılıyor?

How is the money made?

Clicks.

Tıklamalarla.

The more shame, the more clicks.

Daha fazla utanç, daha fazla tıklama.

The more clicks, the more advertising dollars.

Daha fazla tıklama, daha fazla reklam dolarları.

We're in a dangerous cycle.

Tehlikeli bir döngünün içerisindeyiz.

The more we click on this kind of gossip,

Bu tür dedikodulara ne kadar fazla tıklarsak

the more numb we get to the human lives behind it.

ardındaki hayatlara o kadar fazla bağışıklık kazanıp

And the more numb we get, the more we click.

bunlara bir o kadar fazla tıklayacağız.

All the while,

Bütün bunlar olurken birileri başka birinin acısından

someone is making money off of the back of someone else's suffering.

para kazanıyor.

With every click, we make a choice.

Her tıklamayla bir seçim yapıyoruz.

The more we saturate our culture with public shaming,

Kültürümüzü ne kadar utandırma ile donatırsak,

the more accepted it is,

bu bir o kadar kabul edilir olup,

the more we will see behavior like cyberbullying, trolling,

sanal zorbalık,

trolleme, hacking

some forms of hacking

ve çevrimiçi taciz tarzı davranışlar göreceğiz.

and online harassment.

Why? Because they all have humiliation at their cores.

Neden? Çünkü hepsinin özünde utandırma var.

This behavior is a symptom of the culture we've created.

Bu davranış, yarattığımız kültürün bir semptomu.

Just think about it.

Bir düşünün.

Changing behavior begins with evolving beliefs.

davranış değiştirme evrimleşen inançlarla başlar.

We've seen that to be true with racism, homophobia

Bunun doğru oldugunu, bugün ve geçmişte, ırkçılık, homofobi

and plenty of other biases,

ve daha bir çok önyargıda gördük.

today and in the past.

As we've changed beliefs about same-sex marriage,

Eşcinsel evliliğe karşın inançlarımızı değiştirdikçe

more people have been offered equal freedoms.

daha çok insan özgürlüğe kavuştu.

When we began valuing sustainability,

Çevresel sürekliliğe önem vermeye başladığımızda

more people began to recycle.

daha çok insan geri dönüşüm yapmaya başladı.

So as far as our culture of humiliation goes,

Buna benzer bir şekilde, bizim de utandırma kültüründe

what we need is a cultural revolution.

ihtiyacımız olan bir kültürel devrim.

Public shaming as a blood sport has to stop,

Bir avcılık sporu olarak utandirmanin sona ermesi gerekiyor.

and it's time for an intervention on the internet and in our culture.

İnternete ve kültürümüze bir müdahelenin zamanı geldi.

The shift begins with something simple,

Bu değişim, basit bir şeyle başlar, ama bu kolay değil.

but it's not easy.

We need to return to a long-held value of compassion,

Uzun süredir sahip olduğumuz şefkat ve empati duygularımıza dönmemiz lazım.

compassion and empathy.

Çevrimiçi, şefkat açığımız var,

Online, we've got a compassion deficit,

an empathy crisis.

bir empati krizi içerisindeyiz.

Researcher Brené Brown said, and I quote,

Arastirmaci Brene Brown'un dediğine göre,

"Shame can't survive empathy."

"Utanç empatiyi atlatamaz."

Shame cannot survive empathy.

Utanç empatiyi atlatamaz.

I've seen some very dark days in my life.

Hayatımda oldukça karanlık günler gördüm

It was the compassion and empathy from my family, friends, professionals

ve beni kurtaran, ailemin, dostlarımın, profesyonellerin

ve bazen yabancıların bile gösterdiği şefkat ve empatiydi.

and sometimes even strangers

that saved me.

Even empathy from one person can make a difference.

Bir kişiden gelen empati bile bir fark yaratabilir.

The theory of minority influence,

Sosyal psikolog Serge Moscovici tarafından öne sürülen

proposed by social psychologist Serge Moscovici,

azınlık etkisi teorisine göre

says that even in small numbers,

zaman içerisinde eğer tutarlılık varsa,

when there's consistency over time,

küçük sayılarda bile olsa

change can happen.

değişim ortaya çıkabilir.

In the online world, we can foster minority influence

Çevrimiçi dünyada, ayağa kalkarak

by becoming upstanders.

azınlık etkisini besleyebiliriz.

To become an upstander means instead of bystander apathy,

Ayağa kalkarak, seyirci duyarsızlığı yerine,

we can post a positive comment for someone or report a bullying situation.

birine olumlu bir yorum yapıp zorbalık durumlarını rapor edebiliriz.

Trust me, compassionate comments help abate the negativity.

Bana güvenin, şefkatli yorumlar, olumsuzluğu hafifletir.

We can also counteract the culture by supporting organizations

ABD'de Tyler Clementi Kurumu, Ingiltere'de Anti-Bulllying Pro,

that deal with these kinds of issues,

ve Avustralya'da Project Rockit gibi

like the Tyler Clementi Foundation in the US;

bu tür konularla uğrasan organizasyonları

in the UK, there's Anti-Bullying Pro;

destekleyerek de bu kültürü

and in Australia, there's PROJECT ROCKIT.

etkisiz hale getirebiliriz.

We talk a lot about our right to freedom of expression.

Ifade özgürlüğünden çok sık bahsederiz

But we need to talk more about our responsibility

fakat ifade özgürlüğüne karşı olan sorumluluğumuzdan

da bahsetmeliyiz.

to freedom of expression.

Hepimiz duyulmak istiyoruz ama

We all want to be heard,

but let's acknowledge the difference between speaking up with intention

amaçlı konuşmakla dikkat çekmek için konuşmak arasındaki

and speaking up for attention.

farkı kabul etmeliyiz.

The internet is the superhighway for the id.

Internet, id için bir otoban,

But online, showing empathy to others benefits us all

ama çevrimiçi, başkalarına empati duymak hem hepimiz için yararlı,

hem de daha güvenli ve iyi bir dünya yaratmamıza yardımcı oluyor.

and helps create a safer and better world.

We need to communicate online with compassion,

Çevrimiçi, şefkatle iletişim kurup.

consume news with compassion

haberleri şefkatle tüketip,

and click with compassion.

şefkatle tıklamalıyız.

Just imagine walking a mile in someone else's headline.

Bir başkasının haber manşetinde bir mil yürüdüğünüzü

I'd like to end on a personal note.

hayal edin. Kişisel bir notla bitirmek istiyorum.

In the past nine months,

Geçtiğimiz dokuz ay içinde,

the question I've been asked the most is "Why?"

bana en çok sorulan soru "neden" oldu.

Why now?

Why was I sticking my head above the parapet?

Neden şimdi? Neden başımı siperin üstünden dışarı çıkarıyorum?

You can read between the lines in those questions,

Bu soruların satırarasını okuyabilirsiniz

and the answer has nothing to do with politics.

ama cevabın siyasetle hiçbir alakası yok.

The top-note answer was and is "Because it's time."

En iyi cevap: çünkü zamanı geldi:

Time to stop tiptoeing around my past,

Geçmişimin etrafında parmak uçlarımda yürümeyi bırakmanın zamanı geldi;

aşağılık bir hayat yaşamayı bırakmanın zamanı geldi;

time to stop living a life of opprobrium

and time to take back my narrative.

ve kendi hikayemi geri almanın zamanı geldi.

It's also not just about saving myself.

Amacım sırf kendimi kurtarmak değil.

Anyone who is suffering from shame and public humiliation

Utanç ve aşağılamadan ıstırap çeken herkesin

needs to know one thing:

bilmesi gereken bir şey var:

You can survive it.

Bunu atlatabilirsiniz.

I know it's hard.

Zor olduğunun farkındayım.

It may not be painless, quick or easy,

Acısız, hızlı ve kolay olmayabilir ama

but you can insist on a different ending to your story.

hikayenizi farklı bir şekilde sonlandırmak için ısrar edebilirsiniz.

Have compassion for yourself.

Kendinize şefkat duyun.

We all deserve compassion

Hepimiz şefkate ve hem çevrimiçi hem de çevrimdışı

and to live both online and off in a more compassionate world.

daha şefkatli bir dünyada yaşamaya layigiz.

Thank you for listening.

Dinlediğiniz için teşekkür ederim.

(Applause and cheers)

(Alkış)

(Alkış)