The neurons that shaped civilization | VS Ramachandran

Translator: Bank Light Reviewer: Unnawut Leepaisalsuwanna

I'd like to talk to you today about the human brain,

วันนี้ ผมอยากจะพูดถึงเรื่องสมองของมนุษย์อย่างเราๆ

which is what we do research on at the University of California.

ซึ่งก็เป็นงานวิจัยที่เรากำลังศึกษากันอยู่ ที่มหาวิยาลัย University of California

Just think about this problem for a second.

เรามาลองขบคิดถึงปัญหาต่อไปนี้ดูสักหน่อย

Here is a lump of flesh, about three pounds,

นี่คือก้อนเนื้อ หนักราวๆ 3 ปอนด์ (1.36 กิโลกรัม)

which you can hold in the palm of your hand.

ซึ่งสามารถวางบนฝ่ามือคุณได้อย่างง่ายดาย

But it can contemplate the vastness of interstellar space.

แต่เจ้าก้อนน้อยๆนี้ก็สามารถขบคิดถึงความกว้างใหญ่ระดับจักรวาลได้

It can contemplate the meaning of infinity,

สามารถขบถึงความหมายของ ค่าอนันต์ หรือ ความไม่สิ้นสุด

ask questions about the meaning of its own existence,

ถามคำถามเกี่ยวกับความหมายของการคงอยู่ของตัวมันเอง

about the nature of God.

ไปจนถึง ธรรมชาติของ'พระเจ้าผู้สร้าง'

And this is truly the most amazing thing in the world.

และนี่คือสิ่งที่น่าทึ่งที่สุดในโลกก็ว่าได้

It's the greatest mystery confronting human beings:

แต่มันก็ยังเป็นสิ่งที่คงความลึกลับมากที่สุดที่มนุษย์เราเผชิญ

How does this all come about?

แล้วมันมาได้ยังไงกันแน่?

Well, the brain, as you know, is made up of neurons.

อืม... เป็นที่ทราบกันดีว่า สมองคนเรานี่ประกอบด้วยเซลล์ประสาท

We're looking at neurons here.

เช่นในภาพที่เราเห็นอยู่นี้

There are 100 billion neurons in the adult human brain.

มันประกอบไปด้วยเซลล์ประสาท 100 พันล้านเซลล์ ในมนุษย์วัยทำงาน

And each neuron makes something like 1,000 to 10,000 contacts

และแต่ละเซลล์ฯก็สร้างการติดต่อสื่อสารกัน 1,000 ถึง 10,000 ครั้ง

with other neurons in the brain.

กับเซลล์ประสาทรอบๆ

And based on this, people have calculated

และจากข้อมูลดังกล่าว ได้มีคนคำนวนว่า

that the number of permutations and combinations of brain activity

ตัวเลขของความหลากหลาย ของกิจกรรมที่เกิดจากการคุยกันเองในเซลล์ฯเหล่านั้น

exceeds the number of elementary particles in the universe.

เกินตัวเลขของธาตุพื้นฐานทุกๆธาตุของทั้งจักรวาล

So, how do you go about studying the brain?

เอาล่ะ แล้วเราจะศึกษาสมองได้อย่างไร?

One approach is to look at patients who had lesions

วิธีหนึ่ง ก็คือ การสังเกตคนไข้ที่มีความบอบชำ้หรือแผลในส่วนต่างๆของสมอง

in different part of the brain, and study changes in their behavior.

และศึกษาความเปลี่ยนแปลงไปจากพฤติกรรมก่อนหน้า

This is what I spoke about in the last TED.

นั่นคือสิ่งที่ผมได้พูดไปใน TED ครั้งที่แล้ว

Today I'll talk about a different approach,

วันนี้ ผมจะมาพูดถึงอีกวิธีหนึ่ง

which is to put electrodes in different parts of the brain,

ซึ่งจะเป็นการนำ เครื่องมืดวัดคลื่นไฟฟ้า วางไว้ที่ส่วนต่างๆของสมอง

and actually record the activity of individual nerve cells in the brain.

และเก็บข้อมูลเกี่ยวกับกิจกรรมของแต่ละเซลล์ประสาทในสมอง

Sort of eavesdrop on the activity of nerve cells in the brain.

คล้ายๆกับการดักฟัง เจ้าเซลล์ทั้งหลายในสมองนั่นเอง

Now, one recent discovery that has been made

ล่าสุด ได้มีการค้นพบโดยนักวิจัย

by researchers in Italy, in Parma,

จากเมืองปาร์มา, อิตาลี

by Giacomo Rizzolatti and his colleagues,

นาม Giacomo Rizzolatti และเพื่อนร่วมทีมเขา

is a group of neurons called mirror neurons,

พบว่า มีกลุ่มของเซลล์ประสาท ที่ถูกตั้งชื่อว่า 'เซลล์ประสาทกระจกเงา'

which are on the front of the brain in the frontal lobes.

ซึ่งรวมอยู่ส่วนหน้าของสมองสองซีก

Now, it turns out there are neurons

ทีนี้ ก็ยังมีเซลล์ประสาทอีกแบบ

which are called ordinary motor command neurons in the front of the brain,

เรียกว่า 'เซลล์ประสาทมอเตอร์ควบคุมทั่วไป' ในส่วนหน้าของสมอง

which have been known for over 50 years.

ที่เป็นที่รู้จักดีมากว่า 50 ปีมาแล้ว

These neurons will fire when a person performs a specific action.

เซลล์ประสาทเหล่านี้จะทำงานเมื่อร่างกายเจ้าของกระทำกริยาบางอย่าง

For example, if I do that, and reach and grab an apple,

เช่น เมื่อผมเอื้อมมือไปหยิบลูกแอปเปิล แบบนี้

a motor command neuron in the front of my brain will fire.

เจ้า 'เซลล์ประสาทมอเตอร์ฯ' ก็จะทำงานทันที

If I reach out and pull an object, another neuron will fire,

และถ้าผมเอืื้อมไปดึงของบางอย่าง เซลล์ประสาทอีกตัวก็จะทำงาน

commanding me to pull that object.

เพื่อสั่งให้ผมดึงของสิ่งนั้น

These are called motor command neurons that have been known for a long time.

ทั้งหมดนี้ถูกสั่งงานโดยกลุ่ม 'เซลล์ประสาทมอเตอร์ฯ' ที่เป็นที่รู้จักมานานแล้วนั่นเอง

But what Rizzolatti found was

แต่สิ่งที่ Rizzolatti พบ ก็คือ

a subset of these neurons,

ประเภทย่อยของเจ้าเซลล์ประสาทเหล่านี้

maybe about 20 percent of them, will also fire

ราวๆ 20% ของทั้งกลุ่มอาจทำงาน ขณะที่ผม

when I'm looking at somebody else performing the same action.

กำลังมองดูใครสักคนทำกริยาเดียวกัน

So, here is a neuron that fires when I reach and grab something,

นี่คือเซลล์ประสาทที่ทำงานเวลาผมเอื้อมไปจับวัตถุบางอย่าง

but it also fires when I watch Joe reaching and grabbing something.

แต่มันก็จะทำงานเช่นกัน เมื่อผมมองคุณโจหรือใครสักคนทำกริยาเดียวกัน

And this is truly astonishing.

และนี่เป็นสิ่งที่น่าทึ่งอย่างแท้จริง

Because it's as though this neuron is adopting

เพราะว่ามันราวกับว่า เจ้าเซลล์ประสาทตัวนี้ได้

the other person's point of view.

รับเอามุมมองผู้อื่นมาขบคิดเอง

It's almost as though it's performing a virtual reality simulation

ราวกับว่ามันได้จำลอง โลกความจริงเสมือน

of the other person's action.

ของการกระทำของผู้อื่นนั่นเอง

Now, what is the significance of these mirror neurons?

แล้วเจ้า 'เซลล์ประสาทกระจกเงา' เหล่านี้มีความสำคัญอะไรบ้าง?

For one thing they must be involved in things like imitation and emulation.

อย่างหนึ่งก็คือ มันต้องมีความเกี่ยวข้องกับการเลียนแบบและลอกเลียนพฤติกรรม

Because to imitate a complex act

เพราะว่าการเลียนแบบพฤติกรรมเป็นสิ่งที่ซับซ้อน

requires my brain to adopt the other person's point of view.

ที่ต้องการการรับเอาการมองโลกของผู้อื่นเข้ามา

So, this is important for imitation and emulation.

ฉะนั้นการเลียนแบบและลอกเลียนพฤติกรรมจึงมีความสำคัญ

Well, why is that important?

แล้ว ทำไมถึงสำคัญ?

Well, let's take a look at the next slide.

เรามาลองดูที่สไลด์ต่อไปนี้กัน

So, how do you do imitation? Why is imitation important?

ถามว่า เราเลียนแบบได้อย่างไร? ทำไมมันถึงสำคัญ?

Mirror neurons and imitation, emulation.

"กลุ่มเซลล์ประสาทกระจกเงา, การเลียนแบบ, และการลอกเลียนพฤติกรรม"

Now, let's look at culture, the phenomenon of human culture.

เอาล่ะ ลองมาดูที่ วัฒนธรรม, ปรากฎการณ์ที่เกี่ยวกับวัฒนธรรมของมนุษย์กันบ้าง

If you go back in time about [75,000] to 100,000 years ago,

หากเราย้อนเวลาไปราวๆ 75,000 ถึง 100,000 ปีที่แล้ว

let's look at human evolution, it turns out

แล้วมองดูที่วิวัฒนาการของมนุษย์ เราจะพบว่า

that something very important happened around 75,000 years ago.

มีบางอย่างที่สำคัญมากเกิดขึ้นราว 75,000 ปีที่แล้ว

And that is, there is a sudden emergence and rapid spread

และนั่นก็คือ การวิวัฒนาการและแผ่วงกว้างของ

of a number of skills that are unique to human beings

จำนวนความทักษะใหม่ๆที่เป็นเอกลักษณ์ของมนุษย์ยุคนั้น

like tool use,

เช่น การเริ่มใช้เครื่องทุ่นแรง

the use of fire, the use of shelters, and, of course, language,

การใช้ประโยชน์จากไฟ, การรู้จักสร้างที่อยู่อาศัย, และ แน่นอนที่สุดคือ การใช้ภาษา

and the ability to read somebody else's mind

และยังมี ความสามารถในการอ่านจิตใจผู้อื่น

and interpret that person's behavior.

และการแปลภาษากายของคนผู้นั้น

All of that happened relatively quickly.

ทั้งหมดนี้ได้พัฒนาขึ้นอย่างรวดเร็วมาก

Even though the human brain had achieved its present size

แม้ว่า สมองมนุษย์ได้มีขนาดเท่าเดิมตั้งแต่เวลานั้น

almost three or four hundred thousand years ago,

เกือบสามถึงสี่พันปีมาจวบจนปัจจุบัน

100,000 years ago all of this happened very, very quickly.

แสนปีก่อน สิ่งเหล่านี้วิวัฒนาการมาเร็วมากๆ

And I claim that what happened was

และผมอยากบอกว่าสิ่งที่เกิดขึ้นเวลานั้นก็คือ

the sudden emergence of a sophisticated mirror neuron system,

การพัฒนาก้าวกระโดดของระบบเซลล์ประสาทกระจกเงา

which allowed you to emulate and imitate other people's actions.

ซึ่งได้ทำให้คุณสามารถเลียนแบบพฤติกรรมต่างๆของผู้อื่นได้

So that when there was a sudden accidental discovery

เพื่อว่า เมื่อเกิดการค้นพบที่ไม่คาดคิด

by one member of the group, say the use of fire,

โดยคนหนึ่งที่เป็นสมาชิกในกลุ่ม เช่น การใช้ประโยชน์จากไฟ

or a particular type of tool, instead of dying out,

หรือประเภทของเครื่องมือเฉพาะทางนั้น แทนที่จะถูกลืมเลือนไป

this spread rapidly, horizontally across the population,

ก็ได้แผ่กว้างอย่างรวดเร็ว จนการเลียนแบบหรือความรู้นั้นๆทั่วถึงประชากรทั้งหมด

or was transmitted vertically, down the generations.

หรือส่งผ่านไปยังทายาทรุ่นต่อไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ

So, this made evolution suddenly Lamarckian,

นี่เอง ที่ทำให้ทฤษฎีวิวัฒนาการ กลายเป็นแบบ Lamarck

instead of Darwinian.

ไม่ใช่แบบ Darwin

Darwinian evolution is slow; it takes hundreds of thousands of years.

ทฤษฎีวิวัฒนาการแบบดาร์วินจะเป็นไปในแบบช้าๆ กินเวลาเป็นแสนๆปี

A polar bear, to evolve a coat,

หมีขั้วโลก กว่าจะได้เป็นขนขาวๆ

will take thousands of generations, maybe 100,000 years.

ต้องกินเวลาลูกหลานเป็นพันๆรุ่น บางที ก็อาจถึงแสนปี

A human being, a child, can just watch its parent

ในขณะที่ คนเรา เช่น เด็กคนหนึ่ง สามารถจะดูพ่อแม่ตน

kill another polar bear,

ฆ่าหมีขั้วโลก

and skin it and put the skin on its body, fur on the body,

และถลกหนังพร้อมขนมาเป็นเครื่องนุ่งห่มขึ้นมา

and learn it in one step. What the polar bear

แล้วเด็กก็เรียนรู้ทั้งหมดในขั้นตอนเดียว

took 100,000 years to learn,

ขณะที่หมีขั้วโลกของดาร์วิน ใช้เวลาเป็นแสนปีเพื่อเรียนรู้

it can learn in five minutes, maybe 10 minutes.

สมองของเจ้าเด็กสามารถทำได้ภายใน 5 หรือ 10 นาทีเท่านั้น

And then once it's learned this it spreads

และเมื่อมันได้เรียนรู้แล้ว ความรู้นี้ก็จะขยายกว้างออก

in geometric proportion across a population.

ไปตามสัดส่วนแบบเรขาคณิต ทั่วทุกพื้นที่

This is the basis. The imitation of complex skills

นี่เป็นรากฐานสำคัญ การเลียนแบบของทักษะที่ซับซ้อนต่างๆนั้น

is what we call culture and is the basis of civilization.

คือสิ่งที่เราเรียกว่า วัฒนธรรม และ รากฐานของอารยธรรม

Now there is another kind of mirror neuron,

ทีนี้ ก็มีเซลล์ประสาทกระจกเงาอีกแบบ

which is involved in something quite different.

ซึ่งเกี่ยวข้องกับบางสิ่งที่ต่างออกไป

And that is, there are mirror neurons,

กล่าวคือ ในกลุ่มของเซลล์ประสาทกระจกฯ

just as there are mirror neurons for action, there are mirror neurons for touch.

(เช่น นอกจากเซลล์ประสาทกระจกฯ สำหรับกริยาต่างๆแล้ว) ได้มีเซลล์ประสาทกระจกฯสำหรับการสัมผัส

In other words, if somebody touches me,

พูดอีกแบบก็คือ หากมีคนมาแตะต้องมือผม

my hand, neuron in the somatosensory cortex

เซลล์ประสาทในบริเวณที่เป็นส่วนรับการสัมผัส

in the sensory region of the brain fires.

ในบริเวณประสาทรับความรู้สึกจะทำงานทันที

But the same neuron, in some cases, will fire

แต่ เซลล์ประสาทเดียวกันนี้ ก็จะทำงานในกรณีอื่นๆบางกรณีเช่นกัน

when I simply watch another person being touched.

ในเวลาที่ผมแค่เห็นคนอื่นถูกสัมผัส

So, it's empathizing the other person being touched.

ดังนั้น มันสามารถเข้าใจความรู้สึกของคนอื่นที่ถูกสัมผัสได้

So, most of them will fire when I'm touched

และเกือบทั้งกลุ่มเซลล์เหล่านั้น จะทำงานเมื่อผมถูกสัมผัส

in different locations. Different neurons for different locations.

ในตำแหน่งต่างๆกัน กลุ่มเซลล์ฯแต่ละกลุ่มจะรับผิดชอบแต่ละตำแหน่งที่ถูกสัมผัส

But a subset of them will fire even when I watch somebody else

แต่เจ้ากลุ่มย่อยจะทำงานเช่นกันเมื่อผมเห็นคนอื่น

being touched in the same location.

ถูกสัมผัสในตำแหน่งเดียวกัน

So, here again you have neurons

และที่นี่เช่นเดียวกัน คุณก็เป็นเจ้าของเซลล์ฯเหล่านั้น

which are enrolled in empathy.

ซึ่งได้มีถูกสร้างให้มีความเข้าในในผู้อื่นได้อย่างดี

Now, the question then arises: If I simply watch another person being touched,

ทีนี้ คำถามก็คือ: หากผมเห็นคนหนึ่งได้รับการสัมผัส

why do I not get confused and literally feel that touch sensation

ทำไมผมถึงไม่ฉงน และ รู้สึกถึงการสัมผัสนั้นอย่างแท้จริงได้เลย

merely by watching somebody being touched?

ในการที่ ผมแค่การเห็นผู้อื่นถูกสัมผัส ?

I mean, I empathize with that person but I don't literally feel the touch.

กล่าวคือ ผม'เข้าใจ'ความรู้สึกเขา แต่ไม่ได้'รู้สึก'ไปด้วยจริงๆ

Well, that's because you've got receptors in your skin,

นั่นก็เพราะว่าเรามีเซลล์รับความรู้สึกซ่อนอยู่ในชั้นผิวหนัง

touch and pain receptors, going back into your brain

เซลล์รับรู้การสัมผัส และความเจ็บปวด แล้วก็ส่งข้อมูลความรู้สึกนั้นๆไปสู่สมอง

and saying "Don't worry, you're not being touched.

และคล้ายๆกับสมองกระซิบบอกเราว่า "ไม่ต้องห่วง คุณไม่ได้ถูกสัมผัสจริงๆหรอก

So, empathize, by all means, with the other person,

ฉะนั้น แค่จงเข้าใจความรู้สึกทั้งหมดของผู้นั้น

but do not actually experience the touch,

แต่ไม่จำเป็นต้องเข้าไปร่วมรู้สึกด้วยนะ

otherwise you'll get confused and muddled."

ไม่เช่นนั้นแล้ว คุณจะเกิดความสับสนและวุ่นวายใจได้"

Okay, so there is a feedback signal

นั่นบอกถึงว่า มีสัญญาณตอบรับ

that vetoes the signal of the mirror neuron

ซึ่งห้ามสัญญาณจาก'นิวรอนกระจก' (หรือ เซลล์ประสาทกระจกเงา)

preventing you from consciously experiencing that touch.

ซึ่งป้องกันคุณจากความรู้สึกที่เกิดขึ้นกับผู้นั้นอย่างแท้จริง

But if you remove the arm, you simply anesthetize my arm,

แต่ถ้าคุณตัดแขนออก คุณจะทำให้แขนผมชาไปเลยอย่างง่ายดาย

so you put an injection into my arm,

คล้ายๆกับฉีดยาชาให้แขนผม

anesthetize the brachial plexus, so the arm is numb,

ทำให้กลุ่มร่างแหประสาทแขนไร้ความรู้สึก แขนจึงชาด้านไป

and there is no sensations coming in,

และไม่มีข้อมูลความรู้สึกเข้ามา

if I now watch you being touched,

และหากตอนนี้ผมเห็นคุณถูกสัมผัส

I literally feel it in my hand.

ผมก็จะค่อยๆกลับมารู้สึกได้ที่มือของผม

In other words, you have dissolved the barrier

พูดอีกอย่างคือ คุณได้ทำลายอุปสรรค

between you and other human beings.

ระหว่างคุณและเพื่อนมนุษย์ด้วยกันทุกคน

So, I call them Gandhi neurons, or empathy neurons.

ดังนั้นผมจึงเรียกมันว่า 'เซลล์ประสาทคานธี' หรือ 'เซลล์ประสาทแห่งการเข้าใจผู้อื่น'

(Laughter)

((เสียงหัวเราะ))

And this is not in some abstract metaphorical sense.

และนี่ไม่ใช่สิ่งที่เป็นอุปมาอุปมัยที่จับต้องไม่ได้

All that's separating you from him,

สิ่งที่ขวางกั้นระหว่าง 'คุณ' กับ 'เขา'

from the other person, is your skin.

ก็คือ ผิวหนังหรือร่างกาย คุณเองเท่านั้น

Remove the skin, you experience that person's touch in your mind.

ลองทำเป็นไม่มีร่างกายขวางกั้นดู คุณจะรับรู้ถึงสัมผัสที่ได้จากคนนั้น ภายในจิตใจคุณเอง

You've dissolved the barrier between you and other human beings.

คุณ ได้ทำลายกำแพง ที่กั้นระหว่าง 'คุณ' และ 'เพื่อนมนุษย์' ด้วยกันลงในที่สุด

And this, of course, is the basis of much of Eastern philosophy,

และแน่นอนว่า สิ่งนี่เองที่เป็นรากฐานสำคัญของปรัชญาตะวันออก

and that is there is no real independent self,

คือ ไม่มีสิ่งได้คงอยู่ได้ด้วยตัวมันเองสิ่งเดียว

aloof from other human beings, inspecting the world,

ที่ปลีกตัวจากเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน เพื่อการสำรวจโลก

inspecting other people.

สำรวจผู้อื่น

You are, in fact, connected not just via Facebook and Internet,

ความจริงแล้ว คุณไม่ได้เชื่อมต่อกันทาง เฟสบุค และ อิเตอร์เนต เท่านั้น

you're actually quite literally connected by your neurons.

คุณยังเชื่อมต่อกันผ่านสายใยนิวรอนของคุณเองกับเพื่อนมนุษย์ด้วย

And there is whole chains of neurons around this room, talking to each other.

และที่แห่งนี้ก็ มีสายใยของนิวรอนนั้นเชื่อมถึง, สื่อสารกันอยู่ทั่วทั้งห้อง

And there is no real distinctiveness

และจิตสำนึกของคุณก็ไม่ได้แยกออกต่างหากจาก

of your consciousness from somebody else's consciousness.

จิตสำนึกของผู้อื่นแม้แต่น้อย

And this is not mumbo-jumbo philosophy.

และมันไม่ใช่ปรัชญาที่ไร้ความหมายแต่อย่างใด

It emerges from our understanding of basic neuroscience.

มันเกิดมาจากความเข้าใจที่เรามีใน'ประสาทวิทยาศาสตร์' ขั้นพื้นฐาน

So, you have a patient with a phantom limb. If the arm has been removed

ทีนี้ คุณมีคนไข้ที่ไร้แขนหรือขา ที่เขายังรู้สึกว่าแขนขาเขายังอยู่ และหากคุณไร้แขน

and you have a phantom, and you watch somebody else

แต่คุณยังรู้สึกได้ว่ามันยังอยู่ เวลาคุณเห็นแขนผู้อื่นถูกจับ

being touched, you feel it in your phantom.

คุณจะรู้สึกได้ที่ 'แขนล่องหน' ของคุณเอง

Now the astonishing thing is,

แต่สิ่งที่น่าทึ่งไปกว่านั้นคือ

if you have pain in your phantom limb, you squeeze the other person's hand,

หากคุณรู้สึกปวดที่แขนล่องหนของคุณ และคุณใช้มือที่เหลือบีบหรือ

massage the other person's hand,

นวดมือผู้อื่น

that relieves the pain in your phantom hand,

นั่นจะช่วยคลายปวดให้กับแขนล่องหนคุณเองไปด้วย

almost as though the neuron

ราวกับว่าเจ้านิวรอน (หรือ เซลล์ประสาท)

were obtaining relief from merely

สามารถเอาความผ่อนคลายเข้ามาได้เพียงแต่มัน

watching somebody else being massaged.

ได้เห็นผู้อื่นถูกนวด และผ่อนคลายนั่นเอง

So, here you have my last slide.

และนี่คือสไลด์สุดท้ายของผม

For the longest time people have regarded science

นานมาแล้ว พวกเราได้แบ่งแยกวิทยาศาสตร์

and humanities as being distinct.

ออกจากมนุษยชาติ ไว้อย่างชัดเจน

C.P. Snow spoke of the two cultures:

คุณ C.P. Snow ได้พูดเกี่ยวกับสองสิ่งไว้ว่า:

science on the one hand, humanities on the other;

'วิทยาศาสตร์ก็เรื่องหนึ่ง มนุษยชาติก็อีกเรื่องหนึ่ง

never the twain shall meet.

ไม่สามารถมาร่วมเดินด้วยกันได้'

So, I'm saying the mirror neuron system underlies the interface

แต่ที่ผมอยากบอกก็คือ ระบบของนิวรอนกระจก นั้นได้เป็นตัวเชื่อมระหว่างสองสิ่ง

allowing you to rethink about issues like consciousness,

ซึ่งทำให้คุณต้องมาขบคิดอีกครั้ง เกี่ยวกับสิ่งเหล่านี้ เช่น จิตสำนึก,

representation of self,

การแสดงออกถึงการคงอยู่ของปัจเจก,

what separates you from other human beings,

สิ่งที่กั้นคุณออกจากเพื่อนมนุษย์คนอื่น,

what allows you to empathize with other human beings,

สิ่งที่ทำให้คุณรู้จักเห็นอกเห็นใจผู้อื่น,

and also even things like the emergence of culture and civilization,

ไปจนถึงเรื่องอื่น เช่น การวิวัฒน์มาของวัฒนธรรมและอารยธรรม

which is unique to human beings. Thank you.

ที่เป็นเอกลักษณ์ของทั้งมนุษยชาติ ขอบคุณครับ

(Applause)

(((เสียงปรบมือ))