The neurons that shaped civilization | VS Ramachandran

Translator: Arvind Patil Reviewer: Abhinav Garule

I'd like to talk to you today about the human brain,

मला तुमच्यशी मानवी मेंदूबाबत बोलायचे आहे आमच्या संशोधानाबाबत ,

which is what we do research on at the University of California.

कँलीफोर्निया विद्यापीठात केलेल्या

Just think about this problem for a second.

क्षणभर याचा विचार करा.

Here is a lump of flesh, about three pounds,

हा आहे तीन पौंडाचा मासाचा गोळा

which you can hold in the palm of your hand.

जो इतका लहान आहे की तुमच्या हातात मावतो

But it can contemplate the vastness of interstellar space.

पण तो तरीही अवकाशाच्या विशालतेचा अंदाज घेतो.

It can contemplate the meaning of infinity,

सखोल विचार करून अनंताची व्याख्या करतो.

ask questions about the meaning of its own existence,

आपल्या विश्वातील अस्तित्वाचा अंदाज घेतो.

about the nature of God.

देवाबद्दल सखोल विचार करतो.

And this is truly the most amazing thing in the world.

आणि ही खरेच सर्वात मोठी नवलाईची गोष्ट आहे.

It's the greatest mystery confronting human beings:

माणसासमोर असलेली ही मोठी गूढ बाब आहे.

How does this all come about?

हे सर्व कसे घडते?

Well, the brain, as you know, is made up of neurons.

मेंदू हा न्युराँसने बनलेला आहे.

We're looking at neurons here.

There are 100 billion neurons in the adult human brain.

मेंदूत १०० अब्ज न्युराँस असतात.

And each neuron makes something like 1,000 to 10,000 contacts

यातील प्रत्येक सुमारे 1000 ते 10000 न्युराँसला जोडलेला असतो .

with other neurons in the brain.

मेंदूतील अन्य न्युराँसशी

And based on this, people have calculated

या रचनेचा आधार घेऊन गणन काहींनी केले त्यानुसार

that the number of permutations and combinations of brain activity

मेंदूच्या कार्याची संभाव्य संख्या

exceeds the number of elementary particles in the universe.

विश्वातील मुलभूत कणांपेक्षा अधिक होईल.

So, how do you go about studying the brain?

मग मेंदूचा अभ्यास कराल कसा ?

One approach is to look at patients who had lesions

याचा अभ्यास मेंदूच्या विविध बाधित

in different part of the brain, and study changes in their behavior.

भागाचा अभ्यास करून करता येतो .

This is what I spoke about in the last TED.

मागील माझ्या ted मधील भाषणात हेच सांगितले होते .

Today I'll talk about a different approach,

यातील वेगळ्या विचाराबद्दल सांगतो

which is to put electrodes in different parts of the brain,

एक मेंदूच्या विविध भागात इलेकटोड ठेवणे.

and actually record the activity of individual nerve cells in the brain.

आणि प्रत्येक चेतापेशीची हालचाल तपासणे

Sort of eavesdrop on the activity of nerve cells in the brain.

त्यांच्या नकळत

Now, one recent discovery that has been made

नुकत्याच एका शोधानुसार

by researchers in Italy, in Parma,

इटलीमध्ये झालेल्या

by Giacomo Rizzolatti and his colleagues,

गायाकोमो रीझोलाती आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी केलेल्या जो त्यांनी

is a group of neurons called mirror neurons,

मिरर न्युराँस या न्युराँस गटावर केला.

which are on the front of the brain in the frontal lobes.

मेंदूच्या पुढील भागावर केला

Now, it turns out there are neurons

तेथे त्यांना हे न्युराँस आढळले

which are called ordinary motor command neurons in the front of the brain,

त्यांचे नाव आहे यांत्रिक हालचालीची आज्ञा देणारे न्युराँस

which have been known for over 50 years.

हे ५० वर्षांपासून ज्ञात होते

These neurons will fire when a person performs a specific action.

विशिष्ट कृती करताना हे न्युराँस कार्यान्वित होतात

For example, if I do that, and reach and grab an apple,

उदा मी जर त्या सफरचंदाजवळ जाऊन ते पकडले तेव्हा

a motor command neuron in the front of my brain will fire.

मेंदूच्या पुढील भागातून आज्ञावाहक न्युराँस कार्यान्वित होतील

If I reach out and pull an object, another neuron will fire,

आणि मी जर अशी वस्तू उचलली दुसरे न्युराँस कार्यान्वित होतील

commanding me to pull that object.

जे मला आज्ञा देत असतात वस्तू उचलण्यासाठी,

These are called motor command neurons that have been known for a long time.

यां न्युराँस माहिती दीर्घ काळापासून आहे

But what Rizzolatti found was

पण रीझ्झोलती ला काय आढळले ?

a subset of these neurons,

या न्युराँसचा उपप्रकार जे २०% असतात

maybe about 20 percent of them, will also fire

तेही यावेळी कार्यान्वित होतात .

when I'm looking at somebody else performing the same action.

अशीच कृती करतांना जेव्हा मी दुसऱ्याला पाहतो ,

So, here is a neuron that fires when I reach and grab something,

जसे मी वस्तु जाऊन पकडतो वा जसे न्युराँस कार्यरत होतात.

but it also fires when I watch Joe reaching and grabbing something.

तसेच इतर ही करती करताना नी पाहतो तेव्हा घडते

And this is truly astonishing.

आणि हेच आश्चर्यकारक आहे.

Because it's as though this neuron is adopting

जणू काही माझे न्युराँस स्वीकारत आहेत.

the other person's point of view.

त्याचा दृष्टीकोन

It's almost as though it's performing a virtual reality simulation

हे आभासी वास्तवते समान आहे.

of the other person's action.

दुसऱ्याच्या कृतीची आभासी वास्तवता

Now, what is the significance of these mirror neurons?

या प्रतिबिंबित न्युराँसचे वैशिट्य आहे तरी काय ?

For one thing they must be involved in things like imitation and emulation.

हे अनुकरण नक्कल करण्यात सहभागी असतात

Because to imitate a complex act

पण असे अनुकरण करण्यास गुंतागुंतीची प्रक्रिया लागते ,

requires my brain to adopt the other person's point of view.

त्यासाठी माझ्या मेंदूला दुसऱ्याचा दृष्टीकोन स्वीकारावा लागतो .

So, this is important for imitation and emulation.

या अनुकरणासाठी व ते हुबेहूब होण्यासाठी

Well, why is that important?

हे इतके महत्वाचे का आहे ?

Well, let's take a look at the next slide.

यासाठी पुढील चित्र पहा.

So, how do you do imitation? Why is imitation important?

तुम्ही अनुकरण कसे करता आणि ते इतके महत्वाचे का आहे ?

Mirror neurons and imitation, emulation.

मिरर न्युराँस हे अनुसरण व नक्कल

Now, let's look at culture, the phenomenon of human culture.

आपण आता मानवी संस्कृतीचा विचार करू

If you go back in time about [75,000] to 100,000 years ago,

७५००० ते १,००,००० वर्षापूर्वीचा

let's look at human evolution, it turns out

मानवी उत्क्रांतीचा

that something very important happened around 75,000 years ago.

त्यावेळी घडले ते खूपच महत्वाचे आहे

And that is, there is a sudden emergence and rapid spread

ज्याचा उगम आणि प्रसार झपाट्याने झाला

of a number of skills that are unique to human beings

अशी काही माणसाने मिळविलेली कौशल्ये

like tool use,

जसे हत्याराचा वापर

the use of fire, the use of shelters, and, of course, language,

अग्नीचा घराचा आणि अर्थातच भाषेचा वापर

and the ability to read somebody else's mind

.आणि इतरांचे मन जाणून घेण्याचा

and interpret that person's behavior.

आणि त्याच्या वर्तनाचा अर्थ लावण्याचा

All of that happened relatively quickly.

हे सर्व जलद घडले.

Even though the human brain had achieved its present size

आज मानव मेंदूने जो आकार धारण केला आहे

almost three or four hundred thousand years ago,

तो आहे तीनशे ते चारशे वर्षापासून

100,000 years ago all of this happened very, very quickly.

एक लाख वर्षापूर्वी हे सर्व खूपच जलद झाले

And I claim that what happened was

माझा याबाबत दावा आहे की

the sudden emergence of a sophisticated mirror neuron system,

हे सर्व अचानक मेंदूत निर्माण झालेल्या मिरर न्युराँसमुळे घडले.

which allowed you to emulate and imitate other people's actions.

ज्यामुळे वर्तनाचे अनुकरण करता येऊ लागले

So that when there was a sudden accidental discovery

म्हणूनच जेव्हा अपघाताने अग्नीच्या वापराचा शोध लागला

by one member of the group, say the use of fire,

एका गटाच्या सभासदास

अथवा एखादेण्या हत्यार मिळाले ते नष्ट होण्याऐवजी,

or a particular type of tool, instead of dying out,

this spread rapidly, horizontally across the population,

त्याचा झपाट्याने प्रसारच होत गेला

or was transmitted vertically, down the generations.

आणि पिढ्यान पिढ्या संक्रमित झाले

So, this made evolution suddenly Lamarckian,

ही लामार्क च्या सिद्धांतानुसार आहे

instead of Darwinian.

डार्विनच्या सिध्यान्तापेक्षा

Darwinian evolution is slow; it takes hundreds of thousands of years.

डार्विन उत्क्रांती लाखो वर्षापर्यंत सावकाश होणारी असते जसे

A polar bear, to evolve a coat,

पोलर अस्वलाच्या शरीरावर लोकरीचा कोट

will take thousands of generations, maybe 100,000 years.

अनेक पिढ्या नंतर आला ,लाखो वर्षांनी

A human being, a child, can just watch its parent

पण माणसाच्या अपत्याने

kill another polar bear,

ध्रुवीय अस्वलाला मारले.

and skin it and put the skin on its body, fur on the body,

मारून त्याचे कातडे शरीरावर वापरले एका पायरीत मानव हे शिकला,

and learn it in one step. What the polar bear

ज्यासाठी अस्वलास लाखो वर्षे लागलीत

took 100,000 years to learn,

हे बचावतंत्र शिकावयास.

it can learn in five minutes, maybe 10 minutes.

हे पाच किवा दहा मिनिटात

And then once it's learned this it spreads

हे शिकल्यावर हे लागलीच

in geometric proportion across a population.

जमिनीवरील लोकसंख्याच्या प्रमाणात पसरले

This is the basis. The imitation of complex skills

.जातील कौशल्याचे अनुकरण करण्याचा हा पाया आहे

is what we call culture and is the basis of civilization.

यालाच आपण संस्कृती म्हणतो आणि हाच पाया आहे आहे संस्कृतीचा

Now there is another kind of mirror neuron,

दुसऱ्या प्रकारचे मिरर न्युराँस असतात

which is involved in something quite different.

जे जरा वेगळ्या स्वरूपाचे काम करतात

And that is, there are mirror neurons,

तेथे हे मिरर न्युराँस असतात

just as there are mirror neurons for action, there are mirror neurons for touch.

जसे कृतीसाठी असतात तसेच स्पर्शासाठीही असे न्युराँस असतात.

In other words, if somebody touches me,

जर मला एखाद्याने स्पर्श केला

my hand, neuron in the somatosensory cortex

माझ्या मेंदूतील. स्पर्श सवेद्न भागातील

in the sensory region of the brain fires.

न्युरोंस कार्यान्वित होतात

But the same neuron, in some cases, will fire

हेच न्युराँस काही बाबतीत कार्यन्वित होतात जेव्हा

when I simply watch another person being touched.

मी पाहतो अन्य व्यक्तीला स्पर्श होताना.

So, it's empathizing the other person being touched.

ते मला जाणीव करून देतात अन्य व्यक्तीला स्पर्श केला जात आहे .

So, most of them will fire when I'm touched

बरेचसे कार्यान्वित होतील जेव्हा मला स्पर्श केला जातो .

in different locations. Different neurons for different locations.

वेगवेगळे असतात विविध भागात त्यांचा उपप्रकार कार्यान्वित होईल

But a subset of them will fire even when I watch somebody else

being touched in the same location.

हा स्पर्श त्याच ठिकाणी होत असला पाहिजे

So, here again you have neurons

येथेही न्युराँस कार्यरत असल्याचे दिसते

which are enrolled in empathy.

जे सहभागी असतात दुसऱ्याची सवेदना जाणण्यात

Now, the question then arises: If I simply watch another person being touched,

प्रश्न पडतो जर एखाद्यास स्पर्श होताना पहिल्याने जर

why do I not get confused and literally feel that touch sensation

हे कार्यान्वित होतात तर आपल्याला स्पर्श का नाही जाणवत

merely by watching somebody being touched?

केवळ दुसऱ्यास स्पर्श होत असल्याचे पाहून

I mean, I empathize with that person but I don't literally feel the touch.

मला सांगायचे आहे मी त्याच्या जाणीवेत सहभागी होतो पण मला स्पर्श जाणवत नाही

Well, that's because you've got receptors in your skin,

कारण तुमच्या त्वचेत सवेदना ग्राहक असतात

touch and pain receptors, going back into your brain

स्पर्श व वेदनेचे ग्राहक जे मेंदूपर्यंत जातात

and saying "Don't worry, you're not being touched.

ते सांगतात काळजी करू नका स्पर्श तुम्हाला होत नाही

So, empathize, by all means, with the other person,

आणि आपण त्याच्या संवेदनेत सहभागी होतो

but do not actually experience the touch,

पण प्रत्यक्ष ती आपल्याला जाणवत नाही

otherwise you'll get confused and muddled."

अन्यथा आपण कमालीचे गोंधळून गेलो असतो

Okay, so there is a feedback signal

येथे एक प्रतिक्रियात्मक संदेश असतो

that vetoes the signal of the mirror neuron

जो मिरर न्युराँसचा संदेश नाकारतो

preventing you from consciously experiencing that touch.

त्यामुळेच तुम्हाला त्याला होणारा स्पर्श जाणवत नाही

But if you remove the arm, you simply anesthetize my arm,

पण जर तुम्ही हात काढून टाकला म्हणजे त्यास बधीर केला

so you put an injection into my arm,

त्यास बधीर्तेचे इन्जेक्शन दिले तर

anesthetize the brachial plexus, so the arm is numb,

त्यांच्या शाखा बधीर होतील

and there is no sensations coming in,

आणि त्तुम्हास स्पर्श जाणवणार नाही

if I now watch you being touched,

तुम्हाला स्पर्श होतांना मी पाहतो तेव्हा

I literally feel it in my hand.

मला त्याची हातात जाणीव होते

In other words, you have dissolved the barrier

म्हणजे तुमच्या माझ्यातील अंतर

between you and other human beings.

नष्ट झाले.

So, I call them Gandhi neurons, or empathy neurons.

मी यांना गांधी न्युराँस म्हणतो

(Laughter)

(हशा)

And this is not in some abstract metaphorical sense.

हा काही भाषेतील अलंकार नव्हे.

All that's separating you from him,

तुम्ही व इतर यातील भेद करणारी

from the other person, is your skin.

फक्त तुमची त्वचा आहे .

Remove the skin, you experience that person's touch in your mind.

त्वचा सोडली तर त्याल होणारा स्पर्श तुमचाच आहे

You've dissolved the barrier between you and other human beings.

तुम्ही इतरांशी असलेला भेद दूर केला आहे

And this, of course, is the basis of much of Eastern philosophy,

हाच पूर्वेकडील तत्वज्ञानाचा आत्मा आहे

and that is there is no real independent self,

याचाच अर्थ तुम्ही स्वतंत्र नाही

aloof from other human beings, inspecting the world,

अन्य मानवापासून

inspecting other people.

इतरांना जेव्हा तुम्ही पाहता

You are, in fact, connected not just via Facebook and Internet,

जेव्हा तुम्ही त्यांच्याशी संपर्क करता फेसबुक व इंटरनेट वरून

you're actually quite literally connected by your neurons.

तुम्ही त्यांचाशी न्युराँस द्वारा संपर्कीत असता

And there is whole chains of neurons around this room, talking to each other.

आणि येथे आहे या खोलीत संपूर्ण न्युराँस साखळी हे ऐकतांना

And there is no real distinctiveness

तुमचा अन्याशी भेद नाही

of your consciousness from somebody else's consciousness.

तुमच्या जाणीवेचा दुसऱ्याच्या जाणिवेशी

And this is not mumbo-jumbo philosophy.

हे काही गोंधळात टाकणारे तत्वज्ञान नाही

It emerges from our understanding of basic neuroscience.

हे आपल्या न्युरोविज्ञातील मुलभूत ज्ञान आहे

So, you have a patient with a phantom limb. If the arm has been removed

गमावलेल्या अवयवाचे वास्तव ऐकू या

and you have a phantom, and you watch somebody else

दुसऱ्यास त्यास स्पर्श होताना पहाता

being touched, you feel it in your phantom.

तो तुम्हाला तुमच्या या आभासी अवयवास जाणवतो

Now the astonishing thing is,

आणि आश्चर्याची बाब ही की

if you have pain in your phantom limb, you squeeze the other person's hand,

जर या आभासी अवयवात वेदना वाटल्या तर तुम्ही त्याचा हात दाबाल

massage the other person's hand,

त्यास मसाज कराल

आणि त्याने तुमच्या या भासमान अवयवातील वेदना जाती

that relieves the pain in your phantom hand,

almost as though the neuron

जणू काही न्युराँस हे काम केले

were obtaining relief from merely

आणि वेदनामुक्त केले

watching somebody else being massaged.

दुसऱ्याच्या त्या अवयवास मसाज करतांना

So, here you have my last slide.

आणि आता पहा माझी शेवटची चित्र पट्टी

For the longest time people have regarded science

दीर्घकाळापासून लोकांना वाटे मानवता

and humanities as being distinct.

आणि विज्ञान भिन्न आहे

C.P. Snow spoke of the two cultures:

सी पी स्नो मते दोन संस्कृती

science on the one hand, humanities on the other;

विज्ञान व मानवता

never the twain shall meet.

एकसमान नसतात मी म्हणतो

So, I'm saying the mirror neuron system underlies the interface

न्युराँस ही प्रणाली यांचा जोड आहे

allowing you to rethink about issues like consciousness,

जी तुम्हास सद्सद विवेकबुद्धीने विचार करावयास लावते

representation of self,

स्वतःचे सादरीकरण करावयास लावते,

what separates you from other human beings,

स्व्देषण घडविते,

what allows you to empathize with other human beings,

जे इतरांशी तुम्हाला संवेदनक्षम करते,

and also even things like the emergence of culture and civilization,

आणि ज्यातूनच होतो संस्कृतीचा उद्गम,

which is unique to human beings. Thank you.

मानवास अनन्यसाधारण असलेला हे. आभारी आहे.

(Applause)

(टाळ्या)